Kerim Çoban
E.Gümrük ve Ticaret Başmüfettişi
Çoban Gümrük Dış Ticaret Denetim Danışmanlık ve
Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirliği A. Ş.
k.coban0306@gmail.com

Geçici İthalat İşlemleri (2)

Rejimin Sona Ermesi ve Karne Kaydının Kapatılması: 1) ATA Karnesi ile geçici ithali yapılan eşyanın çıkışının talep edilmesi halinde, çıkış gümrük idaresince ATA Karnesinin çıkış koçanına ve çıkış sayfasına gerekli meşruhat verilir, mühür ve imza tatbik edildikten sonra çıkış sayfası koparılır ve ATA Karnesi kapsamı eşyanın yurt dışına çıkışına izin verilir. Ancak, yurtta kalma süresi (uzatılmış süreler dahil) aşılarak yurt dışı edilmek üzere çıkış gümrüğüne getirilen eşya için aşılan süreye bağlı olarak 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 238 ve 241.maddeleri uyarınca alınması gereken cezanın tahsil edildiğinin veya ceza tutarının teminata bağlandığının ya da eşyanın CIF kıymeti karşılığı dövizin güvenceye bağlandığının anlaşılması halinde eşyanın yurt dışına çıkarılmasına müsaade edilir.

2) ATA Karnesinin çıkış sayfaları işlemi yapan gümrük idaresinde muhafaza edilir.

3) ATA Karnesi kapsamı eşyanın kaza veya mücbir sebep sonucu ciddi olarak hasar görmesi halinde, geçici ithalat rejiminin sona ermesi amacıyla, gümrük idaresinin uygun görmesi durumunda eşya;           a) Hasarlı olarak gümrük idaresine sunulduğu tarihte ödenmesi gereken ithalat vergilerine tabi tutulabilir. b) Geçici ithalat rejiminden yararlanan şahsın ödemesi gereken ithalat vergilerinden muaf tutularak, Hazine’ye hiçbir masraf getirmeksizin gümrük idaresine terk edilebilir.

c) Masrafı geçici ithalat rejiminden yararlanan şahsa ait olmak kaydı ile gümrük gözetimi altında imha edilebilir; imhadan sonra geriye kalan artık ve döküntülerin bunların kaza veya mücbir sebepten sonra gümrük idaresine sunuldukları durumlarında ve o tarihte ödenmesi gereken ithalat vergilerine tabi tutulabilir. ATA karnesi kapsamı eşyanın kaza veya mücbir sebep nedeniyle tümüyle kullanılamaz hale geldiğinin veya tamamen kaybolduğunun 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 186.maddesi çerçevesinde kanıtlanması halinde, geçici ithalat rejimi sona erer ve geçici ithalat rejiminden yararlanan şahıs ithalat vergilerinden muaf tutulur (ATA Karnelerine İlişkin 4 Seri Nolu Gümrük Genel Tebliği’nin 5.maddesi).

Süre: Geçici ithal tarihinden itibaren 6 aydan az olmayacak şekilde yurtta kalma süresi verilebilir. ATA Karneleri kapsamında yurda geçici ithali yapılan eşyanın, geçici ithali sırasında tespit edilen yurtta kalma süresinden daha uzun bir süre yurtta kalmasının istenilmesi halinde, bir dilekçe ile gümrük idaresine müracaat edilerek, karnenin geçerlilik süresini geçmemek üzere süre uzatımı talebinde bulunulması gerekir. Süre uzatımı talebinin yasal süresi içinde yapıldığının, eşyanın tahsis yerinde tahsis amacına uygun olarak kullanıldığının ve ilk giriş ayniyetine uygun olarak bulunduğunun anlaşılması halinde, karne geçerlilik süresini aşmayacak şekilde süre uzatımı yapılır (ATA Karnelerine İlişkin 4 Seri Nolu Gümrük Genel Tebliği’nin 7.maddesi).

- ATA Karnesi ile yurda geçici olarak ithal edilmesine karşın Karnede belirtilen yurtta kalma süresi içinde yurt dışı edilmediği ya da gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulmadığı anlaşılan eşya ile ilgili olarak, gümrük idarelerince TOBB'a yapılacak tebligatın, geçici ithalat eşyasının yurtta kalma süresi sonundan itibaren değil, Karnenin geçerlilik süresinin bitim tarihinden itibaren yapılması gerekmektedir. ATA Karnesi ile geçici ithalat işlemlerinin karne hamilince yapılması gerekmekle birlikte, bunun her zaman mümkün olmamasından hareketle işlemlerin karne hamili dışında "B.Temsilci" bölümünde kayıtlı kişiler tarafından yapılmak istenilmesi halinde, vekaletname vb. herhangi bir belge aranmaksızın, işlemlerin ikmal edilmesi ve "F.Geçici İthalat Beyanı" bölümünün de bu kişiler tarafından imzalanması gerekir (Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 2009/29 Sayılı Genelgesi).

Rejim Şartları: Geçici İthalat Sözleşmesi uyarınca ATA Karnesi ibrazı ile yurda geçici ithaline izin verilen eşyanın tahsis yerinde, tahsis amacına ve ilk giriş ayniyetine uygun olarak karne hamili tarafından kullanılması ve karnede belirtilen süre içerisinde yurt dışı edilmesi veya gümrükçe onaylanmış yeni bir işlem veya kullanıma tabi tutulması zorunludur. Bu hususun takibi için, giriş gümrük idaresi tarafından her ayın ilk iş günü kayıtların kontrolü yapılarak, yurtta kalma süresi sona eren ancak yurtta kalma süresi tamamlandıktan 20 (yirmi) gün geçtiği halde işlemleri tamamlanmamış olan karne kapsamı eşya için gümrük vergileri ve ithalatta alınan diğer vergilerin tahsili için Geçici Kabul Belgelerine İlişkin Ek A’nın 8 ve 9 uncu maddeleri hükümleri göz önünde bulundurularak, bu Tebliğin 10.maddesinde belirtilen işlemler yapılır (ATA Karnelerine İlişkin 4 Seri Nolu Gümrük Genel Tebliği’nin 9.maddesi).

