Kerim Çoban
E.Gümrük ve Ticaret Başmüfettişi
Çoban Gümrük Dış Ticaret Denetim Danışmanlık ve
Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirliği A. Ş.
k.coban0306@gmail.com

Geçici İthalat İşlemleri (1)

ÖZET

Geçici ithaline izin verilen eşya, rejim altında kaldığı süre içinde giriş ayniyetine ve tahsis amacına uygun olarak tahsis edildiği yerde kullanılmak zorundadır. Rejim kapsamındaki eşya, giriş ayniyetini korumaya yönelik olağan bakım faaliyetleri dışında başka bir işleme tabi tutulamaz. Gümrük idareleri rejim süresi içerisinde değişik aralıklarla eşyanın tahsis yerinde, tahsis amacına uygun olarak kullanılıp kullanılmadığını denetleme hakkına sahiptir.

Türkiye'ye ithali yasak olan eşya, tüketilebilir nitelikteki eşya, ayniyet tespitinin yapılması mümkün olmayan eşya ile ülke ekonomisine zarar verebileceği Bakanlıkça belirlenecek eşya, ithalat vergilerinden tam veya kısmi muafiyet suretiyle geçici ithalat rejiminden yararlandırılmaz.

Geçici ithalat izni, eşyayı kullanan veya kullandıran kişinin talebi üzerine izin başvurusunun yapıldığı gümrük idareleri tarafından verilir.

İthal vergilerinden tam muafiyet suretiyle geçici ithalat rejiminin uygulanabileceği durumlar ve özel şartlar Cumhurbaşkanınca tespit edilir.

Geçici ithalat rejimi kapsamındaki eşya kiralanamaz, ödünç verilemez, bir başkasının kullanımına bırakılamaz ve satılamaz.

Kısmi muafiyet suretiyle geçici ithalat rejimine tabi tutulan eşyadan her ay için alınacak ithalat vergileri, geçici ithalat rejimine ilişkin beyannamenin tescil tarihinde, söz konusu eşyanın serbest dolaşıma girmiş olması halinde alınacak vergiler tutarının % 3'ü olarak tespit edilir. Söz konusu vergiler eşyanın bu rejimden yararlandığı her ay için alınır ve bir aydan daha az süreler tam ay olarak değerlendirilir.

 

Anahtar kelimeler: Geçici ithalat, Kısmi muafiyet, Tam muafiyet, İzin hak sahibi, …

GİRİŞ

Geçici İthalat Rejimi; Serbest dolaşıma girmemiş eşyanın ithalat vergilerinden tamamen ya da kısmen muaf olarak ve ticaret politikası önlemlerine tabi tutulmaksızın, Türkiye Gümrük Bölgesi içinde kullanılması ve bu kullanım sırasındaki olağan yıpranma dışında, herhangi bir değişikliğe uğramaksızın yeniden ihracına imkân sağlayan hükümlerin uygulandığı rejimdir.

- Geçici ithalat izni başvurusu yükümlüsünce Tek Pencere Portal Sistemi (https://uygulama.gtb.gov.tr/TekPencere) üzerinden gerçekleştirilir. Geçici ithalat izni başvurusu Ticaret Bakanlığı internet sitesinde yer alan rehberde belirtilen hususlar dikkate alınarak doldurulur ve gümrük idaresine elektronik ortamda gönderilir. Yapılan inceleme neticesinde herhangi bir eksiklik veya hata bulunmadığı tespit edilen başvurular ile tespit edilen eksiklik ve/veya hataların ve yükümlüsünce giderildiği anlaşılan başvurular kabul edilir. Kabul edilen başvurunun uygun bulunması halinde, gümrük müdürü veya yetkilendirdiği kişi tarafından geçici ithalat izni başvurusu Tek Pencere Portal Sistemi üzerinden onaylanır ve sistem tarafından 0910 (TPS-Geçici İthalat İzni) kodlu e-belge ile bu belgeye ait 23 haneli numara üretilir. Tek Pencere Sistemi tarafından verilen 23 haneli belge numarası/belge satır numarası (Örnek: Referans No: 16545419880849000000392/1) ilgili gümrük beyannamesinin 44 no.lu kutusunda “Belge Referans No” ve “Belge Tarihi” alanlarında beyan edilir. Geçici ithalat rejimine ilişkin gümrük beyannamesinde 23 haneli e-belge numarasından sonra geçici ithalat rejimine ilişkin satırın numarası, geçici ithalat rejimine tabi tutulan eşyanın yeniden ihracına ilişkin gümrük beyannamesinde ise 23 haneli e-belge numarasından sonra yeniden ihracata ilişkin satırın numarası yazılır. Söz konusu belgeye ilişkin bilgiler elektronik ortamda yer alacağından, beyanname ekinde ayrıca kâğıt ortamında ıslak imzalı geçici ithalat izni aranmaz. Gümrük işlemleri sırasında ihtiyaç duyulması durumunda belge içeriğinin Tek Pencere Sistemi üzerinden sorgulanması mümkün bulunmaktadır (Risk Yönetimi ve Kontrol Genel Müdürlüğü’nün 2016/18 sayılı Genelgesi).

- 4458 sayılı Gümrük Kanunun 131 ve 132.maddeleri uyarınca Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlenen kısmi muafiyetten yararlandırılmayacak eşya, tam muafiyetten de yararlandırılmaz.

- Geçici ithaline izin verilen eşya, rejim altında kaldığı süre içinde giriş ayniyetine ve tahsis amacına uygun olarak tahsis edildiği yerde kullanılmak zorundadır. Rejim kapsamındaki eşya, giriş ayniyetini korumaya yönelik olağan bakım faaliyetleri dışında başka bir işleme tabi tutulamaz.

