Kerim Çoban
E.Gümrük ve Ticaret Başmüfettişi
Çoban Gümrük Dış Ticaret Denetim Danışmanlık ve
Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirliği A. Ş.
k.coban0306@gmail.com

İşyeri Nakli Suretiyle Serbest Dolaşıma Sokulan Sermaye Malları ve Diğer Malzemelerin (Kalıplar ve Fikstürlerin) Türkiye’ye Muafen İthal Edilmesi

İşyeri nakli suretiyle serbest dolaşıma sokulan sermaye malları ve diğer malzemelerin -(kalıplar ve fikstürlerin)- Türkiye’ye muafen ithal edilmesine ilişkin mevzuat hükümleri: 07.10.2009 tarih ve 27369 sayılı Resmi Gazetede (R.G.) yayınlanan 4458 Sayılı Gümrük Kanunu’nun Bazı maddelerinin Uygulanması Hakkında 2009/15481 Sayılı Karar ile 06.06.2017 tarih ve 30088 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2 Seri Nolu Gümrük Muafiyeti Tebliğinde üzenlenmiş olup;

- Türkiye Gümrük Bölgesi dışında sürdürülen ekonomik bir faaliyetin kesin olarak sona erdirilerek, Türkiye Gümrük Bölgesine nakli dolayısıyla serbest dolaşıma sokulan sermaye malı ve diğer malzemeye (kalıp ve fikstüre) muafiyet tanınır.

Faaliyet deyimi: madencilik, tarım, serbest meslek faaliyeti ve benzeri faaliyetler de dahil olmak üzere üreticilerin, tüccarların veya hizmet sunan kişilerin her türlü ekonomik faaliyeti anlamına gelir.

İşletme deyimi: Bağımsız ekonomik birim demektir. Bu birim, bir kurumun tümünü ya da bir bölümünü, kapsar.

Sermaye malları ve diğer malzemeler deyimi: İşletmenin faaliyetini devam ettirmesi için, gerekli teknik malzemeler ile büro ve dükkan malzemelerini kapsar.

- Muafiyet; Mücbir sebep veya beklenmeyen haller saklı kalmak kaydıyla, Türkiye Gümrük Bölgesine nakletmek üzere yabancı ülkedeki faaliyetini sona erdirmeden önce en az oniki (12) ay süreyle işletme tarafından fiilen kullanılmakta olan, Türkiye’ye nakilden sonra da aynı amaçla kullanılacak olan ve söz konusu işletmenin niteliği ile büyüklüğüne uygun bulunan eşya ve malzeme ile sınırlıdır. Muafiyet hakkı sadece, ayrıldıkları ülkede en az üç yıl süre ile aynı işte çalışan kişilere, Türkiye Gümrük Bölgesinde de benzer bir faaliyeti yürütmek amacıyla, ayrıldıkları ülkedeki faaliyetlerini kesin olarak sona erdiren iş yeri sahibine tanınır. Türkiye Gümrük Bölgesinde yerleşik bulunan bir işletme ile herhangi bir ilişki, bağlantı, ortaklık kurma amaçlarına yönelik işletmeler için muafiyet uygulanmaz.

- Üretim veya hizmet endüstrisi makinesi olmayan, mal ve hizmet üretiminde kullanılmayan, taşınabilir laboratuvar veya dış yayın yapma birimleri gibi ulaşım araçları; Canlı hayvan, hayvan yemleri ile tohum ve fidanlar; Ham madde, yarı mamul veya mamul madde stokları ile akaryakıtlar muafiyet kapsamı dışındadır.

- Muafiyet süresi bir yıl olup, mücbir sebep veya beklenmeyen haller saklı kalmak kaydıyla, işletmenin nakledildiği ülkedeki faaliyetlerini sona erdirildiği tarihten itibaren oniki (12) ay içerisinde Türkiye Gümrük Bölgesine getirilen eşya ve malzeme için uygulanır. 

