Kerim Çoban
E.Gümrük ve Ticaret Başmüfettişi
Çoban Gümrük Dış Ticaret Denetim Danışmanlık ve
Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirliği A. Ş.
k.coban0306@gmail.com

Mahrece İade

I- İLGİLİ MEVZUATIN İNCELENMESİ 

Mahrece İade hakkında en ayrıntılı bilgi; 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 64/1, 64/3-b, 213.maddesi, Gümrük Yönetmeliği’nin 181/1-c.maddesi ile 30.06.2002 tarih ve 24801 sayılı Resmi Gazete (R.G)’de yayımlanan 2 Seri Nolu Gümrük Genel Tebliği’nde (Mahrece İade) yer almaktadır.

II- MAHRECE İADE İŞLEMLERİ

1- Gümrüğe Sunulmuş Ve Henüz Rejim Beyanında Bulunulmamış Eşyanın Geri Gönderilmesi: Gümrüğe sunulmuş ve henüz bir rejim beyanında bulunulmamış eşyanın, herhangi bir nedenle Gümrük Yönetmeliğinin 71.maddesi uyarınca deniz yolu ile gelen eşya için özet beyanın verildiği tarihten itibaren kırkbeş (45) gün, diğer bir yolla gelen eşya için yine özet beyanın verildiği tarihten itibaren yirmi gün (20) veya verilen ek sürelerin bitiminden önce, ithalatçı firma veya eşyayı Türkiye Gümrük Bölgesine getiren kişi veya yerine göre eşyanın gelişinden sonra taşımasını üstlenen kişi/veya firma tarafından geri gönderilmek istenilmesi halinde, özet beyana uygun olduğunun anlaşılması koşuluyla, eşyanın mülkiyetinin devrini kanıtlayan belge ibraz eden ithalatçı, ihracatçı ya da taşıyıcı adına gümrük müdürlüğünce tescil edilecek transit beyannamesi veya TIR karnesi kapsamında gerekli işlemler tamamlanmak sureti ile geri gönderilir (Mahrece İade’ye İlişkin 2 Seri Nolu Gümrük Genel Tebliği’nin 2.maddesi).  

2- Antrepo Beyannamesi Tescil Edilmiş Eşyanın Geri Gönderilmesi: Antrepo rejimi hükümlerine göre beyannamesi tescil edilmiş ve antrepoya alınmış eşyanın herhangi bir nedenle, beyan sahibi tarafından geri gönderilmek istenilmesi halinde, eşyanın muayenesi yapılarak beyana uygun olduğunun anlaşılması koşuluyla gümrük müdürlüğünce tescil edilecek Transit Beyannamesi veya TIR Karnesi kapsamında gerekli işlemler tamamlanmak suretiyle Gümrük Kanununun 70.maddesinin 2.bendi uyarınca 30 günlük süre içerisinde geri gönderilir.

Diğer taraftan, antrepo rejimi hükümlerine göre beyannamesi tescil edilmiş ancak taşıttan tahliyesine henüz başlanmamış veya tahliyesine başlanmış olmakla birlikte antrepoya alınması tamamlanmamış eşyanın herhangi bir nedenle geri gönderilmek istenilmesi durumunda birinci fıkra hükümleri uygulanır. Bu durumdaki eşyanın taşıt üstünde muayenesinin yapılamadığı hallerde, eşyanın tahliye edilmeyen kısmı için ibraz edilen taşıma belgeleri üzerinden beyana uygun olduğu tespit edildikten sonra bu madde hükümleri uygulanır (Mahrece İade’ye İlişkin 2 Seri Nolu Gümrük Genel Tebliği’nin 3.maddesi).  

3- Gümrük Beyannamesi Tescil Edilmiş, Ancak Serbest Dolaşıma Girmemiş Eşyanın Geri Gönderilmesi: İlgili Gümrük Müdürlüğünce giriş beyannamesi tescil edilmiş eşyanın Gümrük Yönetmeliğinin 71.maddesi uyarınca deniz yolu ile gelen eşya için özet beyanın verildiği tarihten itibaren kırkbeş (45) gün, diğer bir yolla gelen eşya için yine özet beyanın verildiği tarihten itibaren yirmi (20) gün içinde veya verilen ek sürelerin bitiminden önce, beyan sahibinin talebi üzerine ve eşyanın yanlışlıkla beyanname konusu gümrük rejimine tabi tutulmasına veya beyan edildiği rejime tabi tutulmasının özel nedenlerle artık mümkün olmadığına ilişkin ispatlayıcı belgeleri ibraz etmesi halinde, giriş beyannamesi iptal edilerek transit beyannamesi düzenlenir. Eşyanın beyana uygun olduğunun anlaşılması koşuluyla, eşya beyannamenin tescil edildiği gümrük idaresinden geri gönderilir (Mahrece İade’ye İlişkin 2 Seri Nolu Gümrük Genel Tebliği’nin 4.maddesi).  

