Kerim Çoban
E.Gümrük ve Ticaret Başmüfettişi
Çoban Gümrük Dış Ticaret Denetim Danışmanlık ve
Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirliği A. Ş.
k.coban0306@gmail.com

Yatırım Teşvik Tedbirlerine Kısa Bir Bakış (3)

9- Mücbir Sebep Ve Fevkalade Hal Durumları:

- Teşvik belgesi düzenlenmesinden tamamlama vizesi işlemleri sonuçlanıncaya kadar devam eden işlemlerle ilgili olarak; a) Tabii afetler ve yangın (ilgili resmi kurumlardan alınacak yazı ile varsa sigorta hasar ekspertiz raporu aranır), b) Yatırımcının faaliyetlerinden kaynaklanmayıp diğer nedenlerle kamu idarelerinin aldığı kararlar ve uygulamalar sonucu yatırımcının faaliyet ve/veya yatırım yapamaz hale gelmesi (ilgili kamu kurumundan alınacak yazı aranır), c) Grev ve lokavt (İl çalışma müdürlüklerinden alınacak yazı aranır), ç) Devletçe konulan yasaklar, savaş ve abluka hali, d) Yatırımcının çoğunluk hissesi sahiplerinin ölümü (mahkeme kararı aranır), e) Yatırım konusu makine ve teçhizatın, yatırımcının iradesi ve kusuru dışında çalınması vb. sebeplerle elden çıkması (Resmi kurumlardan alınacak yazı aranır) halleri mücbir sebep ve fevkalade hal durumları olarak değerlendirilir (2012/1 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın Uygulanmasına İlişkin Tebliğin 22.maddesi).

10- Teşvik belgesinin revizesi:

2012/1 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın Uygulanmasına İlişkin Tebliğin 17.maddesine göre; Teşvik belgesinde kayıtlı olan değerlerde, yatırımın her aşamasında tevsik edilen bilgi ve belgelere istinaden yapılacak değerlendirme sonucunda Genel Müdürlük tarafından değişiklik yapılabilir. Teşvik belgesinde kayıtlı sabit yatırım tutarında veya belgede kayıtlı diğer bilgilerde değişiklik olması durumunda, yatırımcı tarafından revize gerekçesi veya ilgili bilgi ve belgeler ile birlikte Bakanlığa müracaat edilerek teşvik belgesinin revizesi talebinde bulunulur. Genel Müdürlük tarafından yapılacak değerlendirme neticesinde gerekçesi uygun bulunan teşvik belgeleri revize edilir. Yatırımcı bilgilerinde (Unvan, vergi dairesi, iletişim bilgileri ile diğer bilgiler) değişiklik yapılması durumunda Bakanlığa müracaat olmaksızın yatırımcı adına kullanıcı söz konusu değişiklikleri E-TUYS üzerinden günceller. Yatırıma başlama tarihinden sonra temin edilen, ancak makine teçhizat listelerinde yer almayan makine ve teçhizatın proje ile uyumlu olanları, teşvik belgesi kapsamında temin edilmiş sayılarak belge kapsamına dahil edilebilir.

11- Finansal Kiralama İşlemleri:

2012/1 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın Uygulanmasına İlişkin Tebliğin 20.maddesi ile Yatırım Teşvikle İlgili 9 Seri Nolu Gümrükler Genel Tebliğinin 11.maddesine göre; Teşvik belgesi kapsamında yer alan makine ve teçhizatın tamamı veya bir kısmı finansal kiralama yolu ile temin edilebilir. Finansal kiralama şirketinin Gümrük Vergisi (ile bize göre İlave Gümrük Vergisi) Muafiyeti ve KDV İstisnası desteklerinden yararlanabilmesi için, teşvik belgesi sahibi yatırımcı ile sözleşme yapılmış olması ve Genel Müdürlük tarafından finansal kiralamaya konu makine ve teçhizat listesinin onaylanmış olması gerekir. Finansal kiralama şirketleri aracılığıyla gerçekleştirilecek yatırımlar için finansal kiralama şirketi adına ayrı bir teşvik belgesi düzenlenmesi gerekmez. Yatırımcının teşvik belgesi dikkate alınarak finansal kiralama şirketi adına düzenlenen makine ve teçhizat listesi ile yerli-iç piyasadan temin ve/veya ithalat işlemleri gerçekleştirilir. Bu işlemlerde yatırımcı, finansal kiralama şirketleri ile müteselsilen sorumludur. Finansal kiralama işlemine konu makine ve teçhizatın devir, satış ve ihraç işlemleri, finansal kiralama şirketi ve yatırımcının birlikte müracaat etmeleri halinde, 21.madde hükümleri çerçevesinde 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ile 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanununun ilgili hükümleri saklı kalmak kaydıyla değerlendirilir.

