Kerim Çoban
E.Gümrük ve Ticaret Başmüfettişi
Çoban Gümrük Dış Ticaret Denetim Danışmanlık ve
Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirliği A. Ş.
k.coban0306@gmail.com

Türkiye İngiltere Serbest Ticaret Anlaşmasında Dikkat Çeken Hususlar

ÖZET

Söz konusu Anlaşmanın (STA) Amacı: 1) Tarafların bu Anlaşma gereğince ve GATT 1994’ün XXIV’üncü Maddesi ile tutarlı olarak mal/eşya ticaretinde bir serbest ticaret alanı oluşturmak için ilgili kuralları tesis etmek,

2) Taraflar arasındaki ticarete ilişkin AB ile Türkiye arasındaki ikili ticaret düzenlemelerinden kaynaklanan tercihli koşulları korumak ve aralarındaki ticaretin daha ileri düzeyde serbestleştirilmesi ve kolaylaştırılması için gerekli zemini sağlamak,

3) Anlaşma hükümleri uyarınca ve GATT 1994’ün XXIV’üncü Maddesi’ne uygun olarak, mal ticaretinin serbestleştirilmesini sağlamak ve taraflar arasındaki ticarette bir serbest ticaret alanının tesis edilmesini sağlamaktır.

Anahtar Kelimeler: Serbest Ticaret Anlaşması (STA), Yeterli İşçilik veya İşlem, İlave Gümrük Vergisi (İGV), Yetersiz İşçilik veya İşlem,  …

GİRİŞ

Birleşik Krallık’ın (BK) Avrupa Birliği’nden (AB) ayrılması sürecinde Brexit bağlamında AB - BK arasındaki Serbest Ticaret Anlaşması (STA) müzakereleri 24 Aralık 2020 tarihinde tamamlanmış olup, Ticari hükümleri 1 Ocak 2021 tarihi itibarıyla geçici olarak uygulanmaya başlayan söz konusu Anlaşma,    1 Mayıs 2021 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Türkiye ile İngiltere (BK) arasında yapılan Serbest Ticaret Anlaşması 29 Aralık 2020’de imzalanarak, ticarette tercihli tarife/muamele bakımından 1 Ocak 2021’de uygulanmaya başlanmış olup, söz konusu Anlaşma 20 Nisan 2021 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Anlaşma Gümrük Birliği şartları, BK ile tarım tavizlerini düzenleyen Ortaklık Konseyi Kararı ve Türkiye- AB AKÇT (Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu) STA’sının devamı niteliğinde olup, mal/eşya ticaretini kapsamaktadır.

Kuzey İrlanda, AB’nin Tek Pazar’la ilgili mevzuatının bir kısmını uyumlaştırmaya devam edecek, bununla beraber, K. İrlanda BK gümrük alanında kalacak ve BK’nın STA’larına tabi olacak. BK ile imzalanan STA, Kuzey İrlanda’yı da kapsayacaktır.

Gümrük Birliği, malların serbest dolaşımı esasına göre tesis edilmiş olmakla birlikte, STA’lar menşe esasına göre tesis edilmektedir.

STA’larda sanayi ürünleri ve işlenmiş tarım ürünlerinin içerisindeki sanayi payları dışında kalan ürünler ile hizmetler sektörü ve kamu yatırımları gibi alanlarda da bir serbesti uygulanabilmektedir.

I- BAZI TEMEL KAVRAMLAR

1- Yeterli işçilik veya işlem:

1. Üçüncü fıkraya ve Madde 8’e halel getirmeksizin, bir Tarafta tamamen elde edilmemiş ürünler, bu eşya için Ek 2'de yer alan listede belirtilen şartlar yerine getirildiği takdirde yeterli derecede işçilik veya işlem görmüş olarak kabul edilir.

2. Birinci fıkra uyarınca bir Tarafta menşe kazanan bir ürün, başka bir ürünün imalatında bir girdi olarak kullanılmışsa, imalatında kullanılmış olabilecek menşeli olmayan girdiler dikkate alınmaz.

3. Birinci fıkrada belirtilen şartların karşılanıp karşılanmadığı her bir ürün için ayrı tespit edilir. Ancak ilgili kuralda menşeli olmayan girdilerin azami oranının esas alındığı hallerde, Tarafların gümrük idareleri ihracatçılara maliyetler ve döviz kurlarındaki dalgalanmaları hesaba katmak üzere, dördüncü fıkrada belirtildiği şekilde ortalama esas üzerinden ürünlerin fabrika çıkış fiyatını ve menşeli olmayan girdilerin kıymetini hesaplama yetkisi verebilir.

