Kerim Çoban
E.Gümrük ve Ticaret Başmüfettişi
Çoban Gümrük Dış Ticaret Denetim Danışmanlık ve
Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirliği A. Ş.
k.coban0306@gmail.com

Potansiyel Vergi Mükelleflerinin Antrepolarda Eşya Devri

I- KONUYA İLİŞKİN BAZI MEVZUAT HÜKÜMLERİ

1- Genel Bilgiler

Potansiyel Vergi Numarası: Herhangi bir nedenden veya bir zorunluluktan ötürü, sürekli bir yükümlülüğü gerektirmeyen (gelir vergisi, kurumlar vergisi, stopaj ve katma değer vergisi) nedenlerden ötürü vergi dairelerinden alınan numaraya “potansiyel vergi numarası” denir.

Potansiyel Vergi Mükellefiyeti: Herhangi bir nedenden veya bir zorunluluktan ötürü potansiyel vergi numarası alan kişiye vergi idaresi nezdinde “potansiyel vergi mükellefi” denir. Potansiyel vergi mukellefleri, adından da anlaşılacağı üzere herhangi bir verginin mükellefi değillerdir. Potansiyel, yani vergi numarası almış olan ve ileri de vergi mükellefi olabilecek kişilere verilen numaradır. 

Gümrük Antreposu: Gümrük gözetimi altında bulunan eşyanın konulması amacıyla kurulan ve kuruluşunda aranılacak koşulları ve nitelikleri yönetmelikle belirlenen yerdir. Gümrük antrepoları, genel ve özel antrepo olmak üzere ikiye ayrılır.

Genel Antrepolar: Eşyanın konulması için herkes tarafından kullanılabilen yerlerdir.

Özel Antrepolar: Yalnız antrepo işleticisine ait eşyanın konulması amacıyla kurulan yerlerdir.

- Uygulamadaki özellikleri sebebiyle, genel antrepoların A, B ve F tipleri; özel antrepoların ise C, D ve E tipleri bulunur.

2- Bazı Mevzuat Hükümleri

-  Gümrük idareleri, beyanın doğruluğunu araştırmak üzere; a) Beyanname ile ilgili ve beyannameye ekli belgeleri kontrol edebilir ve beyannamenin içerdiği bilgilerin doğruluğunu araştırmak amacı ile beyan sahibinden diğer belgeleri de vermesini isteyebilir,

b) Eşyayı muayene edebilir ve ayrıntılı muayene veya tahlil amacıyla numune alabilirler.   …

- “Türkiye’ye ihraç amaçlı satış”: Türkiye’ye ithal edilmek üzere doğrudan doğruya yapılan satışı, ifade eder.

- Gümrük antrepolarında depolanan eşya, satış suretiyle başkasına devredilebilir. 

- Gümrük antrepolarında depolanan solvent ve baz yağın satış suretiyle devrine, devralan tarafından serbest dolaşıma sokulacak olması durumunda izin verilmez.

- Devralanın, onaylanmış kişi veya yetkilendirilmiş yükümlü statüsüne sahip olması ya da Gümrük Yönetmeliği’nin ilgili maddesindeki şartların sağlanması halinde, gümrük antrepolarında depolanan solvent ve baz yağın satış suretiyle devredilebilir.

- Eşyanın beş iş günü içerisinde gümrükçe onaylanmış yeni bir işlem veya kullanıma tabi tutulması, yeni bir işlem veya kullanıma tabi tutulmaması durumunda devre konu eşya için devralan tarafından yeni bir antrepo beyannamesi verilmesi gerekir.

- Eşyanın mülkiyeti ile ilgili olarak devri önleyici haciz ya da ihtiyati tedbir kararı gibi hukuki bir engelin varlığı halinde bu durum açıklığa kavuşturulmadan işlem yapılmaz.

- Eşyanın devri ile birlikte gümrük vergileri ile para cezaları da dâhil eşya ile ilgili hukuki sorumlulukların devralana geçer ve antrepo stok kayıtlarında gerekli değişiklikler/ düzetmeler yapılır.

- Devir işlemine ilişkin belgeler, eşyanın gümrükçe onaylanmış yeni bir işlem veya kullanıma tabi tutulması ya da yeni antrepo beyannamesi verilmesi sırasında ilgili gümrük idaresine ibraz edilir.

Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün Gümrük ve Muhafaza Başmüdürlüklerine (Gümrük ve Dış Ticaret Bölge Müdürlüklerine) yönelik 25.12.2008 tarih ve 29841 sayılı yazısında: “… Gümrük Yönetmeliğinin 333.maddesi çerçevesinde gümrük antrepolarında depolanan eşyanın satış suretiyle başkasına devredilmesi halinde de Türkiye'ye ihraç amaçlı satış, Türkiye'ye ithal edilmek üzere doğrudan doğruya yapılan satışı, yani devir suretiyle yapılan satışı ifade etmekte olup, kıymet tespitinde bu satışın esas alınması gerekmektedir.

