Kerim Çoban
E.Gümrük ve Ticaret Başmüfettişi
Çoban Gümrük Dış Ticaret Denetim Danışmanlık ve
Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirliği A. Ş.
k.coban0306@gmail.com

Gümrük Mevzuatında Nihai Kullanım (1)

ÖZET

Nihai kullanıma ilişkin başlıca mevzuat hükümleri; 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 10/A, 13, 16, 77, 136, 141, 184, 186, 191/A maddeleri, Gümrük Yönetmeliği’nin 126, 207, 208, 209, 210, 211, 363, 486, 574 maddeleri, 95/7606 sayılı İthalat Rejim Kararının 9.maddesi, 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun Bazı Maddelerinin Uygulanması Hakkında 2009/15481 sayılı Kararın 4 ilâ 12.maddeleri, Nihai Kullanıma İlişkin 1 sayılı Gümrük Genel Tebliği ile çeşitli Genelge ve Tasarruflu yazılarla düzenlenmiştir.

4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 16.maddesi hükmü çerçevesinde Bakanlar Kurulunca belirlenen, nihai kullanımı nedeniyle indirimli veya sıfır vergi oranı uygulamasına tabi eşyanın, öngörülen amaçlarla kullanılması halinde gümrük vergisi alınmaz veya normalde uygulanan gümrük vergisi oranından daha düşük vergi oranı uygulanır.

İthalat Rejim Kararı eki I sayılı Liste kapsamı maddelerden (Ek:1)’de yer alan tabloda gümrük tarife istatistik pozisyonu ve isimleri belirtilenlerin, aynı tablonun “Üretimi Gerçekleştirilecek Nihai Ürün” sütununda ilgili maddenin karşısında gösterilen ürünlerin imalinde kullanılmak kaydıyla ithal edilmesi halinde gümrük vergisi karşısında gösterilen oranda uygulanır ve gümrük mevzuatının nihai kullanıma ilişkin hükümlerine tabidir.

Anahtar kelimeler: Nihai kullanım, indirimli vergi oranı, sıfır vergi oranı, dahilde işleme rejimi kapsamında nihai kullanım.

GİRİŞ

Nihai kullanım: Bazı eşyaların ithalinde, Gümrük mevzuatında (Gümrük Kanunu, Gümrük Yönetmeliği, vb.) belirlenmiş şartlara bağlı olarak indirimli ya da sıfır gümrük vergisi uygulanmasıdır.

4458 sayılı Gümrük Kanununun 16.maddesi hükmü çerçevesinde Bakanlar Kurulunca belirlenen, nihai kullanımı nedeniyle indirimli veya sıfır vergi oranı uygulamasına tabi eşyanın, öngörülen amaçlarla kullanılması halinde gümrük vergisi alınmaz veya normalde uygulanan gümrük vergisi oranından daha düşük vergi oranı uygulanır.

Dahilde işleme rejimi şartlı muafiyet sistemi kapsamında yurda geçici ithali yapılan eşyanın İthalat Rejimi Kararı eki listelerde Gümrük mevzuatının nihai kullanım hükümlerine tabi tutulan eşyadan olması halinde, dahilde işleme rejimi şartlı muafiyet sistemi kapsamında getirilen eşyanın nihai kullanıma tabi tutulması için dahilde işleme izin belgesi/dahilde işleme izninin ithalat listesinde, ithalat rejimi kararı eki listelerde gümrük mevzuatının nihai kullanım hükümlerine tabi kılınan gümrük tarife istatistik pozisyonunda (GTİP) sınıflandırılan eşyanın yer alması gerekir. Dahilde işleme rejimi şartlı muafiyet sistemine tabi tutulan ithal eşyadan elde edilen işlem görmüş ürünlerin ihracı esnasında, Gümrük Kanunu'nun 194.maddesi uyarınca doğacak telafi edici verginin, bahse konu ithal eşyası için İthalat Rejimi Kararında nihai kullanımı nedeniyle öngörülen indirimli veya sıfır oran üzerinden hesaplanmasının talep edilmesi halinde, yükümlüsünce dahilde işleme rejimine giriş beyannamesinin tesciline kadar nihai kullanım izni başvurusunda bulunulması gerekir. Başvurunun yapıldığı gümrük idaresince ilgili belge/iznin incelenmesinin ardından uygun bulunması halinde nihai kullanım izin belgesinin 16 no.lu kutusuna "... .sayılı ... .günlü Dahilde İşleme İzin Belgesi/İzni kapsamında verilmiştir" şerhinin bulunduğu nihai kullanım izin belgesi düzenlenmesi gerekir.