- Kanunun 181.maddesi gereğince kısmi muafiyet suretiyle geçici ithalatta gümrük yükümlülüğü; Geçici ithalat için verilecek gümrük beyannamesinin tescil tarihinde başladığından, geçici ithaline izin verilen eşyanın serbest dolaşıma giriş rejimine tabi tutulması durumunda, gümrük vergilerinin tutarı, geçici ithalat rejimine ilişkin beyannamenin tescil tarihinde söz konusu eşyaya ait vergi oranı, döviz kuru, ödeme şekli ve diğer vergilendirme unsurları dikkate alınarak hesaplanır ve Kanunun 133.maddesi uyarınca tahsil edilen miktar düşüldükten sonra kalan kısım (ithalat vergileri) tahsil edilir.

Mülkiyeti Türkiye Gümrük Bölgesi dışında yerleşik bir kişiye ait olan ve kullanımı sonucunda elde edilen ürünün en az % 75'inin Türkiye Gümrük Bölgesinden ihraç edilmesi koşuluyla, bu bölgede yerleşik kişiye imalat işlerinde kullanılmak üzere gönderilen ölçme, kontrol, test araçları ve benzeri diğer araçlar ile kalıp (fikstür), çizim, taslak ve benzeri diğer araçlarla mülkiyeti Türkiye Gümrük Bölgesi dışında yerleşik bir kişiye ait olan ve bu kişi tarafından Türkiye Gümrük Bölgesinde yerleşik bir kişiye tamamı ihraç edilecek ürünün imalatında kullanılmak üzere, bedelsiz gönderilecek özel alet ve araçlar için ithalat vergilerinden tam muafiyet suretiyle geçici ithaline izin verilir.

Aşağıdaki makalemizde, geçici  ithalat işlemlerine ilişkin mevzuat hükümleri ile konuya ilişkin kişisel görüşlerimize yer verilecektir.

I-  GEÇİCİ İTHALATA İLİŞKİN BAZI MEVZUAT HÜKÜMLERİ

Geçici İthalat Rejimine İlişkin Hükümler; Milletlerarası Geçici İthalat Sözleşmesi (2004/7905 sayılı, 23.09.2004 tarihli Karar), 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 128 ilâ 134.maddeleri, Gümrük Yönetmeliği’nin 376 ilâ 394.maddeleri ile 4458 Sayılı Gümrük Kanunu’nun Bazı maddelerinin Uygulanması Hakkında 2009/15481 Sayılı Karar’ın 16 ilâ 44.maddelerinde düzenlenmiştir. 

Geçici İthalat Rejimi: Serbest dolaşıma girmemiş eşyanın ithalat vergilerinden tamamen ya da kısmen muaf olarak ve ticaret politikası önlemlerine tabi tutulmaksızın, Türkiye Gümrük Bölgesi içinde kullanılması ve bu kullanım sırasındaki olağan yıpranma dışında, herhangi bir değişikliğe uğramaksızın yeniden ihracına imkân sağlayan hükümlerin uygulandığı rejimdir (Gümrük Kanunu 128.maddesi).

- Geçici ithalat izni, eşyayı kullanan veya kullandıran kişinin talebi üzerine izin başvurusunun yapıldığı gümrük idareleri tarafından verilir. İthal eşyası ile ilgili ayniyet tespitinin mümkün olmadığı hallerde, geçici ithalat rejiminin kullanılmasına izin verilmez. Ancak, eşyanın veya yapılacak işin niteliği itibariyle, ayniyet tespiti ile ilgili önlemlerin alınmamasının rejimin kötüye kullanılmasına sebep olmayacağı hallerde, gümrük idareleri vergilerin tümünü teminata bağlamak suretiyle, geçici ithalat rejiminin kullanılmasına izin verebilirler.

- Geçici ithalat rejimi kapsamında ithali talep edilen eşya için eşyayı kullanan veya kullandıran kişi tarafından yapılan başvuruya aşağıda belirtilen belgelerden biri veya bir kaçı da eklenir. Bu belgeler:      a) Proforma fatura aslı ve iki nüsha tercümesi, b) İhtiyaç duyulursa eşyanın teknik özelliklerini gösterir katalog ve/veya teknik dokümanlar, c) Eşyanın gönderilme amacı ve süresini, bedelli veya bedelsiz olup olmadığı ile sair hususları kapsayan gönderici firma ile alıcı firma arasında imzalanmış bir anlaşma varsa bunun aslı ve tercümesi veya kiralamaya ilişkin gönderici firmanın yazısının aslı ve tercümesinden biri veya birkaçı olabilir. Geçici ithalat izni, gümrük idarelerince eşyanın geçici ithalat rejimi amacına uygun olması ve izin başvurusunda belirtilen süre içinde eşyanın giriş ayniyetine uygun olarak gümrükçe onaylanmış yeni bir işlem veya kullanıma tabi tutulabileceğinin anlaşılması halinde verilir (Gümrük Kanunu 129.madde, Gümrük Yöntmeliğini 378.madde).

- İthal eşyasının yeniden ihraç edilmesi veya gümrükçe onaylanmış yeni bir işlem veya kullanıma tabi tutulması için gerekli süreler, izin verilen kullanımın amacına uygun olacak şekilde Ticaret Bakanlığı’nca belirlenir. 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 131.maddesi uyarınca tespit edilecek özel süreler saklı kalmak üzere, eşyanın geçici ithalat rejimi altında kalma süresi azami yirmidört (24) aydır. Bununla birlikte, gümrük idareleri ilgili kişinin de kabul etmesiyle daha kısa süreler saptayabilir. Ancak, istisnai hallerde ve ilgilinin talebi üzerine, 130.maddede belirtilen sürelerin uzatılmasına ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir. 1) Geçici olarak ithal edilen eşyanın gümrük idaresince verilen izin süresi içinde yeniden ihraç edilmesi ya da gümrükçe onaylanmış yeni bir işlem veya kullanıma tabi tutulması esastır. Ancak, izin hak sahibi tarafından izin süresi içinde veya süre bitiminden sonra rejime giriş gümrük idaresine veya eşyanın bulunduğu yere en yakın gümrük idaresine müracaat edilerek ek süre talep edilebilir.