4. Üçüncü fıkra ikinci cümlesi uygulandığı hallerde, ürünün ortalama fabrika çıkış fiyatı ve kullanılan menşeli olmayan girdilerin ortalama kıymeti sırasıyla, önceki mali yıl boyunca gerçekleştirilen ürünlerin tüm satışlarından fabrika çıkış fiyatları toplamı ile ihracatçı Taraf tarafından tanımlandığı üzere önceki mali yıl boyunca veya tüm mali yıl için rakamların üç aydan daha az olmayan daha kısa bir dönem için mevcut olmadığı durumda, ürünlerin imalatında kullanılan menşeli olmayan tüm girdilerin kıymetinin toplamı esas alınarak hesaplanır.

5. Ortalama esasa göre hesaplamayı tercih eden ihracatçılar, referans mali yılını takip eden yıl boyunca veya uygun olduğu hallerde, referans olarak kullanılan daha kısa süreyi takip eden yıl boyunca bu yöntemi sürekli olarak uygular. Belirli bir mali yıl veya en az üç ay gibi daha kısa bir temsili süre boyunca, bu yöntemin kullanımına neden olan maliyetlerde veya döviz kurlarında dalgalanmaların sona erdiğini kayda geçirmeleri halinde bu yöntemi uygulamayı bırakabilirler.

6. Dördüncü fıkrada atıfta bulunulan ortalamalar, menşeli olmayan girdilerin azami oranına uygunluğun sağlanması amacıyla, sırasıyla fabrika çıkış fiyatı ve menşeli olmayan girdilerin kıymeti olarak kullanılır (Türkiye – Birleşik Krallık STA’nın 6.maddesi).

2- Etkisiz Unsurlar:

(1) Bir ürünün bir Taraf ülke menşeli olup olmadığını belirlemek için, imalatında kullanılabilecek aşağıdaki unsurların menşeinin belirlenmesi gerekmez:

a) Yakıt, enerji, katalizörler ve çözücüler.

b) Teçhizat ve binaların bakımında kullanılan tesis, teçhizat, yedek parça ve malzemeler.

c) Makineler, aletler, kalıplar ve şekillendiriciler.

ç) İmalatta kullanılan veya ekipman ve binaları çalıştırmak için kullanılan yağlayıcılar, gresler, bileşim malzemeleri ve diğer malzemeler.

d) Eldivenler, gözlükler, ayakkabılar, giysiler, güvenlik ekipmanları ve malzemeleri.

e) Ürünü test etmek veya incelemek için kullanılan ekipman, cihaz ve sarf malzemeleri.

f) Ürüne dahil edilmeyen veya ürünün nihai bileşimine dahil edilmesi amaçlanmayan, üretimde kullanılan diğer malzemeler (15 Mart 2021 Tarihli ve 02/2021 Sayılı Kararın 12.maddesi, 2/2021 Sayılı Karar Kapsamı Ticarette Eşyanın Tercihli Menşeinin Tespiti Hakkında Yönetmeliğin 15.Maddesi).

3- Yetersiz işçilik veya işlem/Üretim:

(1) 5.maddenin birinci fıkrasına halel getirmeksizin, bir ürünün bir Taraf ülkede üretimi menşeli olmayan girdilere uygulanan aşağıdaki işlemlerden sadece birinden veya daha fazlasından ibaret ise, ürün bir Taraf ülke menşeli kabul edilmez:

a) Tek amacı nakliyat ve depolama süresince eşyanın iyi şartlarda muhafazasını sağlamak olan kurutulma, dondurulma, salamura edilme ve diğer benzer işlemler gibi koruyucu işlemler (bir ürüne özel veya farklı özellikler kazandırmayı amaçlayan asitleme, kurutma veya tütsüleme gibi işlemler yetersiz kabul edilmez iken, soğutma, dondurma veya havalandırma gibi koruyucu işlemler (a) bendi çerçevesinde yetersiz kabul edilir).

b) Ambalaj ayırma veya birleştirme.

c) Yıkama, temizleme, toz, oksit, yağ, boya veya diğer tabakalardan arındırma.

ç) Kumaşları ve tekstil ürünlerini ütüleme veya presleme.

d) Basit boyama ve cilalama işlemleri.

e) Pirinci kabuklarından ayırma ve kısmi veya tam öğütme; tahıl ve pirinci parlatma ve perdahlama; pirinci ağartma.

f) Şeker renklendirme veya tatlandırma veya şeker topaklarını biçimlendirme işlemleri; katı haldeki şekeri kısmi veya tam öğütme.

g) Meyvelerin, kuruyemişlerin ve sebzelerin kabuklarını soyma, zarlarını ayıklama, çekirdeklerini çıkarma.

ğ) Keskinleştirme, basit bileme veya basit kesme.

h) Maddelerden setler oluşturma dâhil; eleme, kalburdan geçirme, sıraya koyma, tasnifleme, kalibrasyon, eşleştirme.