Rejim Şartlarının İhlali ve Ceza Uygulaması: Giriş gümrük idareleri tarafından ATA Karnesi kapsamı eşyanın geçici ithali esnasında BİLGE Sisteminde ve karne üzerinde belirtilen yurtta kalma süresi içerisinde, süre uzatımı talebinde bulunulup bulunulmadığı veya yeniden ihraç edilip edilmediği ya da gümrükçe onaylanmış yeni bir işlem veya kullanıma tabi tutulup tutulmadığı araştırılır. Yapılan araştırma neticesinde karnede belirtilen şartların yerine getirilmediğinin anlaşılması halinde, aşağıda belirtilen şekilde işlem yapılır: a) ATA Karnesi ile yurda geçici olarak ithal edilmesine karşın karnede belirtilen yurtta kalma süresi içinde yurt dışı edilmediği veya gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulmadığı anlaşılan eşya için, Geçici Kabul Belgelerine İlişkin Ek A’nın 8/4 üncü maddesi uyarınca kefil kuruluşa, karnenin geçerlilik süresinin bitim tarihinden itibaren 1 (bir) yıl içerisinde tebligat yapılması gerekir. b) İlgili gümrük idaresince, Geçici İthalat Sözleşmesinin Geçici Kabul Belgelerine İlişkin Ek A’nın 8.maddesi uyarınca kefil kuruluşun ödemekle sorumlu olduğu tutar hesaplanır. Bu tutar, gümrük vergileri ve ithalatta alınan diğer vergiler (ithal vergi ve resimleri) toplamının % 10 fazlasını aşamaz. Karnenin geçerlilik süresinin bitim tarihinden itibaren 1 (bir) yıl içinde kefil kuruluşa (Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği) bu Tebliğin 2 No.lu ekinde yer alan örneğe uygun yapılan tebligatta, eşyanın kanuni yurtta kalma süresi içerisinde yeniden ihraç edildiğine veya ATA Karnesinin usulüne uygun olarak diğer bir surette mükellefiyetten ibra olunduğuna dair delil vermek hususunda talep tarihinden itibaren Geçici Kabul Belgelerine İlişkin Ek A’nın 9/1-a maddesi uyarınca 6 (altı) aylık süre tanınır. c) Bu deliller talep tarihinden itibaren tanınan 6 (altı) aylık süre içinde verilmezse, teminat veren kurum, gümrük vergileri ile ithalatta alınan diğer vergileri süresinin bitiminden itibaren en geç 7 (yedi) gün içinde tebligatta bulunan gümrük idaresine derhal öder ya da teminat olarak yatırır. d) Geçici Kabul Belgelerine İlişkin Ek A’nın 9/1-c maddesi uyarınca, gümrük vergileri ile ithalatta alınan diğer vergilerin teminata bağlandığı veya ödendiği tarihten itibaren 3 (üç) ay içinde delil verilmesi halinde, teminat olarak yatırılan veya ödenen tutar iade edilir. Aksi takdirde 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 56.maddesi çerçevesinde işlem yapılır. e) Gümrük idaresi, (b) ve (d) bentlerinde kefil kuruluşa tanınan süre içinde ödenmeyen gümrük vergileri ile ithalatta alınan diğer vergiler ile % 10 fazlasını sürelerin bitim tarihinden itibaren (6 ay + 7 gün) en geç 7 (yedi) gün içinde 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 54 ve müteakip maddeleri uyarınca kefil kuruluştan (Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği), Gümrük Kanunu’nun 207/b ve 238.maddelerine göre alınması gereken para cezası tutarı ile faizi ise karne hamilinden tahsil etmek üzere gerekli işlemleri yapar (ATA Karnelerine İlişkin 4 Seri Nolu Gümrük Genel Tebliği’nin 10.maddesi).

Yurt Dışında Yerleşik Karne Hamiline Yapılacak Tebligatlar: ATA Karnesi ile yurda geçici ithali yapılan ve yurtta kalma süresi içinde yurt dışı edilmemesi nedeniyle karne hamili hakkında Gümrük Kanunu’nun 207/b ve 238.maddeleri uyarınca işlem yapılan eşya için tahakkuk ettirilen ceza tutarının tahsili amacıyla 184 no.lu form ile Tebliğin 3 nolu ekinde yer alan örneğine uygun olarak (karne hamilinin tabi olduğu ülkenin resmi diline uygun olarak) düzenlenen ceza kararının 7201 sayılı Tebligat Kanunu’nun 25.maddesine istinaden Dışişleri Bakanlığı aracılığı ile yurt dışında yerleşik muhatabına tebliğ edilebilmesi için söz konusu tebligat evraklarının Gümrükler Genel Müdürlüğü’ne gönderilmesi gerekir. Ancak, tahakkuk ettirilen amme alacağının çeşitli nedenlerle muhatabına tebliğ edilememesi veya tebliğ edilmesine karşın ödenmemesi durumunda söz konusu meblağın tahsili için 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 54.maddesinde yazılı hallerin mevcudiyeti halinde bu usullerden birinin uygulanmasına tevessül edilir. Mümkün değil ise yurt dışında yerleşik ödeme emri muhataplarının kimliklerinin sınır kapılarına bildirilmesi suretiyle yeniden Türkiye’ye geldiklerinde amme alacağının tahsil edilmesi şeklinde işlem tesis edilir (ATA Karnelerine İlişkin 4 Seri Nolu Gümrük Genel Tebliği’nin 11.maddesi).