2) Gümrük idaresince verilen izin süresinin bitiminden sonra yapılan müracaatlarda, cezai hükümler saklı kalmak kaydıyla varsa alınması gereken ithalat vergileri bu sürenin bitiş tarihinden itibaren hesaplanır.

3) Eşyanın rejim altında kalma süresinin verilecek ek sürelerle birlikte, Kanunun 130.maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen yirmidört (24) aylık süreyi aşmaması esastır. Ancak: a) Özelliği nedeniyle mülkiyeti devredilemeyen eşya, b) Yirmi dört (24) aydan uzun süreli yatırımlarda kullanılan eşya, c) Kamu kuruluşları, belediyeler ve sermayesinin tamamı devlete ait olan kamu iktisadi kuruluşları ile yapılan sözleşmeye istinaden ticari amaçla kullanılmak üzere getirilen, Türkiye Gümrük Bölgesi dışında yerleşik bir kişi adına ve bu bölge dışında tescil edilmiş olan ambulans hava taşıtları, yangın söndürme hava taşıtları, zirai ilaçlama hava taşıtları ve sıhhi ilaçlama hava taşıtları ile bunların yenilenmesi, ayarı ve muhafazasına yönelik tamir ve bakım için gerekli olan yedek parça, aksesuar ve ekipmanlar için rejime giriş gümrük idaresince yirmi dört (24) ayı aşan süre uzatımı yapılabilir. Geçici ithal edilen eşyanın yurt dışı edilmesi ya da gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulması için dış ticaret mevzuatı ya da sair mevzuat gereğince ibraz edilmesi gereken uygunluk belgesi, kontrol belgesi, ithal lisansı, izin yazısı, gözetim belgesi, tahlil raporu gibi belgelerin alınması veya buna ilişkin işlemlerin yerine getirilmesi gerekir. Kiralama kapsamı hava taşıtlarının ve motorlarının iadesi için gereken teknik bakım süreci sırasında geçen süreler, işlem tarihinin başladığı tarihte durdurularak rejimde kalış süresinin hesaplanmasında göz önünde bulundurulmaz ve işlemin sonuçlandığı tarihten itibaren kalan süre işlemeye başlar (Gümrük Kanunu 130.madde, Gümrük Yönetmeliği 379 ve 380.maddeleri).

Örnek 1: Antalya’da çeşitli spor tesisleri işleten X firmasının, İsviçre’de faaliyet gösteren Y firmasından ambulans helikopter kiraladığını ve kira bedeli olarak 50.000-USD ödediğini varsayalım. Söz konusu ambulans helikopter Türkiye’de iki yıldan (24 aydan) fazla kalabilir. Öte yandan ödenen 50.000-USD Y firması için menkul/gayrimenkul kazancı olduğu için dar mükellefiyet kapsamında sorumlu sıfatıyla 2 nolu KDV beyannamesi ve muhtasar beyanname ile ilgili vergi dairesine beyanda bulunularak % 18 KDV ile % 10 stopaj ödenmesi gerekir (Türkiye – İsviçre arasında Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması gereği Gayri Maddi haklarda ve gayrimaddi kazançlarda vergi oranı % 10 olduğu için).

- Mülkiyeti, Türkiye Gümrük Bölgesi dışında yerleşik bir kişiye ait olan ve 131.madde uyarınca konulmuş hükümlere tabi olmayan veya söz konusu hükümlere tabi olmakla birlikte, tam muafiyet suretiyle geçici ithalat iznine ilişkin hükümlerde öngörülen koşulları taşımayan eşyanın, kısmi muafiyet uygulanması suretiyle geçici ithalat rejiminden yararlanması mümkündür. Kısmi muafiyet suretiyle geçici ithalat rejiminden yararlandırılmayacak eşyaya ilişkin liste Cumhurbaşkanınca belirlenir (Gümrük Kanunu 132.madde).

Örnek 2: Yukarıda (Örnek 1’de)  yer alan ambulans helikopterin çeşitli (İthalatçı firmadan ve/veya söz konusu eşyadan kaynaklanan) nedenlerle tam muafiyet kapsamında ithal edilemediğini varsayalım. Bahse konu ambulans helikopter kısmi muafiyet uygulanması suretiyle geçici ithalat rejiminden yararlandırılarak Türkiye’ye ithal edilebilir.

- Kanunun 131 ve 132.maddeleri uyarınca Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlenen kısmi muafiyetten yararlandırılmayacak eşya, tam muafiyetten de yararlandırılmaz (Gümrük Yönetmeliği 377.madde).

- Geçici ithaline izin verilen eşya, rejim altında kaldığı süre içinde giriş ayniyetine ve tahsis amacına uygun olarak tahsis edildiği yerde kullanılmak zorundadır. Rejim kapsamındaki eşya, giriş ayniyetini korumaya yönelik olağan bakım faaliyetleri dışında başka bir işleme tabi tutulamaz. Gümrük idareleri rejim süresi içerisinde değişik aralıklarla eşyanın tahsis edildiği yerde, tahsis amacına uygun olarak kullanılıp kullanılmadığını denetleme hakkına sahiptir (Gümrük Yönetmeliği 381.madde).