- İthalat Rejimi Kararına ekli listelerde belirtilen nihai kullanıma konu eşya ile gümrük vergisi askıya alınan eşyadan, kullanım amacı tayin edilen eşyanın indirimli veya sıfır oranında gümrük vergisi tatbik edilerek serbest dolaşıma girecek eşyanın nihai kullanımı nedeniyle indirimli veya sıfır vergi oranı uygulanmasını isteyenlerin, eşyanın serbest dolaşıma gireceği yetkili gümrük idaresinden, beyannamenin tescil tarihinden önce bilgisayar veri işleme tekniği yoluyla eşyanın serbest dolaşıma gireceği yetkili gümrük idaresine yazılı olarak talepte bulunmaları gerekir. Nihai kullanım izin talepleri, Gümrük Yönetmeliğinin 28 nolu ekinde yer alan başvuru formunun aynı Yönetmeliğin 29 nolu ekinde yer alan açıklama notları çerçevesinde Tek Pencere Sistemi üzerinden elektronik ortamda yapılır.

I- NİHAİ KULLANIMA İLİŞKİN MEVZUAT HÜKÜMLERİ

Kısaca Nihai Kullanım: Bazı eşyaların ithalinde, Gümrük mevzuatında (Gümrük Kanunu, Gümrük Yönetmeliği, vb.) belirlenmiş şartlara bağlı olarak indirimli ya da sıfır gümrük vergisi uygulanmasıdır.

Telafi Edici Vergi (TEV): Üçüncü ülke menşeli bir eşyanın Dahilde İşleme Rejimi (DİR) kapsamında ithal edildikten sonra üretim sürecini müteakip ihraç ürünü olarak ATR Dolaşım Belgesi eşliğinde ve/veya menşe ispat belgeleri eşliğinde AB üyesi ülkelere, Serbest Ticaret Anlaşması imzaladığımız ülkelere, Pan-Avrupa Menşe Kümülasyonuna veya Pan-Avrupa-Akdeniz Menşe Kümülasyonuna taraf olan ülkelere ihraç edilmesi halinde, ithal edilen eşya ile ilgili ihracat sırasında beyan usulüne tabi olarak ödenen vergidir.

 Tek Pencere Sistemi (TPS): İthalat, ihracat ve transit işlemlerine konu ilgili mevzuat hükümlerinin, ticaret ve taşımacılık yapan tarafların standart hale getirilmiş bilgi ve belgeleri tek bir veri giriş noktasından girilerek yerine getirilmesi olarak tanımlanabilir.

Nihai Kullanıma İlişkin Başlıca Mevzuat Hükümleri; 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 10/A, 13, 16, 77, 136, 141, 184, 186, 191/A maddeleri, Gümrük Yönetmeliği’nin 126, 207, 208, 209, 210, 211, 363, 486, 574 maddeleri, 95/7606 sayılı İthalat Rejim Kararının 9.maddesi, 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun Bazı Maddelerinin Uygulanması Hakkında 2009/15481 sayılı Kararın 4 ilâ 12.maddeleri, Nihai Kullanıma İlişkin 1 sayılı Gümrük Genel Tebliği ile çeşitli Genelge ve Tasarruflu yazılarla düzenlenmiştir.

İthalat Rejim Kararı eki I sayılı Liste kapsamı maddelerden (Ek:1)’de yer alan tabloda gümrük tarife istatistik pozisyonu ve isimleri belirtilenlerin, aynı tablonun “Üretimi Gerçekleştirilecek Nihai Ürün” sütununda ilgili maddenin karşısında gösterilen ürünlerin imalinde kullanılmak kaydıyla ithal edilmesi halinde gümrük vergisi karşısında gösterilen oranda uygulanır ve gümrük mevzuatının nihai kullanıma ilişkin hükümlerine tabidir (İthalat Rejim Kararı’nın 9.maddesi).

Örnek 1: 0904.22.00.00.12 GTİP’de yer alan Yenibahar maddesinden, üretimi gerçekleştirilecek nihai ürün olarak Aroma üretilmesi durumunda Gümrük vergisi oranı % 0 olarak uygulanır. Yani gümrük vergisi alınmaz. Yine, 0811.20.31.00.00 GTİP’de yer alan Ahududu maddesinden, üretimi gerçekleştirilecek nihai ürün olarak Aroma üretilmesi durumunda Gümrük vergisi oranı % 0 olarak uygulanır.