Diğer taraftan, Gümrük Kanununun 65.maddesi çerçevesinde gümrük idaresinin, beyanın doğruluğunu araştırma hakkının bulunduğu açıktır.

Bu çerçevede, serbest dolaşıma giriş beyannamesinde beyan edilen kıymetin, antrepo beyannamesinde yer alan kıymete nazaran düşüklük arz etmesi durumunda, söz konusu düşüklüğün ekonomik ve ticari gerçeklerle (eşya borsalarında meydana gelen değişiklikler nedeniyle eşya fiyatlarının düşmesi vb.) uyumlu bir şekilde izah edilebilmesi durumunda, buna göre işlem yapılması gerekmektedir.”,  denilmektedir.

3- Gümrük Kıymeti, Fiilen Ödenen Veya Ödenecek Fiyat, 26.Maddeye Göre Gümrük Kıymetinin Belirlenmesi

İthal eşyasının gümrük kıymeti, eşyanın satış bedelidir. Satış bedeli, Türkiye'ye ihraç amacıyla yapılan satışta Kanun’un 27 ve 28 inci maddelerine göre gerekli düzeltmelerin de yapıldığı, fiilen ödenen veya ödenecek fiyattır.

- Fiilen ödenen veya ödenecek fiyat, ithal eşyası için alıcının, satıcıya veya satıcı yararına yaptığı veya yapması gereken ödemelerin toplamıdır. Bu fiyat, ithal eşyasının satış koşulu olarak, alıcının satıcıya veya satıcının bir yükümlülüğünü karşılamak üzere üçüncü bir kişiye yaptığı veya yapacağı tüm ödemeleri kapsar. Ödemeler, para transferi şeklinde olabileceği gibi, akreditif veya ciro edilebilir bir kıymetli evrak kullanılarak ya da doğrudan veya dolaylı yapılabilir.

- 27.maddeye göre yapılan ilaveler dışında, alıcının pazarlama dahil kendi hesabına yaptığı faaliyetler, satıcı yararına veya satıcı ile yapılan bir anlaşma yoluyla da olsa, satıcıya yapılan dolaylı bir ödeme olarak değerlendirilmez. Bu tür işlemlere ilişkin giderler, ithal eşyasının gümrük kıymetinin tespiti sırasında fiilen ödenen veya ödenecek fiyata ilave edilmez.

- Gümrük Kanunu’nun 24 ve 25.madde hükümlerine göre belirlenemeyen ithal eşyasının gümrük kıymeti;

a) 1994 Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşmasının VII.Maddesinin Uygulanmasına İlişkin Anlaşmanın,

b) 1994 Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşmasının VII.Maddesinin,

c) Bu bölüm hükümlerinin,

Prensip ve genel hükümlerine uygun yöntemlerle ve Türkiye'de mevcut veriler esas alınarak belirlenir. 

- Kanun’un 24 ve 25.madde hükümlerine göre belirlenemeyen ithal eşyasının gümrük kıymetinin 26. Maddeye göre belirlenecek olması halinde;

a) Türkiye'de üretilen eşyanın Türkiye içindeki satış fiyatı,

b) Gümrük idaresinin iki alternatif kıymetten yüksek olanının kabul etmesini öngören bir sistem,

c) Eşyanın ihraç ülkesindeki iç piyasa fiyatı,

d) Aynı veya benzer eşyanın, 25.maddenin 2.fıkrasının (d) bendi hükümlerine göre hesaplanmış kıymeti dışındaki maliyet bedeli,

e) Türkiye'den başka bir ülkeye ihraç edilen eşyanın fiyatı,

f) Asgari gümrük kıymetleri,

g) Keyfi veya fiktif kıymetler,

Esas alınmaz.   

4- Antrepodaki Eşyanın İncelenmesi ve Eşyadan Numune Alınması

- Talep üzerine, gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulmasından önce, gümrüğe sunulan eşyanın incelenmesi veya bundan numune alınması yönünden ilgili ve yetkili kişilere izin verilebilir.

- Kanunun 41.maddesi uyarınca gümrük idarelerinin, eşyanın gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulmasından önce ilgili ve yetkili kişilerin talebi üzerine eşyadan numune alınmasına veya eşyanın incelenmesine izin verebileceği belirtilmiştir.