Örnek 3: Yukarıda (Örnek 1’de) yer alan ambulans helikopter, geçici ithalat rejimi kapsamında giriş ayniyetini uygun şekilde, giriş ayniyatını korumaya yönelik olağan bakım faaliyetleri dışında başka bir işleme tabi tutulmadan, tahsis edildiği yerde, tahsis amacına uygun olarak kullanılması zorunlu olup, ilgili gümrük müdürlüğünün de farklı zamanlarda, değişik aralıklarla eşyanın tahsis edildiği yerde, tahsis amacına uygun olarak kullanılıp kullanılmadığını denetleme hakkına sahiptir. 

- Türkiye'ye ithali yasak olan eşya, tüketilebilir nitelikteki eşya, ayniyet tespitinin yapılması mümkün olmayan eşya ile ülke ekonomisine zarar verebileceği Bakanlıkça belirlenecek eşya, ithalat vergilerinden tam veya kısmi muafiyet suretiyle geçici ithalat rejiminden yararlandırılmaz (4458 Sayılı Gümrük Kanunu’nun Bazı maddelerinin Uygulanması Hakkında 2009/15481 Sayılı Karar’ın 40.maddesi).

Örnek 4: Nükleer atıkların, çeşitli gıda maddelerinin insan, hayvan ve çevreye zararlı madde ve atıklarla, iç piyazsa ve yerli üreticiyi olumsuz etkileyecek maddeler ve eşyalar ithalat vergilerinden tam veya kısmi muafiyet suretiyle geçici ithalat rejiminden yararlandırılmaz.

- 1) İthal eşyası için gümrük yükümlülüğü doğduğunda, gümrük vergilerinin tutarı, geçici ithalat rejimine ilişkin beyanda bulunulduğu tarihte söz konusu eşyaya ait vergi oranı ve diğer vergilendirme unsurlarına istinaden tespit edilir. Ancak, tam muafiyet suretiyle geçici ithal edilen eşya ile ilgili olarak gümrük yükümlülüğü doğması halinde, 193.maddede belirtilen tarihte söz konusu eşyaya ilişkin vergi oranı ve diğer vergilendirme unsurları esas alınır.

2) Kısmi muafiyet suretiyle geçici ithalat hükümleri dışında herhangi bir nedenle ithal eşyası için gümrük yükümlülüğü doğması halinde, 1.fıkra uyarınca hesaplanan vergi tutarından 133.madde hükümlerine göre ödenen vergi miktarı düşülür (Gümrük Kanunu 134.madde).

Örnek 5: Konya’da tarım sektöründe faaliyet gösteren Y firmasının Hollanda’dan 6 aylığına 75.000-EUR kira bedeli ödeyerek zirai ilaçlama uçağı kiraladığını ve bu uçağı 01.03.2020 tarihinde kısmi muafiyet kapsamında Türkiye’ye ithal ettiğini varsayalım. Söz konusu uçağın toplan gümrük vergi ve resimlerinin 100.000-TL olduğunu ve bir aylık vergi tutarı (% 3 = 3.000-TL) ve 6 aylık kira süresi vergi tutarı olan 18.000-TL’nin ilgili gümrük idaresince peşin olarak alındığını geri kalan vergilerin ise teminata bağlandığını, söz konusu zirai ilaçlama uçağının 01.09.2020 tarihinde kat-i ithalata tabi tutulduğunu varsayalım. 100.000-TL – 18.000-TL = 82.000-TL vergi tahsil edilerek ithal işlemi gerçekleştirilir. Şayet aynı eşyanın (zirai ilaçlama uçağının) tam muafiyet suretiyle geçici ithal edildiğini ve söz konusu eşyanın 10.10.2020 tarihinde kat-i ithalatına karar verildiğini varsayarsak; Söz konusu eşyaların kati ithalata tabi tutulduğu 10.10.2020 tarihindeki söz konusu eşyaya ilişkin vergi oranı ve diğer vergilendirme unsurları esas alınarak Türkiye’ye ithali gerçekleştirilir. Öte yandan, ödenen 75.000-EUR kira bedeli Y firması için gayrimenkul/menkul kazancı olduğu için dar mükellefiyet kapsamında sorumlu sıfatıyla 2 nolu KDV beyannamesi ve muhtasar beyanname ile ilgili vergi dairesine beyanda bulunularak 75.000-EUR karşılığı TL tutarı kira bedeli üzerinden % 18 KDV ile % 10 stopaj ödenmesi gerekir (Türkiye – Hollanda arasında Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması gereki Gayri Maddi haklarda ve gayrimaddi kazançlarda vergi oranı % 10 olduğu için).

- Geçici ithalat rejimi kapsamında ithal edilen eşyanın yeniden ihraç edilmesi ya da serbest dolaşıma giriş rejimine tabi tutulması durumunda alınan teminat iade edilir. Geçici ithalat rejimi kapsamında ithal edilen eşyanın izin hak sahibi veya temsilcisi tarafından yeniden ihracından sonra teminatın çözülmesi için giriş işlemini yapan gümrük idaresine dilekçe ile başvurulması gerekir. Bu istek üzerine, geçici ithalat ve yeniden ihracat beyannameleri incelenerek, giren eşyanın şartlarına uygun olarak yeniden ihraç edildiğinin anlaşılması durumunda bu eşyaya ilişkin teminat çözülür. Nakit teminat dışında teminat verilmiş ise 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 207.maddesi gereği şartlı muafiyete ilişkin beyannamenin (rejime giriş beyannamesinin) tescil tarihinden başlamak üzere, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 51.maddesine göre tespit edilen gecikme zammı tahsil edilir. İndirimli teminat verilmiş ise Gümrük Kanunu’nun 207.maddesi gereği gecikme zammı, teminatın nakit verilen kısmı dışında kalan kısım ile teminat verilmeyen kısmın tümü için uygulanır ve eşyaya ilişkin teminat çözülür (Gümrük Kanunu 207.madde, Gümrük Yönetmeliği 388.madde).

