Kerim Çoban
E.Gümrük ve Ticaret Başmüfettişi
Çoban Gümrük Dış Ticaret Denetim Danışmanlık ve
Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirliği A. Ş.
k.coban0306@gmail.com

YYS Yıllık Faaliyet Raporu, Zorunlu Eğitimler ve YYS Sahibi Firmaların Karşılaşabilecekleri Olumsuzluklar

Yazımızın konusunu; YYS sahibi firmaların dış ticaret işlemlerinin, 4458 sayılı Gümrük Kanunu, Dış ticaret mevzuatı, Gümrük İşlemlerinin Kolaylaştırılması Yönetmeliği ve İlgili Diğer Mevzuat hükümleri kapsamında incelenerek 2022 Yılı YYS Faaliyet Raporu’nun hazırlanması, YYS kapsamında alınması gereken Zorunlu Eğitimler ile Ticaret Bakanlığı’nca yapılacak inceleme ve denetimler sonucunda ilgili firmaların karşılaşabilecekleri olumsuzluklar ve yaptırımlar oluşturmaktadır.

I- YYS YILLIK FAALİYET RAPORUNUN HAZIRLANMASI

1) YYS Yıllık Faaliyet Raporunun Hazırlanması: 4458 sayılı Gümrük Kanunu, Gümrük Yönetmeliği, Dış Ticaret Mevzuatı, Gümrük İşlemlerinin Kolaylaştırılması Yönetmeliği, Sonradan Kontrol Ve Riskli İşlemlerin Kontrolü Yönetmeliği, 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu, 5236 sayılı Türk Ceza Kanunu, 5326 sayılı Kabahatler Kanunu, vb. ilgili mevzuat hükümleri dikkate alınarak gerçekleştirilmesi gerekir.

2) Gümrük İşlemlerinin Kolaylaştırılması Yönetmeliği hükümlerine göre; İlgili firmanın son bir yıl içinde gerçekleştirdiği ithalat, ihracat, transit, antrepo vb. dış ticaret işlemlerden her birisinin incelenmesi sırasında 50 adetten ve toplam işlem sayısının % 5’inde az olmamak üzere beyanname ve ilgili belgelerin incelenmesi, seçilen beyanname ve işlemlerin firmanın tüm işlemlerine sirayet etmesi, tüm yılı ve ayları kapsayacak şekilde seçilerek incelenmesi, her hangi bir hata veya eksiklik tespiti halinde ise ilgili inceleme ve denetimin yaygınlaştırılması, gerekir ise ilgili işlemlerin tarama usulü incelenmesi gerekir.