Örnek 2: 1516.20.98.00.12 GTİP’de yer alan “Palm (palmiye) yağı” maddesinden, üretimi gerçekleştirilecek nihai ürün olarak “Teknik ve sınai amaçlı ürünler” üretilmesi durumunda Gümrük vergisi oranı % 35 olarak uygulanır. Yine, 2207.10.00.10.11 GTİP’de yer alan “Dökme etil alkol” maddesinden, üretimi gerçekleştirilecek nihai ürün olarak “22.09 gümrük tarife pozisyonlu ürünler” üretilmesi durumunda Gümrük vergisi oranı % 20 olarak uygulanır.

Nihai Kullanım: 1) İthalat Rejimi Kararına ekli II sayılı listede “(1) Gümrük mevzuatının nihai kullanıma ilişkin hükümlerine tabi olması kaydıyla gümrük vergisi % 0 uygulanır”, “(b) Sivil hava taşıtlarında kullanılmak kaydıyla ithal edilmesi halinde gümrük vergisi % 0 olarak uygulanır ve bu halde gümrük mevzuatının nihai kullanıma ilişkin hükümlerine tabidir.” Şeklinde dipnot bulunan ve VI sayılı listedeki GTİP’lerde yer alan eşyanın serbest dolaşıma girişinde “Nihai Kullanıma Konu Eşya ile Gümrük Vergisi Askıya Alınan Eşyadan Kullanım Amacı Tayin Edilenlerin İthalatına İlişkin Karar” (2009/15481 sayılı Karar) uyarınca sıfır oranında gümrük vergisi tatbik edilmesi ve nihai kullanım hükümlerinin uygulanabilmesi için kalem ekranında Muafiyetler alanına “NKUL” (Nihai Kullanım) kodunun girilmesi gerekmektedir. 2) İthalat Rejimi Kararına ekli V sayılı listede aynı GTİP farklı kayıt numaraları ve farklı madde isimleri altında birden çok kez listelenmiş olduğundan ve bu kayıtlardan sadece bir kısmının “Madde İsmi” alanında (a), yani “Bu GTİP’lerde sadece madde ismi sütununda belirtilen amaçlar için vergi oranı düşürülmüştür; bu maddeler gümrük mevzuatının nihai kullanıma ilişkin hükümlerine tabidir.” ibaresi yer aldığından, aynı GTİP’li fakat farklı kayıt numaraları altında yer alan eşyadan nihai kullanıma konu olmayanlar için Kalem ekranında Muafiyetler alanına “NKIST” (V s. Liste - Nihai Kullanım kapsamında olmayan eşya) kodunun girilmesi gerekmektedir (Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 2009/40 Sayılı Genelgesi).

Nihai Kullanıma Tabi Tutulacak Eşya: 1) 4458 sayılı Gümrük Kanununun 16.maddesi hükmü çerçevesinde Bakanlar Kurulunca belirlenen, nihai kullanımı nedeniyle indirimli veya sıfır vergi oranı uygulamasına tabi eşyanın, öngörülen amaçlarla kullanılması halinde gümrük vergisi alınmaz veya normalde uygulanan gümrük vergisi oranından daha düşük vergi oranı uygulanır. Nihai kullanıma tabi tutulacak eşya; a) Avrupa Birliğinde serbest dolaşımda olması, b) Diğer tercihli tarife uygulamalarına konu olması, c) Kanun ile gümrük vergisinden muaf veya Bakanlar Kurulu Kararı ile indirimli vergi uygulamasına tabi tutulması hallerinde, bu eşyanın tabi olduğu gümrük vergisinin uygulanabilecek vergi ile aynı veya yüksek olması durumunda söz konusu eşyaya 89.08 tarife pozisyonunda yer alan ‘sökülecek gemilerle, suda yüzen sökülecek diğer araçlar’ hariç nihai kullanım hükümleri uygulanmaz.  Dahilde işleme rejimi şartlı muafiyet sistemi kapsamında getirilen eşya için, Gümrük Kanununun 194.maddesi uyarınca bir gümrük yükümlülüğü doğması hali hariç bu kısım hükümleri uygulanmaz (4458 Sayılı Gümrük Kanununun Bazı Maddelerinin Uygulanması Hakkında 2009/15481 Sayılı Kararın 4.maddesi, Gümrük Yönetmeliğinin 207.maddesi).

Örnek 3: 0712.20.00.00.00 GTİP’de yer alan Soğan/Soğanlar maddesinden, üretimi gerçekleştirilecek nihai ürün olarak Aroma üretilmesi durumunda Gümrük vergisi oranı % 0 olarak uygulanır. Yine, 0811.90.50.00.00 GTİP’de yer alan ‘Adi yaban mersini’ maddesinden, üretimi gerçekleştirilecek nihai ürün olarak Aroma üretilmesi durumunda Gümrük vergisi oranı % 0 olarak uygulanır.