Örnek 6: Beşinci örneğimizdeki zirai ilaçlama uçağının 01.03.2020 tarihinde tam muafiyet kapsamında geçici ithal edildiğini (Gümrük vergi ve resimlerinin teminata başlandığını) ve bir yıl sonra (01.03.2021 tarihinde) yeniden ihraç edildiğini varsayalım. Geçici ithalat rejimi kapsamında ithal edilen söz konusu eşyanın izin hak sahibi veya temsilcisi tarafından yeniden ihracından sonra teminatın çözülmesi için giriş işlemini yapan gümrük idaresine dilekçe ile başvurulması üzerine, geçici ithalat ve yeniden ihracat beyannameleri incelenerek, giren eşyanın şartlarına/ayniyetine uygun olarak yeniden ihraç edildiğinin anlaşılması durumunda bu eşyaya ilişkin teminat çözülür.

Geçici İthal Eşyasının Yeniden İhracı: 1) Yazılı, sözlü veya başka tasarruf yoluyla beyan edilerek geçici ithal edilen eşya tekrar aynı şekilde beyan edilmek suretiyle yeniden ihraç edilebilir.

2) Beyanın yazılı olarak yapılması halinde, izin hak sahibi/temsilcisi tarafından gümrük beyannamesi verilir.

3) Bu beyannamelerin işlemleri ihracat rejimi hükümlerine göre yapılır. Söz konusu beyannamelerde yeniden ihraç eşyasına ilişkin hususlardan başka geçici olarak ithal edildiği gümrük idaresi ve geçici ithalata ilişkin beyannamenin tescil tarih ve sayısına yer verilir. Geçici ithalata ilişkin beyannamenin bir örneği ihracata ilişkin beyannameye eklenir.

4) Bir ihracat beyannamesi ile ihraç edilecek eşyanın kabını teşkil eden ambalajlar çeşitli geçici ithal beyannameleri ile ithal edilmiş ise, yeniden ihraç edilecek ambalaja ait geçici ithal beyannamelerinin tarih ve sayısı ve rejime giriş gümrük idareleri ile her beyannameden mahsubu istenilen miktar ihracatçı tarafından ayrıntılı olarak ihracat beyannamelerinde belirtilir veya beyannameye bu bilgilerin yer aldığı bir liste eklenir.

5) Muayene ile görevli memurlar, yeniden ihraç sırasında eşyanın ilk giriş ayniyetine uygun olup olmadığını tespit eder ve ihracat beyannamelerine ayniyetine uygun olduğu hakkında onaylı ve imzalı şerh verirler. Onaylanmış kişi statü belgesi veya yetkilendirilmiş yükümlü sertifikası sahipleri için ayniyet tespitine ilişkin farklı düzenlemeler yapmaya Bakanlık yetkilidir.

6) Geçici ithalat rejimine tabi tutulan ve ek süreler dahil yurtta kalma süresi aşılarak yurt dışı edilmek istenen eşyanın; a) Süresi içinde ek süre talep dilekçesinin ilgili gümrüğün kaydına alındığının belgelendirilmesi koşuluyla, süreye ilişkin talebin sonuçlandırılması beklenilmeden ve geçici ithalat izni verilen eşya için tahakkuk ettirilen vergiler karşılığı alınan teminat iade edilmeksizin, b) Süresi içinde ek süre talebinde bulunulmadığı ya da bunun belgelendirilemediği durumlarda, Kanunun 238 ve 241.maddeleri uyarınca alınması gereken cezanın tahsil edildiğinin veya teminata bağlandığının anlaşılması halinde, yurt dışına çıkışına izin verilir.             

7) Geçici ithal edilen eşyanın yeniden ihracına ilişkin 1 ilâ 6.fıkra hükümleri, geçici ithal edilen eşyanın başka bir gümrükçe onaylanmış işlem veya kullanıma tabi tutulması halinde de uygulanır (Gümrük Yönetmeliği 387.madde).

Geçici İthal Eşyası İçin İzin Hak Sahibi Tarafından Yapılamayacak İşlemler: Geçici ithalat rejimi kapsamındaki eşya kiralanamaz, ödünç verilemez, bir başkasının kullanımına bırakılamaz, devredilemez ve satılamaz (2009/15481 Sayılı Karar’ın 43.maddesi).

Süre: Bu Kısım uyarınca geçici ithalat rejimi kapsamında Türkiye Gümrük Bölgesine girecek eşya, bu Kısımda belirlenen süre kadar (En fazla iki yıl) Türkiye Gümrük Bölgesinde kalabilir. Belirlenen bir süre bulunmaması durumunda, bu süre, geçici ithalatın amacı, eşyanın kullanım yeri, vb. kriterler dikkate alınarak Bakanlıkça belirlenir. Ancak, verilecek bu süre Kanunun 130.maddesinin üçüncü fıkrasında belirtilen usul ve esaslar uyarınca uzatılmış süreler hariç, hiçbir koşulda yirmidört (24) ayı geçemez (2009/15481 Sayılı Karar’ın 44.maddesi).

Örnek 7: Afyon’un İscehisar ilçesinde faaliyet gösteren X firmasına Almanya’da faaliyet gösteren Y firması tarafından bedelsiz olarak mermer kesme makinesi gönderildiğini ve söz konusu makinenin tam muafiyet kapsamında geçici olarak ithal edildiğini ve her hangi bir yurtta kalış süresi belirlenmediğini varsayalım. Söz konusu eşyanın yurtta kalış süresi (uzatma süreleri hariç) yirmidört (24) ayı geçemez.