- Antrepo rejimine tabi tutulan eşyanın gümrükçe onaylanmış yeni bir işlem veya kullanıma tabi tutulmasından önce; eşyanın doğru bir şekilde beyan edilmesini sağlamak, eşyanın evsafına uygun olup olmadığını belirlemek ya da satış suretiyle devri yapılacak eşyanın evsafını tespit etmek gibi nedenlerle ilgili ve yetkili kişilerin talebi üzerine eşyadan numune alınmasına veya eşyanın incelenmesine gümrük idarelerince izin verilmesi mümkün bulunmaktadır. Bu kapsamdaki talep ve işlemlerin Gümrük Yönetmeliği'nin 87’inci maddesinin iki ilâ altıncı fıkraları hükümleri çerçevesinde gerçekleştirilmesinin gerektiği belirtilmiştir.

- Gümrük Yönetmeliği’nin 196.maddesi uyarınca tahlile gönderilmesi gereken eşya, yükümlünün ilgili gümrük idaresine başvurması halinde rejim beyanında bulunmadan önce tahlile gönderilir. Yükümlünün tahlil sonuçlarını kabul etmemesi halinde, Kanunun 243.maddesi kapsamında tahlile itiraz edilebilir.

- Özet beyan, fatura veya diğer idari ya da ticari belgelerden, eşyanın tahlil edilen eşya ile aynı olduğunun belirlenebilmesi koşuluyla, tahlil sonuçları rejim beyanında kullanılabilir. Beyan edilen eşyanın, tahlil edilen eşya ile aynı olmadığına yönelik kanıt bulunması durumu hariç, bu eşya beyanın kontrolü ve muayene aşamasında yeniden tahlile gönderilmez.  

5- Antrepolarda Eşya Devri

Gümrük antrepolarında depolanan eşyanın satış suretiyle başkasına devredilebilir.

- Gümrük antrepolarında depolanan solvent ve baz yağın satış suretiyle devrine, devralan tarafından serbest dolaşıma sokulacak olması durumunda izin verilmez.

- Devralanın, onaylanmış kişi veya yetkilendirilmiş yükümlü statüsüne sahip olması ya da Gümrük Yönetmeliği’nin 333.maddesinin 5.fıkrasındaki şartların sağlandığının tespit edilmesi halinde, gümrük antrepolarında depolanan solvent ve baz yağı satış suretiyle devredilebilir.  

- Eşyanın mülkiyeti ile ilgili olarak devri önleyici haciz ya da ihtiyati tedbir kararı gibi hukuki bir engelin varlığı halinde bu durum açıklığa kavuşturulmadan işlem yapılamaz.

- Eşyanın devri ile birlikte gümrük vergileri ile para cezaları da dâhil eşya ile ilgili hukuki sorumluluklar devralana geçer ve antrepo stok kayıtlarında gerekli değişiklikler/ düzeltmeler yapılır.

- Eşyanın beş iş günü içerisinde gümrükçe onaylanmış yeni bir işlem veya kullanıma tabi tutulması, yeni bir işlem veya kullanıma tabi tutulmaması durumunda ise; devre konu eşya için devralan tarafından yine beş iş günü içerisinde 7171 rejim kodlu yeni bir antrepo beyannamesi verilmesi, söz konusu beyannamenin açıklama ekranına veya 44 no.lu hanesine "Gümrük Yönetmeliği 330/2.maddesi kapsamı eşya" ibaresinin yazılması gerekir. Beş iş gününün başlangıç tarihi olarak satış faturasının düzenlenme tarihinin esas alınması gerekir.

 - Özel antrepolarda bulunan eşyaların devrine ilişkin talepler, eşyanın devrini müteakip beş iş günü içinde gümrükçe onaylanmış yeni bir işlem veya kullanıma tabi tutulmak suretiyle antrepodan çıkarılması şartıyla kabul edilir.  Belirtilen süre içinde eşyanın antrepodan çıkarılmaması halinde bu sürenin aşıldığı tarihten itibaren antrepo işleticisine/eşyayı devredene ve devralana ayrı ayrı olmak üzere, aşılan her bir gün için Gümrük Kanunu’nun 241.maddesinin birinci fıkrası uyarınca işlem yapılır. Bahse konu usulsüzlük cezası 2023 yılı için 523-TL’dir.  

- Özel antrepolarda devralınan eşyalar için yeni bir antrepo beyannamesi düzenlenmez/ tescil ettirilmez.

- Devir işlemine ilişkin belgeler, eşyanın gümrükçe onaylanmış yeni bir işlem veya kullanıma tabi tutulması ya da yeni antrepo beyannamesi verilmesi sırasında ilgili gümrük idaresine ibraz edilir.