Örnek 1: 01.01.2010 tarihinden beri İsviçre’nin Zürih kentinde mermer fabrikası işleten X gerçek veya tüzel kişinin, söz konusu fabrikasına en son 01.01.2020 tarihinde sermaye malları, makine ve ekipman, kalıp ve fikstür satın aldığını, 01.01.2021 tarihinde İsviçre’deki faaliyetine son verdiğini ve söz konusu faaliyetini Türkiye’de (Afyon’da) devam ettirmek istediğini, ayrıca Türkiye Gümrük Bölgesinde yerleşik bulunan bir işletme ile herhangi bir hukuki veya ortaklık ilişkisi, bağlantısı olmadığını ve olmayacağını, bu amaçla Türkiye’ye gelmediğini varsayalım. X gerçek veya tüzel kişi, İsviçre’de en az üç yıl (01.01.2010 tarihinden itibaren) mermer ve türevlerinin üretimi üzerine faaliyet gösterdiği, ilgili fabrikada kullanılan sermaye/yatırım malları, makine ve malzemelerin, kalıp ve fikstürlerin en yenisinin bir yaşından büyük olması (en son 01.01.2021 tarihinde satın alınması), faaliyetine/ üretimine Türkiye’de devam etmek istemesi ve edeceği, daha önce Türkiye’de faaliyet gösteren, Türkiye Gümrük Bölgesinde yerleşik bulunan bir işletme ile herhangi bir hukuki ve/veya ortaklık ilişkisi, herhangi bir bağlantısı olmadığı ve bu amaçla Türkiye’ye gelmediği için, İsviçre’de faaliyetine son verdiği 01.01.2021 tarihinden itibaren bir yıl içinde (en geç 31.12.2021 tarihine kadar) ilgili gümrük müdürlüğüne gerekli bilgi ve belgelerle birlikte müracaatı üzerine, İsviçre’de sahip olduğu mermer fabrikasında kullanılan sermaye/yatırım malları, malzeme, makine ve ekipmanları, kalıp ve fikstürleri Türkiye’ye muafen (gümrük vergi ve resmi ödemeden) ithal edebilir.

- Her hangi bir serbest meslek veya benzeri bir faaliyetle uğraşan gerçek kişilere de, mesleklerini Türkiye Gümrük Bölgesinde de yürüteceklerini ispat etmeleri halinde bu muafiyet tanınır. 

Örnek 2: Uzun yıllar Almanya’da mukim bir Türk diş doktorunun muayenehanesinde kullandığı araç, gerek, tıbbi alet ve makinaları 2020 yılında yenilediğini, Almanya’da ırkçılık ve yabancı düşmanlığının artması nedeniyle 31.12.2022 tarihinde muayenehanesini kapatarak Türkiye’ye kesin dönüş yapmaya ve doktorluk mesleğini Türkiye’de (Konya’da) devam ettirmeye karar verdiğini varsayalım. Diş doktorumuz, 31.12.2023 tarihine kadar ilgili gümrük müdürlüğüne gerekli bilgi ve belgelerle birlikte müracaat etmesi halinde, Almanya’daki muayenehanesinde kullandığı araç, gerek, tıbbi alet, malzeme, ekipman, makine ve cihazları, kalıp ve fikstürleri Türkiye’ye muafen (gümrük vergi ve resmi ödemeden) ithal edebilir.

- Kazanç sağlama amacına yönelik olmayan faaliyetlerle uğraşan ve bu faaliyetini Türkiye Gümrük Bölgesine nakleden tüzel kişiler tarafından serbest dolaşıma sokulan sermaye malları ve diğer malzemeye (kalıp ve fikstürlere) ilişkin muafiyet işlemleri de yukarıda belirtilen hükümler çerçevesinde yerine getirilir. 

Örnek 3: Suriye’de iç savaşın çıkması nedeniyle 01.01.2012 tarihinden itibaren Suriye’de çeşitli yardım faaliyetleri yürüten, ağırlıklı olarak ekmek üretip ihtiyaç sahiplerine parasız olarak dağıtan bir Türk hayır kuruluşu, vakfı veya derneğinin, faaliyetini sürdürdüğü bölgenin Esad Yönetimi’nce ele geçirilmesi nedeniyle faaliyetine 31.12.2022 tarihi itibariyle son vermek zorunda kaldığını ve aynı yardım faaliyetlerini Türkiye’de (Suriyeli göçmenlerin yoğun olarak yaşadığı ve Deprem felaketinin yaşandığı Hatay’da) sürdürmeye karar verdiğini varsayalım. Adı geçen Türk hayır kuruluşu/ vakfı veya derneğinin, Suriye’deki hayır ve yardım faaliyetleri sırasında kullandığı, sahip olduğu araç, gereç, ekmek üretim makineleri ve parçaları, fırın ekipmanları, (kalıp ve fikstür) vb. eşyaları, faaliyetine son verdiği 31.12.2022 tarihinden itibaren bir yıl içinde (en geç 31.12.2023 tarihine kadar) ilgili gümrük müdürlüğüne gerekli bilgi ve belgelerle birlikte müracaatı üzerine, Türkiye’ye muafen (gümrük vergi ve resmi ödemeden) ithal edebilir.