- Eşyanın Geçici İthalat Rejimi Altında Kalması İçin Belirlenmiş Olan Süre İçerisinde Yapılan Ek Süre Talebinin, Gümrük İdaresince Olumsuz Olarak Değerlendirileceği Durumlarda; a) Gümrük Yönetmeliği’nin 380.maddesi hükmü çerçevesinde kalan süre de dikkate alınarak sürecin çabuklaştırılması, mümkün olması halinde de kalan süreden önce, olumsuz olarak değerlendirilen talebin yükümlüye tebliğ edilmesi,

b) Ek süre talebinin değerlendirilmesi sürecinde, kalan sürenin dolacağı durumlarda, ek süre için yapılan başvurunun gümrük idaresince kayda alındığı tarih ile olumsuz olarak değerlendirilen talebin yükümlüye tebliğ edileceği tarih arasında geçecek sürenin 7 (yedi) iş gününü aşmaması, ek süre için yapılan başvurunun kayda alındığı tarih esas alınarak kalan sürenin belirlenmesi ve yükümlüye yapılacak tebligatta, eşyanın yeniden ihraç edilmesi ya da gümrükçe onaylanmış yeni bir işlem ve kullanıma tabi tutulması için tebliğ tarihini takiben bu sürenin verilmesi, şeklinde işlem yapılması gerekir (Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 2009/118 sayılı Genelgesi).

Bilindiği üzere; 4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 181.maddesinde geçici ithalata ilişkin gümrük yükümlülüğü de düzenlenmiştir. Bu kapsamda, 5300 rejim kodu ile beyan edilen ve gerek tam muafiyet (TAMM) gerekse kısmi muafiyet (KISM) seçilerek yurda geçici girişi yapılan eşyanın serbest dolaşıma giriş rejimine tabi tutulmak istenilmesi halinde, 4053 (Geçici ithalat rejimi kapsamında ithal edilen eşyanın muafiyete tabi olmadan serbest dolaşıma girişi ile eş zamanlı yurtiçi kullanımı) rejim kodu ile yeni bir gümrük beyannamesi verilmesi gerekmektedir. Bu itibarla;

1) Tam muafiyet suretiyle geçici ithal edilen eşyanın serbest dolaşıma giriş rejimine tabi tutulmak istenmesi halinde tahsil edilecek gümrük vergileri tutarının, söz konusu eşyanın serbest dolaşıma giriş rejimine ilişkin beyanda bulunulduğu tarihte (4053 rejim kodlu yeni beyannamenin tescil tarihinde) geçerli bulunan vergi oranı ve diğer vergilendirme unsurlarına istinaden tespit edilmesi,

2) Kısmi muafiyet suretiyle geçici ithal edilen eşyanın serbest dolaşıma sokulmak istenilmesi halinde de gümrük işlemlerinin yine 4053 rejim kodlu yeni gümrük beyannamesi üzerinde tekemmül ettirilmesi, ancak 4053 rejim kodlu yeni gümrük beyannamesinde referans tarihi olarak geçici ithale ilişkin 5300 rejim kodlu önceki gümrük beyannamesinin tescil tarihinin girilmesi ve tespit edilen gümrük vergileri tutarından Gümrük Kanunu'nun 133.maddesi uyarınca tahsil edilen verginin düşülmesi gerektiğinden, söz konusu düşümle ilgili işlemlerin, yine 4053 rejim kodlu yeni beyanname üzerinde; a) Muayene Memurunun 4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 133.maddesi uyarınca tahsil edilen vergiyi sistemin tahakkuk ettirmiş olduğu vergiden düşerek yeni bir tahakkuk oluşturması, b) Muayene Memuru tarafından oluşturulan tahakkuk doğrultusunda BİLGE Sisteminde beyannameye bağlı manuel tahakkuk yaratılarak/yapılarak tahsil edilmesi gereken vergilerin vezne tarafından tahsil edilmesi, c) Daha sonra, beyannameden otomatik olarak gelen tahakkukun "Mahsup Kapat" seçeneği ile önceden tahsil edilen vergilere mahsup edilmesi, suretiyle işlem yapılması gerekmektedir (Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 2009/33 Sayılı Genelgesi).

Örnek 8: 7.örneğimizde yer alan mermer kesme makinesinin 5300 rejim kodu ile beyan edilerek       (gerek tam muafiyet, gerekse kısmi muafiyet seçilerek) yurda geçici girişi yapıldığını, daha sonra memnun kalınarak, eşyanın serbest dolaşıma giriş rejimine/ithalata tabi tutulmak istenildiğini varsayalım.

a) Tam muafiyet suretiyle geçici ithal edilen eşyanın serbest dolaşıma giriş rejimine tabi tutulmak istenmesi halinde tahsil edilecek gümrük vergileri tutarının, söz konusu eşyanın serbest dolaşıma giriş rejimine ilişkin beyanda bulunulduğu tarihte (4053 rejim kodlu yeni beyannamenin tescil tarihinde) geçerli bulunan vergi oranı ve diğer vergilendirme unsurlarına istinaden tespit edilmesi,

b) Kısmi muafiyet suretiyle geçici ithal edilen eşyanın serbest dolaşıma sokulmak istenilmesi halinde de gümrük işlemlerinin yine 4053 rejim kodlu yeni gümrük beyannamesi üzerinde tekemmül ettirilmesi, ancak 4053 rejim kodlu yeni gümrük beyannamesinde referans tarihi olarak geçici ithale ilişkin 5300 rejim kodlu önceki gümrük beyannamesinin tescil tarihinin girilmesi ve tespit edilen gümrük vergileri tutarından Gümrük Kanunu'nun 133.maddesi uyarınca tahsil edilen verginin düşülmesi gerekir.

