Kerim Çoban
E.Gümrük ve Ticaret Başmüfettişi
Çoban Gümrük Dış Ticaret Denetim Danışmanlık ve
Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirliği A. Ş.
k.coban0306@gmail.com

Yatırım Teşvik Belgesi Kapsamında İthal Edilen Eşyaya Uygulanan Ek Tahakkuk ve Ceza Kararı

Not: Bu makale Emekli Gümrük ve Ticaret Başmüfettişi SEFA YAYLA ile birlikte hazırlanmıştır.

İlgi; …….. sayılı ve 22.08.2022 tarihli, 27.08.2022 E-tebligatla tebliğ edilen Ek Tahakkuk Kararı ile ……. sayılı ve 22.08.2022 tarihli olup,  27.08.2022 E-tebliğat ile  tebliğ edilen Ceza Kararı.

I- İTİRAZA KONU İŞLEMLERİN ÖZETİ

……….Gümrük Müdürlüğü’nce, Bölge Müdürlüklerinden aldıkları ….. sayılı yazıları eki Araştırma ve Tespit Raporunda yer alan, …….. A. Ş. adına tescilli 14.06.2022 tarih ve ……….. sayılı beyannamenin 1. ve 2. kaleminde; 8474.10.00.10.00 GTİP’inde beyan edilen eşyanın 2012/3305 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın 9.maddesinin 2.bendinde yer alan Ek-8 muhteviyatı eşya olduğu tespit edildiğinden, eşyanın KDV’den muaf tutulması gerektiği, ancak Gümrük Vergisi ve İlave Gümrük Vergisinden muaf tutulmaması gerektiği anlaşılmış olup, 3065 sayılı KDV Kanununun 21.maddesi uyarınca aynı Kanun’un 48 ve 51.maddelerine atıfla iş bu Ek tahakkuk kararı ve İdari para cezası kararı alınmıştır (Ek: 1,  2).

II- CEZA KARARLARININ KALDIRILMASINI GEREKTİREN HUKUKÎ NEDENLER

1) 29 Haziran 2021 Tarihli ve 31526 Sayılı Resmî Gazetede yayımlanan 4191 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı İle 2012/3305 Sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar’da Yapılan Değişikliklerin Ayrıntılı Şekilde İncelenmesi Gerekir.

29 Haziran 2021 tarih ve 31526 tayılı Resmî Gazetede yayımlanan 4191 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile; 2012/3305 Sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar’ın bazı maddeleri değiştirilmiş olup, "Gümrük Vergisi Muafiyeti" başlıklı 9.maddesine “Gümrük Vergisi Muafiyetinden Yararlanamayacak Makine ve Teçhizat Listesi” başlıklı EK-8 eklenmiştir.

2012/3305 Sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar’ın 9.maddesinin 4.fıkrası aynen: “ Baskı, basım, matbaa, tekstil, hazır giyim, konfeksiyon ve çimento imalatı yatırımlarına yönelik teşvik belgeleri kapsamında kullanılmış veya yenileştirilmiş makine ve teçhizat temin edilemez. Ek-8'de belirtilen makine ve teçhizat kullanılmış veya yenileştirilmiş olarak teşvik belgesi kapsamında temin edilemez. Ancak,       EK-8'de yer alan ve kullanılmış komple tesis kapsamında ithali uygun görülen kullanılmış veya yenileştirilmiş makine ve teçhizat KDV istisnası ve gümrük vergisi muafiyeti sağlanmaksızın ithal edilerek sabit yatırım tutarına dâhil edilebilir.” Şeklindedir.

Buna göre; EK-8'de belirtilen makine ve teçhizat, kullanılmış veya yenileştirilmiş olarak teşvik belgesi kapsamında temin edilmesi mümkün değildir. EK-8’de yer alan makine ve teçhizat için gümrük vergisi muafiyeti uygulanmaz.

Ancak, EK-8'de yer alan ve kullanılmış komple tesis kapsamında ithali uygun görülen kullanılmış veya yenileştirilmiş makine ve teçhizat, KDV istisnası ve gümrük vergisi muafiyeti (Gümrük vergisi, İlave gümrük vergisi, Ek mali yükümlülük, vb.) sağlanmaksızın -gümrük vergisi ödenerek- ithal edilerek sabit yatırım tutarına dâhil edilebilir.