- Finansal kiralamaya konu makine ve teçhizatın, yatırımcının mülkiyetine geçiş tarihine kadar Genel Müdürlüğün izni olmaksızın üçüncü kişilere satışı veya kiralanması durumunda her türlü sorumluluk finansal kiralama şirketine aittir. İflas veya sözleşmenin feshi veya yatırımın gerçekleşmemesi durumunda, yatırımcının mülkiyetine geçmemiş makine ve teçhizat için faydalanılan destekler ilgili mevzuat çerçevesinde finansal kiralama şirketinden geri alınır. Ancak, makine ve teçhizatın yatırımcının mülkiyetine geçmiş olması durumunda ilgili yasal düzenlemeler saklı kalmak kaydıyla yatırımcı sorumludur.

- Finansal kiralama işlemine konu makine ve teçhizatın başka bir yatırımcıya devrinin talep edilmesi halinde; finansal kiralama şirketi, devredecek yatırımcı ve devralacak yatırımcının birlikte müracaatı üzerine, yeni sözleşmeye istinaden devir işlemi yapılabilir. Devir sonucu yatırımın bütünlüğünün bozulması halinde devredecek yatırımcının teşvik belgesi iptal edilir. Ayrıca, yeni yatırımcının teşvik belgesinde kayıtlı destek unsurlarının, ilk yatırımcının yararlandığı destek unsurlarından daha düşük olması veya destek unsurunun hiç bulunmaması durumunda fazladan yararlanılan destekler ilgili mevzuat çerçevesinde geri alınır. Finansal kiralamaya konu makine ve teçhizatın başka bir finansal kiralama şirketine devri, ancak yatırımcının uygun görüşü ve Genel Müdürlüğün onayına istinaden yapılabilir.

- Teşvik belgesi kapsamındaki kullanılmış makine ve teçhizatın, kullanılmış ithal makine ve teçhizatın finansal kiralama yoluyla teminine izin verilebilir.

- 6361 sayılı Kanunun 31 inci maddesinde belirtilen ihbar süresinin bitimini müteakip en geç üç ay içerisinde kiralayan veya kiracı tarafından Bakanlığa bildirimde bulunulması kaydıyla, sözleşmenin feshedilmesi ve finansal kiralamaya konu makine ve teçhizatın bildirimi takip eden bir yıl içerisinde (Karar’ın 22.maddesi hükümleri hariç) devrinin talep edilmesi durumunda, finansal kiralama şirketi ile devralacak teşvik belgeli yatırımcının birlikte müracaatına istinaden yeni sözleşme çerçevesinde devir işlemi uygun görülebilir. Aksi takdirde, yararlanılan destekler finansal kiralama şirketinden geri alınır. Finansal Kiralama Şirketince teşvik belgesi kapsamında temin edilen makine ve teçhizatın ihracının talep edilmesi durumunda ihraç izni verilebilir.

- Finansal kiralamaya konu makine ve teçhizatın yatırımcıya teslim tarihinden itibaren 5 yıllık süre dolmadan devredilmesi durumunda her türlü yükümlülük finansal kiralama şirketine aittir. İflas veya sözleşmenin feshi veya yatırımın gerçekleşmemesi durumunda, beş yıllık süreyi doldurmamış makine ve teçhizat içeren teşvik belgeleri kapsamında yararlanılan destek unsurları ilgili mevzuatı çerçevesinde finansal kiralama şirketinden tahsil olunur. Ancak, makine ve teçhizatın beş yıllık süreyi doldurması halinde teslim tarihinden sonraki işlemlerde 474 sayılı ve 3065 sayılı Kanunlar ile Gelir Vergisi Kanununun ilgili hükümleri saklı kalmak üzere yatırımcı sorumludur.

– Finansal kiralama yoluyla gerçekleştirilecek yatırımlarda, kiralamaya konu makine ve teçhizatın yatırımcıya teslim edilerek beş yıllık sürenin dolması kaydıyla, yatırımcıya ait teşvik belgesinin herhangi bir nedenle iptali, finansal kiralama şirketine müeyyide uygulamayı gerektirmez. 5 yıllık sürenin dolmaması halinde, yatırımcının yükümlülüklerini yerine getirmemesi nedeniyle uygulanacak olan müeyyidelerden finansal kiralamaya konu makine ve teçhizata tekabül eden bölümü kısmen veya tamamen finansal kiralama şirketlerine de uygulanır. Bu fıkranın uygulanmasında 474 sayılı ve 3065 sayılı Kanunlar ile Gelir Vergisi Kanununun ilgili hükümleri dikkate alınır.

- Bu maddede belirtilmeyen hususlarda 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu hükümleri dikkate alınarak Genel Müdürlüğün görüşü doğrultusunda işlem tesis edilir. Finansal kiralamaya konu işlemin tamamlanmasını müteakip, finansal kiralama şirketi tarafından Genel Müdürlüğe gerçekleşmelerle ilgili bilgi verilir.

- Teşvik belgesi kapsamında temin edilmiş olan taşınır ve taşınmaz malların tamamı veya bir kısmı, finansal kiralama şirketi tarafından bizzat kiracıdan satın alınarak da (sat ve geri kirala) finansal kiralama işlemine konu edilebilir. Ancak, tamamlama vizesi yapılmış olmakla birlikte satış için asgari süreleri doldurmayan veya tamamlama vizesi yapılmamış teşvik belgeleri kapsamındaki taşınır ve taşınmaz mallar için Genel Müdürlüğün izni gerekir.