Çıkış Sayılan Haller: ATA Karnesi ile “Geçici İthalat Rejimi” uyarınca yurda geçici ithali yapılan eşyanın karnenin geçerlilik süresi içerisinde yurt dışı edilmesi esastır. Ancak, eşyanın yurt dışı edilmesinden vazgeçilerek, serbest dolaşıma giriş rejimine tabi tutulması veya çıkış hükmünde geçici depolama yeri veya antrepoya konulması ya da Hazine’ye herhangi bir külfet getirmeksizin resmi makamların nezareti altında imha edilmesi çıkış hükmündedir. Ayrıca, ATA Karnesi ile yurda geçici ithali yapılan eşyanın ihraç edildiği tasdikli çıkış koçanı ile tevsik edilemiyorsa, Geçici Kabul Belgelerine İlişkin EK A’nın 10/2-a maddesi uyarınca; a) İthalata veya eşyanın yeniden ithaline dair diğer bir akit tarafın gümrük makamlarınca, ATA Karnesinde verilen bilgilere veya eşyanın yeniden ithalinde karneden koparılan varaka üzerinde bulunan bilgilere dayanılarak verilen, teyit edilebilen bir ithalat veya yeniden ithalata ait olan ve yeniden ihracattan sonraki bir tarihi taşıyan belgeyi, b) Eşyanın yurt dışında bulunduğunu doğrulayan diğer herhangi bir geçerli belgeyi, eşyanın ihraç edildiğine dair belge olarak kabul edebilir (ATA Karnelerine İlişkin 4 Seri Nolu Gümrük Genel Tebliği’nin 12.maddesi).

ATA Karnesi Kayıtlarının Kapatılması: ATA Karnesi ile yurda geçici ithaline izin verilen eşyanın, geçici ithalat rejimi şartlarının yerine getirilmesi suretiyle yurtta kalma süresi içinde yurt dışı edilmesi veya bu Tebliğin 8 ve 12.maddelerinde belirtilen işlemlerden herhangi birine tabi tutulması halinde, geçici ithal kayıtları kapatılır. Ayrıca, ATA Karnesi kayıtlarının, çeşitli nedenlerle takibat sonucunda kapatılması halinde, kapatma teyitlerinin Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’ne en kısa sürede gönderilmesi gerekir (ATA Karnelerine İlişkin 4 Seri Nolu Gümrük Genel Tebliği’nin 13.maddesi).

Not: Ata Karnesine İlişkin Daha Fazla Bilgi Edinmek İsteyenler, 07.05.2020 Tarihinde “Muhasebetr.Com” Sitesinde Yayınlanan “Ata Karnesi ve Fonksiyonları” Başlıklı Makalemize Müracaat Edebilirler.

A) İthalat Vergilerinden Tam Muafiyet Suretiyle Geçici İthalat İşlemleri

- İthal vergilerinden tam muafiyet suretiyle geçici ithalat rejiminin uygulanabileceği durumlar ve özel şartlar Cumhurbaşkanınca tespit edilir (Gümrük Kanunu 131.madde).

3) Gümrük Kanunu’nun 134.maddesi çerçevesinde tam muafiyet suretiyle geçici ithal edilen eşyanın serbest dolaşıma giriş rejimine tabi tutulması halinde, eşya bedelinin serbest dolaşıma giriş beyannamesinin tescil tarihinden sonra ödenmesi durumunda Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 2011/16, 2013/6 ve 2017/20 sayılı Genelgeleri kapsamında, (8/4/2015 Tarihli ve 2015/7511 Sayılı Kararnamenin Eki Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu Kesintileri Hakkında Karar eki “Vadeli İthalatında KKDF Kesintisi Oranı % 0 ‘Sıfır’ Olarak Belirlenen Mallar Listesi”nde – ‘Liste 1’de belirtilen GTİP’ler hariç) KKDF tahakkuk ve tahsili, ayrıca hesaplanan KKDF tutarı üzerinden varsa ÖTV ile bunlara (KKDF + ÖTV tutarına) tekabül eden KDV’nin tahsili gerekir.

Örnek 1: İzmir’in Çeşme ilçesinde faaliyet gösteren A turizm firmasının Yunan adalarına yolcu taşımak için İspanya’daki B firmasından bir yolcu gemisi kiraladığını, 01.01.2020 tarihinde söz konusu geminin tam muafiyet suretiyle geçici ithalinin gerçekleştirildiğini, beş aylık kira bedelinin 50.000-USD olduğunu ve kira bedelinin B firmasına peşin ödendiğini, A firmasının bahse konu gemiden memnun kalarak 01.06.2020 tarihinde kati ithaline karar verdiğini ve aynı tarihte ilgili SDGB’nin tescil edildiğini fakat eşya (gemi) bedeli olan 2.000.000-USD’yi bir ay sonra (01.07.2020 tarihinde) yurt dışına transfer ettiğini varsayalım. Eşya bedeli olan 2.000.000-USD serbest dolaşıma giriş beyannamesinin tescil tarihi olan 01.06.2020 tarihinden sonra 01.07.2020 tarihinde yurt dışına transfer edildiği için Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 2011/16, 2013/6 ve 2017/20 sayılı Genelgeleri kapsamında (8/4/2015 Tarihli ve 2015/7511 Sayılı Kararnamenin Eki Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu Kesintileri Hakkında Karar eki “Vadeli İthalatında KKDF Kesintisi Oranı % 0 ‘Sıfır’ Olarak Belirlenen Mallar Listesi”nde – ‘Liste 1’de belirtilen GTİP’ler hariç) KKDF tahakkuk ve tahsili, ayrıca hesaplanan KKDF tutarı üzerinden varsa ÖTV ile bunlara (KKDF + ÖTV tutarına) tekabül eden KDV’nin tahsili gerekir. Öte yandan, B firmasına ödenen 50.000-USD, B firması için bir menkul/gayrimenkul kazancı olduğu için dar mükellefiyet kapsamında sorumlu sıfatıyla 2 nolu KDV beyannamesi ve muhtasar beyanname ile ilgili vergi dairesine beyanda bulunularak 50.000-USD karşılığı TL üzerinden % 18 KDV ile % 10 stopaj ödenmesi gerekir (Türkiye – İspanya arasında Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması gereği Gayri Maddi haklarda ve gayrimaddi kazançlarda vergi oranı % 10 olduğu için).