ı) Basit şişeleme, tenekeye veya beherlere koyma, torbalama, sandıklama, kutulama, karton veya tahta üzerine yerleştirme ve tüm diğer basit paketleme işlemleri.

i) Ürün veya paketler üzerine marka, etiket, logo ve diğer benzeri ayırt edici işaretleri yapıştırma veya basma işlemleri.

j) Farklı türde olmalarına bakılmaksızın ürünlerin basit şekilde karıştırılması; şekerin diğer herhangi bir girdi ile karıştırılması.

k) Ürünlerin basit şekilde sulandırılması veya su ya da ürünün karakteristik özelliklerini belirgin bir şekilde değiştirmeyecek başka herhangi bir madde ile seyreltilmesi veya suyunun alınması veya denşirilmesi.

l) Tam bir eşya oluşturmak üzere eşyanın parçalarının basit montajı veya ürünlerin parçalarına ayrılması.

m) Hayvan kesimi.

(2) Birinci fıkranın uygulanması amacıyla, gerçekleştirilmesi için özel beceriler ya da özel olarak üretilmiş veya monte edilmiş makine, aygıt veya teçhizata ihtiyaç duyulmayan işlemler basit kabul edilir (15 Mart 2021 Tarihli ve 02/2021 Sayılı Kararın 6.maddesi, 2/2021 Sayılı Karar Kapsamı Ticarette Eşyanın Tercihli Menşeinin Tespiti Hakkında Yönetmeliğin 9.Maddesi).

II- TÜRKİYE CUMHURİYETİ İLE BÜYÜK BRİTANYA VE KUZEY İRLANDA BİRLEŞİK KRALLIĞI ARASINDA SERBEST TİCARET ANLAŞMASI (STA)’NIN GETİRDİĞİ BAZI AVANTAJLAR:

Söz konusu Anlaşmanın (STA) Amacı: 1) Tarafların İş bu Anlaşma gereğince ve GATT 1994’ün XXIV’üncü Maddesi ile tutarlı olarak mal/eşya ticaretinde bir serbest ticaret alanı ve ilgili kuralları tesis etmeleri,

2) Taraflar arasındaki ticarete ilişkin AB ile Türkiye arasındaki ikili ticaret düzenlemelerinden kaynaklanan tercihli koşulları korumak ve aralarındaki ticaretin daha ileri düzeyde serbestleştirilmesi ve kolaylaştırılması için gerekli zemini sağlamaktır (Türkiye – Birleşik Krallık STA’nın 1/1.maddesi).

3) Anlaşma hükümleri uyarınca ve GATT 1994’ün XXIV’üncü Maddesi’ne uygun olarak, mal ticaretinin serbestleştirilmesidir (Türkiye – Birleşik Krallık STA’nın 2/1.maddesi).

4) Anlaşmanın amacı, AB ile Türkiye arasındaki gümrük birliği düzenlemelerinden kaynaklanan tercihli koşulların korunması ve taraflar arasındaki ticaretin daha ileri düzeyde serbestleştirilmesi, taraflar arasındaki ticarette bir serbest ticaret alanının tesis edilmesidir.

Malların/ Eşyaların Sınıflandırılması:

Türkiye – Birleşik Krallık STA’nın amaçları doğrultusunda, Taraflar arasındaki ticarette malların sınıflandırılması, Armonize Sistem ve bunun yasal notları ve değişikliklerine uygun olarak, her bir Tarafın kendi tarife sınıflandırmasına tabi olacaktır (Türkiye – Birleşik Krallık STA’nın 2/4.maddesi).

Sanayi Ürünlerinde Gümrük Vergilerinin Kaldırılması: 1) İşbu Anlaşma’da aksi belirtilmediği sürece, her bir Taraf, diğer Taraf menşeli sanayi ürünlerindeki tüm gümrük vergilerini kaldıracaktır.

2) Bu Madde’nin amacı doğrultusunda sanayi ürünleri, Ek 2-A’da listelenen ürünler hariç olmak üzere, Armonize Sistemin 25 ilâ 97’inci Fasılları arasında yer alan malları ifade etmektedir (Türkiye – Birleşik Krallık STA’nın 2/6.maddesi).

- STA uyarınca sanayi ürünlerinde BK’dan vergi tahsil edilmeyecek. Tarım ve işlenmiş tarım ürünlerinde AB’ne uygulanan vergiler geçerli olacaktır.

- STA uyarınca BK’dan İGV (ilave gümrük vergisi) tahsil edilmeyecek,

Ancak; AB üzerinden ithal edilecek BK menşeli eşya için İGV tahsilatı yapılacaktır.

Tarım Ürünlerinde Gümrük Vergilerinin Sıfırlanması: 1) İşbu Anlaşma’da aksi belirtilmediği sürece, her bir Taraf, Ek 2-B uyarınca diğer Taraf menşeli tarım ürünlerindeki gümrük vergilerini indirecek ve/veya zamanla sıfırlayacaktır.