Not: Finansal kiralama Hakkında Daha Geniş Bilgi Edinmek İsteyenler, … Tarihinde “Muhasebetr.Com” Sitesinde Yayınlanacak “Finansal Kiralama İşlemlerine Kısa Bir Bakış (1), (2), (3)” Başlıklı Makalemize Müracaat Edebilirler.

- Yatırım teşvik belgesi kapsamında ithal edilen ve finansal kiralama sözleşmesine konu olan makine ve teçhizat için, finansal kiralama sözleşmesinin feshi nedeniyle, finansal kiralama şirketine yapılan teslim sırasında alınmayan KDV, teslim tarihinde uygulanan oran esas alınmak suretiyle 3065 sayılı KDV Kanununun 13/d. maddesi çerçevesinde tahsil edilir.

Diğer taraftan, KDV Kanununun 48.maddesinde ise, bu Kanuna göre vergisi ödenmeden veya eksik ödenerek yurda sokulan eşyaların hiç alınmamış veya eksik alınmış katma değer vergisi hakkında, Gümrük Kanunundaki esaslara göre işlem yapılacağı hüküm altına alınmıştır.

Bu itibarla, Yatırım teşvik belgesi kapsamında ithal edilen ve finansal kiralama sözleşmesine konu olan makine ve teçhizat için, finansal kiralama sözleşmesinin feshi nedeniyle teşvik belgesinin iptal edilmesi halinde, söz konusu makine ve teçhizata ait serbest dolaşıma giriş beyannamesinin tescil edildiği tarihte geçerli olan KDV oranı uygulanır (Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 2011/9 Sayılı Genelgesi).

12- Diğer Destek Unsurlarından Yararlanamama:

2012/3305 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın 29.maddesine göre; Bu Karar kapsamındaki destek unsurlarından yararlanan yatırım harcamaları, diğer kamu kurum ve kuruluşlarının desteklerinden yararlanamaz. Diğer kamu kurum ve kuruluşlarının desteklerinden yararlanılan veya yararlanılacak yatırım harcamaları için, bu Karar kapsamındaki desteklerden yararlanmak üzere Bakanlığa müracaat edilemez. Bu madde hükmüne aykırı davranılması halinde, bu Karar kapsamında yararlanılan destekler ilgili mevzuat çerçevesinde geri alınır. Ancak, diğer kamu kurum ve kuruluşlarının sadece sübvansiyonlu kredi desteğinden yararlanan yatırımlar, bu Karar kapsamında faiz veya kar payı desteği dışındaki diğer destek unsurlarından yararlandırılabilirler. Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı kapsamında desteklenmesine karar verilen yatırımlar, ilgili mevzuatları uyarınca, KOSGEB ve/veya TÜBİTAK tarafından da doğrudan desteklenebilir. Bu yatırımlarda, KOSGEB, TÜBİTAK veya diğer kamu kurum ve kuruluşları tarafından sağlanan desteklerden yararlanılarak gerçekleştirilen yatırım harcamaları, yatırım teşvik belgesine konu yatırımın bütünlüğünün sağlanması kapsamında değerlendirilebilir.

13- Uygulanacak Yaptırımlar:

2012/3305 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın 28.maddesi ile Yatırım Teşvikle İlgili 9 Seri Nolu Gümrükler Genel Tebliğinin 18.maddesine göre; 1) Bu Karar ile uygulama mevzuatında belirlenen hükümlere aykırı davranan, teşvik belgesindeki kayıt ve koşulları yerine getirmeyen, teşvik belgesi ile diğer belgelerde tahrifat yapan, sahte ve muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenleyen veya kullanan, yanlış ve yanıltıcı bilgi veren, diğer kurum, kuruluş veya firmalara karşı yükümlülüklerin yerine getirilmemesi nedeniyle icra veya iflas yoluyla yapılan işlemler de dâhil belge kapsamındaki makine ve teçhizatı öngörülen sürelerden önce satan veya satılmasına sebebiyet veren, teşvik belgesinde öngörülen sürede yatırımları tamamlamayan, belirlenen asgari yatırım tutarlarına uymayan yatırımcıların teşvik belgeleri bu maddenin ikinci fıkra hükmü saklı kalmak kaydıyla iptal edilir. 2) Yatırımcının mükellefiyetlerini kısmen yerine getirmediği ancak, belge iptalinin de gerekmediği durumlarda belge kapsamında sağlanan desteklerden bir kısmı müeyyide uygulanarak geri alınır. 3) Teşvik belgelerinin iptal edilmesi veya kısmi müeyyide uygulanması halinde sağlanan destekler 6183 sayılı Kanun hükümleri çerçevesinde yatırımcıdan geri alınır. 4) Yatırımcının mükellefiyetlerini yerine getirmemesi hâlinde uygulanacak olan müeyyidelerden finansal kiralamaya konu makine ve teçhizata tekabül eden bölümü, kısmen veya tamamen finansal kiralama şirketlerine de uygulanabilir.