Öte yandan,  EK-8’de sayılan makine ve teçhizatın; Gerekli şartları taşıması durumunda, tercihli tarife uygulamaları, örneğin: ülkemiz ile AB üyesi ülkeler arasında oluşturulan gümrük birliği anlaşması kapsamında A.TR dolaşım belgesi ya da Serbest ticaret anlaşmaları çerçevesinde EUR.1 ve EUR-MED dolaşım belgeleri, Fatura Beyanı, Form A, vb. menşe ispat belgeleri kapsamında ithal edilmesi halinde Gümrük vergisi ve İlave gümrük vergisi muafiyeti sağlanabilir, GV ve İGV ödenmeden ithalat yapılabilir.

Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermeye Genel Müdürlüğünün Gümrükler Genel Müdürlüğüne muhatap 07.07.2021 tarih ve 2714324 sayılı yazıda da belirtildiği üzere; 2012/3305 Sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar’ın 9.maddesine ilişkin EK-8’de yer alan Yeni makine ve teçhizat, gümrük vergisi muafiyeti sağlanmaksızın teşvik belgesi kapsamında temin edilebilir.

Ancak, EK-8’de yer alan bu makine ve techizat “Kullanılmış veya Yenileştirilmiş Olarak” Teşvik Belgesi kapsamında temin edilemez.

Söz konusu uygulama, 29/06/2021 tarihi ve sonrasında yapılacak müracaatlara istinaden düzenlenen teşvik belgelerini kapsamakta olup, 29.06.2021 tarihinden önce alınan/düzenlenen Yatırım Teşvik Belgeleri için geçerli değildir.

Yani, 29/06/2021 tarihi öncesi düzenlenen Yatırım Teşvik Belgeleri kapsamında EK-8’de yer alan eşyaların ithalinin yapılması durumunda Gümrük vergisi ve İlave gümrük vergisi tahsil edilmez.

Belirtilen mevzuat hükümlerinden hareketle; Gümrük İdarelerinden firma ve şahıslara gelen Ek Tahakkuk ve Ceza Kararları bu açılardan incelenerek, gerekli şartları taşıması halinde ek tahakkuk ve ceza kararlarına Gümrük Kanunu’nun 242.maddesi kapsamında itiraz edilmesi, gerekir ise Dava yoluna gidilmesi veya Kanun’un 244.maddesi ile Gümrük Uzlaşma Yönetmeliği gereği Uzlaşmaya gidilmesi gerekir. 

2) Ek tahakkuk ve ceza kararına konu edilen eşyaya ilişkin eşyanın muafiyet kodu konusunda düzenleme bulunmadığından uygulanan ceza kararı hukuku aykırıdır.

Ticaret Bakanlığı ………. Gümrük ve Dış Ticaret Bölge Müdürlüğü’nün ….. sayı ve tarihli yazılarında aynen; Bakanlığımız Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüğünden alman ve ilişikte gönderilen 12.08.2022 tarihli …….sayılı yazıda; 19.06.2012 tarihli ve 28328 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2012/3305 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın 9’ncu maddesi uyarınca karara eldi EK-8 sayılı listede yer alan ürünlerin yatırım teşvik belgesi kapsamında ithalatları gümrük vergisi muafiyeti dışında tutulduğu,

Bu kapsamda; Genel Müdürlüklerince BİLGE ve Karar Destek Sistemleri üzerinden yapılan sorgulama neticesinde, Ambarlı, Muratbey, Erenköy, Trakya Serbest Bölge, İstanbul Havalimanı, İstanbul Deri Serbest Bölge, Avrupa Serbest Bölge, Ankara, Esenboğa, Derince, Dilovası, İzmir, Aliağa, Adnan Menderes, Gemlik, Mersin ve Gaziantep Gümrük Müdürlükleri’nden 86 adet serbest dolaşıma giriş beyannamesi kapsamında yatırım teşvik belgesi ile ithalatı yapılan EK-8 sayılı liste muhteviyatı eşyaların gümrük vergisi ve/veya ilave gümrük vergisinin kısmen veya tamamen eksik ödendiğinin tespitine dair Araştırma ve Tespit Raporunun ekte gönderildiği,

Bu itibarla Yatırım Teşvik Belgesi kapsamında EK-8 listesine dahil olan eşya ithalatlarında olası hazine kayıplarının önlenmesi için tarife, menşe, teşvik belgesi muafiyet kodu ve kalem muafiyet kodu beyanlarının kontrolü noktasında Gümrük Müdürlükleri’nce azami dikkat ve özenin gösterilmesi,

BİLGE Sisteminde teşvik belgesi Özel şart kodu 037, 043, 044 ve 048 (KDV İstisnası) olarak belirtilen beyanname kalemlerinde EK-8 listesi kapsamında olan eşyanın muafiyet kodunun YTTSV olarak seçilmesini engelleyecek düzenleme yapılmasının gerektiği, belirtilmiştir. 