6- Antrepolarda Devir Alınan Eşyanın Kıymeti

Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 25.12.2008 tarih ve 29841 sayılı yazısında: “…  Gümrük Yönetmeliğinin 333.maddesi çerçevesinde gümrük antrepolarında depolanan eşyanın satış suretiyle başkasına devredilmesi halinde de Türkiye'ye ihraç amaçlı satış, Türkiye'ye ithal edilmek üzere doğrudan doğruya yapılan satışı, yani devir suretiyle yapılan satışı ifade etmekte olup, kıymet tespitinde bu satışın esas alınması gerekmektedir.

Diğer taraftan, Gümrük Kanununun 65.maddesi çerçevesinde gümrük idaresinin, beyanın doğruluğunu araştırma hakkının bulunduğu açıktır.

Bu çerçevede, serbest dolaşıma giriş beyannamesinde beyan edilen kıymetin, antrepo beyannamesinde yer alan kıymete nazaran düşüklük arz etmesi durumunda, söz konusu düşüklüğün ekonomik ve ticari gerçeklerle (eşya borsalarında meydana gelen değişiklikler nedeniyle eşya fiyatlarının düşmesi vb.) uyumlu bir şekilde izah edilebilmesi durumunda, buna göre işlem yapılması gerekmektedir.”,  denilmiştir.

- İthal eşyasının gümrük kıymeti, eşyanın satış bedelidir. Satış bedeli, Türkiye'ye ihraç amacıyla yapılan satışta 27 ve 28 inci maddelere göre gerekli düzeltmelerin de yapıldığı, fiilen ödenen veya ödenecek fiyattır.  

- İthal eşyası için ve/veya Antrepo rejimine tabi ithal eşyası için bir gümrük yükümlülüğü doğduğunda, eşyanın antrepo/geçici depolama masrafları ile antrepoda/geçici depolamada kaldığı sürece muhafazası için yapılan masraflar, fiilen ödenen veya ödenecek fiyattan ayrı olarak gösterilmeleri şartıyla gümrük kıymetine dahil edilmez.

Ancak, Eşyanın antrepo masrafları ile antrepoda kaldığı sürece muhafazası için yapılan masraflar, 3065 sayılı KDV Kanunu’nun 21.maddesi gereği ithal edilen eşyanın (İthalatta) KDV Matrahına eklenerek ilgili gümrük idaresine beyan edilip KDV ve varsa ÖTV’nin ithalat sırasında ödenmesi gerekir.   

Kısacası; - Antrepolardan devir alınıp serbest dolaşıma (ithalata) konu edilecek eşyaların kıymetinin, söz konusu eşyanın antrepoya girişi sırasında beyan edilen (Türkiye’ye ihraç amaçlı satış- Türkiye’ye ithal edilmek üzere doğrudan doğruya yapılan satış) kıymetinden/ antrepo beyannamesinde yer alan kıymetten daha düşük olmaması (mümkünse, antrepo beyannamesinde beyan edilenden daha yüksek olması) gerekir.

-  Antrepoda satış suretiyle başkasına devredilen eşyada ekonomik ve ticari gerekçelerle (borsa fiyatının düşmesi, eşyanın yeni modellerinin piyasaya çıkması nedeniyle talebinin ve fiyatının düşmesi, genel ekonomik kriz, eşyanın beklemesi sırasında kalite ve kıymet düşüklüğüne uğraması, vb. durumlar dışında) izah edilemeyecek şekilde eşyanın ilk antrepoya alınışından daha düşük kıymetle satış (devir) faturalarının düzenlenmesi halinde; Gümrük idaresinin, yapılan kıymet beyanının doğruluğunu Gümrük Kanunu’nun 65.maddesi, Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 2012/29, 2021/27 sayılı Genelgeleri ve diğer ilgili mevzuat gereği araştırmasına neden olabileceği, yapılan araştırmada bu fiyat düşüklüğünün makul sebeplere dayanmadığının anlaşılması durumunda ise Gümrük Kanunu’nun 234.maddesine göre cezai işlem uygulanacağının unutulmaması gerekir.

7- Potansiyel Vergi Mükelleflerinin Antrepoda Eşya Satışı/ Devri 

Potansiyel Vergi Mükellefiyeti: Herhangi bir nedenden veya bir zorunluluktan ötürü potansiyel vergi numarası alan kişiye vergi idaresi nezdinde “potansiyel vergi mükellefi” denir. Potansiyel vergi mukellefleri, adından da anlaşılacağı üzere herhangi bir verginin mükellefi değillerdir. Potansiyel, yani vergi numarası almış olan ve ileri de vergi mükellefi olabilecek kişilere verilen numaradır. 

Bize göre: Potansiyel vergi kimlik numarasına sahip firma veya şahıslar yurt dışından eşya getirerek antrepolara veya geçici depolama yerlerine koyabilir, depolayabilirler. Antrepolarda depoladıkları, Antrepo rejimine tabi tutulan bu eşyaları serbest dolaşım rejimine konu olmak (ithal edilmek) üzere Türkiye’de yerleşik kişi veya firmalara satabilirler.