- İthal makine ve teçhizatın tümünün veya bir bölümünün ithal tarihi itibariyle süre dolmadan izinsiz olarak satışı, devri veya temliki (Devretme/verme) ile ilgili fiillerin 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu çerçevesinde değerlendirilmesi gerektiğinden, teşvik belgesinin iptal edildiği veya belge kapsamındaki makine ve teçhizat için destek unsurlarının kaldırıldığı hallerde; a) Yararlanılan destek unsurlarının 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkındaki Kanun çerçevesinde tahsili sağlanır. b) Yatırımcıların haklı bir neden olmaksızın, tahsis amacına yönelik olarak ithal ettikleri eşyayı, ithal amacı dışında yatırım teşvik belgesinde belirtilen şartlara aykırı veya izinsiz olarak kullandıkları veya sattıklarının tespiti halinde, 5607 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin 6 ncı fıkrası hükmüne muhalefet nedeniyle suç duyurusunda bulunulur. c) Yukarıda belirtilen eylemden dolayı aynı zamanda ceza koyan diğer yasa hükümlerinin de ihlali halinde (evrakta sahtecilik suçlarında TCK hükümleri gibi) söz konusu yasa hükümleri uyarınca işlem yapılır.

14- Teşvik belgesinin iptali veya makine ve teçhizatın belge kapsamından çıkartılması:

1) Sanayi ve Teknoloji Bakanlığını tarafından herhangi bir nedenle; a) Teşvik belgesinin iptal edilmesi durumunda, iptale ilişkin karar mezkûr Bakanlık tarafından Resmî Gazete’de yayımlanır. Gümrük müdürlüklerinin işlemlerin takibine ilişkin sorumlulukları yayım tarihinde başlar ve iptal kararları düzenli olarak takip edilerek üçüncü fıkra uyarınca işlemler tamamlanır. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca çıkartılma nedeni ve herhangi bir yaptırım uygulanıp uygulanmayacağı hususu Gümrükler Genel Müdürlüğüne bildirilir. Söz konusu makine ve teçhizata sağlanan destek unsurları 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun çerçevesinde geri alınır.

2) Yatırım teşvik belgesi kapsamında ithal edilen makine ve teçhizata ait istisna uygulanmış katma değer vergisi, teşvik belgesinin iptal edilmesi veya makine ve teçhizatın teşvik belgesi kapsamından çıkarılması nedeniyle tahsil edilirken, 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 13 üncü maddesinin birinci fıkrasının (d) bendi uyarınca alınması gereken gecikme faizi 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun çerçevesinde tahsil edilir. 3) Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca herhangi bir nedenle teşvik belgesinin iptal edilmesi halinde gümrük idarelerince; a) İptal edilen yatırım teşvik belgesine istinaden Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca onaylanan makine ve teçhizat listesi kapsamında gümrüklerinden yapılan ithalat işlemleri tespit edilerek, sağlanan destek unsurları 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun çerçevesinde geri alınır. b) İthalat için müracaatta bulunulması durumunda muafiyet uygulanmaz (Yatırım Teşvikle İlgili 9 Seri Nolu Gümrükler Genel Tebliğinin 12.maddesi) .

15-A) Teşvik Belgelerinin İptali veya Makine-Teçhizatın Belge Kapsamından Çıkartılması Halinde Tahsilat:

19/06/2012 tarihli, 28328 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 2012/3305 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkındaki Bakanlar Kurulu Kararı'nın "Müeyyide" başlıklı 28.maddesinin üçüncü fıkrası "Teşvik belgelerinin iptal edilmesi veya kısmi müeyyide uygulanması halinde sağlanan destekler 6183 sayılı Kanun hükümleri çerçevesinde yatırımcıdan geri alınır." hükmünü, 9 Seri No.lu Gümrük Genel Tebliği (Yatırım Teşvik)’nin 12.maddesinin üçüncü fıkrası da "Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından herhangi bir nedenle teşvik belgesinin iptal edilmesi halinde gümrük idarelerince, iptal edilen yatırım teşvik belgesine istinaden Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca onaylanan makine ve teçhizat listesi kapsamında gümrüklerden yapılan ithalat işlemleri tespit edilerek, sağlanan destek unsurları 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun çerçevesinde geri alınır." Hükmünü haizdir.

Bu çerçevede, iptal edilen Yatırım Teşvik Belgeleri veya belge kapsamından çıkartılan makine-teçhizat için alınması gereken vergilere ilişkin ek tahakkuk kararı düzenlenmemesi, söz konusu vergilerin doğrudan 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun kapsamında takip edilmesi gerekmektedir.

B) Teşvik Belgelerinin İptali Veya Makine-Teçhizatın Belge Kapsamından Çıkartılması Halinde Müeyyide:

Yatırım teşvik belgesinin iptal edilmesi veya kısmi müeyyide uygulanması hususu yükümlülerin yapmış olduğu işlemlerde matrah farkı oluşmasını sağlamayacaktır. Dolayısıyla, yatırım teşvik belgelerinin iptal edilmesi veya makine-teçhizatın belge kapsamından çıkartılması halinde, sağlanan destek unsurlarından KDV'nin, 3065 sayılı KDV Kanunu'nun 51.maddesi kapsamında değerlendirilmesi mümkün değildir.  