Örnek 4: 1516.20.98.00.13 GTİP’de yer alan “Palm çekirdeği yağı” maddesinden, üretimi gerçekleştirilecek nihai ürün olarak “Kahve kreması” üretilmesi durumunda Gümrük vergisi oranı % 20 olarak uygulanır. Yine, 1702.60.95.00.00 GTİP’de yer alan “Diğerleri (yalnızca oligofruktoz)” maddesinden, üretimi gerçekleştirilecek nihai ürün olarak “17.04, 18.06 ve 19.05 gümrük tarife pozisyonlu ürünler” üretilmesi durumunda Gümrük vergisi oranı % 20 olarak uygulanır.

Elektronik (e) Başvuru Üzerinden Nihai Kullanım Müracaatı: Gümrük Kanunu’nun 16.maddesi ve 2009/15481 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı’nın 4 ilâ 12.maddeleri çerçevesinde Nihai Kullanım İzninden faydalanmak amacıyla yapılan başvuruların yükümlü tarafından e- başvuru sistemi aracılığıyla gümrük idaresine iletilmesi ve gümrük idaresince uygun bulunması halinde verilecek Nihai Kullanım İzinlerinin 21.04.2016 tarihinden itibaren Tek Pencere Sistemi kapsamına alınmıştır. Nihai Kullanım İzni başvurusu ile iznin verilmesi ve kullanılmasına ilişkin olarak işlemler aşağıda belirtildiği şekilde gerçekleştirilecektir. 1- Nihai Kullanım İzni başvurusu yükümlüsünce Tek Pencere Portal Sistemi (https://uygulama.gtb.gov.tr/TekPencere) üzerinden gerçekleştirilir. Nihai Kullanım İzni başvurusu Gümrük ve Ticaret Bakanlığı internet sitesinde yer alan rehberde belirtilen hususlar dikkate alınarak doldurulur ve gümrük idaresine elektronik ortamda gönderilir. 2- Tek Pencere Portal Sistemi üzerinden iletilen başvuru ilgili gümrük müdürlüğünce, ibraz edilen belgeler de kontrol edilerek değerlendirilir.           3- Başvuruda herhangi bir eksiklik ve/veya hata tespit edilmesi durumunda eksikliklerin tamamlanmasını ve/veya hatanın düzeltilmesini teminen başvuru gerekçe belirtilmek suretiyle elektronik ortamda reddedilir. Reddedilen başvurular yükümlü tarafından eksikliklerin tamamlanması ve/veya hatanın düzeltilmesi sonrasında Tek Pencere Portal Sistemi üzerinden gümrük idaresine elektronik ortamda gönderilir.                  4- Yapılan inceleme neticesinde herhangi bir eksiklik veya hata bulunmadığı tespit edilen başvurular ile tespit edilen eksiklik ve/veya hataların ve yükümlüsünce giderildiği anlaşılan başvurular kabul edilir.           5- Kabul edilen başvurunun uygun bulunması halinde, gümrük müdürü veya yetkilendirdiği kişi tarafından Nihai Kullanım İzni başvurusu Tek Pencere Portal Sistemi üzerinden onaylanır ve sistem tarafından 0933 (TPS-Nihai Kullanım İzni) kodlu e-belge ile bu belgeye ait 23 haneli numara üretilir. 6- Tek Pencere Sistemi tarafından verilen 23 haneli belge numarası/belge satır numarası (Örnek: Referans No: 16545419880933000000392/1) ilgili gümrük beyannamesinin 44 no.lu kutusunda “Belge Referans No” ve “Belge Tarihi” alanlarında beyan edilir. 7- Söz konusu belgeye ilişkin bilgiler elektronik ortamda yer alacağından, beyanname ekinde ayrıca kâğıt ortamında ıslak imzalı Nihai Kullanım İzni aranmaz. Gümrük işlemleri sırasında ihtiyaç duyulması durumunda belge içeriğinin Tek Pencere Sistemi üzerinden sorgulanması mümkün bulunmaktadır (Risk Yönetimi ve Kontrol Genel Müdürlüğü’nün 2016/19 Sayılı Genelgesi).