Söz konusu rapor kapsamında tespit edilen hususlarla ilgili gerekli teyitlerin yapılarak kısmen veya tamamen eksik ödendiği tespit edilen vergi farklılıkları ile ilgili 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 193/3, 197/2 ve 198.maddeleri ile 234.maddesi hükümlerine göre işlem tesis edilmesi ile yapılacak işlem sonucundan 31.08.2022 tarihi mesai bitimine kadar Bölge Müdürlüğümüze bilgi verilmesi hususunda; Bilgilerini ve gereğini rica ederim.” Hususları yer almaktadır. 

İlgili yazının incelenmesinden de görüldüğü üzere, muafiyet kodu konusunda düzenleme bulunmadığından BİLGE sisteminde BİLGE Sisteminde “Teşvik belgesi Özel şart kodu 037, 043, 044 ve 048 (KDV İstisnası) olarak belirtilen beyanname kalemlerinde EK-8 listesi kapsamında olan eşyanın muafiyet kodunun YTTSV olarak seçilmesini engelleyecek düzenleme yapılması, belirtilmiştir.” Bu bağlamda, yapılan beyan BİLGE Sisteminde beyanın yapılması gereken düzenleme olmadığından mecburiyetten kaynaklı olarak beyan yapılmaktadır.

Açılanan nedenle ek tahakkuku konu edilen vergiler tarafımızca ödenecek olup, ceza kararının kaldırılması gerekir. 

3) 4458 sayılı Gümrük Kanununun 234'üncü maddesinin 1'inci fıkrasının (a) bendi şartları oluşmadığından ceza kararının kaldırılması gerekir.

4458 sayılı Gümrük Kanununun 234'üncü maddesinin 1'inci fıkrasının (a) bendinin olay tarihinde yürürlükte bulunan şeklinde; “Serbest dolaşıma giriş rejimi veya kısmi muafiyet suretiyle geçici ithalat rejimine tabi tutulan eşyaya ilişkin olarak, yapılan beyan ile muayene ve denetleme veya teslimden sonra kontrol sonucunda; 15.maddede belirtilen Gümrük Tarifesini oluşturan unsurlarda veya vergilendirmeye esas olan sayı, baş, ağırlık gibi ölçülerinde aykırılık görüldüğü ve beyana göre hesaplanan gümrük vergisi ile muayene sonuçlarına göre alınması gereken gümrük vergisi arasındaki fark % 5’i aştığı takdirde,  gümrük vergisinden ayrı olarak bu farkın üç katı para cezası alınacağı, …” hükme bağlanmıştır.

- Maddede, tarife uygulamasını etkileyebileceği kabul edilen durumlar, Gümrük Kanununun 60.maddesinde, beyannameye yazılması veya eklenmesi zorunlu kılınan ve eşyanın beyan edildiği gümrük rejimini düzenleyen hükümlerin uygulanması için gerekli bütün bilgi ve belgelerle ilgilidir. Bu bilgi ve belgelerin beyannameye eklenmesi yasal zorunluluktur.

Gümrük Yönetmeliğinin 114.maddesine göre; “Bakanlıkça belirlenecek haller hariç olmak üzere ve bu Yönetmeliğin eksik beyana ilişkin hükümleri saklı kalmak kaydıyla, kodları ile açıklamaları ilgili mevzuat çerçevesinde belirlenerek Bakanlığın kurumsal internet sayfasında duyurulan ve aşağıda belirtilen belgelerin gümrük beyannamesine eklenmesi zorunludur. Bu belgeler dışında gümrük beyannamesine herhangi bir belge eklenmez…”

- Beyanname bu bilgi ve belgeler olmadan tek başına bir belge değildir. Adı üstünde beyandır. Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu da beyannamedeki diğer bilgiler gibi beyannameyi doğrulayan belgelere göre yapılan bir beyandan ibarettir.

Gümrük Kanunun 195'inci maddesinin 1'inci fıkrasında; Gümrük vergilerinin, Gümrük İdaresi tarafından gerekli bilgiler kullanılarak tahakkuk ettirileceği belirtilmiş; Kanun’un 15'inci maddesinin 1'inci fıkrasında ise, anılan vergilerin, gümrük yükümlülüğünün başladığı tarihte yürürlükte olan gümrük tarifesine göre hesaplanacağı öngörüldükten sonra, 7'nci fıkrasında da, bu maddenin 3'üncü fıkrasının (c) bendinde, gümrük vergisi oranlarını da kapsadığı belirtilen Gümrük Tarife Cetveli, idari uygulamalarda esas tutulması zorunlu metinler arasında sayılmıştır.