2) Bu Madde’nin amacı doğrultusunda tarım ürünleri, Armonize Sistemin 1 ilâ 24’üncü Fasılları arasında yer alan malları ve ayrıca Ek 2-A’da listelenen ilave ürünleri ifade etmektedir (Türkiye – Birleşik Krallık STA’nın 2/7.maddesi).

İhracat Vergileri, Resim Ve Diğer Harçlar: Taraflardan hiçbiri, diğer Taraf’ın ülkesine mal ihracatında herhangi bir vergi, resim, ücret veya her türlü diğer harçları, bu vergi, resim, ücret veya harçlar iç tüketime yönelik benzer ürünler için uygulanmadıkça, uygulamaya koymayacak veya var olanları sürdürmeyecektir (Türkiye – Birleşik Krallık STA’nın 2/8.maddesi).

İthalat Ve İhracat Kısıtlamaları: İşbu Anlaşma (STA)’da aksi belirtilmedikçe, Taraflardan hiçbiri diğer Taraf’ın herhangi bir ürününün ithalatına yönelik olarak, GATT 1994’ün XI’inci Maddesi ve bunun yorumlayıcı notlarına uygun olanlar hariç, herhangi bir yasak veya kısıtlama kabul etmeyecek veya var olanları sürdürmeyecektir (Türkiye – Birleşik Krallık STA’nın 2/10.maddesi).

AT.R Dolaşım Belgesi Kullanımı: 31 Aralık 2020 itibariyle Türkiye BK arasındaki ticarette ATR kullanımı sona ermiş olup, yeni dönemde BK ile menşe esaslı ticarete geçildi. Bundan böyle menşe belgesi kullanılacaktır.

Ancak, BK yolda veya antrepoda olan ürünler için 31 Aralık 2020’den önce düzenlenen ATR belgelerini 1 yıl süreyle tanımaya devam edecektir.

- Gümrük Birliğinden farklı olarak yeni dönemde BK ile ticaretimiz menşe ilkesine göre devam edecektir.

- Ülkemiz ile Birleşik Krallık arasında akdedilen STA’nın ekini oluşturan ve ilk hali 01/01/2021 tarihinde yürürlüğe girip 14/04/2021 tarihine kadar yürürlükte kalan “Menşe Kuralları ve Menşe İşlemlerine İlişkin Protokol”ün 16’ıncı maddesinin birinci fıkrasında; “50 ile 63'üncü fasıllar arasında yer alan eşya ile sınırlı”  geri ödeme yasağı bulunduğundan, protokolün ilk halinin yürürlükte bulunduğu 01/01/2021 ile 13/04/2021 tarihleri arasında (bu tarihler dahil) tescil edilmiş gümrük beyannameleri kapsamında Birleşik Krallık’a ihraç edilen Türk menşeli eşyanın Gümrük Tarife Cetveli’nde “50 ile 63'üncü fasıllar arasında sınıflandırılmış olması halinde (bu fasıllar dahil), ihraç eşyasının bünyesindeki serbest dolaşıma girmemiş üçüncü ülke menşeli girdiler için telafi edici vergi yükümlülüğü doğacaktır. 

01/01/2021 tarihinden sonra tescil edilen beyannameler kapsamında Birleşik Krallık’a ihraç edilen eşyanın mezkur fasıllar dışında sınıflandırılmış olması halinde ise, bu eşyanın bünyesindeki serbest dolaşımda bulunmayan üçüncü ülke menşeli girdi telafi edici verginin konusunu oluşturmayacaktır.

Söz Konusu Protokolün Revize Edilmiş Hali İse: 14/04/2021 tarihinde yürürlüğe girmiş olup, protokolün revize edilmiş halinde hiçbir ürün grubu için geri ödeme/muafiyet yasağı bulunmadığından, 14/04/2021 tarihinden (bu tarih dahil) sonra tescil edilen gümrük beyannameleri kapsamında Birleşik Krallık’a ihraç edilen Türk menşeli eşyanın bünyesinde yer alan ve serbest dolaşımda olmayan üçüncü ülke menşeli girdi için telafi edici vergi yükümlülüğü doğmayacaktır.

- 14.04.2021 tarihinde yürürlüğe giren menşe kuralları çerçevesinde İngiltere’ye (BK) yapılan ihracatta TEV ödenmesi söz konusu olmayacaktır.

BK’nın Türkiye ve üçüncü ülke menşeli ürünlerde uygulayacağı vergi oranlarına aşağıdaki adreslerden ulaşılabilir: https://www.gov.uk/guidance/uk-tariffs-from-1-january-2021 

https://www.trade-tariff.service.gov.uk/sections

- Anlaşma uyarınca, bir taraf ülke menşeli eşyaya, diğer bir taraf ülkede tercihli tarife uygulanmasında, ürünler yönetmelikteki geçerli koşulları karşılarsa o taraf ülke menşeli kabul edilecektir.