- İthal eşyası için gümrük yükümlülüğü doğduğunda, gümrük vergilerinin tutarı, geçici ithalat rejimine ilişkin beyanda bulunulduğu tarihte söz konusu eşyaya ait vergi oranı ve diğer vergilendirme unsurlarına istinaden tespit edilir. Ancak, tam muafiyet suretiyle geçici ithal edilen eşya ile ilgili olarak gümrük yükümlülüğü doğması halinde, 193.maddede belirtilen tarihte söz konusu eşyaya ilişkin vergi oranı ve diğer vergilendirme unsurları esas alınır.

- Tam muafiyet suretiyle geçici ithal edilen eşya ile ilgili olarak gümrük yükümlülüğü doğması halinde; 193.maddede belirtilen tarihte (bu eşyaya ilişkin gümrük yükümlülüğünün başladığı tarihteki) yani, 4053 rejim kodundan tescil edilen ikinci beyanname tarihindeki vergi oranı ve diğer vergilendirme unsurları esas alınır. Ayrıca, Geçici ithalat rejimine tabi tutulan eşyanın serbest dolaşıma giriş rejimine tabi tutulması durumunda, söz konusu eşyalar için daha önce uygulanmayan ticaret politikası önlemlerinin uygulanması ile eşyanın ithali için öngörülen diğer işlemlerin tamamlanması gerekir. Diğer bir ifadeyle; Geçici ithal edilen eşyanın yurt dışı edilmesi ya da gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulması için dış ticaret mevzuatı ve/veya sair mevzuat hükümleri gereğince ibraz edilmesi gereken uygunluk belgesi, kontrol belgesi, ithal lisansı, izin yazısı, gözetim belgesi, tahlil raporu gibi belgelerin alınması ya da buna ilişkin işlemlerin yerine getirilmesi gerekir. Kanunun 131.maddesi uyarınca Bakanlar Kurulu Kararında belirtilen, sergilenmek veya satılmak amacıyla getirilen eşyanın, verilen süre bitiminden önce satılmak istenmesi durumunda serbest dolaşıma giriş rejimine tabi tutulması gerekir. Bu durumda Kanunun 193.maddesi gereğince, gümrük yükümlülüğünün başladığı tarihteki vergi oranları ve diğer vergilendirme unsurlarına göre tespit edilecek ithalat vergileri alınır. Geçici ithalat rejimine tabi tutulan eşyanın serbest dolaşıma giriş rejimine tabi tutulması durumunda ticaret politikası önlemlerinin uygulanması ve eşyanın ithali için öngörülen diğer işlemlerin tamamlanması gerekir. Kanunun 238 ve 241.maddeleri uyarınca cezai işlem uygulanması, Kanunun 207.maddesi hükümleri saklı kalmak kaydıyla, yukarıdaki fıkralar hükümlerine göre işlem yapılmasına engel teşkil etmez. Tam muafiyet suretiyle geçici ithalat izni verilen ticari kullanıma mahsus taşıtların serbest dolaşıma giriş rejimine tabi tutulması durumunda eşyanın gümrük kıymeti, Türkiye Muhasebe Standartları çerçevesinde tespit edilecek değerdir. Söz konusu standartlara göre tespit edilecek kıymet, taşıt araçlarının emsal kıymetinden düşük olamaz (Gümrük Kanunu 133 ve 134.madde, Gümrük Yönetmeliği 380 ve 386.maddeleri).

Örnek 2: Birinci örneğimizdeki yolcu gemisinin A turizm firmasınca 01.02.2020 tarihinde söz konusu geminin tam muafiyet suretiyle geçici ithalinin gerçekleştirdiğini, bahse konu gemiden memnun kalınarak 01.07.2020 tarihinde kati ithaline karar verdiğini ve aynı tarihte ilgili SDGB’nin tescil edildiğini ve bedelinin de aynı tarihte yurt dışına transfer edildiğini varsayalım. Söz konusu eşyanın ithali için 01.07.2020 tarihindeki vergi oranı ve diğer vergilendirme unsurları esas alınır. Ayrıca, söz konusu eşyalar için daha önce uygulanmayan ticaret politikası önlemlerinin uygulanması ile eşyanın ithali için öngörülen diğer işlemlerin tamamlanması gerekir. Diğer bir ifadeyle; Geçici ithal edilen eşyanın yurt dışı edilmesi ya da gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulması için dış ticaret mevzuatı ve/veya sair mevzuat gereğince ibraz edilmesi gereken uygunluk belgesi, kontrol belgesi, ithal lisansı, izin yazısı, gözetim belgesi, tahlil raporu gibi belgelerin alınması veya buna ilişkin işlemlerin yerine getirilmesi gerekir. 