Kanun’un 197.maddesinde de; 195.maddeye göre Gümrük idaresi tarafından gerekli bilgiler kullanılarak tahakkuk ettirilen gümrük vergilerinin tahakkukundan hemen sonra yükümlüye tebliğ edileceği, belirtilmiştir.

Gümrük Kanunu’nun 65 inci maddesine göre; “1. Gümrük idareleri, beyanın doğruluğunu araştırmak üzere; a) Beyanname ile ilgili ve beyannameye ekli belgeleri kontrol edebilir ve beyannamenin içerdiği bilgilerin doğruluğunu araştırmak amacı ile beyan sahibinden diğer belgeleri de vermesini isteyebilir,

b) Eşyayı muayene edebilir ve ayrıntılı muayene veya tahlil amacıyla numune alabilirler.

2. Beyanname kapsamı eşyanın muayene edilmesi halinde, muayene sonuçları, muayene edilmemesi halinde ise, beyannamede yer alan bilgiler, eşyanın tabi olduğu gümrük rejimi hükümlerinin uygulanmasında esas alınır  …” şeklinde düzenleme ile de Gümrük İdaresinin sorumlulukları belirlenmiştir.

Gümrük Yönetmeliğinin Görevlilerin sorumluluğu başlıklı 186.maddesine göre; “1) Beyanın kontrolü ile görevli memurlar, gümrük vergileri ile gümrük idaresince tahakkuku gereken diğer vergileri tahakkuk ettirmek veya muaflık hükümlerini uygulamak, gümrük mevzuatı, dış ticaret mevzuatı ile diğer mevzuat hükümleri bakımından yapılacak işlemleri yürütmekle görevlidir.

(2) Beyannameyi kontrol edenler ile ikinci muayeneyi yapanlar yaptıkları kontrol ve muayeneden gümrük vergilerinin hesaplanmasından veya doğruluğunun kontrolünden ya da muafiyet hükümlerinin uygulanmasından sorumludur.

(3) Laboratuvar tahliline konu edilen eşyanın tahlilini gerçekleştirenler tahlil sonucuna bağlı olarak yapılan GTİP belirlenmesinden müteselsilen sorumludur.” Hükmüne amirdir.

4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 3'üncü ve devamı maddeleriyle de; gümrük mevzuatını uygulayarak gümrük işlemlerini yapma yetki ve görevi Gümrük İdarelerine verilmiştir. Dolayısıyla; Gümrük Tarife Cetvelini uygulama görevi, gümrük mevzuatını uygulamakla görevli bu İdarelere (Gümrük İdarelerine) aittir. O halde, ithal edilen eşyaya uygulanacak gümrük tarifesinin, vergi oranının ve muafiyet hükümlerinin de, her beyanname ile ilgili olarak, bu İdarelerce belirlenmesi yasal zorunluluktur. Yasada, gümrük tarifesinin ve vergi oranının yükümlülerce beyanını gerekli ve zorunlu kılan bir düzenleme de mevcut değildir. Gümrük İdaresine ve onun görevlilerine ait olan bu belirlemenin gümrük mükelleflerine yaptırılması/ yüklenilmesi olanaklı bulunmamaktadır.

4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 197`nci maddesinin birinci fıkrasında; Gümrük vergilerinin, tahakkukundan hemen sonra beyanname veya beyanname yerine geçen belge üzerinde yükümlüye tebliğ edileceği; hükmündeki “beyanname veya beyanname yerine geçen belge üzerinde” ibaresi 6455 (11.04.2013 t. 28615 s. R.G.) Sayılı kanunla madde metninden çıkarılmış, gümrük vergilerinin tebliğinin nasıl yapılacağı konusunda yeni bir düzenleme yapılmamıştır.

Bu bağlamda, gümrük vergileri, normal usulde, yani ek tahakkuk gerektirmeyen durumlarda, yükümlü tarafından beyan edilmekte ve BİLGE sistemi tarafından otomatik olarak hesaplanmakta muayene memuru tarafından sistem üzerinden kontrol edilmekte ve beyannameye ilişkin muayene işlemlerinden sonra beyanname üzerindeki bloke muayene memuru tarafından kaldırıldığında vergiler ödenebilir aşamaya gelmektedir.