2022 Yılı YYS Faaliyet Raporu hazırlanırken, ilgili firmanın son bir yıl içinde gerçekleştirdiği ithalat, ihracat, transit, antrepo vb. dış ticaret işlemlerinin; Firmanın muhasebe kayıtları, mizanları, ilgili hesap ve muhasebe dökümleri (102 Bankalar Hesabı, 150 İlk Madde ve Malzeme Hesabı, 153 Ticari Mallar Hesabı, 159 Verilen Sipariş Avansları Hesabı, 280 Gelecek Yıllara Ait Giderler, 320 Yurt Dışı Satıcılar, 360 Ödenecek Vergi ve Fonlar, 750 Araştırma ve Geliştirme Giderleri, 760 Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderleri, 770 Genel Yönetim Giderleri, vb. İthalat ve Dış Ticaretle ilgili diğer hesaplar), ithalat – ihracat dosyaları ve ekleri, Dahilde İşleme Rejimi, DİİB/Dİİ, Yatırım teşvik, Finansal kiralama, Özellik arz eden ithalat ve ihracat işlemleri, Hizmet ithalatı, Dış ticaret işlemlerine ilişkin Vergi mevzuatı, Gümrük Vergi ve Cezaları, 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu, 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu, 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ile 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun bazı hükümleri (Örneğin; Zamanaşımı, Royalty, Lisans, Know How, vb. Gayri maddi haklar, Gayri Maddi Hakların Brütleştirilmesi, Stopaj ödemeleri, Serbest Meslek Kazançları, Transfer Fiyatlandırması, Hizmet ithalatı, Hizmet ithalatında kur farları vb.) ile bazı mali konular ve ilgili Mali Mevzuata bakılmalıdır. Özellikle, ilgili firmanın faydalandığı/ yararlandığı teşvikler (Yatırım teşvik tedbirleri, Dahilde işleme rejimi, Finansal Kiralama ve Geçici İthalat, Hariçte işleme, Nihai kullanım, Geçici ithalat, vb.) kapsamında yapılan ithalat işlemleri, İhracat teşvik tedbirleri ve Dahilde işleme rejimi kapsamında yapılan ihracat, İhracatta Telafi Edici Vergi Kesintisi, Geçici çıkış, Geri gelen eşya, Mahrece iade, DİİB ve Dİİ kapatma işlemleri vb. incelenecek, bu işlemlerin mevzuata uygunluğu, firma belgeleri ile Ticaret Bakanlığı verilerinin uyumu, vb. yönüyle kontrol ve karşılaştırması yapılmalıdır. YYS Statüsü kapsamında yapılan ithalat, ihracat, antrepo, transit, vb. işlemleri, rejim beyanları, 2 Nolu KDV Beyannameleri ve ekleri, Muhtasar Beyannameler ve Ekleri, BA ve BS Formları ve ekleri, stok kayıtları, alınan izinler, royalti-lisans, know how ve benzeri gayri maddi hakların ithali, hizmet ithali, vb. hususlar, gümrük rejimleri, gümrük ve dış ticaret mevzuatı, KDV ve ÖTV mevzuatı, ilgili diğer mevzuatlar, rejim, tarife, kıymet, miktar, menşe, vergilerin hesaplanması, vb. yönleriyle ayrıntılı olarak incelenip, araştırılmalı, oluşan hata ve eksiklikler tespit edilerek çözüm yolları bulunmalı, ilgili firmaya gerekli tedbirler aldırılarak kanuni ve ilgili mevzuatın gerektirdiği çözüm yolları tespit edilip muatap firmaya rapor edilmeli, firmaya kanuni ve mevzuatın gerektirdiği gerekli öneri ve tavsiyelerde bulunulmalıdır.

II- YETKİLENDİRİLMİŞ YÜKÜMLÜ SERTİFİKASI (YYS) ZORUNLU EĞİTİMİ

Mevzuat ve Farkındalık Eğitimi

YYS ve işlemleri gereğince ilgili şirket personeli ve yöneticilerince alınması gerekli; Gümrük ve dış ticaret mevzuatı, Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu, Organize suçlar ve benzeri konularda alınması gereken zorunlu eğitimlerin verilmesiyle, ilgili firma yöneticileri ve personelinde bir farkındalık oluşturulması amaçlanmaktadır. Söz konusu eğitimlerin kendisini yetiştirmiş, konusunda uzman, mevzuatı iyi bilen, mümkünse denetim deneyimine, kültürüne ve birikimi sahip kişiler tarafından verilmelidir.

Gümrük ve Dış Ticaret Eğitimi Konuları

1-Yetkilendirilmiş Yükümlü Sertifikasına İlişkin Sunum,

2-Genel Olarak Dış Ticaretin İşleyişi,

3-Dış Ticarette Ödeme Şekilleri,

4-Uluslararası Teslim Şekilleri,

5-Eşyanın Tarife, Kıymet, Miktar Ve Menşe Belirlenmesi Konularında Farkındalık Eğitimi,

6-Ticari Eşyanın Lisans, İzin, Uygunluk Belgesine Tabi Olup Olmadığı Yönünde Eğitim,

7-Gümrük Vergileri Eğitimi,

8-Ticari Eşyanın Kota, Tarife Kontenjanı, İthalatta Gözetim Uygulamasına Tabi Olup Olmadığı Yönünde Eğitim,

9-Ticari Eşyamızın Çift Kullanımlı Bir Eşya Olup Olmadığı Yönünde Eğitim,

10-Ticari Eşya İthalinin Ya Da İhracının Yasak Olup Olmadığı Yönünde Eğitim,

11-Türk Ceza Kanunu, Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu, Kabahatler Kanunu, Gümrük Kanunu, Vergi Usul Kanunu Farkındalık Eğitimi,

12-Ticari Eşyanın Ambargoya Tabi Olup Olmadığı farkındalık eğitimi,

Bu konular hakkındaki eğitimin her yıl verilmesi zorunludur.