- Bilindiği üzere, 4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 128.maddesine göre geçici ithalat rejimi; Serbest dolaşıma girmemiş eşyanın ithalat vergilerinden tamamen ya da kısmen muaf olarak ve ticaret politikası önlemlerine tabi tutulmaksızın, Türkiye Gümrük Bölgesi içinde kullanılması ve bu kullanım sırasındaki olağan yıpranma dışında, herhangi bir değişikliğe uğramaksızın yeniden ihracına olanak sağlayan hükümlerin uygulandığı ekonomik etkili bir gümrük rejimidir. İthalat vergilerinden tam muafiyet suretiyle geçici ithalat rejiminin uygulanacağı halleri belirleyen 2009/15481 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki "4458 Sayılı Gümrük Kanununun Bazı Maddelerinin Uygulanması Hakkında Karar'ın 4.Kısmı, Gümrük Kanununun 131.maddesine istinaden düzenlenmiştir.

Diğer taraftan, 08/04/2011 tarih ve 27899 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 2011/1546 sayılı Karar ile 2009/15481 sayılı Kararın 134.maddesine; Cumhurbaşkanlığı, Türkiye Büyük Millet Meclisi, Başbakanlık ve Dışişleri Bakanlığı adına getirilecek taşıtlar için bu Kararın 16 ila 20.maddelerinde yer alan genel ve özel şartlar ile 44.maddede yer alan süre şartı aranmaksızın tam muafiyet suretiyle geçici ithale ilişkin düzenleme yapmaya Müsteşarlığın yetkili olduğuna dair yedinci fıkra eklenmiştir.

Bu çerçevede; Söz konusu maddeye istinaden, Cumhurbaşkanlığı, Türkiye Büyük Millet Meclisi, Başbakanlık ve Dışişleri Bakanlığı adına getirilecek ilgili yabancı ülke trafik tesciline kayıtlı taşıtların tam muafiyet suretiyle geçici ithali ve bu taşıtların süre uzatımları aşağıda belirlenen şekilde gerçekleştirilecektir: 1- Söz konusu taşıtlara ait marka, plaka, model, motor ve şasi numaralarını, taşıtların ne kadar süre ile Türkiye'de geçici olarak kullanılacağı bilgileri ve taşıtların edinim seklini veya süre uzatım taleplerini içerir Cumhurbaşkanlığı, Türkiye Büyük Millet Meclisi, Başbakanlık ve Dışişleri Bakanlığı’nın ilgili birimlerinden alınacak resmi yazı ile ilgili Gümrük Müdürlüğü’ne başvuru yapılacak, ilgili gümrük idaresince geçici ithalat rejimi kapsamında eşyanın girişine ilişkin gümrük mevzuatı uyarınca belirlenmiş diğer yükümlülüklerin yerine getirilmesini müteakip işlemler sonuçlandırılacaktır.

2- Süre uzatım talepleri, ayniyet tespitinin mümkün olmadığı durumlarda ilgili kurumların taşıtların giriş ayniyetine ve tahsis amacına uygun olarak tahsis edildiği yerde kullanıldığını içeren yazılı beyanı ve taahhütleri esas alınarak, Gümrük Yönetmeliğinin 380/3.maddesi uyarınca ilgili Gümrük Müdürlüğünce sonuçlandırılacaktır.

3- Anılan kurumlar adına söz konusu Bakanlar Kurulu Kararı değişikliğinden önce geçici ithalat rejimi kapsamında gelen ve giriş işlemleri sonuçlandırılan taşıtların süre uzatım talepleri ilgili Gümrük Müdürlüğünce bu Genelge çerçevesinde sonuçlandırılacaktır (Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 2011/31 Sayılı Genelgesi).

4458 Sayılı Gümrük Kanunu’nun 131.maddesi, Gümrük Yönetmeliği’nin 381.maddesi ile 4458 Sayılı Gümrük Kanunu’nun Bazı maddelerinin Uygulanması Hakkında 2009/15481 Sayılı Karar’ın 34, 38 ve 43.maddelerine göre; Mülkiyeti Türkiye Gümrük Bölgesi dışında yerleşik bir kişiye ait olan ve kullanımı sonucunda elde edilen ürünün en az % 75'inin Türkiye Gümrük Bölgesinden ihraç edilmesi koşuluyla, bu bölgede yerleşik kişiye imalat işlerinde kullanılmak üzere gönderilen ölçme, kontrol, test araçları, kalıp, fikstür, çizim, taslak ve benzeri diğer araçlar ile mülkiyeti Türkiye Gümrük Bölgesi dışında yerleşik bir kişiye ait olan ve bu kişi tarafından Türkiye Gümrük Bölgesinde yerleşik bir kişiye tamamı ihraç edilecek ürünün imalatında kullanılmak üzere, bedelsiz gönderilecek özel alet ve araçlar için ithalat vergilerinden tam muafiyet suretiyle geçici ithaline izin verilir. İthalat vergilerinden tam muafiyet suretiyle geçici ithaline izin verilen eşyanın yenilenmesi, ayarı ve muhafazasına yönelik tamir ve bakım için gerekli olan yedek parça, aksesuar ve ekipmanlara da geçici ithalat izni verilir. Geçici ithalat rejimi kapsamındaki eşya kiralanamaz, ödünç verilemez, bir başkasının kullanımına bırakılamaz, devredilemez ve satılamaz. Geçici ithaline izin verilen eşya, rejim altında kaldığı süre içinde giriş ayniyetine ve tahsis amacına uygun olarak tahsis edildiği yerde kullanılmak zorundadır. Rejim kapsamındaki eşya, giriş ayniyetini korumaya yönelik olağan bakım faaliyetleri dışında başka bir işleme tabi tutulamaz.