Beyannamenin muayene kriterlerinden sarı hat (belge kontrolü) veya kırmızı hatta (eşyanın fiziki muayene) yönlendirilmesi halinde, gümrük vergileri ile gümrük idaresince tahakkuku gereken diğer vergileri tahakkuk ettirmek veya muaflık hükümlerini uygulamak, gümrük mevzuatı, dış ticaret mevzuatı ile diğer mevzuat hükümleri bakımından yapılacak işlemleri yürütmekle görevli muayene memurunun yapacağı kontrolden sonra; Risk Yönetimi ve Kontrol Genel Müdürlüğünün 10.11.2014 tarihli 3787584 sayılı tasarruflu yazısından (Muayene Açıklama ve Müzekkere Ekranı hk.) hareketle, muayene ve kontrol sonuçlarına göre uygun sonuç alınmış ise, BİLGE (Bilgisayarlı Gümrük Etkinlikleri) Sisteminde yer alan "Muayene Açıklamaları" bölümüne “Yapılan muayene ve kontrol sonucunda uygun sonuç alınmıştır.” veya “Muayene ve Kontrol sonucunda uygun sonuç alınmamıştır.” şeklinde bilgi girilmekte, ek tahakkuk gerektiren bir durum yoksa muayene memurları tarafından tahakkuk ettirilen vergiler üzerinden beyanname üzerindeki bloke kaldırılmakta ve Gümrük Vergileri ödenebilir hale gelmektedir.

BİLGE Sistemine Veri Giriş Salonlarından, internet üzerinden veya EDİ sistemi aracılığı ile kendi bürolarından erişen yükümlüler, beyannamelerini elektronik ortamda tescil ettikten sonra sistemce hesaplanan vergi tutarı; bir önceki başlık altında anlatıldığı gibi, muayene memuru tarafından vergileri tahakkuk ettirildikten ve beyannamedeki blokenin kaldırılmasıyla gümrük vergilerini ödemek isteyen yükümlünün beyanı ile; beyanname tescil numarasına göre online sorgulama yapılarak ve tahakkuk eden vergi miktarı belirlenerek tahsil edilmekte, tahsilatın yapılmasını takiben tahsil bilgisi gümrük sistemine iletilmekte ve “Serbest Dolaşıma Giriş Beyannamesi” Bilge sistemi tarafından otomatik olarak kapatılmaktadır.  

Bu bakımdan; ithal olunan eşyanın, beyanname ve eki belgelerin incelenmesi, gerekiyorsa, eşyanın gümrük laboratuvarlarında tetkik edilmesi suretiyle gerçekte hangi tarife ve istatistik pozisyonunda yer aldığının tespitinin, Gümrük İdaresince, kendiliğinden yapılabilecek durumda olması karşısında; Gümrük İdaresine sunulan bilgi ve belgelerin, eşyanın dahil olacağı tarife ve istatistik pozisyonunun saptanması bakımından eksik veya yanlış ya da yanıltıcı olduğu konusunda herhangi bir iddia bulunmayan olayda, cezalandırma için gerekli eyleminin oluşmaması nedeniyle ve ayrıca eşyanın gümrük tarife istatistik pozisyonu dahil gümrük idaresince ek tahakkukun eksik yapılmasını etkileyecek herhangi bir yanlış bilgi ve belge bulunmaması, nitekim ek tahakkuk kararının beyan edilen GTİP ile beyanname ve eki bilgi ve belgelere dayanılarak yapılması, “Yapılan beyan ile muayene ve denetleme veya teslimden sonra kontrol sonucunda; 15.maddede belirtilen Gümrük Tarifesini oluşturan unsurlarda veya vergilendirmeye esas olan sayı, baş, ağırlık gibi ölçülerinde aykırılık görülmemesi” nedeniyle; ceza kararının 4458 sayılı Kanunun 234/1-a maddesinde belirtilen şartları taşımadığından ilgili Ceza Kararının kaldırılması gerekir.

4) 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 231.maddesinin 5.fıkrasına göre; “Gümrük idaresi tarafından yükümlüye yazz ile yanlış izahat verilmiş olması hâlinde bu Kısım hükümlerine göre idari para cezası ve faiz uygulanmaz.” Kaidesinden hareketle: 