4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 238.maddesinin 1.fıkrasına göre; "241.maddenin üçüncü fıkrasının (h), (l) ve (m) bentleri, dördüncü fıkrasının (g) ve (h) bentleri ile beşinci fıkrasının (b) bendinde belirtilen durumlar hariç, dâhilde işleme rejimi, gümrük kontrolü altında işleme rejimi ile geçici ithalat rejimine ilişkin hükümlerin ihlali halinde eşyanın gümrüklenmiş değerinin iki katı, tam muafiyet suretiyle geçici olarak ithal edilen özel kullanıma mahsus taşıtlar için gümrük vergileri tutarının dörtte biri oranında para cezası verilir. Ancak, dâhilde işleme rejimi kapsamı ithal eşyasının, işleme faaliyetindeki hali veya işlem görmüş ürün hali de dahil olmak üzere rejim çerçevesinde izin verilen yerlerde tespiti halinde, ithal eşyasının gümrük vergileri tutarının iki katı oranında para cezası verilir. Bu cezanın ödeme süresi içinde eşyanın gümrükçe onaylanmış başka bir işlem veya kullanıma tabi tutulmaması halinde eşyanın gümrük vergileri tutarında para cezası tahsil edilir."

Örnek 9-a) Afyon Belediyesi tarafından şehir içi yolcu taşımasında kullanılmak üzere Almanya’dan otobüs kiralandığı ve tam muafiyet suretiyle geçici olarak Türkiye’ye ithal edildiği, ilgili gümrük idaresince yapılan denetim sonucunda da özel kullanıma mahsus söz konusu otobüsün geçici ithalat rejimine ilişkin hükümleri ihlal ettiği, bahse konu otobüsün gümrük vergi ve resimleri toplamının 100.000-TL olduğunu varsayalım. Uygulanacak ceza gümrük vergileri tutarının dörtte biri, yani 25.000-TL olacaktır.

b) 7.örneğimizde yer alan mermer kesme makinesinin 5300 rejim kodu ile beyan edilerek, kısmi muafiyet suretiyle geçici ithalinin yapıldığını, daha sonra geçici ithalat rejimine ilişkin hükümlerin ihlal edildiğini, bahse konu mermer kesme makinesinin gümrüklenmiş değerinin 500.000-TL olduğunu varsayalım. Uygulanacak ceza eşyanın gümrüklenmiş değerinin iki katı, yani 1.000.000-TL olacaktır.

- Gümrük Yönetmeliği’nin 195.maddesinin birinci fıkrası uyarınca, gümrük idareleri, zorunlu olan hallerde, gümrüğe sunulan ve gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanım talep edilen eşyanın, bu işlem veya kullanım şartlarına uyulmasını sağlamak amacıyla, başka kurumlarda ekspertizini yaptırmak da dâhil olmak üzere ayniyetinin tespitine yönelik önlemleri almaktadır. Ayrıca, mezkur Yönetmeliğin 384.maddesinin birinci fıkrası ve 387.maddesinin beşinci fıkrası uyarınca, geçici ithalat sırasında, eşyanın ilk giriş ayniyetine uygun olup olmadığının tespit edilmesi gerekmektedir. Bununla birlikte, Gümrük Yönetmeliğin 195.maddesinin üçüncü fıkrası, 384.maddesinin ikinci fıkrası ve 387.maddesinin beşinci fıkrası uyarınca, onaylanmış kişi statü belgesi sahipleri veya yetkilendirilmiş yükümlü sertifikası sahipleri için ayniyet tespitine ilişkin farklı düzenlemeler yapmaya Bakanlığımız yetkili kılınmıştır.

Bu kapsamda, geçici ithalat rejimi çerçevesinde Türkiye Gümrük Bölgesine giriş yapacak ve yeniden ihraç edilecek eşya ile ihraç edildiği şekliyle geri gelmek üzere geçici ihraç edilecek ve yeniden ithal edilecek eşyanın ayniyet tespitinin aşağıda belirtildiği şekilde yapılması gerekmektedir.

Geçici İthalat Eşyasına İlişkin İşlemler; 2153, 2353, 3153, 3158, 4053, 4058, 4253, 4258, 5300, 5321, 5323, 5341, 5351,5352, 5371, 5391, 5800, 7153, 7158 rejim kodları kapsamında; a) Yetkilendirilmiş yükümlü sertifikasına sahip kişiler tarafından beyan edilen her türlü eşyanın, b) Onaylanmış Kişi Statüsüne İlişkin Gümrük Genel Tebliği’nin (Seri No:1) 42.maddesinin birinci fıkrasında belirtilen koşulları taşıyan ve mezkur maddede belirtilen kolaylıklardan faydalanma hakkı bulunan yükümlüler tarafından, ekli listede yer alan GTİP'lerden beyan edilen; eşyanın taşınmasına veya ambalajlanmasına mahsus eşya, palet, uçak, uçak motorları, uçak motorlarının aksam ve parçalarının, fiziki kontrolü gerektirir özel durumlar hariç olmak üzere, sadece ayniyet tespiti gerekçesiyle kırmızı hatta yönlendirilmemesi gerekmektedir.

Geçici İhracat Eşyasına İlişkin işlemler; 2300, 2340, 2342, 6123, 6323, 6771, 7123 rejim kodları kapsamında; a) Yetkilendirilmiş Yükümlü Sertifikası sahibi kişilerce yukarıda belirtilen rejim kodları kapsamında beyan edilen her türlü eşyanın, b) Onaylanmış Kişi Statüsüne İlişkin Gümrük Genel Tebliği'nin (Seri No:1) 42/A maddesinin birinci fıkrasında belirtilen koşulları taşıyan ve mezkur maddede belirtilen kolaylıklardan faydalanma hakkı bulunan yükümlüler tarafından, ekli listede yer alan GTİP'lerden beyan edilen; eşyanın taşınmasına veya ambalajlanmasına mahsus eşya, palet, uçak, uçak motorları, uçak motorlarının aksam ve parçalarının, fiziki kontrolü gerektirir özel durumlar hariç olmak üzere, sadece ayniyet tespiti gerekçesiyle kırmızı hatta yönlendirilmemesi gerekir (Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 2019/9 Sayılı Genelgesi).