Potansiyel vergi kimlik numarasına sahip firma veya şahısların antrepolarda depoladıkları, Antrepo rejimine tabi tutulan bu eşyaları Türkiye’de yerleşik kişi ve firmalara sattıklarında, söz konusu eşyaların kıymeti olarak; eşyaların antrepoya giriş kıymetleri değil, -(muvazaalı işlemler hariç ve aksi ispatlanmadıkça)-  potansiyel vergi kimlik numarasına sahip firma veya şahısların serbest piyasa koşullarına göre düzenledikleri nihai (antrepodaki eşya) satış faturalarının dikkate alınması, söz konusu eşyaların alıcılar tarafından Türkiye’ye ithali sırasında bu faturalarda yer alan tutarların dikkate alınması, potansiyel vergi kimlik numarası ile düzenlenen faturalarla yapılan satışların da Gümrük Yönetmeliği’nin 43/1-h.maddesinde belirtilen Türkiye'ye ihraç amaçlı satış: “Türkiye'ye ithal edilmek üzere doğrudan doğruya yapılan satış” olarak kabul edilmesi gerekir.

Aksi bir durumda, (aksi, hukuki ve fiili delillerle ispatlanmadan, örneğin: eşya satış faturalarının değil de sadece söz konusu eşyaların antrepoya alınış kıymetlerinin yüksek olması sebebiyle bu kıymetlerin ithalat sırasında dikkate alınması, vb. durumlarda), Gümrük Kıymetinin belirlenmesinde/tespitinde dikkate alınmaması gereken ve Gümrük Kanunu’nun 26.maddesinin 2.fıkrasında belirtilen unsurlar [26/2-b: “Gümrük idaresinin iki alternatif kıymetten yüksek olanının kabul etmesini öngören bir sistem”,  26/2-f: “Asgari gümrük kıymetleri”, 26/2-g: “Keyfi veya fiktif kıymetler”] dikkate alınmış olur. 

8- KDV ve ÖTV Yükümlülüğü

- Yurt dışından getirilerek antrepoya konulan, antrepoda devredilen/satın alınan, gümrük antrepo rejiminin uygulandığı eşyalar KDV’den istisnadır.

- Gümrük antrepolarında ithalat ve ihracat işlemlerine konu mallar için verilen ardiye, depolama ve terminal hizmetleri KDV’den istisnadır.

- 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun gümrük antrepo hükümlerinin uygulandığı mallar/ eşyalar ÖTV’den istisnadır.

Diğer bir deyişle, antrepoda eşyayı devreden/ satan kişi veya firmanın düzenleyeceği satış faturasında KDV ve ÖTV hesaplamasına gerek yoktur.

Ancak, eşyayı devralan kişi veya firma tarafından, söz konusu eşyanın serbest dolaşıma sokulması (ithalata konu edilmesi) durumunda tekabül eden KDV ile ÖTV ödenir.  

9- Damga Vergisi Yükümlülüğü 

- 488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 1.maddesi eki (1) sayılı tabloda yazılı kâğıtların damga vergisine tabi olduğu; 3.maddesinde, damga vergisi mükellefinin kâğıtları imzalayanlar olduğu; 4.maddesinde, bir kâğıdın tabi olacağı verginin tayini için o kâğıdın mahiyetine bakılacağı, kâğıtların mahiyetlerinin tayininde, şekli kanunlarda belirtilmiş olanlarda kanunlardaki adlarına, belirtilmemiş olanlarda üzerlerindeki yazının tazammun ettiği hüküm ve manaya bakılacağı; 10.maddesinde, damga vergisinin nispi veya maktu olarak alınacağı, nispi vergide, kâğıtların nevi ve mahiyetlerine göre, bu kâğıtlarda yazılı belli paranın esas olacağı hüküm altına alınmıştır.

- Türkiye'de düzenlenen kâğıtların düzenlendiği an itibarıyla, yabancı memleketlerde düzenlenen kâğıtların, Türkiye'de resmi dairelere ibraz edildiği, üzerine devir veya ciro işlemleri yürütüldüğü veya herhangi bir suretle hükümlerinden faydalanıldığı takdirde vergiye tabi tutulması, verginin bu mükellefler tarafından mükellefiyet durumlarına göre beyan edilip ödenmesi gerekmektedir.

- Kanuna ekli (1) sayılı tabloda sadece belli parayı ihtiva eden taahhütnameler ve sözleşmelere yer verildiği dikkate alındığında, belli parayı ihtiva etmeyen taahhütname ve sözleşmeler damga vergisine tabi tutulmayacaktır. Bu kapsamda sözleşme ve taahhütnamelerin taahhütnamenin düzenlendiği tarihte belli parayı ihtiva etmesi veya eki olduğu belirtilen kâğıtlarda belli paranın tespitine imkân veren verilerin olması veya atıf yapılan başka bir kâğıttan belli paranın bulunabilmesi halinde, taahhütname/sözleşmenin bu tutar üzerinden damga vergisine tabi tutulması gerekmektedir.