Aynı Kanunun 195’inci maddesinin 1.fıkrası hükmünde, gümrük vergilerinin Gümrük İdaresi tarafından gerekli bilgiler kullanılarak tahakkuk ettirileceği, Kanun’un 15.maddesinin 1'inci fıkrasında ise, anılan vergilerin, gümrük yükümlülüğünün doğduğu tarihte yürürlükte olan gümrük tarifesine göre hesaplanacağı belirtilmiş, 7'nci fıkrasında da, bu maddenin 3'üncü fıkrasının (e) bendinde, gümrük vergisi oranlarını da kapsadığı söylenen Gümrük Tarife Cetveli, idari uygulamalarda esas tutulması zorunlu metinler arasında sayılmıştır. 4458 sayılı Kanunun 3'üncü ve davamı maddeleriyle de, gümrük mevzuatını uygulayarak gümrük işlemlerini yapma yetki ve görevi Gümrük İdarelerine verilmiştir. Dolayısıyla; Gümrük Tarife Cetvelini uygulama görevi, gümrük mevzuatını uygulamakla görevli Gümrük İdarelere aittir. O halde, ithal edilen eşyaya uygulanacak gümrük tarifesinin ve vergi oranının da, her beyanname ile ilgili olarak, bu İdarelerce belirlenmesi yasal zorunluluktur. Yasada, gümrük tarifesinin ve vergi oranının yükümlülerce beyanını gerekli ve zorunlu kılan bir düzenleme de mevcut değildir. Gümrük İdaresine ve onun görevlilerine ait olan bu görevin gümrük mükelleflerine yaptırılması ise, Anayasada yasaklanan angarya niteliği taşıyacağından, olanaklı bulunmamaktadır.

Bu nedenlerle, …..  sayı ve  …/09/2022 tarihli Ceza Kararının kaldırılmaması/ iptal edilmemesi gerekir.

5) Danıştay 7.Dairesinin Esas No: 2009/1308 ve Karar No: 2010/3656 sayılı örnek niteliğindeki kararında para cezası alınmasında hukuka uyarlık olmadığına karar verildiğinden para cezası kararının aldırılması gerekir.

Söz konusu kararda özetle; Her ne kadar sanık hakkında resmi belgede sahtecilik ve kaçakçılık suçlarından cezalandırılması istemiyle kamu davası açılmış ise de;   ,…  Sanığın yukarıda açıklanan mevzuat hükümleri ve gümrük idaresine sunulan vekaletname karşısında durumu değerlendirildiğinde, sanık ithalatçı şirket dolaylı temsil yolu ile gümrük idaresi nezdindeki işlemleri gerçekleştiren ithalatçı şirketin dolaylı temsilcisi konumundadır. Gümrük Kanununun 5.maddesi hükmü karşısında sanık dolaylı temsilci sıfatına haiz bulunduğundan, kendi adına fakat ithalatçı şirket hesabına hareket etmektedir. Dolayısıyla ithalat işleminden dolayı meydana gelecek kâr ve zarar ithalatçı şirkete ait olup, bu işten sadece gümrük müşaviri sıfatı ile herhangi bir menfaati bulunmamaktadır. Bu işlemden elde edeceği tek kazanım vermiş olduğu gümrük müşavirliği hizmeti karşılığında almaya hak kazanacağı bedeldir.

Gümrük Müşaviri sıfatı ile hareket eden sanığın hukuki durumunun tayini bakımından tartışılması gereken bir diğer husus ise; sanığın söz konusu ithalat işlemi sebebi ile ceza hukuku kuralları çerçevesinde ithalat işleminde meydana gelen usulsüzlükten dolayı sorumlu tutulup tutulmayacağı hususudur. Bu konuda yukarıda açıklandığı üzere Gümrük Kanununun 61.maddesi ve Gümrük Yönetmeliğinin 563.maddelerindeki hükümler mevcuttur. Özellikle yönetmeliğin 563.maddesindeki hüküm tek başına değerlendirildiğinde gümrük müşavirlerinin düzenlemiş oldukları beyannamelerdeki bilgilerin doğruluğundan cezai hükümlerinin uygulanması bakımından sorumlu oldukları burada yer alan “cezai hükümlerin” ne olduğu konusunda bir açıklık bulunmadığından ceza hukuku anlamında ceza gerektiren ceza hükümlerinin de bu kapsama dahil edilerek gümrük müşavirlerinin buradan hareketle ceza hukuku anlamında sorumluluklarının mevcut olduğu gibi bir husus ortaya çıkmaktadır. Ancak* yönetmelik hükmü yasaya aykırı olamayacağından Gümrük Yönetmeliğinin 563.maddesi hükmü, Gümrük Kanunu’nun 61.maddesi hükmü ile birlikte değerlendirildiğinde söz konusu sorumluluğun sadece vergiler ve Gümrük Kanunu’nda öngörülen idari yaptırım niteliğindeki para cezalarından dolayı cezaî hükümlerin uygulanmasını düzenlediği anlaşılmaktadır. Aksi halin kabulü halinde ceza hukuku alanında gerçekte hukuk sorumluluğuna ait bir kavram olan objektif sorumluluğun mevcut olduğu kabul edilmiş olur.