Bu itibarla, iptal edilen yatırım teşvik belgeleri veya belge kapsamından çıkartılan makine-teçhizat çerçevesinde alınması gereken KDV için Gümrük Kanununun 234.maddesi uygulanmayacaktır.

Buna ilaveten, muafiyet/istisnadan faydalanmak üzere gümrük idaresine ibraz edilen geçerli bir yatırım teşvik belgesinin daha sonra iptal edilmesi veya makine-teçhizatın belge kapsamından çıkartılması durumunda tahsil edilmesi gereken vergi alacağı, Gümrük Kanununun 234 üncü maddesinin birinci fıkrası kapsamındaki beyanla muayene ve denetleme veya teslimden sonra kontrol sonucu oluşan bir fark olmadığından, beyan edilen KDV dışındaki diğer vergiler için de Gümrük Kanununun 234.maddesi çerçevesinde ceza kararı düzenlenmesi mümkün bulunmamaktadır (Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 2017/13 Sayılı Genelgesi).

II- YATIRIMLARA PROJE BAZLI DEVLET YARDIMI VERİLMESİNE İLİŞKİN 2016/9495 SAYILI KARAR İLE BU KARARIN UYGULANMASINA İLİŞKİN (2019/1) SAYILI TEBLİĞ IŞIĞINDA YATIRIM TEŞVİK TEDBİRLERİ

1- Amaç:

Yatırımlara Proje Bazlı Devlet Yardımı Verilmesine İlişkin 2016/9495 Sayılı Kararın Amacı: Kalkınma planları ve yıllık programlarda öngörülen hedefler doğrultusunda ülkemizin mevcut durumda veya gelecekte ortaya çıkabilecek kritik ihtiyaçlarını karşılayacak, arz güvenliğini sağlayacak, dışa bağımlılığını azaltacak, teknolojik dönüşümünü gerçekleştirecek, yenilikçi, Ar-Ge yoğun ve yüksek katma değerli yatırımların proje bazlı olarak desteklenmesine ilişkin usul ve esasların belirlenmesidir (Yatırımlara Proje Bazlı Devlet Yardımı Verilmesine İlişkin 2016/9495 Sayılı Kararın 1.maddesi).

2- Kararla Sağlanan Destekler:

2016/9495 sayılı Karar Kapsamında Sağlanan Destekler: 1) Bu Karar kapsamında proje bazlı olarak desteklenmesi uygun bulunan yatırımlara, aşağıdakilerden uygun görülen destek veya destekler sağlanabilir. Bu destekler: a) Gümrük vergisi muafiyeti. b) KDV istisnası. c) KDV iadesi. ç) Vergi indirimi veya istisnası. d) Sigorta primi işveren hissesi desteği. e) Gelir vergisi stopajı desteği. f) Nitelikli personel desteği. g) Faiz veya kâr payı desteği. ğ) Sermaye katkısı. h) Enerji desteği. ı) Kamu alım garantisi. i) Yatırım yeri tahsisi. j) Altyapı desteği. k) Kanunlarla getirilen izin, tahsis, ruhsat, lisans ve tesciller ile diğer yasal ve idari süreçlerde kolaylaştırıcı düzenleme yapılması. l) Hibe desteği. (Yatırımlara Proje Bazlı Devlet Yardımı Verilmesine İlişkin 2016/9495 Sayılı Kararın 3.maddesi).

3- Müracaat Ve Müracaatta Aranacak Belgeler:

1) Bakanlık başvuru esnasında veya 1.maddede belirtilen amaç doğrultusunda belirlediği yatırım konusunda bir veya birden fazla firmayı yatırım için davet edebilir veya duyuru yapmak suretiyle çağrıda bulunabilir. 2) Birinci fıkrada belirtilen davet veya duyuruya istinaden proje bazlı desteklerden yararlanmak isteyen yatırımcı firma, aşağıdaki bilgi ve belgelerle Bakanlığa müracaat eder. Bu belgeler; a) Ek 1’deki örneğe uygun olarak hazırlanmış yatırımcı firma ve proje bilgileri, yatırımın fizibilitesi, etki analizi ve yatırıma sağlanması istenilen destekler ile gerekçeleri. b) Yatırımcıyı temsil ve ilzama yetkili kişi veya kişilerce imzalı müracaat dilekçesi. c) Yatırımcıyı temsil ve ilzama yetkili kişilere ait noter tasdikli imza sirküleri ve şahıs şirketleri için imza beyannamesi.3) Bakanlık müracaatın değerlendirme aşamasında ihtiyaç duyduğu bilgi ve belgeler için talepte bulunabilir. 4) Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı kapsamında değerlendirilebilecek yatırım başvurulan, bu Program özelinde Bakanlıkça belirlenecek usul ve esaslar çerçevesinde gerçekleştirilir. (Yatırımlara Proje Bazlı Devlet Yardımı Verilmesine İlişkin 2016/9495 Sayılı Kararın 4.maddesi).