İşyeri nakli suretiyle ve/veya ilgili sermaye malları ve diğer malzemelerin Türkiye’ye ithali için ilgili kişi veya kişiler tarafından, işyeri faaliyetleri devam ederken veya sona erdirildikten sonra;

a) Ekonomik faaliyetin sona erdirildiğine dair ilgili ülke resmi makamlarından alınacak belge,

b) İşletmenin son üç yıllık kazancı ve ödenen vergilere ilişkin belgeler,

c) Serbest dolaşıma girişi istenilen makine ve sair eşyanın (kalıp ve fikstürlerin) varsa faturaları ve işyeri demirbaş kayıtlarına ilişkin belgeler,

d) Yerleşim yerinin nakledildiğine ilişkin dış temsilciliklerimizden alınacak ikamet nakil belgesi,

e) Serbest dolaşıma girişi istenilen malların (kalıp ve fikstürün) marka, model, seri numarası ve kullanım amaçlarına ilişkin ayrıntılı olarak düzenlenmiş liste veya listeler (Yurt dışından temin edilerek ve dış temsilciliklerimize tercümeleri onaylattırılarak), diğer taraftan,

f) İşyeri açma izin belgesi, 

g) Mahalli esnaf, sanatkâr, ticaret veya sanayi odasına kayıt belgesi ise Türkiye’den temin edilerek tüm bu belgelerle birlikte, 

İthalatın yapılacağı gümrük idaresine başvurulur ve başvurulan gümrük idaresi tarafından ithalat işlemleri sonuçlandırılır.

- 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 28.maddesinin b fıkrasına göre; İthal eşyasının fiilen ödenen veya ödenecek fiyatından ayırt edilebilmeleri koşuluyla sınai tesis, makine, teçhizat, kalıp vb., ithal eşyası için ithalattan sonra yapılan inşa, kurma/kurulum, montaj, bakım (onarım) veya teknik yardıma ilişkin giderler, gümrük kıymetine dahil edilmez. Şayet, bahse konu inşa, kurma/kurulum, montaj, bakım (onarım) veya teknik yardıma ilişkin giderler ilgili faturasında, sözleşmesinde, vb. ithal belgelerinde, ithal edilen sınai tesisi, makine, teçhizat, kalıp, fikstür vb. ithal eşyasının kıymetinden ayrı şekilde, ayrı bir kalem olarak belirtilmemişse/ ithal edilen eşyanın kıymetinden ayrılamıyor ise: Genel kıymet kuralları gereği, ithalat sırasında gümrük idaresince, ithal edilen esas eşyanın kıymetiyle birlikte, ithal eşyasının kıymeti olarak, ithalata ilişkin SDGB’nin tescil tarihinde söz konusu esas eşyaya ait vergi oranı, döviz kuru, ödeme şekli ve diğer vergilendirme unsurları, esas eşyanın ithaline ilişkin gerekli ticaret politikası önlemlerinin uygulanması ile eşyanın ithali için öngörülen diğer işlemlerin tamamlanması, ve ithalat vergilerinin tahsili ile ithalat gerçekleştirilir.

Not: Bu konuda daha fazla ayrıntılı bilgiyi, itiraz, dava aşaması, adli takibat ve adli savunma, inceleme ve soruşturma evrelerinin takibi ve gerekli müdahalelerin yapılması, gerekli hukuki ve mevzuat desteğini, sonradan kontrol/ firma incelemesi, …   vb konularında yardım, destek ve benzeri hizmetleri -isterseniz- Firmamız “Çoban Gümrük Dış Ticaret Denetim, Danışmanlık ve Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirliği A. Ş.”den alabilirsiniz.                                         

  KAYNAKÇA:

• 4458 sayılı Gümrük Kanunu. 
• Gümrük Yönetmeliği.
• 4458 Sayılı Gümrük Kanunu’nun Bazı maddelerinin Uygulanması Hakkında 2009/15481 Sayılı Karar.
• 2 Seri Nolu Gümrük Muafiyeti Tebliği.
• ÇOBAN Kerim, Eski, Kullanılmış ve/veya Yenileştirilmiş Eşyanın, Yurt Dışı Müteahhitlik ve Teknik Müşavirlik Hizmetleri Kapsamında Yurtdışında Kullanılan Makina ve Teçhizat İle İşyeri Nakli Suretiyle Sermaye Malları ve Diğer Malzemelerin Türkiye’ye İthali, www.MuhasebeTR.com  (23.07.2019).
• ÇOBAN Kerim, “Kalıp ve Modifikasyon İthalatının Ayrıntılı İncelenmesi (1)” Gümrük ve Ticaret Dünyası Dergisi - 104’üncü sayısı.

02.08.2023

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.