ATA Kısaltması; Fransızca “Admission Temporaire”, İngilizce “Temporary Admission” kelimelerinin ilk harflerinin birleştirilmesiyle geçici kabul anlamına gelen bir sözcüktür.

ATA Karnesi; Taşıma araçları hariç olmak üzere eşyanın geçici ithali için kullanılan, ayniyet tespitine yarayan ve ithalat vergileri ile ithalatta alınan diğer vergilerin uluslararası alanda geçerli şekilde teminata bağlandığını gösteren, gümrük beyannamesi olarak kabul edilen, uluslararası bir gümrük belgesidir (ATA Karnelerine İlişkin 4 Seri Nolu Gümrük Genel Tebliği’nin 2.maddesi).

Rejimin İşleyişi: ATA Karnesi ibrazı suretiyle Türkiye’ye geçici ithali yapılacak eşyaya ilişkin olarak, ATA Karnesi, beyanname yerine geçen bir belge olduğundan, ayrıca geçici ithalat beyannamesi düzenlenmesine gerek bulunmamaktadır.

a) ATA Karnesinin kabul edilmesi için; Eşyayı beraberinde getiren kişi tarafından ibraz edilen ATA Karnesinin, Geçici İthalat Sözleşmesi eki Ek A uyarınca düzenlenmiş olması, Türkiye Gümrük Bölgesinde geçerli olması, eşyanın bu Tebliğin 1 Nolu ekinde yer alan ülkemizin taraf olduğu Geçici İthalat Sözleşmesi ekleri kapsamında getirilebilecek eşya listesinde bulunması ve söz konusu ekteki şartları taşıması gerekmektedir.

Gümrük idarelerince, yukarıdaki hususlarla birlikte ATA karnesinde (A)’dan (G)’ye kadar olan kutulardaki bilgilerin doğru olduğunun ve karnenin ithal sayfası (Importation) üzerindeki “F.Geçici İthalat Beyanı” bölümünün doldurulup, imzalandığının anlaşılması halinde, karne hamilinden veya temsilcisinden açık tebligat adresinin ve kimlik bilgilerinin bildirilmesi istenir ve ibraz edilmesini müteakip karnenin geçerlilik süresi içerisinde olmak kaydıyla tescili yapılır.

b) ATA Karnesinin tescili; gümrüklerde tutulan deftere usulüne göre kaydı yapılmak, karnenin ithal sayfası (Importation) ve ithalat koçanı üzerine tescil sıra numarası ve tarihi konulmak ve eşyanın getiriliş amacı ile Geçici İthalat Sözleşmesi’nin hangi eki kapsamında ithal edildiği ve eşyanın yeniden ihraç edileceği son günün tarihi, karnenin geçerlilik tarihini aşmamak üzere ithal sayfasının (H) (b) kutusuna yazılarak, görevli memur tarafından imzalanmak ve resmi mühürle mühürlenmek suretiyle yapılır. Ayrıca, tescilden önce giriş gümrük idaresinin adı çıkış sayfasının H (e) kutusuna kaydedilir. Ancak, bu bilgilerin tescil defteri yerine gümrük idaresinin bilgisayar kaydına alınması halinde de tescil yapılmış olur.

c) Tescil edilen ATA Karnesi muayene ile görevli memura havale edilir.

d) Kendisine havale verilen ATA Karnesini alan muayene ile görevli memur, karnede kayıtlı eşya ile geçici ithali talep edilen eşyanın birbirine uygunluğunu inceler. Ayrıca eşyanın yurt dışına çıkışı sırasında hiçbir anlaşmazlığa yer verilmemesi açısından, eşyanın ayniyetini tespite yarayacak ayrıntılarını, varsa özel seri numaralarını ve diğer ayırt edici alametlerini bir tutanağa bağlamak suretiyle tespit eder. Eşyanın yurtta kalma süresi sonu ile geçici ithali yapılan eşyaya ilişkin ilgili gümrük idaresince yapılacak denetimlerin daha sağlıklı olması için eşyanın tahsis yeri ve tahsis amacı açıkça belirtilir.

e) Muayene ile görevli memur tarafından düzenlenen ayniyet tespit tutanağının bir örneği çıkış işlemlerine esas olmak üzere ATA Karnesinin çıkış parçasına eklenir.

f) Yapılan bu işlemlerden sonra ATA Karnesinin ilgili bölümlerine meşruhat verilir, mühür ve imza tatbik edildikten sonra ithal sayfası koparılır ve ATA Karnesi kapsamı eşyanın gümrüklü sahadan ayrılmasına izin verilir. Karne kapsamı eşyanın yurda geçici ithali nedeniyle ayrıca karne sahiplerinin pasaportlarına özel işaretler konulmasına gerek yoktur.

g) Memurlar tarafından görevli oldukları süre içerisinde işlem gördükten sonra koparılarak biriktirilen ATA Karnesi ithal sayfaları nöbet sonunda imza karşılığı ilgili servise teslim edilir.

h) Karnenin ithal sayfaları yasal takiplerde kullanılmak üzere muhafaza edilir (ATA Karnelerine İlişkin 4 Seri Nolu Gümrük Genel Tebliği’nin 4.maddesi).

…

Devam Edecek.

23.11.2020

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.