4- Değerlendirme:

1) Yapılan Müracaatlar, Bakanlık tarafından bu Kararın amacı ve; a) Ülkemizin mevcut durumda veya gelecekte ortaya çıkabilecek kritik ihtiyaçlarını karşılayabilme, b) Ülkemizde üretim kapasitesi yetersiz olan ürünlerde arz güvenliğini sağlayabilme, c) Ülkemizin teknoloji açığı olan alanlarda teknoloji kapasitesini geliştirme, ç) Dış ticaret açığı verilen alanlarda ithalat bağımlılığını azaltma, d) Yüksek katma değerli olma, e) Ülkemizde üretimi olmayan yeni nesil teknolojiler kullanılarak üretim yapılmasını sağlayabilme, f) Farklı sektörlerde ülkemize rekabet gücü kazandırabilme, g) Etkileşimde olduğu sektörlerde teknolojik dönüşümü hızlandırma ve bu sektörlerin gelişimine katkı sağlayabilme, ğ) Yenilikçi ve Ar-Ge'ye dayalı yatırım olma, h) Cari işlemler dengesini olumsuz etkileyen ve hammadde sıkıntısı yaşanılan sektörlerde gerçekleştirilecek yüksek katma değerli işlenmiş ürünlerin üretimine yönelik yatırım olma, ı) Ülkemizin hammadde potansiyelinin değerlendirilmesine olanak sağlayan entegre üretime yönelik yatırım olma, nitelikleri dikkate alınarak değerlendirmeye tabi tutulur.

2) Projelerin bu Karar kapsamında değerlendirmeye tabi tutulabilmesi için asgari sabit yatırım tutarının, bu Kararda belirtilen amaç ve kapsam doğrultusunda Öncelikli Ürün Listesindeki ürünlerin üretimine yönelik olan ve Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı kapsamında desteklenmesine karar verilen yatırımlar için ellimilyon Türk Lirası, diğer yatırımlar için ise beşyüzmilyon Türk Lirası olması gerekir.

3) Birinci fıkra çerçevesinde yapılacak değerlendirme sonucunda uygun bulunan proje veya projeler, Bakanlık tarafından Cumhurbaşkanına sunulur.

4) Cumhurbaşkanı tarafından desteklenmesine karar verilen projeler için Destek Kararı yayımlanır.

5) Bu Karar kapsamında desteklenmesi uygun görülmeyen müracaatlar, yatırımcının talep etmesi halinde Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar kapsamında değerlendirmeye alınabilir.

6) Yatırım tutarı ellimilyon Türk Lirası ile beşyüzmilyon Türk Lirası arasında olup, bu Karar kapsamındaki desteklerden yararlanmak isteyen Öncelikli Ürün Listesindeki ürünlere yönelik yatırım projeleri, Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı kapsamında değerlendirilir. Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı, Bakanlık tarafından belirlenecek çağrı planları dâhilinde yürütülür. Programa yapılan başvurular, Program Değerlendirme Komitesi tarafından birinci fıkra çerçevesinde ve pazar doygunluğu, destek ihtiyacı gibi kriterler dikkate alınarak değerlendirme ve önceliklendirmeye tabi tutulur. Bu değerlendirmeye göre uygun bulunan öncelikli projelerin, çağrı planındaki destek bütçesi ve benzeri kısıtlar dâhilinde, Program Değerlendirme Komitesince desteklenmesine karar verilebilir.

7) Program Değerlendirme Komitesi, Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı kapsamında, Öncelikli Ürün Listesindeki ürünlerin üretimine ilişkin olan yatırım projelerinden uygun gördüklerinin, 15/6/2012 tarihli ve 2012/3305 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar kapsamında “stratejik yatırım” olarak desteklenmesine karar verebilir (Yatırımlara Proje Bazlı Devlet Yardımı Verilmesine İlişkin 2016/9495 Sayılı Kararın 5.maddesi).

5- Teşvik Belgesi, Yatırım Süresi Ve Tamamlama Vizesi:

- Cumhurbaşkanı tarafından Destek Kararı ile proje bazlı olarak desteklenmesine karar verilen projeler için Bakanlıkça yatırım teşvik belgesi düzenlenir. 1) Yatırımın başlangıç ve bitiş tarihi Destek Kararında belirlenir. Desteklenecek yatırımların ek süre de dâhil olmak üzere Destek Kararında belirlenen sürede gerçekleştirilmesi esastır. 2) Yatırım tamamlama vizesi, yatırımın tamamlanmasını müteakip, Genel Müdürlük personeli ile ihtiyaç duyulması halinde yatırım konusuna bağlı olarak diğer ilgili Bakanlıklardan görevlendirilecek personelden oluşacak heyet tarafından yapılacak ekspertiz işlemi sonucunda gerçekleştirilir (Yatırımlara Proje Bazlı Devlet Yardımı Verilmesine İlişkin 2016/9495 Sayılı Kararın 6 ve 7.maddeleri).