Dahilde İşleme Rejimi Kapsamında Nihai Kullanım: Dahilde işleme rejimi şartlı muafiyet sistemi kapsamında yurda geçici ithali yapılan eşyanın İthalat Rejimi Kararı (İRK) eki listelerde Gümrük mevzuatının nihai kullanım hükümlerine tabi tutulan eşyadan olması halinde; 1) Dahilde işleme rejimi şartlı muafiyet sistemi kapsamında getirilen eşyanın nihai kullanıma tabi tutulması için dahilde işleme izin belgesi/dahilde işleme izninin ithalat listesinde, ithalat rejimi kararı eki listelerde gümrük mevzuatının nihai kullanım hükümlerine tabi kılınan gümrük tarife istatistik pozisyonunda (GTİP) sınıflandırılan eşyanın yer alması gerekmektedir,

2) Dahilde işleme rejimi şartlı muafiyet sistemine tabi tutulan ithal eşyadan elde edilen işlem görmüş ürünlerin ihracı esnasında, Gümrük Kanunu'nun 194.maddesi uyarınca doğacak telafi edici verginin, bahse konu ithal eşyası için İthalat Rejimi Kararında nihai kullanımı nedeniyle öngörülen indirimli veya sıfır oran üzerinden hesaplanmasının talep edilmesi halinde, yükümlüsünce dahilde işleme rejimine giriş beyannamesinin tesciline kadar nihai kullanım izni başvurusunda bulunulacaktır.

3) Başvurunun yapıldığı gümrük idaresince ilgili belge/iznin incelenmesinin ardından uygun bulunması halinde nihai kullanım izin belgesinin 16 no.lu kutusuna "... .sayılı ... .günlü Dahilde İşleme İzin Belgesi/İzni kapsamında verilmiştir" şerhinin bulunduğu nihai kullanım izin belgesi düzenlenecektir (Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 2014/4 Sayılı Genelgesi).

Kullanım Başvurusunun Sonradan Yapılması veya Farklı GTİP (Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu) Beyanı Halinde Sonradan Başvuru: Nihai kullanım izninin eşyanın dahilde işleme rejimi şartlı muafiyet sistemi kapsamında girişine ilişkin beyannamenin tescili aşamasından önce alınmamış olması ve dahilde işleme rejimine giriş beyanının nihai kullanıma tahsisli GTİP'ler kullanılarak yapılması halinde, dahilde işleme rejiminde gümrük gözetiminin ihracata kadar devam etmesi nedeniyle ihracat beyannamesinin tesciline kadar nihai kullanım izninin alınması mümkün bulunmaktadır. Dahilde İşleme Rejimi şartlı muafiyet sistemi kapsamında ithali yapılan eşyanın rejime girişine ilişkin beyanının nihai kullanıma tahsisli GTİP'ler kullanılarak yapılmaması ancak söz konusu eşyanın beyanının nihai kullanıma tahsisli GTİP'ler kullanılarak da yapılmasının mümkün olması halinde; 1) İhracat beyannamesinin tescili sırasında doğacak olan TEV (Telafi Edici Vergi)'nin indirimli veya sıfır vergi oranı üzerinden hesaplanabilmesi için ihracat beyannamesinin tescilinden önce dahilde işleme rejimi şartlı muafiyet sistemi kapsamında düzenlenen dahilde işleme izin belgesi/dahilde işleme izni ile ilgili olarak Ticaret Bakanlığına ya da ilgili gümrük idaresine nihai kullanıma tahsisli GTİP'e ilişkin belge/izin revizesinin yapılması için başvuruda bulunulması gerekmektedir,

2) Yükümlü tarafından, dahilde işleme izin belgesi/izninde revize yapılmasını müteakip Dahilde İşleme Rejimine girişin sağlandığı gümrük beyannameleri üzerinde GTİP değişikliği yapılması için ilgili gümrük müdürlüklerine başvurulacak, gümrük müdürlüklerince yapılacak incelemenin ardından uygun bulunması halinde beyannamelerde gerekli GTİP düzeltmeleri yapılacaktır.

3) Belge/İzinde değişiklik işleminin yapılmasını müteakip, beyannamenin tescil edildiği ilgili gümrük müdürlüğüne nihai kullanım izni için başvurulacak olup, anılan gümrük müdürlüğünce öncelikle belgede/izinde kayıtlı bilgilerle beyanname üzerindeki bilgilerin uyumlu olup olmadığı kontrol edilecektir,

4) Başvurunun yapıldığı gümrük idaresince ilgili belge/izin üzerinde yapılan incelemenin ardından uygun bulunması halinde nihai kullanım izin belgesinin 16 no.lu kutusuna "... .sayılı ... .günlü Dahilde İşleme İzin Belgesi/İzni kapsamında verilmiştir" şerhinin bulunduğu bir nihai kullanım izin belgesi düzenlenecektir (Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 2014/4 Sayılı Genelgesi).