Bize göre;  Antrepoda devredilen (satılan) eşya için düzenlenen sözleşmeler; Söz konusu eşyaya Antrepo rejimi, Transit rejimi veya İhracat rejimi hükümleri uygulandığı sürece Damga Vergisine tabi değildir.

Ancak, eşyayı devralan kişi veya firma tarafından, söz konusu eşyanın serbest dolaşıma sokulması (ithalata konu edilmesi) durumunda ilgili sözleşme veya sözleşmelere tekabül eden Damga Vergisinin ödenmesi ve ödenen Damga Vergisi tutarının ilgili SDGB’nin Yurt İçi Giderler bölümünde beyan edilerek tekabül eden KDV’nin  -(ve varsa ÖTV’nin)-  ödenmesi gerekir.  

10- KKDF, Döviz Kuru ve Kur Farkı

- Kabul kredili, vadeli akreditif ve mal mukabili ödeme şekillerine göre yapılan ithalat işlemlerinde % 6 oranında fon kesintisi yapılır.

- KKDF kesintisine tabi olmayan ödeme şekillerine göre gerçekleştirilen ithalatta, beyanname kapsamı eşya bedelinin gümrük yükümlülüğünün başladığı tarihten önce (gümrük beyannamesinin tescil tarihinden önce veya tescil tarihinde) ihracatçının yurt dışı hesabına transfer edildiğinin gümrük idarelerine tevsik edilmesi gerekir.

- Antrepolarda veya geçici depolama yerlerinde devredilen eşyalar ile ilgili olarak K.K.D.F kesintisi doğmaması için; gerek devreden tarafından gönderici firmaya yapılacak transferin, gerekse eşyayı devralanın devredene yapacağı transferin, satıcı veya göndericisi belli alıcısı emre olan eşyada ise alıcının satıcıya veya göndericiye yapacağı transferin gümrük yükümlülüğünün başladığı tarihten önce (veya bu tarihte) tamamlanmış olması ve bu durumun ilgili gümrük idarelerine ibraz edilecek belgelerle tevsik edilmesi gerekir.

Yani, gerek devreden tarafından yurt dışındaki gönderici firmaya yapılacak transferin, gerekse eşyayı devralanın devredene yapacağı transferin, gümrük yükümlülüğünün başladığı tarihten (SDGB’nin tescil tarihinden) önce veya bu tarihte tamamlanmış/ yapılmış olması gerekir.   

- “Gümrük beyannamesinin tescil tarihine kadar yapılan diğer giderler ve ödemelerden vergilendirilmeyenler ile mal bedeli üzerinden hesaplanan fiyat farkı, kur farkı gibi ödemeler” KDV matrahına katılır. 

- İthalatta vergiyi doğuran olayın meydana gelmesinden önce yapılan ödeme tarihindeki kurun, serbest dolaşıma giriş beyannamesinin tescil edildiği tarihteki kurdan yüksek olması (negatif kur farkı) halinde, aradaki kur farkının KDV matrahına ilave edilmez.

- Eşyanın gümrük vergisine esas alınacak kıymetinin Türk Lirası olarak beyanı zorunlu olup, Antrepolarda veya geçici depolama yerlerinde devredilen eşyaların İthalata (Serbest dolaşıma giriş rejimine) konu edilmesi durumunda, devir/satış faturasında yazılı yabancı paranın/paraların, gümrük yükümlülüğünün başladığı tarihte (SDGB’nin tescil tarihinde) yürürlükte olan T.C. Merkez Bankası döviz satış kurları üzerinden Türk Lirasına çevrilmesi gerekir.

Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 30.11.2022 Tarih Ve 80479953 Sayılı (Döviz Cinsi Faturaya İstinaden Türk Lirası Cinsinden Ödemenin Yapıldığı Durumlara İlişkin) Yazısına Göre: … Beyanname konusu eşya bedeline ilişkin faturanın döviz cinsinden, ödemenin ise Türk Lirası cinsinden yapıldığı durumlarda; ithal eşyasının gümrük kıymetine esas olacak değerinin, faturada yer alan döviz tutarının, Gümrük Kanununun 30 uncu maddesinde belirtildiği şekilde gümrük yükümlülüğünün başladığı tarihte yürürlükte olan, T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru karşılığı Türk Lirası olarak beyan edilmesi,

KKDF kesintisi doğmaması açısından ise, faturada yer alan eşya bedelinin, ödemenin yapıldığı tarihteki karşılığı Türk Lirasının beyanname tescil tarihi dâhil bu tarihten önceki bir tarihte transfer edildiğinin TBF ID ile 2014/18 sayılı Genelge kapsamı ithalatta ise banka yazısı, dekont, swift vb. belgelerle gümrük idarelerine tevsik edilmesi,

Gerekir.