- Yatırımın gerçekleşmemesi veya proje bazlı desteklerden faydalanmasına mesnet teşkil eden taahhütlerin yerine getirilememesi ve talep edilmesi halinde proje, yürürlükte olan Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar hükümleri çerçevesinde değerlendirilebilir. Ancak bu Karar kapsamında yararlanılıp, Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar kapsamında sağlanmayan destekler ile varsa fazladan yararlandırılan destekler, 11 inci maddenin birinci fıkrası hükümleri çerçevesinde geri alınır (Yatırımlara Proje Bazlı Devlet Yardımı Verilmesine İlişkin 2016/9495 Sayılı Kararın 9.maddesi).

6- Müeyyide:

1) Kamudan kaynaklanan nedenler hariç olmak üzere, yatırımın belirlenen süre içerisinde gerçekleştirilmesinden yatırımcı sorumludur. Yatırımcının Destek Kararında Öngörülen yükümlülüklerini yerine getirmemesi halinde indirimli kurumlar vergisi veya istisna uygulaması ile gelir vergisi stopajı teşviki nedeniyle zamanında tahakkuk ettirilmemiş vergiler, vergi ziyai cezası uygulanmaksızın gecikme faiziyle birlikte, diğer destekler ise 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümleri çerçevesinde geri alınır.

2) Bu Karar kapsamındaki desteklerden yararlanan yatırım harcamaları, diğer kamu kurum ve kuruluşlarının desteklerinden yararlanamaz.

- Diğer kamu kurum ve kuruluşlarının desteklerinden yararlanılan veya yararlanılacak yatırım harcamaları için, bu Karar kapsamındaki desteklerden yararlanmak üzere Bakanlığa müracaat edilemez. Bu madde hükmüne aykırı davranılması halinde, bu Karar kapsamında yararlanılan destekler ilgili mevzuat çerçevesinde geri alınır. Diğer kamu kurum ve kuruluşlarının sadece sübvansiyonlu kredi desteğinden yararlanılması halinde ise bu Karar kapsamı desteklerin kullandırılmasına ilişkin hususlar ilgili Destek Kararında belirlenir. Destek uygulaması için, sahte ve muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenlenmesi veya kullanılması, yanlış ve yanıltıcı bilgi verilmesi halinde, yararlanılan desteklerin tamamı 6183 sayılı Kanun hükümleri çerçevesinde geri alınır (Yatırımlara Proje Bazlı Devlet Yardımı Verilmesine İlişkin 2016/9495 Sayılı Kararın 11.maddesi İle Yatırımlara Proje Bazlı Devlet Yardımı Verilmesine İlişkin Kararın Uygulanmasına İlişkin 2019/1 Sayılı Tebliğ).

- Yatırımın gerçekleşmemesi veya proje bazlı desteklerden faydalanmasına mesnet teşkil eden taahhütlerin yerine getirilememesi ve talep edilmesi halinde proje, yürürlükte olan Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar hükümleri çerçevesinde değerlendirilebilir. Ancak bu Karar kapsamında yararlanılıp, Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar kapsamında sağlanmayan destekler ile varsa fazladan yararlandırılan destekler, 11.maddenin birinci fıkrası hükümleri çerçevesinde geri alınır (Yatırımlara Proje Bazlı Devlet Yardımı Verilmesine İlişkin 2016/9495 Sayılı Kararın 9.maddesi).

7- Diğer Hususlar:

-  Bu Kararda veya ilgili Destek Kararında yer almayan hususlar, yürürlükte olan Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar ve/veya ilgili diğer mevzuat hükümleri dikkate alınarak sonuçlandırılır.

- Hibe desteği, ilgili Destek Kararı ve bu Kararın uygulanmasına ilişkin Tebliğde belirlenen usul ve esaslara göre uygulanır.

- Destek Kararında belirlenen nitelikli personel sayısı ve brüt ücretleri dikkate alınarak ücret desteği verilir. Bu desteğin hesaplanmasında, söz konusu personele ilişkin Sosyal Güvenlik Kurumu kayıtları esas alınır.

- Sermaye katkısının öngörülmesi durumunda, söz konusu desteğin uygulanması ilgili Destek Kararında belirtilen kurum tarafından yapılır.

- Kamu alım garantisinin öngörülmesi durumunda, söz konusu desteğin uygulaması ilgili Destek Kararında belirtilen kurum veya kuruluşlar tarafından yürütülür.

- Altyapı desteğinin öngörüldüğü projeler için destek uygulaması ilgili Destek Kararında belirtilen altyapının yapımından sorumlu kurum veya kuruluş tarafından öncelikli olarak yerine getirilir.

- Destek Kararında belirtilen yatırımla ilgili izin, ruhsat, tahsis, lisans, tescil ve benzeri konularda istisna ve kolaylık öngörülmesi durumunda ilgili kamu kurum ve kuruluşları gerekli işlemlerin yerine getirilmesinden sorumludur.

- Makine ve teçhizat ithalatında gümrük vergisi muafiyeti ve KDV istisnası uygulaması Ticaret Bakanlığı tarafından yapılır.

- Bu Kararda yer alan KDV istisnası desteği ile Destek Kararında yer alması durumunda vergi indirimi, vergi istisnası, gelir vergisi stopajı desteği ve KDV iadesi desteklerinin uygulaması Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından yapılır.