YGM (Yetkilendirilmiş Gümrük Müşaviri) Tespit Raporu ve Nihai Kullanım İzninin Sonlandırılması: Dahilde işleme rejimi şartlı muafiyet kapsamında getirilecek eşyanın yukarıda belirtildiği şekillerde nihai kullanıma tabi tutulması halinde de 6 Seri No.lu Gümrük Genel Tebliği (Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirliği) ve 2012/33 sayılı Genelgede belirtildiği şekilde nihai kullanımın sonlandırılması için tespit raporu düzenlenecektir. Tespit raporunun her bir dahilde işleme izin belgesi/izni başına en geç dahilde işleme izin belgesinin/izninin kapatma başvurusu yapılıncaya kadar düzenlenmesi gerekmektedir. Tespit raporunda ithal eşyasının nihai kullanım izin belgesinde öngörülen amacına uygun olarak ve telafi edici vergi doğuracak şekilde ihraç edildiğinin belirlenmesi halinde nihai kullanım izni sonlandırılır. İthal eşyasının nihai kullanım izin belgesinde öngörülen amacına uygun olarak kısmen telafi edici vergi doğuracak şekilde ihraç edildiğinin tespiti halinde gerçekleşen miktar üzerinden nihai kullanım izin belgesi revize edilerek ve bu değerler üzerinden sonlandırılır. İhracatın telafi edici vergi doğurmaksızın gerçekleştiğinin tespiti halinde ise nihai kullanım izni müeyyide uygulanmaksızın sonlandırılır (Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 2014/4 Sayılı Genelgesi).

DİR (Dalilde İşleme Rejimi) Kapsamında Nihai Kullanım Halinde Teminat ve Nihai Kullanım Süresi: Dahilde işleme rejimi şartlı muafiyet sistemi kapsamında getirilen eşyanın aynı zamanda nihai kullanım hükümlerine de tabi tutulacağı durumlarda, ithalat sırasında teminat olarak alınacak vergilerin, İthalat Rejimi Kararında bu eşyanın nihai kullanım hükümlerine tabi tutulması halinde uygulanması gereken indirimli veya sıfır vergi oranı üzerinden değil, İthalat Rejimi Kararında bu eşya için nihai kullanım dışında öngörülen vergi oranı üzerinden teminata bağlanması gerekmektedir. Teminat işlemlerinde gerek dahilde işleme rejimi mevzuatı gerekse gümrük mevzuatı uyarınca sağlanan kolaylaştırma hükümleri saklıdır. Nihai kullanım izin belgesinin süresi, dahilde işleme izin belgesi/izninin geçerlilik süresi kadar olacaktır (Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 2014/4 Sayılı Genelgesi).

Müeyyide Uygulaması: Telafi edici verginin indirimli veya sıfır oran üzerinden tahakkuk ettirildiği, ancak gümrük idarelerince indirimli veya sıfır oran üzerinden tahakkuk yapılması için gerekli şartların yerine getirilmediğinin ortaya konulması halinde Gümrük Kanununun 234/5.maddesi uyarınca işlem yapılması gerekir (Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 2014/4 Sayılı Genelgesi).

Nihai Kullanım İzni Verilebilecek Kişiler: Nihai kullanım izni, eşyayı kendileri nihai kullanıma tabi tutacak ithalatçılara veya eşyayı nihai kullanıma tabi tutacak firmalara devretmek suretiyle ithal eden ithalatçılara verilir (2009/15481 Sayılı Kararın 5.maddesi, Nihai Kullanıma İlişkin 1 Seri Nolu Tebliğin 4.maddesi).