4- Serbest Dolaşıma Girmiş Eşya İle Serbest Dolaşıma Giriş İşlemleri Yapılmasına Karşın, Henüz Geçici Depolama Yerinden Veya Antrepodan Çekilmemiş Eşyanın Geri Gönderilmesi: Serbest dolaşıma girmiş eşyanın kusurlu veya sözleşme hükümlerine aykırı çıkması nedeniyle, 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 213.maddesi hükümleri dikkate alınarak, vergilerin geri verilmesi veya kaldırılması ile eşyanın geri gönderilmesinin talep edilmiş olması halinde, söz konusu eşya mahrecine iade edilmek üzere gümrük idaresinin gözetimine alınır. Gümrük gözetimine alınan ve kullanılmamış olduğu (bir defa kullanılması ile tüketilen eşya hariç olmak üzere) gümrük idaresince tespit edilebilen eşya, ibraz edilen diğer bilgi ve belgelerle birlikte, ilgili gümrük idaresince oluşturulacak heyet marifetiyle tam tespitinin yapılmasını müteakip, serbest dolaşıma girişine ilişkin gümrük beyannamesi ile çıkışına ilişkin gümrük beyannamesi ilişkilendirilerek gümrük çıkış beyannamesinin 44 numaralı sütununa "............ gün ve ..... sayılı serbest dolaşıma giriş beyannamesi ile ithali gerçekleştirilen eşyanın geri gönderilmesi" şerhi verilerek mahrecine iade edilir. 

- Kullanılmamış olduğu (bir defa kullanılması ile tüketilen eşya hariç olmak üzere) gümrük idaresince tespit edilemeyen eşya, Ticaret ve Sanayi Odası veya Sanayi Odasının ekspertiz incelemesine tabi tutulur. Düzenlenecek ekspertiz raporu ile mahrece iadeye konu eşyanın kullanılmamış olduğunun tevsik edilmesini müteakip, serbest dolaşıma girişine ilişkin gümrük beyannamesi ile çıkışına ilişkin gümrük beyannamesi ilişkilendirilerek çıkış beyannamesinin 44 numaralı sütununa "........... gün ve ..... sayılı serbest dolaşıma giriş beyannamesi ile ithali gerçekleştirilen eşyanın geri gönderilmesi" şerhi verilerek mahrecine iade edilir. 

Ancak, vergilerin geri verilmesi veya kaldırılması talebinde bulunulmaksızın geri gönderilmek istenilmesi halinde, söz konusu rapor aranılmaksızın ve giriş gümrük müdürlüğünden teyit nüshası istenilmeksizin eşyanın geri gönderilmesi sağlanarak, giriş gümrük müdürlüğüne bilgi verilir.

Bilgisayar sistemi tarafından "sarı hatta" sevk edilen ve belge kontrolü yapılarak serbest dolaşıma giren eşyanın sonradan giriş beyannamesinde kayıtlı eşya olmadığının anlaşılması nedeniyle geri gönderilmek istenilmesi halinde, beyan sahibinin talebine istinaden eşyanın yanlış gönderildiğini tevsik eden belgelerin ibrazıyla gerekli gümrük işlemleri yapılır/ söz konusu eşyalar mahrece iade edilir (Mahrece İade’ye İlişkin 2 Seri Nolu Gümrük Genel Tebliği’nin 5.maddesi).    

5- Genel Hükümler: a) Genel ve katma bütçeye dahil kamu kuruluşları, belediyeler, sermayesinin tamamı devlete ait olan kamu iktisadi teşebbüsleri ile sivil havacılık sektöründe üretim ve montaj gibi teknik alanda faaliyet gösteren kuruluşlara ait eşyanın geri gönderilmesi işlemlerinde, Ticaret ve Sanayi Odası veya Sanayi Odasından alınacak belge yerine, kendi kurumlarının konuyla ilgili teknik personelince düzenlenmiş kalite kontrol raporu aranır.

b) Yatırım Teşvik Mevzuatı, Dahilde İşleme Rejim Karar ve Tebliğleri kapsamında ithal edilen eşyanın geri gönderilmesi işlemleri söz konusu mevzuat hükümleri çerçevesinde gerçekleştirilmekle birlikte, bu Tebliğde belirtilen belgelerin de ibrazı gerekir.

c) Bu Tebliğ hükümleri serbest dolaşıma sokulmak üzere Türkiye Gümrük Bölgesine getirilen eşyaya uygulanır.

d) Bu Tebliğ hükümlerine istinaden geri gönderilecek eşya, yükümlünün talebi halinde geldiği yer dışında üçüncü bir ülkeye veya herhangi bir serbest bölgeye gönderilir/ gönderilebilir (Mahrece İade’ye İlişkin 2 Seri Nolu Gümrük Genel Tebliği’nin 6.maddesi).    