11- İhtirazi Kayıt

İhtirazi Kayıt:  [Yükümlülerce kanuni gerekçe gösterilerek beyan edilen matrah veya matrah üzerinden tarh edilen vergiye dava hakkının saklı tutulması yolundaki beyannameye yazılı şerh düşülmesine uygulamada “İhtirazı Kayıt” denilmektedir. (Fatih UZUN- Gümrük ve Dış Ticaret Dünyası - fuzun@nazali.av.tr - 31 Mart 2021 Çarşamba).

- Bu durumda ihtirazı kaydı, yükümlü ile gümrük idaresi arasındaki gümrük mevzuatının uygulanmasına yönelik herhangi bir konuya veya gümrük beyanının herhangi bir unsuruna yönelik mevcut olan bir uyuşmazlığa ilişkin yükümlülerin idareye karşı yapmış oldukları gümrük beyanlarında dava hakkının saklı olduğunu belirten bir şerh olarak tanımlamak yanlış olmayacaktır. (Fatih UZUN- Gümrük ve Dış Ticaret Dünyası - fuzun@nazali.av.tr - 31 Mart 2021 Çarşamba).

Genel vergi mevzuatı uygulamasında sıklıkla kullanılan bir müessese olan, ihtirazı kayıtla beyana vergi ve gümrük mevzuatında lafzen yer verilmemekle birlikte “ihtirazi kayıt” kavramı, İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 27. maddesinin 4. fıkrasında yer almaktadır.

“İhtirazi Kayıtla Beyan”ın, gümrük vergilerine uygulanıp uygulamayacağına ilişkin olarak  Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 18.06.2003 tarih ve 15501 sayılı yazısında; {“Hukuk Müşavirliğinden alınan görüş doğrultusunda yükümlünün serbest iradesi dışında yapmak durumunda kaldığı, yani idarenin öngördüğü kuralların sonucu zorunlu olarak yaptığı beyana karşı ihtirazı kayıt konulmasının gümrük mevzuatında mevcut olan “Beyanın Bağlayıcılığı” hükmünün dışında değerlendirilmesi gerektiği, çünkü bu durumda beyanın ihtirazi kayıtla yapılmasının idare tarafından engellenmesi mümkün olmayan bir hak teşkil ettiği, yükümlünün bu şekilde ihtirazi kayıt koyarak yaptığı beyanı üzerine itirazda bulunması ve işlemi yargıya götürmesinin idarece engel olunamayacak bir durum teşkil ettiği, ancak idarenin yükümlünün beyanına bağlı olarak tesis edilen işlemin hukuka uygun olduğunun savunmasını çeşitli aşamalarda usulü dairesinde yapacağı vurgulanmış ve gümrük mevzuatındaki “Beyanın Bağlayıcılığı” müessesesinin yükümlünün tamamen kendi iradesiyle beyanda bulunduğu hususlara ilişkin olarak ihtirazi kayıt koymasını, itirazda bulunmasını ve dava yoluna başvurmasını engelleyecek şekilde yorumlanamayacağı”} ifade edilmiştir. Böylece bir anlamda ihtirazi kayıt uygulamasının gümrük vergilerine ilişkin olarak ta uygulanabileceği hususu açıklığa kavuşmuştur.

- İhtirazı kayıtla yapılan gümrük beyanında yükümlü gümrük idaresinin görüşüne katılmasa da, ithalat veya ihracat işlemini idarenin görüşüne veya mevcut uygulamasına göre tamamlamakta ancak, idarenin bu görüşüne katılmadığını gümrük idaresine ilgili ithalat veya ihracat işlemi için düzenlediği gümrük beyannamesi üzerine düştüğü bir şerhle veya eklediği bir dilekçeyle beyan etmektedir.    …

Sonuç itibariyle, yükümlüler tarafından yapılan gümrük beyanlarında, gümrük idareleri ile gümrük vergilerine ilişkin bir konuda veya gümrük beyanının diğer unsurlarına ilişkin görüş/yorum farklılığının mevcut olması halinde ihtirazi kayıtla gümrük beyanında bulunulması, operasyonel süreçte hem cezai müeyyide ile muhatap olunmaksızın gümrük işlemlerinin tamamlanması, hem de gümrük işlemlerine ilişkin süreçler tamamlandıktan sonra yükümlünün yapılan işlemi uyuşmazlık konusu edebilmesi (Yargıya taşıması) bakımından oldukça önemlidir.] (Fatih UZUN- Gümrük ve Dış Ticaret Dünyası - fuzun@nazali.av.tr - 31 Mart 2021 Çarşamba).