Örnek 3: Türkiye’de (Afyonkarahisar’da) mermer ve fayans üretimi yapan B firmasına İsviçre’de mukim C firması tarafından bedelsiz olarak yeni mermer işleme makineleri gönderildiğini, gönderilen bu yeni makinelerle yıllık 100.000-m2 fayans üretildiğini ve bu üretimin % 80’inin İsviçreli C firmasına satıldığını/ihraç edildiğini varsayalım. Söz konusu makinelerin, ithalat vergilerinden tam muafiyet suretiyle Türkiye’ye geçici ithalleri gerçekleştirilir. Bahse konu (Geçici ithalat rejimi kapsamındaki) eşyalar kiralanamaz, ödünç verilemez, bir başkasının kullanımına bırakılamaz, devredilemez ve satılamaz. Geçici ithaline izin verilen eşya, rejim altında kaldığı süre içinde giriş ayniyetine ve tahsis amacına uygun olarak tahsis edildiği yerde kullanılmak zorundadır. Rejim kapsamındaki eşya, giriş ayniyetini korumaya yönelik olağan bakım faaliyetleri dışında başka bir işleme tabi tutulamaz.

2009/15481 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının 34.maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi ile test ve denemeye tabi tutulmak amacıyla gönderilen eşyanın tam muafiyet kapsamında geçici ithalatının yapılması öngörülmüş olup, Kararın 44.maddesinin birinci fıkrası uyarınca geçici ithalat rejimi kapsamında Türkiye Gümrük Bölgesine girecek eşya için geçici ithalatın amacı, eşyanın kullanım yeri dikkate alınarak Bakanlıkça geçici ithalat süresi belirlenmektedir. Ancak bu süre, 4458 sayılı Gümrük Kanununun 130.maddesinin üçüncü fıkrasında belirtilen usul ve esaslar uyarınca uzatılmış süreler hariç hiçbir koşulda yirmidört ayı (iki yılı) geçemez. Bu bağlamda, Kararın 34.maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde belirtilen test ve denemeye tabi tutulmak amacıyla gönderilen eşyanın; Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından Ar-Ge Merkezi Belgesi verilen firmalar tarafından geçici ithal edilmesi durumunda 24 aya kadar tam muafiyet kapsamında geçici ithal edilmesi, diğer firmalar tarafından geçici ithal edilmesi halinde ise 6 ay süreyle tam muafiyet kapsamında geçici ithal edilmesi mümkündür. Söz konusu eşya için süre uzatımı talebinde bulunulması durumunda, süre uzatım talebinin yetkilendirilmiş gümrük müşaviri tarafından düzenlenecek GC1 kodlu tespit raporuna göre Gümrük Yönetmeliğinin     380.maddesi kapsamında gümrük idaresince değerlendirilmesi, süre uzatımının uygun bulunması halinde ek süre boyunca tam muafiyet uygulamasına devam edilmesi gerekir. Diğer taraftan, geçici ithalat rejimi kapsamında test ve denemeye tabi tutulması sonucunda hasar gören, bozulan veya bir daha kullanılamayacak hale gelen eşyanın, Gümrük Kanununun 164.maddesinin birinci fıkrası çerçevesinde hazineye hiçbir masraf getirmeyecek şekilde gümrük idaresinin gözetiminde imhası mümkün bulunmakta olup, imhası talep edilen söz konusu eşyanın tahrip olmasının Gümrük Kanunu’nun 186.maddesinde belirtilen {1) 182 nci madde ile 184 üncü maddenin 1 inci fıkrasının (a) bendi hükümleri saklı kalmak kaydıyla, yükümlünün; a) 37 ila 40 ıncı madde hükümlerinden, b) Bir serbest bölgeden Türkiye'ye eşya sokulmasından, c) Eşyanın geçici depolanmasından, d) Eşyanın tabi tutulduğu gümrük rejiminin kullanılmasından, Doğan yükümlülüklerini yerine getirememesinin eşyanın tahrip olmasının veya tekrar yerine konulamaması şeklinde kaybının, eşyanın özelliklerine bağlı bir nedenden veya beklenmeyen hal veya mücbir sebepten ya da gümrük idarelerinin izninden kaynaklandığını kanıtlaması halinde, ithalat nedeniyle gümrük yükümlülüğü doğmuş sayılmaz. Eşyanın tekrar yerine konulamaz şekilde kaybı, bunun kullanılamaz hale gelmiş olmasını ifade eder. 2) Nihai kullanımı nedeniyle indirimli veya sıfır ithalat vergi oranından yararlanarak serbest dolaşıma giren eşyanın, gümrük idarelerinin izni ile ihraç veya yeniden ihraç edilmesi halinde de ithalat nedeni ile bir gümrük yükümlülüğü doğmuş sayılmaz.} nedenlerden kaynaklandığının kanıtlanması halinde gümrük yükümlülüğü doğmayacaktır (Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 2014/16 Sayılı Genelgesi). 

- Geçici ithal edilen yabancı plakalı taşıtlara herhangi bir müeyyide uygulanmaması için söz konusu taşıtların süresi içerisinde yurtdışına çıkarılması gerekmektedir. Bununla birlikte; 1 Seri No’lu Geçici İthal Edilen Kara Taşıtlarına İlişkin Gümrük Genel Tebliği’nin 6.maddesinin sekizinci fıkrası uyarınca herhangi bir nedenle iç gümrük idarelerince teslim alınan ve yurtta kalma süresi bulunmayan taşıtlara, yurtdışı edilmek üzere, 1 No.lu Taşıt Takip Programına kaydedilmek suretiyle verilen 7 günlük sürenin aşılması halinde Kanunun 238 inci maddesinde yer alan rejim ihlallerine ilişkin geçici ithalat rejimi hükümlerinin uygulanması, ayrıca ilgili gümrük idaresince taşıtın yurtdışı edilmek üzere memur refakatinde sınır gümrük idaresine gönderilmesinin veya başka bir araç üzerinde yurtdışı edilmesinin sağlanması gerekir (Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 16.12.2019 Tarih ve 50373036 Sayılı Yazısı).