6- Konuya İlişkin Gümrük İdaresinin Görüşü (Tasarruflu Yazılar):

- Türkiye Gümrük Bölgesine girişinde ilgili kurumca yapılacak kontrol sonucunda eşyanın girişinin uygun görülmemesi halinde, uygun görülmeyen eşya ilgili taşıttan indirilmeksizin mahrece iade veya ilgili kurumun uygun görüşü ile üçüncü bir ülkeye transit edilir.

Bununla birlikte, gümrük beyannamesinin tescil işlemi öncesinde yapılan kontroller sonucunda, ilgili kurumlarca yapılan düzenlemelerde aksine hüküm bulunmaması ve bu kurumlarca söz konusu eşyanın ithaline izin verilmemesi halinde, yükümlü talebi doğrultusunda eşya; mahrecine iade edilebilir veya ilgili kurumun uygun görüşü ile doğrudan ya da serbest bölge üzerinden üçüncü ülkeye transit edilebilir veya ihraç kaydıyla satış ya da masrafları sahibince karşılanmak koşuluyla imha suretiyle tasfiye edilmek üzere bulunduğu gümrük idaresine terk edilebilir.

Diğer taraftan, gümrük yükümlülüğünün sona ermesinden sonra yapılan kontroller sonucunda eşyanın ilgili mevzuatına uygun olmadığının tespit edilmesi halinde, kontrolden sorumlu kurum veya yetkili kurum tarafından ilgili kanun hükümleri kapsamında öngörülen yaptırımlar uygulanır. Uygunsuz çıkan ürünün geldiği ülkeye veya üçüncü bir ülkeye gönderilmesi mümkündür. Bu durumda eşya, gümrük mevzuatının öngördüğü usuller çerçevesinde yurt dışı edilir.

Bu bağlamda; Gümrük Yönetmeliğinin 181 inci maddesi çerçevesinde Türkiye Gümrük Bölgesine girişinde veya gümrük beyannamesinin tescil işlemi öncesinde ya da gümrük yükümlülüğünün sona ermesinden {6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkındaki Kanun hükümleri saklı kalmak üzere, Gümrük Yükümlülüğü;

a) Vergilerin ödenmesi,

b) Vergilerin kaldırılmasına karar verilmesi,

c) Gümrük beyannamesinin iptal edilmesi,

d) Eşyanın bir gümrük rejimi kapsamında tesliminden önce zapt ve müsadere edilmesi veya imha edilmesi, 164.madde uyarınca imha veya terk edilmesi, doğal özellikleri veya beklenmeyen haller yahut mücbir sebep nedeniyle telef veya kaybı,

e) 182.madde uyarınca gümrük yükümlülüğü doğan eşyanın kanuna aykırı girişi nedeniyle müsadere edilmesi,

Hallerinde sona erer.}  sonra yapılan kontroller sonucunda ithali uygun bulunmayan eşyanın mahrecine iade edilebileceği gibi üçüncü bir ülkeye de gönderilmesi mümkün bulunmaktadır (Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 18.02.2015 tarih ve 6019586 sayılı Yazısı).  

- Gümrük Yönetmeliği'nin 181.maddesinin 4.fıkrasının (ç) bendi uyarınca, Ürün Güvenliği ve Denetimi Tebliğleri kapsamında uygunsuz bulunan ürünlerin üçüncü bir ülkeye transit edilebilmesi için Ürün Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğünün uygun görüşü gerekmektedir. Diğer taraftan 1, 9 ve 25 sayılı Ürün Güvenliği ve Denetimi Tebliğleri kapsamında yer alan ürünlere ilişkin denetimler Bakanlığımız (Ticaret Bakanlığı) adına Türk Standartları Enstitüsünce yürütülmektedir. Tebliğ kapsamı uygulamalara ve esaslara ilişkin işlemlerde yetki Ürün Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğünde bulunmakta olup, konu ile ilgili olarak Ürün Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğünden alınan 29.05.2021 tarih ve 64247827 sayılı yazıda da özetle; gümrük idarelerinin transit işlemlerine ilişkin konularda da Türk Standartları Enstitüsüne (TSE) başvurdukları bildirilmekte olup Ürün Güvenliği ve Denetimi Tebliğleri kapsamında yer alan ürünlerin transit işlemlerine ilişkin sorunlarda konunun Genel Müdürlüklerine iletilmesi gerektiği bildirilmiştir.

Bu çerçevede, Ürün Güvenliği ve Denetimi Tebliğleri kapsamında uygunsuz bulunan ürünlerin üçüncü bir ülkeye transit edilebilmesine yönelik sorunların/taleplerin Ürün Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğüne iletilmesi gerekmektedir (Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 08.06.2021 tarih ve 64526910 sayılı Yazısı).  

22.06.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.