- Bir ürünün menşe statüsü kazanması durumunda, o ürünün üretiminde kullanılan menşeli olmayan girdiler, o ürün başka bir ürün içinde girdi olarak kullanıldığında menşeli olmayan olarak kabul edilmeyecektir.

- Bir ürünü taşınması sırasında korumaya yönelik kullanılan ambalaj malzemeleri ve konteynerler, o ürünün menşeli olup olmadığının belirlenmesinde dikkate alınmayacaktır.

- İthalatçı taraf ülkede dahili kullanım için beyan edilen menşeli bir ürün, ihraç edildikten sonra ve dahili kullanımı için beyanda bulunulmadan önce, değiştirilmemiş, herhangi bir şekilde dönüştürülmemiş veya iyi koşullarda muhafaza edilmelerine yönelik işlemler veya işaret ve etiket yapıştırmak veya mühür basmak ya da ithalatçı taraf ülkenin belli iç gerekliliklerine uygunluğunu temin etmek üzere, diğer belgelendirme işlemleri haricinde bir işlemden geçirilmemiş olması gerekecek. Bir ürün üçüncü bir ülkede, gümrük gözetimi altında tutulması koşuluyla depolanabilecek veya sergilenebilecektir.

- BK ile ticarette menşe kontrolü yapılacak, üçüncü ülke menşeli malların (MFN) vergisi tahsil edilecektir.

Ayrıca, Türkiye – İngiltere (BK) arasında yapılan STA gereği: “STA uyarınca BK’dan yapılan ithalatlarda İlave Gümrük Vergisi (İGV) tahsil edilmeyecektir.

Ancak; AB üzerinden Türkiye’ye ithal edilecek BK menşeli eşyalar için İGV tahsilatı yapılacaktır. Türk menşeli ürünlerin doğrudan BK’a ihracatında İGV tahsilatı yapılmayacak,

Fakat, Türk menşeli ürünlerin AB ülkeleri (Almanya, Fransa, İtalya, İspanya, vb.) üzerinden İngiltere’ye (BK) yapılan İthalatı sırasında ise İlave Gümrük Vergisi (İGV) tahsilatı yapılacaktır. 

- Türkiye-BK STA mal ticaretini kapsamakta ve hizmet ticaretine ilişkin kurallar içermemektedir. Bu bağlamda, taraflar arası ticaret DTÖ kuralları üzerinden devam edecektir. AB ve BK arasında kurulan yeni ilişki sonrasında, ülkemiz ve BK arasında hizmet ticaretini de içerecek şekilde daha derin ve kapsamlı bir STA akdedilmesi hedeflenmektedir.

III- MENŞE İŞLEMLERİ

Menşe bakımından uygulama; tercihli menşe kuralları çerçevesinde olacaktır. Taraflar arasında gerçekleştirilecek olan ticarette kapsam dâhilinde olan mallar için gümrük vergileri kaldırılacaktır. Yine ihracat ile ilgili olarak taraflardan hiçbiri diğer tarafın ülkesine mal ihracatında herhangi bir vergi, resim, ücret veya her türlü diğer harçları uygulamayacak ve var olanlar da kaldırılacaktır. Taraflar herhangi bir ürünün ithalatına yönelik bir yasak veya kısıtlama kabul edemeyecektir.

- STA kapsamı vergi muafiyetlerinden yararlanmak için; İhracatçı tarafından kendiliğinden ilgili fatura ya da başka bir ticari belge üzerine yapılacak menşe beyanı, taraflar arasındaki ticarete konu eşyanın menşe belgesi olarak kullanılacak ve bir makamın onayını gerektirmeyecektir.

Bu çerçevede, aşağıda metni verilen menşe beyanının, dipnotlarla uyumlu şekilde yapılması gerekmektedir.

İngilizce Uyarlama:

The exporter of the products covered by this document (customs authorisation No … ([1])) declares that, except where otherwise clearly indicated, these products are of … (2) preferential origin.

Türkçe Uyarlama:

Bu belge (gümrük onay No: … (1) kapsamındaki girdilerin ihracatçısı, aksi açıkça belirtilmedikçe, bu girdilerin … (2) tercihli menșeli olduğunu beyan eder.

… (3)

(Yer ve tarih)

… (4)

(İhracatçının imzası, İlaveten beyanı imzalayan kişinin adı ve soyadı okunaklı şekilde yazılmalı)

EORİ Numarası Alınması Zorunluluğu Bulunmuyor: Türk ihracatçıları için EORI numarası alınması zorunluluğu bulunmamaktadır. STA uyarınca, Menşe beyanının Birleşik Krallık’ta yerleşik bir ihracatçı tarafından yapıldığı hallerde bu alana EORI numarası girilir. EORİ hakkında BK Maliye Bakanlığı’nın https://www.gov.uk/eori adresinden bilgi edinilebilir ve başvuru yapılabilir.

Menşe Kümülasyonu: 1) Bir Taraf menşeli bir ürün, diğer Tarafta başka bir ürünün üretiminde bir girdi olarak kullanılmışsa diğer Taraf menşeli kabul edilir.