Nihai Kullanım İzni: 20/12/1995 tarihli ve 95/7606 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan İthalat Rejimi Kararına ekli listelerde belirtilen nihai kullanıma konu eşya ile gümrük vergisi askıya alınan eşyadan, kullanım amacı tayin edilen eşyanın indirimli veya sıfır oranında gümrük vergisi tatbik edilerek serbest dolaşıma girecek eşyanın nihai kullanımı nedeniyle indirimli veya sıfır vergi oranı uygulanmasını isteyenlerin, eşyanın serbest dolaşıma gireceği yetkili gümrük idaresinden, beyannamenin tescil tarihinden önce bilgisayar veri işleme tekniği yoluyla eşyanın serbest dolaşıma gireceği yetkili gümrük idaresine yazılı olarak talepte bulunmaları gerekir. Nihai kullanım izin talepleri, Gümrük Yönetmeliğinin 28 nolu ekinde yer alan başvuru formunun aynı Yönetmeliğin 29 nolu ekinde yer alan açıklama notları çerçevesinde Tek Pencere Sistemi üzerinden elektronik ortamda yapılır. Eşyanın işlenmek üzere bir başka firmaya gönderilmek istenmesi halinde, bu durum izin başvurusunda belirtilir. Eşyanın ara işleme tabi tutulmak veya nihai kullanıma tahsis edilmek üzere başka bir firmaya gönderilmesi durumunda ise ara işleme tabi tutulmasına ya da nihai kullanıma tahsis edilmesine ilişkin belgelerin gümrük idaresine sunulması ve gümrük idaresince uygun bulunması gerekir. Nihai kullanım talebi, ilgili gümrük idaresi tarafından değerlendirilir. Talep uygun görüldüğü takdirde, ilgili gümrük idaresi tarafından indirimli veya sıfır vergi oranı uygulamasına izin verilir. İzinde geçerlilik süresi de belirtilir. Gümrük idaresi, eşyanın nihai kullanıma tahsis şartlarına veya öngörülen kullanım amaçlarına uyulmasını sağlamak üzere zorunlu olan hallerde eşyanın ayniyetini tespite yönelik gerekli önlemleri alır. Talebin değerlendirilmesinde gümrük idaresince ayrıca başvuruda bulunan firmanın kapasite raporu, mali kayıtları ve varsa daha önceden alınmış nihai kullanım izinleri gibi izin başvuru formunda yer alan bilgileri tevsiken ibraz edilen diğer bilgi ve belgeler de dikkate alınır. Talep uygun görüldüğü takdirde, ilgili gümrük idaresi tarafından indirimli veya sıfır vergi oranı uygulanması izni verilir. Bu izin yazısında iznin geçerlilik süresi de belirtilir. Gümrük idarelerince iznin verilmesinde göz önünde bulundurulan şartlardan birinde veya birkaçında değişiklik olduğunda izin belgesinde değişiklik yapılması, iznin geçerlilik süresinin kısaltılması veya iptali mümkündür. Buna ilişkin düzenlemeler Bakanlıkça yapılır. İlgili gümrük idaresince yapılan değerlendirme sonucunda, Gümrük Yönetmeliğinin 30 nolu ekinde yer alan nihai kullanım izin belgesi Tek Pencere Sistemi üzerinden elektronik ortamda düzenlenir (2009/15481 Sayılı Kararın 6.maddesi, Gümrük Yönetmeliğinin 208.maddesi, Nihai Kullanıma İlişkin 1 Seri Nolu Tebliğin 5.maddesi).

Nihai Kullanım İzninde Değişiklik ve İptal: Gümrük idarelerince iznin verilmesinde göz önünde bulundurulan şartlardan birinde veya birkaçında değişiklik olduğunda izin belgesinde değişiklik yapılabilir. Değişiklik işlemi, izni veren gümrük idaresi tarafından Tek Pencere Sistemi üzerinden yapılır. Nihai kullanım izninin verilmesini müteakip gümrük idaresince gerek üretim mahallinde gerekse de firma kayıtları üzerinde yapılan denetimlerde nihai kullanım izni verilirken dikkate alınan unsurların birinde veya birkaçında değişiklik olduğu ve bu değişikliğin iznin kullanılmasına artık imkan vermediği durumlarda izin belgesi derhal iptal edilir. İptal işlemi izni veren gümrük idaresi tarafından Tek Pencere Sistemi üzerinden yapılır. Denetleyici ve izni veren gümrük idaresinin farklı olması durumunda, izin iptaline ilişkin ilgili bilgi ve belgeler, izin iptalini gerektiren durumun tespitini takip eden beş iş günü içinde iznin iptalini teminen izni veren gümrük idaresine gönderilir. İznin iptali durumunda, nihai kullanıma tahsis edilmemiş eşya ile ilgili gümrük vergileri ilgili mevzuat uyarınca tahsil edilir. İznin verildiği aşamada yanlış veya gerçeğe aykırı beyanda bulunulduğunun veya eşyanın nihai kullanıma tahsis edilmediğinin veya edilemeyeceğinin anlaşılması ya da gümrük idaresinin izni olmaksızın devredilmesi veya satılması hallerinde izin iptal edilir. İznin iptali durumunda izin hak sahibi nihai kullanıma tahsis edilmemiş eşya ile ilgili gümrük vergisini derhal ödemek zorundadır. İznin verilmesinde göz önünde bulundurulan şartlardan birinde veya birkaçında değişiklik olduğunda, gümrük idareleri, geçerlilik süresi dahil izinde gerekli değişiklikleri yapabilir. Gümrük Yönetmeliğinin 126.madde uyarınca geriye dönük izin verilebilmesi için eşya üzerinde gümrük gözetiminin sona ermemiş olması şartı aranır (Gümrük Yönetmeliğinin 208.maddesi, Nihai Kullanıma İlişkin 1 Seri Nolu Tebliğin 7.maddesi).