II- DEĞERLENDİRME VE SONUÇ

Antrepoda satın (devir) alınan eşyanın Türkiye’ye ithali/ serbest dolaşıma sokulması sırasında:

1)  Söz konusu eşyanın antrepoya girişi sırasında beyan edilen (Türkiye’ye ihraç amaçlı satış- Türkiye’ye ithal edilmek üzere doğrudan doğruya yapılan satış) kıymetinden/ antrepo beyannamesinde yer alan kıymetten daha düşük olmaması (mümkünse, antrepo beyannamesinde beyan edilenden yüksek olması),

2) Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 25.12.2008 tarih ve 29841 sayılı yazısında belirtildiği üzere; “… Serbest dolaşıma giriş beyannamesinde beyan edilen kıymetin, antrepo beyannamesinde yer alan kıymete nazaran düşüklük arz etmesi durumunda, söz konusu düşüklüğün ekonomik ve ticari gerçeklerle (eşya borsalarında meydana gelen değişiklikler nedeniyle eşya fiyatlarının düşmesi vb.) uyumlu bir şekilde izah edilebilmesi durumunda, buna göre işlem yapılması”,

3) Antrepoda satış suretiyle başkasına devredilen eşyada ekonomik ve ticari gerekçelerle (borsa fiyatının düşmesi, eşyanın yeni modellerinin piyasaya çıkması nedeniyle talebinin ve fiyatının düşmesi, genel ekonomik kriz, eşyanın beklemesi sırasında kalite ve kıymet düşüklüğüne uğraması, vb. dışında) izah edilemeyecek şekilde eşyanın ilk antrepoya alınışından daha düşük kıymetle satış (devir) faturalarının düzenlenmesi halinde; Gümrük idaresinin, yapılan kıymet beyanının doğruluğunu Gümrük Kanunu’nun 65.maddesi, Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 2012/29, 2021/27 sayılı Genelgeleri ve diğer ilgili mevzuat gereği araştırmasına neden olabileceği, yapılan araştırmada bu fiyat düşüklüğünün makul sebeplere dayanmadığının anlaşılması durumunda ise Gümrük Kanunu’nun 234.maddesine göre ceza uygulanacağının unutulmaması,

4) İthal eşyasının kıymet düşüklüğünün haklı gerekçelere ve/veya mücbir sebeplere dayanmasına rağmen ilgili Gümrük idaresinin zorlamasıyla yapılacak (antrepo ya giriş kıymeti beyanı, yüksek kıymet beyanı, eşik/ referans fiyat, vb.) işlem ve beyanlarda ise “İhtirazi kayıtla beyan yapılması”,

- İhtirazı kayıtla yapılan gümrük beyanında; İlgili Yükümlü/ Gümrük Müşaviri tarafından ithalat, ihracat, antrepo, vb. işlemleri için düzenlenen gümrük beyannamesi üzerine (beyannamenin 44.sütununa) “İhtirazi kayıt” şerhi düşülmesi veya ilgili beyannameye “İhtirazi kayıtla beyan yapıldığına ilişkin” bir dilekçe eklenerek işlem yapılması,

5) “İhtirazi kayıtla yapılan beyanlarda”, eşyaya ilişkin gümrük işlemlerinin bitirilmesine/ tamamlanmasına (eşyanın fiilen ithaline, ihracına, vb.) müteakip, söz konusu eşya için fazladan ödenen gümrük vergilerinin Gümrük Kanunu’nun ilgili maddesine göre geri istenilmesi, geri istenilme işlemleri sırasında Kanun’un itiraz hükümlerine ilişkin ilgili maddesine göre gerekli takiplerin yapılması ve gerektiğinde olayın Adli Makamlara (Yargıya) taşınması,

Gerekir.

Not: Bu konuda daha fazla ayrıntılı bilgiyi, gerekli hukuki ve mevzuat desteğini, itiraz, savunma, dava açma ve benzeri işlemler ile sonradan kontrol/ firma incelemesi yaptırılması, …   vb. konularında yardım, destek ve benzeri hizmetleri -isterseniz- Firmamız “Çoban Gümrük Dış Ticaret Denetim, Danışmanlık ve Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirliği A. Ş.”den alabilirsiniz.

KAYNAKÇA:

• 4458 sayılı Gümrük Kanunu. 
• Gümrük Yönetmeliği.
• 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu.
• 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu.
• 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu.
• Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün Çeşitli Genelgeleri.
• Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün Muhtelif Sayı ve Tarihli Yazıları.

16.02.2023

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.