2) Menşeli olmayan girdiler üzerinde bir Tarafta gerçekleştirilen üretim, ürünün diğer Taraf menşeli olup olmadığının belirlenmesinde dikkate alınabilir.

3) Diğer Tarafta gerçekleştirilen üretim Madde 6’da (Yetersiz üretim) düzenlenen işlemlerin ötesine geçmezse, birinci ve ikinci fıkra uygulanmaz.

4) Madde 2(1 )’e halel getirmeksizin, bünyelerine Avrupa Birliği menşeli girdiler dâhil edilmek suretiyle bir Tarafta elde edilen ürünler, o Tarafta Madde 6’da (Yetersiz üretim) belirtilen işlemlerin ötesinde bir işçilik veya işlemden geçmiş olmaları şartıyla, o Taraf menşeli olarak kabul edilirler. Söz konusu girdilerin yeterli işçilik veya işlemden geçmiş olmaları gerekmez.

Bir ihracatçı, bu Maddenin ikinci fıkrasında belirtilen bir ürün için menşe beyanını düzenleyebilmek için, tedarikçisinden Ek-3’te (Tedarikçi Beyanı) belirtildiği şekilde bir tedarikçi beyanı veya menşeli olmayan girdileri yeterince ayrıntılı bir şekilde tanımlayan ve aynı bilgileri içeren eşdeğer bir belge temin eder (15 Mart 2021 Tarihli ve 02/2021 Sayılı Kararın 3.maddesi).

Menşeli Ürün Kavramı: (1) Anlaşma uyarınca bir Taraf ülke menşeli eşyaya diğer bir Taraf ülkede tercihli tarife uygulanmasında, ürünlerin bu Yönetmelikteki diğer tüm geçerli koşulları karşılaması şartıyla, aşağıda belirtilen ürünler o Taraf ülke menşeli kabul edilir;

a) 7 nci maddede belirtildiği şekilde, tamamen o Taraf ülkede elde edilen ürünler.

b) Sadece o Taraf ülke menşeli girdilerden o Taraf ülkede üretilen ürünler.

c) EK-2’de belirlenen koşulları karşılamak şartıyla menşeli olmayan girdileri içermek suretiyle o Taraf ülkede üretilen ürünler.

(2) Bir ürünün menşe statüsü kazanması halinde, o ürünün üretiminde kullanılan menşeli olmayan girdiler, o ürün başka bir ürün içerisinde girdi olarak kullanıldığında, menşeli olmayan olarak kabul edilmez.

(3) Menşe statüsü kazanımı, İngiltere veya Türkiye’de kesintisiz olarak yerine getirilir (15/3/2021 Tarihli ve 2/2021 Sayılı Karar Kapsamı Ticarette Eşyanın Tercihli Menşeinin Tespiti Hakkında Yönetmeliğin 5.Maddesi).

Tercihli Tarife Talebi: (1) Her bir Taraf ülke, bu Yönetmeliğin gerekliliklerini karşılayan menşeli eşyanın, ithalatçı tarafından 19.maddenin (menşe beyanı) gerekliliklerini karşılayan bir menşe beyanına dayanarak yapılan tercihli tarife talebini esas almak suretiyle, bu Yönetmelik uyarınca tercihli tarifeden yfaydalanmasını sağlar.

(2) İthalatçı Taraf ülke, bu Yönetmeliğin herhangi bir gerekliliğini yerine getiremeyen bir ithalatçı, ihracatçı veya Taraf ülkenin tercihli tarife talebini reddedebilir (Yönetmeliğin 18.Maddesi).

Menşe Beyanı: (1) Bir menşe beyanı; a) İthal edilen eşyanın Anlaşma çerçevesinde tercihli tarife için gerekli koşulları karşıladığını açıkça beyan eden ihracatçının kendisi tarafından, EK-4’te belirlenen biçimde yazılı olarak yapılır.

b) Söz konusu eşyayı yeterli ayrıntıda açıklayacak şekilde tanımlayan bir fatura, teslimat notu veya başka bir ticari belge üzerine yapılabilir veya bunlara eklenebilir.

(2) Menşe beyanı, ihracatçı tarafından elektronik ortamda düzenlenebilir. Bu hallerde, düzenleyen kişinin açık bir şekilde yazılı olması ve şekil ile içeriğinin EK-4’te yer verilen örneğe uygun olması koşuluyla;

a) İhracatçı tarafından kâğıt ortamında ıslak imza atılmak suretiyle düzenlenmesini müteakip elektronik ortama aktarılarak ithalatçıya gönderilen beyanın,

b) İhracatçının kendi el yazısı ile atacağı orijinal imzasının imajını taşıyan veya elektronik olarak imzalanan, herhangi bir imza imajı içermeyen beyanın,

Yer aldığı fatura, teslimat notu veya ticari belgenin aslı veya elektronik ortama aktarılarak ithalatçıya gönderilen nüshasının, yazıcıdan alınan çıktısı kabul edilir.