Örnek 5: Üretici A firmasının 1516.20.98.00.13 GTİP’de yer alan “Palm çekirdeği yağı” maddesinden, üretimi gerçekleştirilecek nihai ürün olarak “Kahve kreması” üretilmesi için nihai kullanım izni aldığını ve söz konusu eşyaların ithali sırasında indirimli gümrük vergisi oranı (Gümrük vergisi oranı % 20 olarak) uygulandığını, ilgili gümrük idaresince yapılan denetimlerde nihai kullanım izni verilirken dikkate alınan unsurların birinde veya birkaçında değişiklik olduğu ve bu değişikliğin iznin kullanılmasına artık imkan vermediği, iznin verildiği sırada yanlış veya gerçeğe aykırı beyanda bulunulduğunun veya eşyanın nihai kullanıma tahsis edilmediğinin veya edilemeyeceğinin anlaşıldığı, ya da gümrük idaresinin izni olmaksızın eşyanın bir başkasına devredildiğini veya satıldığını varsayalım. Söz konusu sayılan şartların öğrenilmesi üzerine Nihai kullanım izni iptal edilir ve nihai kullanıma tahsis edilmemiş eşya ile ilgili gümrük vergileri ilgili mevzuat uyarınca (Örneğin Gümrük Vergisi % 20 yerine normal oran olan % 46,8 olarak) tahsil edilir. İznin iptali durumunda izin hak sahibi nihai kullanıma tahsis edilmemiş eşya ile ilgili gümrük vergisini derhal ödemek zorundadır.

Nihai Kullanım İzninin Sonradan Verilmesi: Tam beyanlı yaygın basitleştirilmiş usule tabi eşya ile sivil hava taşıtları ve parçaları hariç olmak üzere geçici depolama yeri veya antrepodaki eşya için, nihai kullanım izni beyannamenin kapatılmamış olması koşulu ile sonradan verilebilir. Yetkilendirilmiş yükümlü sertifikası veya onaylanmış kişi statü belgesi sahibi kişilere, eşyanın ayniyatının veya nihai kullanıma tahsis edildiğinin tespit edilmesi şartı ile beyannamenin tescilinden itibaren üç ay içinde başvuruda bulunulması halinde nihai kullanım izni sonradan verilebilir. Nihai kullanım izninin geriye dönük olarak verilmesi halinde, nihai kullanım nedeniyle indirimli veya sıfır vergi oranı ile eşyaya isabet eden vergi oranı arasındaki fark 9 uncu madde gereğince teminat alınması şartıyla ilgili mevzuat uyarınca geri verilir veya kaldırılır (Nihai Kullanıma İlişkin 1 Seri Nolu Tebliğin 8.maddesi).

Örnek 6-a: A firması adına 01.03.2020 tarihinde tescil edilen Serbest dolaşıma giriş beyannamesi kapsamı eşyaların 0811.20.31.00.00 GTİP’de yer alan “Ahududu” ve Gümrük vergi oranının %15,4 olduğunu, söz konusu eşyanın henüz antrepoda veya geçici depolama yerinde bulunduğunu, henüz eşyanın tüm gümrük işlemlerinin tamamlanarak gümrükten çekilmediğini yani, fiili ithalinin gerçekleştirilmediğini varsayalım. Söz konusu eşya için sonradan (geriye dönük olarak) nihai kullanım izni alınması durumunda indirimli veya sıfır vergi oranı ile eşyaya isabet eden vergi oranı arasındaki (Örneğimizdeki Ahududu için nihai kullanım nedeniyle uygulanacak gümrük vergi oranı % 0, yani % 15,4 - % 0 = 15,4) fark ,yani alınan verginin tamamı,  9 uncu madde gereğince teminat alınması şartıyla ilgili mevzuat uyarınca geri verilir veya kaldırılır.

b) Yukarıdaki örneğimizde A firmasının Yetkilendirilmiş yükümlü sertifikası veya onaylanmış kişi statü belgesi sahibi kişi olduğunu varsayarsak, söz konusu eşyanın ayniyatının veya nihai kullanıma tahsis edildiğinin tespit edilmesi şartı ile beyannamenin tescilinden (01.03.2020 tarihinden) itibaren üç ay içinde başvuruda bulunulması halinde nihai kullanım izni sonradan verilebilir.

…

Devam Edecek.

13.04.2021

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.