Tedarik Zinciri Güvenliği Eğitimleri Konuları

1-Uluslararası Tedarik Zincirinde Eşyanın Hareketleriyle İlgili Riskler Eğitimi,

2-Narkotik Maddeleri Tespiti Eğitimi,

3-Yanıcı ve Patlayıcı Maddelerin Tespit Eğitimi,

4- Nükleer, Biyolojik ve Kimyasal Maddelerin Tespiti Eğitimi,

Bu konular hakkındaki eğitimin üç yılda bir verilmesi zorunludur.

III- TİCARET BAKANLIĞINCA YAPILAN/ YAPILABİLECEK İŞLEMLER

1- Ticaret Bakanlığı, 2022 yılı ikinci yarısında Yetkilendirilmiş Yükümlü Sertifikası (YYS) sahibi firmaların büyük bir kısma yazı göndererek; İlgili firmaların son üç yıllık YYS Yıllık Faaliyet Raporlarında yer alan, ilgili raporlarda incelendiği belirtilen ve raporlarda tescil sayı ve tarihleri yer alan gümrük beyannamelerinin listesini istemiş olup,

Bakanlık bir ileriki aşamada, ilgili YYS yıllık faaliyet raporlarında incelendiği belirtilen bu beyannameleri tarama veya sondaj yöntemiyle (kıymet, tarife, menşe, miktar, matrah, … vb. yönleriyle) inceleyerek, herhangi bir eksiklik, vergi kaybı, sorun/ problem, … vb. tespit edilmesi halinde, firmalardan ilgili YYS yıllık faaliyet raporlarını isteyerek faaliyet raporlarında yer alan tespitlerle karşılaştıracak, çakışmayan durumlarda veya Bakanlık tespitlerinin ilgili YYS Yıllık Faaliyet Raporlarında yer almadığı/ belirtilmediği durumlarda ise Ticaret Bakanlığı; Tespit edilen vergileri faizleriyle birlikte geri isteyerek çeşitli para cezaları (Vergilerin üç katı, ilgili eşyanın gümrüklenmiş değerinin 2 katı, ilgili eşyanın gümrüklenmiş değerinin 4 katı, … vb. ceza) uygulayacak,

Ayrıca, Ticaret Bakanlığınca gerektiğinde 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu ile 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu başta olmak üzere ilgili diğer kanunlara göre gereğinin yapılması için İlgili Cumhuriyet Başsavcılıklarına suç duyurusunda bulunulup, adli ve idari takibat başlatılacaktır.

Belki de ilgili firmalar açısından en önemli olumsuzluk, Bakanlıkça, ilgili firmaların YYS belgesinin/ sertifikanın geçici olarak askıya alınması veya süresiz olarak geri alınması olacaktır.

Bilindiği üzere, Gümrük İşlemlerinin Kolaylaştırılması Yönetmeliği Hükümleri ve hali hazır uygulamaya göre; YYS Yıllık Faaliyet Raporunu hazırlayan kişi veya Firmanın Yetkilisi değil, bizzat hizmeti alan/ faaliyet raporunu hazırlatan firmanın ortakları veya yöneticilerinden bir tanesi imzalamakta, mali, hukuki ve adli yönden tüm sorumluluk raporu imzalayan kişi ve firmaya yani ilgili mükellefe aittir.

YYS Yıllık Faaliyet Raporunu hazırlayan kişinin veya Firmanın Yetkilisinin ismi ve imzasının raporda yer almamasından ve bu kişilerin raporu imzalamadıklarından dolayı, bu kişilerin mali, hukuki ve adli her hangi bir sorumlulukları yoktur.