(3) Türkiye’de düzenlenen menşe beyanları ihracatçının kendi el yazısı ile atacağı orijinal imzasını taşır.

Ancak, onaylanmış ihracatçıdan, kendi adıyla hazırlanmış menşe beyanını kendi el yazısıyla imzalanmış addedilerek tüm sorumluluğu üzerine aldığına dair yazılı bir taahhütnameyi ilgili gümrük idaresine vermiş olması koşuluyla, böyle bir beyanı imzalama şartı aranmaz (15 Mart 2021 Tarihli ve 02/2021 Sayılı Kararın 18.maddesi, 2/2021 Sayılı Kararı Kapsamı Ticarette Eşyanın Tercihli Menşeinin Tespiti Hakkında Yönetmeliğin 19.Maddesi).

Menşe Beyanının Geçerliliği: (1) Her bir Taraf ülke, bir menşe beyanının, yapıldığı tarihten itibaren on iki ay veya ithalatçı Taraf ülkede tanınan daha uzun bir süre için geçerli olmasını sağlar. İthalatçı Taraf ülkenin gümrük idaresinden bu geçerlilik süresi içerisinde tercihli tarife talebinde bulunulabilir.

(2) Her bir Taraf ülke, bir menşe beyanının; a) Menşeli eşyanın bir Taraf ülkeye tek bir sevkiyatı için,

b) Menşeli aynı eşyanın birden fazla sevkiyatı için,

on iki ayı geçmemek kaydıyla menşe beyanında belirtilen süre dâhilinde kullanılmasına imkan tanır.

(3) İthalatçı Taraf ülke, yasa ve yönetmeliklerine uygun olarak geçerlilik süresinden sonra gümrük idaresine sunulan bir menşe beyanını tercihli tarife amacıyla kabul edebilir.

(4) Armonize Sistemin XV ila XXI. Bölümleri altında sınıflandırılan, Armonize Sistemin 2(a) nolu Genel Kuralı çerçevesinde birleştirilmemiş veya demonte olan ürünler parçalar halinde ithal edilirse, ithalatçının talebi üzerine ve ithalatçı Taraf ülkenin gümrük idaresi tarafından belirlenen gerekliliklere uygun olarak, bu tür ürünler için tek bir menşe beyanı kullanılabilir (Yönetmeliğin 20.Maddesi).

Menşe İstenmeyen Haller (Muafiyet): (1) Anlaşma kapsamında Türkiye’ye ithal edilen ürünlerin toplam kıymetinin küçük paketler için 500 Euro’yu veya yolcunun zati eşyasını oluşturan ürünler için 1200 Euro’yu aşmadığı hallerde, menşe beyanı ibraz edilmesi gerekmez.

(2) Birinci fıkra kapsamında gerçekleştirilen bir ithalat işleminin, bu Yönetmeliğin menşe beyanları ile ilgili gerekliliklerinden kaçınmak amacıyla gerçekleştirilmiş olduğunun tespit edildiği hallerde, birinci fıkra hükümleri uygulanmaz (Yönetmeliğin 21.Maddesi).

Tercihli Tarifenin Sonradan Talep Edilmesi: Her bir Taraf ülke, kendi yasa ve yönetmelikleri ile uyumlu olarak, eşyanın o Taraf ülkeye ithal edildiğinde menşeli olarak nitelendirildiği, ancak ithalatçının ithalat esnasında bir menşe beyanının bulunmadığı hallerde, eşyanın ithalatçısının ithalat tarihinden itibaren en geç iki yıl içerisinde, eşyanın tercihli tarifeye tabi tutulmaması sonucunda ödenen vergilerin iade edilmesi için başvuruda bulunmasına imkân tanır (Yönetmeliğin 22.Maddesi).

Cezalar: Bu Yönetmelik hükümlerine aykırı fiiller hakkında, 4458 sayılı Gümrük Kanunu ve 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu ile ilgili diğer mevzuat hükümleri uygulanır (Yönetmeliğin 28.Maddesi).

…

SONUÇ

- Türkiye – İngiltere (BK) arasındaki Serbest Ticaret Anlaşması (STA)’da aksi belirtilmediği sürece, her bir Taraf, diğer Taraf menşeli sanayi ürünlerindeki tüm gümrük vergilerini kaldıracaktır.

- STA uyarınca sanayi ürünlerinde BK’dan vergi tahsil edilmeyecek. Tarım ve işlenmiş tarım ürünlerinde AB’ne uygulanan vergiler geçerli olacaktır. Taraflar, diğer Taraf menşeli tarım ürünlerindeki gümrük vergilerini indirecek ve/veya zamanla sıfırlayacaklardır.