Zira objektif sorumluluk durumunda sorumluluğu gerektiren bir olayın gerçekleşmesi halinde sorumlu kişinin kasıt ya da kusurunun olması aranmaksızın sadece sorumluluğu gerektiren durumun gerçekleşmesi ve bu durumdan o kişinin sorumlu olması sebebi ile o kişi sorumlu tutulmaktadır. Dolayısıyla objektif sorumluluk hallerinde kişinin sorumlu olacağı haller önceden belirlenmiş olup, bu hallerin gerçekleşmesinde kasıt veya kusur aranmamaktadır. Buna karşılık ceza hukuku anlamında cezai sorumluluğun söz konusu olabilmesi için ceza hukuku anlamında suç teşkil eden hareketi yapan kişinin öncelikle kastının ya da kusurunun olması gereklidir.    …  Kaldı ki, gümrük müşaviri olarak hareket eden sanığın dolaylı temsilci sıfatı ile hareket ettiğinden işlemden herhangi bir menfaati de bulunmamaktadır. Bu sebeplerle gümrük idaresince tescil edilen beyannamelerin içeriğindeki bilgilerin doğru olmamasından sanığın sorumlu tutularak müsnet suçları işlediği sonucuna varılması ceza hukuku sorumluluğu ilkesine aykırı olup aynı zamanda hakkaniyete de uygun düşmemektedir.

Yapılan yargılama sırasında da sanığın savunmasının aksini gösterir, cezalandırılmasına yeterli müsnet suçları işlediğini kanıtlayan her türlü şüpheden uzak, kesin, inandırıcı, somut ve yasal herhangi bir delil elde edilememiştir.    … Tersine dosyadaki delil durumuyla uyumlu olayı ayrıntılı olarak irdeleyen ve bu sebeple  Mahkememizce itibar edilen bilirkişiler İsmet Kılıç ve Zikri Cenk Bora tarafından tanzim edilen bilirkişi raporunda, sanıkların  ...  olaydan sorumlu tutulmamaları gerektiğine dair kanaat belirtilmiştir. Bir fiilin sabit olduğunu kabul edilerek faili hakkında mahkûmiyet hükmü kurulabilmesi için, fiilin sabit olduğu hususunun mahkûmiyete yeterli her türlü şüpheden uzak, kesin, inandırıcı, somut ve yasal delillerle kanıtlanması gereklidir. Bu durum karşısında sanık  ...  yönünden fiilin sabit olduğu hususunda ortada bir şüphenin mevcut olduğunun kabulüyle mevcut olan işbu şüphenin, “şüpheden sanık yararlanır” kuralı gereğince sanık lehine yorumlanarak, adı geçen sanığın müsnet suçlardan beraatine karar verilmesi gerektiği sonuç ve kanaatine varılmıştır” şeklinde hüküm vermiştir. Ek: içtihat.

Temyiz başvurusu; 7318.12.10 00.00 tarife ve İstatistik pozisyonunda beyan ve ithal edilen eşyanın 7318.14.91,00.00 tarife ve istatistik pozisyonunda yer aldığından bahisle ek olarak tahakkuk ettirilen katma değer vergisi üzerinden hesaplanarak karara bağlanan para cezasına vaki İtirazın reddine dair İşlemin iptali istemiyle açılan davayı reddeden vergi mahkemesi kararının bozulması İstemine ilişkindir.

4458 sayılı Gümrük Kanununun 234'üncü maddesinin 1'inci fıkrasının (a) bendinin olay tarihinde yürürlükte bulunan şeklinde; serbest dolaşıma giriş rejimine veya bir geçici muafiyet düzenlemesine tabi tutulan eşya için, yapılan beyan ile muayene ve denetleme veya teslimden sonra kontrol sonucunda; eşyanın tarife uygulamasını etkileyen cins, tür ve niteliklerinde veya vergilendirmeye esas olan sayı, baş, ağırlık gibi ölçülerinde aykırılık görüldüğü ve beyana göre hesaplanan gümrük vergisi ile muayene sonuçlarına göre alınması gereken gümrük vergisi arasındaki fark % 5’i aştığı takdirde, gümrük vergisinden başka bu vergi farkının üç katı para cezası alınacağı hükme bağlanmıştır.