2- 2018 yılı içerisinde Yetkilendirilmiş Yükümlü Sertifikası (YYS) almış 190 adet firma ile 2017 yılında YYS belgesi alıp ta 2022 yılında incelenemeyen firmalar, 2023 yılı içerisinde Ticaret Bakanlığı Müfettişleri ve/veya İlgili Gümrük ve Dış Ticaret Bölge Müdürlükleri Personeli tarafından Ön İzleme, ardından da Sonradan Kontrol (firma) İncelemesi ve Yerinde İzleme vb. denetimine tabi tutulacaklar, ilgili firmalar 4458 sayılı Gümrük Kanunu, Gümrük Yönetmeliği, İthalat ve İhracat Rejimleri ve Yönetmelikleri, Gümrük ve dış ticaret mevzuatı ile Gümrük İşlemlerinin Kolaylaştırılması Yönetmeliği hükümleri başta olmak üzere ilgili diğer mevzuat hükümleri gereği ayrıntılı alarak incelenip denetlenecektir.

İzleme denetimlerinin yeni bir YYS başvurusundan her hangi bir farkı olmayıp, yapılacak denetim ve inceleme süreçleri sonucunda, YYS koşullarının artık sağlanamadığı, YYS şartlarının aşındığı veya aşındırıldığının anlaşılması ve tespiti durumunda ise; Bakanlık tarafından YYS sertifikasının geçici süreyle askıya alınması veya süresiz olarak geri alınmasıyla/ belgenin iptali ile karşı karşıya kalınacaktır.

YYS Belgesinin/Sertifikasının kaybedilmesi durumunda; Gümrük ve dış ticaret işlemlerinin uygulanması sırasında halihazırda yararlanılan avantajlar da kaybedileceğinden, ilgili firmalar açısından çok büyük vakit, nakit ve prestij kayıplarına, yüksek oranlarda maliyet artışlarına, vb. olumsuzluklara sebep olacaktır.

Ayrıca, YYS belgesinin süresiz olarak geri alınması durumunda ilgili firma en az üç yıl geçmedikçe yeni bir belge alımı için müracaatta (başvuruda) bulunamayacak, belge alım aşaması da dikkate alındığında bu süre 4 veya 5 yıla uzayacaktır. 

3- Yukarıda belirtilen nedenlerle ilgili firmaların, YYS Yıllık Faaliyet Raporu hazırlanması işlemleri, YYS Yıllık Zorunlu Eğitimlerinin alınması, kendilerini Sonradan Kontrole tabi tutturmaları, kendilerini Gümrük, Dış Ticaret ve İlgili Diğer Mevzuatlar kapsamında inceletmeleri, YYS Koşullarını hala taşıyıp taşımadıklarını kontrol ettirmeleri ve YYS Güncelleme Başvuru Dosyalarını hazırlatmaları, vb. aşamalarında söz konusu hizmetleri; Firmalarının gümrük işlemlerini yürüten, gümrük müşavirliği hizmetleri satın aldıkları Gümrük Müşavirleri ve/veya Gümrük Müşavirlik Firmalarından değil,

Bağımsız olarak kurulan ve objektif olarak hareket eden, Gümrük Müşavirleri ve/veya Gümrük Müşavirlik Firmaları başta olmak üzere YYS sahibi ilgili firmayla da her hangi bir ortaklık veya hukuki bağlantısı bulunmayan, bağımsız olan, bağımsız ve objektif çalışan, işinin ehli, bu konuda uzman, ciddi ve kendini ispatlamış kişi ve firmalardan destek/ hizmet almaları gerekir.

Not: Bu konuda daha fazla ayrıntılı bilgiyi, gerekli hukuki ve mevzuat desteğini, yukarıda ayrıntıları verilen iş, işlem ve benzeri işlemler ile idari - adli itirazlar ve süreçleri, dava ve dava aşamalarının başlatılması ve olumlu sonuçlandırılması, sonradan kontrol/ firma incelemesi yaptırılması, antrepo açma, antrepo genişletme, …   vb. konularında yardım, destek ve benzeri hizmetleri -isterseniz- Firmamız “Çoban Gümrük Dış Ticaret Denetim, Danışmanlık ve Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirliği A. Ş.”den alabilirsiniz.

KAYNAKÇA:

• 4458 sayılı Gümrük Kanunu. 
• Gümrük Yönetmeliği.
• Gümrük İşlemlerinin Kolaylaştırılması Yönetmeliği.

09.03.2023

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Yılın Kampanyası: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.