- STA uyarınca BK’dan İGV (ilave gümrük vergisi) tahsil edilmeyecek,

Ancak; AB üzerinden ithal edilecek BK menşeli eşya için İGV tahsilatı yapılacaktır.

- Taraflardan hiçbiri, diğer Taraf’ın ülkesine mal ihracatında herhangi bir vergi, resim, ücret veya her türlü diğer harçları; bu vergi, resim, ücret veya harçlar iç tüketime yönelik benzer ürünler için uygulanmadıkça, uygulamaya koymayacak veya var olanları sürdürmeyecektir.

- STA’da aksi belirtilmedikçe, Taraflardan hiçbiri diğer Taraf’ın herhangi bir ürününün ithalatına yönelik olarak, GATT 1994’ün XI’inci Maddesi ve bunun yorumlayıcı notlarına uygun olanlar hariç, herhangi bir yasak veya kısıtlama kabul etmeyecek veya var olanları sürdürmeyecektir.  

- 31 Aralık 2020 tarihi itibariyle Türkiye BK arasındaki ticarette ATR kullanımı sona ermiş olup, yeni dönemde BK ile menşe esaslı ticarete geçilmiştir. Bundan böyle menşe belgesi kullanılacaktır.

- Gümrük Birliğinden farklı olarak yeni dönemde BK ile ticaretimiz menşe ilkesine göre devam edecektir.

- Ülkemiz ile Birleşik Krallık arasında akdedilen STA’nın ekini oluşturan ve ilk hali 01/01/2021 tarihinde yürürlüğe girip 14/04/2021 tarihine kadar yürürlükte kalan “Menşe Kuralları ve Menşe İşlemlerine İlişkin Protokol”ün 16’ıncı maddesinin birinci fıkrasında;  “50 ile 63'üncü fasıllar arasında yer alan eşya ile sınırlı”  geri ödeme yasağı bulunduğundan; Protokolün ilk halinin yürürlükte bulunduğu 01/01/2021 ile 13/04/2021 tarihleri arasında (bu tarihler dahil) tescil edilmiş gümrük beyannameleri kapsamında Birleşik Krallık’a ihraç edilen Türk menşeli eşyanın Gümrük Tarife Cetveli’nde “50 ile 63'üncü fasıllar arasında sınıflandırılmış olması halinde (bu fasıllar dahil), ihraç eşyasının bünyesindeki Serbest dolaşıma girmemiş üçüncü ülke menşeli girdiler için telafi edici vergi yükümlülüğü doğacaktır. 

01/01/2021 tarihinden sonra tescil edilen beyannameler kapsamında Birleşik Krallık’a ihraç edilen eşyanın mezkûr fasıllar dışında sınıflandırılmış olması halinde ise, bu eşyanın bünyesindeki serbest dolaşımda bulunmayan üçüncü ülke menşeli girdi telafi edici verginin konusunu oluşturmayacaktır.

 Söz Konusu Protokolün Revize Edilmiş Hali İse; 14/04/2021 tarihinde yürürlüğe girmiş olup, protokolün revize edilmiş halinde hiçbir ürün grubu için geri ödeme/muafiyet yasağı bulunmadığından, 

14/04/2021 tarihinden (bu tarih dahil) sonra tescil edilen gümrük beyannameleri kapsamında Birleşik Krallık’a ihraç edilen Türk menşeli eşyanın bünyesinde yer alan ve serbest dolaşımda olmayan üçüncü ülke menşeli girdi için telafi edici vergi yükümlülüğü doğmayacaktır.

- 14.04.2021 tarihinde yürürlüğe giren menşe kuralları çerçevesinde İngiltere’ye (BK) yapılan ihracatta TEV ödenmesi söz konusu olmayacaktır.

- Türkiye – İngiltere (BK) arasında yapılan STA gereği: BK’dan yapılan ithalatlarda İlave Gümrük Vergisi (İGV) tahsil edilmeyecektir.

Ancak; AB üzerinden Türkiye’ye ithal edilecek BK menşeli eşyalar için İGV tahsilatı yapılacaktır. Türk menşeli ürünlerin doğrudan BK’a ihracatında İGV tahsilatı yapılmayacak,

Fakat, Türk menşeli ürünlerin AB ülkeleri (Almanya, Fransa, İtalya, İspanya, vb.) üzerinden İngiltere’ye (BK) yapılan İthalatı sırasında ise İlave Gümrük Vergisi (İGV) tahsilatı yapılacaktır.     

KAYNAKÇA:

• 1- Türkiye – Birleşik Krallık Arasında İmzalanan Serbest Ticaret Anlaşması.
• 2- 15 Mart 2021 Tarihli ve 02/2021 Sayılı Karar.
• 3- 2/2021 Sayılı Kararı Kapsamı Ticarette Eşyanın Tercihli Menşeinin Tespiti Hakkında

    Yönetmelik.

01.02.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Yılın Kampanyası: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.