Görüldüğü üzere; gümrük para cezasının uygulanabilmesi için, vergi kaybına neden olan durumun maddede yazılı türden olması ve tarife uygulamasını etkileyici nitelikte bulunması gerekmektedir. Maddede, tarife uygulamasını etkileyebileceği kabul edilen durumlar, Gümrük Kanununun 60'ıncı maddesinde, beyannameye yazılması veya eklenmesi zorunlu kılınan ve eşyanın beyan edildiği gümrük rejimini düzenleyen hükümlerin uygulanması için gerekli bütün bilgi ve belgelerle ilgilidir. Bu bilgi ve belgelerin beyannameye eklenmesinde yasal zorunluluk olması, gümrük mevzuatını uygulamakla görevli Gümrük İdaresince kendiliğinden bilinmeleri ya da 'bulmaları mümkün olmayan; ancak ithalatı yapan veya temsilcisi tarafından sahip olunan ya da temini olanaklı bilgi ve belge niteliği taşımalarından kaynaklanmaktadır.

Aynı Kanunun 195’inci maddesinin 1.fıkrası hükmünde, gümrük vergilerinin Gümrük İdaresi tarafından gerekli bilgiler kullanılarak tahakkuk ettirileceği söylenmiş; aynı Kanunun 15'inci maddesinin 1.fıkrasında ise, anılan vergilerin, gümrük yükümlülüğünün doğduğu tarihte yürürlükte olan gümrük tarifesine göre hesaplanacağı öngörüldükten sonra, 7'nci fıkrasında da, bu maddenin 3'üncü fıkrasının (e) bendinde, gümrük vergisi oranlarını da kapsadığı söylenen Gümrük Tarife Cetvelinin, idari uygulamalarda esas tutulması zorunlu metinler arasında sayılmıştır.

4458 sayılı Kanunun 3'üncü ve davamı maddeleriyle de, gümrük mevzuatını uygulayarak gümrük işlemlerini yapma yetki ve görevi Gümrük İdarelerine verilmiştir. Dolayısıyla; Gümrük Tarife Cetvelini uygulama görevi, gümrük mevzuatını uygulamakla görevli Gümrük İdarelere aittir. O halde, ithal edilen eşyaya uygulanacak gümrük tarifesinin ve vergi oranının da, her beyanname ile ilgili olarak, bu İdarelerce belirlenmesi yasal zorunluluktur. Yasada, gümrük tarifesinin ve vergi oranının yükümlülerce beyanını gerekli ve zorunlu kılan bir düzenleme de mevcut değildir. Gümrük İdaresine ve onun görevlilerine ait olan bu belirlemenin gümrük mükelleflerine yaptırılması ise, Anayasada yasaklanan angarya niteliği taşıyacağından, olanaklı bulunmamaktadır.

Bu bakımdan; olayda, davacı tarafından, 7318.12.10.00.00 tarife ve istatistik pozisyonunda, demir vs. çelikten vidalar perçim çiviler pimler kovanlar (yaylanmayı sağlayan rondelalar dahil) ve benzeri eşya-paslanmaz çelikten olanlar (alçıpanlar dubel vidalar) olarak beyan ve ithal olunan eşyanın, beyanname ve eki belgelerin incelenmesi, gerekiyorsa, eşyanın gümrük laboratuvarlarında tetkik edilmesi suretiyle, gerçekte hangi tarife ve istatistik pozisyonunda yer aldığının tespitinin, Gümrük İdaresince, kendiliğinden yapılabilecek durumda olması karşısında; kendisine sunulan bilgi ve belgelerin, eşyanın dahil olacağı tarife ve istatistik pozisyonunun belirlenebilmesi bakımından, eksik ya da yanıltıcı olduğu konusunda herhangi bir iddiası ve tespiti bulunmayan davalı idarece, beyannamenin eşyanın kodu kutusuna '7316.12.10,00.001’ tarife ve istatistik pozisyonunun yazıldığından bahisle para cezası kararı alınmasında hukuka uyarlık yoktur. Açıklanan nedenlerle, temyiz isteminin kabulüne; mahkeme kararının bozulmasına, …   karar verilmiştir (Ek: 3 İçtihat: Danıştay 7 nci mahkemesinin Esas No 2009/1308 ve Karar No :2010/3656 sayılı  01.07.2010 tarihli kararı).  

SONUÇ

Gerekçeleri yukarıda açıklanan nedenlerle; Eşyanın muafiyet kodunun nasıl beyan edileceğine ilişkin düzenlememe yapılmamış olmasından kaynaklı gümrük vergilerinin eksik hesaplanması ve tahsilinin kusuru, yükümlü şirkete yüklenemeyeceğinden, ayrıca, gerek ilgili gümrük mevzuatına, gerekse ilgili örnek Danıştay kararına göre para cezası kararının uygulanması için gerekli hukuki şartlar oluşmadığından, bahse konu para cezası kararının kaldırılması gerektiği değerlendirilmektedir.

Bilgilerine arz olunur.

19.09.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.