Not: Geçici İthal Edilen Kara Taşıtlarına İlişkin Daha Fazla Bilgi Edinmek İsteyenler, 06-07/04/2020 Tarihlerinde “Muhasebetr.Com” Sitesinde Yayınlanan “Geçici İthal Edilen Kara Taşıtlarına İlişkin Gümrük İşlemleri (1) , (2)” Başlıklı Makalemize Müracaat Edebilirler.

- 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanununun 21.maddesi çerçevesinde yurt dışından yapılacak finansal kiralama sözleşmeleri, Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Birliğince tescil edilerek Bakanlığımıza bildirildikten sonra ilgili gümrük idaresine gönderilir. Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu kapsamında geçici ithali yapılacak eşyaya ilişkin olarak ilgili gümrük idaresince geçici ithalat beyannamesinin tasdikli bir örneğinin işlemin tamamlanmasını müteakip Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Birliği'ne gönderilmesi gerekir.

Örnek 4: Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Birliği tarafından finansal kiralama yoluyla geçici ithal edilecek uçağa ilişkin finansal kiralama sözleşmesinin tesciline müteakip, Birlik tarafından yapılan tescil, ilgili firma, Bakanlığımız ve Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü'ne bildirilmektedir. Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Birliği tarafından tescil edilen finansal kiralama sözleşmesi ile buna ilişkin yazının Bakanlığımıza gönderilmesi ve söz konusu belgelerin geçici ithal işlemlerinin yapılacağı gümrük idaresine bildirilmesi sürecinde geçici ithali yapılacak uçakların sefere konulmasında gecikmeler söz konusu olabilecektir. Bu itibarla, sadece finansal kiralama yoluyla geçici ithali yapılacak uçaklarla sınırlı olmak üzere, Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Birliği'nin ilgili firmaya muhatap yazısı, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü'nün teknik uygunluk yazısı, proforma fatura ve finansal kiralama sözleşmesinin ilgili gümrük idaresine ibraz edilmesi halinde, uçaklara ilişkin geçici ithal işlemlerini gerçekleştirilir. Birlik tarafından sözleşme ve üst yazı ilgili gümrük idaresine gönderilir. Gümrük idaresi de söz konusu belgeler ile işleme ait evrakı karşılaştırarak ithalat işlemini tamamlar.

- Diğer taraftan, finansal kiralama sözleşmelerinin herhangi bir sebeple (süre uzatımı, kiralayan şirketin değişmesi, v.b.) tadil edilmesi veya ilk sözleşmede yer alan süre uzatımı opsiyonlarının kullanılması halinde, söz konusu tadil sözleşmeleri ve süre uzatımı opsiyonunun kullanıldığına dair belgeler, firmalar tarafından Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Birliği'ne tevdi edilir. Birlik tarafından dosyasına derç edilen tadiller, ilgili gümrük idaresi ve ilgili firmaya bildirilir. Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Birliği'nin tadil sözleşmesinin dosyasına derç edildiğine ilişkin olarak firmaya muhatap yazısının ve tadil sözleşmesinin ilgili gümrük idaresine uçağın yurtta kalma süresi içerisinde ibraz edilmesi halinde, uçağın geçici ithalat rejimi altında kalma süresinin sözleşme hükümlerine göre uzatılarak BİLGE Sistemi'nde "Rejim Bitiş Tarihi" hanesine işlenmesi gerekir. Finansal kiralama yoluyla geçici ithal edilen uçakların yurtta kalma süresinin sona ermesinden sonra süre uzatımına ilişkin belgelerin ibraz edilmesi halinde, aşılan süreye göre 4458 sayılı Gümrük Kanununun 241.maddesinin 4.fıkrasının (g) bentlerine göre işlem tesis edilmesi, uçağın yurtta kalma süresinin bitiminden itibaren iki ay içerisinde gümrük idaresine herhangi bir başvuru olmaması durumunda ise, Gümrük Kanununun 238.maddesinin uygulanarak söz konusu uçağın gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulması (ihraç veya kati ithali) gerekmektedir. Özel donanımlı ambulans helikopterlerin finansal kiralama yoluyla geçici ithalatına ilişkin işlemler de bu madde kapsamında yapılır. 4458 sayılı Gümrük Kanununun 128 ilâ 134.maddeleri ile Gümrük Yönetmeliğinin 378.maddesi çerçevesinde geçici ithaline izin verilen eşyanın yurt dışından ticari (adi) kiralama ile getirilmesi de mümkün bulunmaktadır (Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 2014/1 ile 2015/24 sayılı Genelgeleri).

Finansal Kiralama Yoluyla Geçici İthal Edilecek Eşyaya İlişkin İşlemlerin, Aşağıda Yer Alan Açıklamalar Çerçevesinde Yürütülmesi Gerekir:

1. Finansal Kiralama Yoluyla Geçici İthal Edilen Eşya; 21.11.2012 tarihli 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanununun 21.maddesi çerçevesinde yurt dışından yapılacak finansal kiralama sözleşmeleri, Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Birliğince tescil edilerek Ticaret Bakanlığı’na bildirildikten sonra ilgili gümrük idaresine gönderilir.

Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu kapsamında geçici ithali yapılacak eşyaya ilişkin olarak ilgili gümrük idaresince geçici ithalat beyannamesinin tasdikli bir örneğinin işlemin tamamlanmasını müteakip Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Birliği'ne gönderilmesi gerekir.

2. Finansal Kiralama Yoluyla Geçici İthal Edilen Uçaklar ve Ambulans Helikopterler; Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Birliği tarafından finansal kiralama yoluyla geçici ithal edilecek uçaklara ilişkin finansal kiralama sözleşmesinin tescilini müteakip, Birlik tarafından tescil, ilgili firma, Ticaret Bakanlığı ve Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü'ne bildirilmektedir.

Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Birliği tarafından tescil edilen finansal kiralama sözleşmesi ile buna ilişkin yazının Bakanlığımıza (Ticaret Bakanlığı’na) gönderilmesi ve söz konusu belgelerin geçici ithal işlemlerinin yapılacağı gümrük idaresine gönderilmesi sürecinde geçici ithali yapılacak uçakların sefere konulmasında gecikmeler söz konusu olabilecektir. Bu itibarla, sadece finansal kiralama yoluyla geçici ithali yapılacak uçaklarla sınırlı olmak üzere, Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Birliği'nin ilgili firmaya muhatap yazısı, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü'nün teknik uygunluk yazısı, proforma fatura ve finansal kiralama sözleşmesinin ilgili gümrük idaresine ibraz edilmesi halinde, uçaklara ilişkin geçici ithal işlemlerinin gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Birlik tarafından sözleşme ve üst yazı Bakanlığımıza gönderilmeyip, ilgili gümrük idaresine gönderilir. Gümrük idaresi, söz konusu belgeler ile işleme ait evrakı karşılaştırır.

Diğer taraftan, Finansal kiralama sözleşmelerinin herhangi bir sebeple (süre uzatımı, kiralayan şirketin değişmesi, vb.) tadil edilmesi veya ilk sözleşmede yer alan süre uzatımı opsiyonlarının kullanılması halinde, söz konusu tadil sözleşmeleri ve süre uzatımı opsiyonunun kullanıldığına dair belgeler, firmalar tarafından Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Birliği'ne tevdi edilmektedir. Birlik tarafından dosyasına derç edilen tadiller, ilgili gümrük idaresi ve ilgili firmaya bildirilir.

Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Birliği'nin tadil sözleşmesinin dosyasına derç edildiğine ilişkin olarak firmaya muhatap yazısının ve tadil sözleşmesinin ilgili gümrük idaresine uçağın yurtta kalma süresi içerisinde ibraz edilmesi halinde, uçağın geçici ithalat rejimi altında kalma süresinin sözleşme hükümlerine göre uzatılarak BİLGE Sistemi'nde "Rejim Bitiş Tarihi" hanesine işlenmesi gerekir. Finansal kiralama yoluyla geçici ithal edilen uçakların yurtta kalma süresinin sona ermesinden sonra süre uzatımına ilişkin belgelerin ibraz edilmesi halinde, aşılan süreye göre 4458 sayılı Gümrük Kanununun 241.maddesinin 3.fıkrasının (1), 4 üncü fıkrasının (g) bentlerine göre işlem tesis edilmesi; uçağın yurtta kalma süresinin bitiminden itibaren iki ay içerisinde gümrük idaresine herhangi bir başvuru olmaması durumunda ise, Gümrük Kanununun 238.maddesinin uygulanarak söz konusu uçağın gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulması gerekmektedir.

- Özel donanımlı ambulans helikopterlerin finansal kiralama yoluyla geçici ithalatına ilişkin işlemler de bu madde kapsamında yapılır.

3. Ticari (Adi) Kiralama veya Finansal Kiralama Kapsamındaki Geçici İthalat İşlemlerinde (15) ve (91) Kodları; 4458 sayılı Gümrük Kanununun 128 ilâ 134.maddeleri ile Gümrük Yönetmeliğinin 378.maddesi çerçevesinde geçici ithaline izin verilen eşyanın yurt dışından ticari (adi) kiralama ile getirilmesi de mümkün bulunmaktadır.

Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığı (TÜİK) tarafından, ticari (adi) kiralama ya da finansal kiralama yoluyla ithal edilen eşyanın gerek dış ticaret istatistiklerine gerekse ödemeler dengesi hesaplarına daha sağlıklı yansıtılmasının gerektiği; bu nedenle ticari (adi) kiralama ile ithal edilen eşyanın, kira süresi sonunda yeniden ihraç edileceği için dış ticaret istatistiklerine dahil edilmediği, ancak ödemeler dengesi hesapları için ayrı kayıt edilerek raporlandığı; beyannamenin 24 numaralı alanındaki sözleşme kodlarının finansal kiralama için "15", ticari (adi) kiralama için "91" olarak kullanılması gerektiği; söz konusu sözleşme kodlarının doğru olarak beyan edilmemesi nedeniyle finansal kiralama ile yapılan ithalatları sağlıklı tespit etmenin mümkün olmadığı, bu nedenle zaman zaman dış ticaret değerlerinde geriye dönük düzeltmeler yapılması gerektiği; finansal kiralama yoluyla yapılan geçici ithalatta, Gümrük Yönetmeliği eki Gümrük Beyannamesi Kullanma Talimatı EK 14 kapsamında Bakanlığımız web sayfasında yer alan "İşlemin Niteliğine İlişkin Kodlar" içinde yer alan sözleşme kodlarının doğru şekilde beyan edilmesi istenilmektedir.

Bu itibarla, ticari (adi) veya finansal kiralama kapsamındaki geçici ithalat işlemlerinde, Gümrük Yönetmeliğinin eki Gümrük Beyannamesi Kullanma Talimatı Ek-14 kapsamında Bakanlığımız web sayfasında yer alan "İşlemin Niteliğine İlişkin Kodlar" içinde yer alan (15) ve (91) kodlarının doğru olarak beyan edilip edilmediği hususunda özen gösterilmesi gerekir (Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 2014/1 Sayılı Genelgesi). 

Not: Finansal Kiralama İşlemleri Hakkında Daha Geniş Bilgi Almak İsteyenler, 22.07.2020 Tarihinde “Muhasebetr” Sitesinde Yayınlanan “Finansal Kiralama İşlemlerine Kısa Bir Bakış” İsimli Makalemize Başvurabilirler.

…

Devam Edecek.

24.11.2020

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.