- Destek Kararında sigorta primi işveren hissesi desteğinin öngörülmesi durumunda destek uygulaması Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı tarafından yapılır.

- Yatırım yeri tahsisi, Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca belirlenecek usul ve esaslar çerçevesinde gerçekleştirilir.

- Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı kapsamında desteklenmesine karar verilen yatırımlar, ilgili mevzuatları uyarınca, KOSGEB ve/veya TÜBİTAK tarafından da doğrudan desteklenebilir. Bu yatırımlarda, KOSGEB, TÜBİTAK veya diğer kamu kurum ve kuruluşları tarafından sağlanan desteklerden yararlanılarak gerçekleştirilen yatırım harcamaları, yatırım teşvik belgesine konu yatırımın bütünlüğünün sağlanması kapsamında değerlendirilebilir. (Yatırımlara Proje Bazlı Devlet Yardımı Verilmesine İlişkin 2016/9495 Sayılı Kararın 12.maddesi).

- Bu makalemizde, yukarıda yer alan desteklerden sadece “Gümrük vergisi muafiyeti” ve “Katma Değer Vergisi (KDV) istisnasından kısaca bahsedilmiş olup, diğer yatırım destek unsurları için Devlet Yardımı Verilmesine İlişkin Kararın Uygulanmasına İlişkin 2019/1 Sayılı Tebliğin 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 15 ve 16.maddesinde yer alan hükümlere bakılabilir.

III- ÖNCELİKLİ ÜRÜN LİSTESİ TEBLİĞİ

18.09.2019 tarih ve 30892 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Öncelikli Ürün Listesi Tebliğinin amacı; 15/6/2012 tarihli ve 2012/3305 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar ve 17/10/2016 tarihli ve 2016/9495 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Yatırımlara Proje Bazlı Devlet Yardımı Verilmesine İlişkin Karar hükümleri çerçevesinde Öncelikli Ürün Listesinin tespit edilmesidir. (Öncelikli Ürün Listesi Tebliğinin 1.maddesi).

Öncelikli ürün listesi: 1) Öncelikli Ürün Listesi ile Türkiye’de katma değerli üretimin artırılması hedefine yönelik olarak, 11 inci Kalkınma Planında belirlenmiş olan orta-yüksek ve yüksek teknoloji seviyesindeki odak sektörlerde, yerli üretimin sağlanması veya üretim kapasitesinin artırılması için öncelik verilecek ürünlerin belirlenmesi amaçlanmaktadır.

2) Orta-yüksek ve yüksek teknoloji düzeyine sahip sektörler olan Kimya (NACE Kodu 20), Eczacılık ile Tıbbi ve Dişçilikle İlgili Araç Gereçler İmalatı (NACE Kodu 21, NACE Kodu 3250), Bilgisayar, Elektronik ve Optik (NACE kodu 26), Elektrikli Teçhizat (NACE kodu 27), Makine (NACE kodu 28), Ulaşım Araçları (NACE Kodları 29 ve 30) sektörlerinde yer alan veya bu sektörlerin gelişimi için kritik önemi olan diğer sektör ürünleri arasından seçilen ürünler, sektörler bazında bu Tebliğe ekli listeler şeklinde ilan edilir.

3) Listeler; dış ticaret verileri, küresel rekabet koşulları, yerel ve küresel talep trendi, yurt içi üretim yetkinliği ve kapasitesi, sektörel ve sektörler arası teknolojik gelişime katkı gibi kriterler dikkate alınarak, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından belirlenir.

4) Ürünler, sektör özelindeki dinamikler de dikkate alınarak, farklı seviyelerde ürün kodları, ürün nitelikleri veya kullanılan teknolojiler şeklinde tanımlanabilir.

5) Makine sektörüne ilişkin öncelikli ürünler, Ek-1’de yer alan listede belirlenmiştir. (Öncelikli Ürün Listesi Tebliğinin 3.maddesi).

SONUÇ

Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında 2012/3305 sayılı Karar kapsamında yer alan desteklerin uygulanması açısından Türkiye’deki iller, sosyo-ekonomik gelişmişlik seviyeleri dikkate alınarak EK-1’de belirtilen altı bölgeye ayrılmıştır. Teşvik sistemi; genel, bölgesel ve stratejik yatırımların teşviki uygulamalarından oluşmaktadır.

- Bu makalemizde, yukarıda yer alan desteklerden sadece “Gümrük vergisi muafiyeti” ile “Katma Değer Vergisi (KDV)” istisnasından kısaca bahsedilmiş olup, diğer yatırım destek unsurları için Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında 2012/3305 sayılı Karar’ın 11, 12, 13, 14, 15, 16 ve 29.maddesi ile 2012/1 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın Uygulanmasına İlişkin Tebliğin 13, 14 ve 15.maddesi ile Devlet Yardımı Verilmesine İlişkin Kararın Uygulanmasına İlişkin 2019/1 Sayılı Tebliğin 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 15 ve 16.maddesinde yer alan hükümlere bakılabilir.

- Öncelikli Ürün Listesi ile Türkiye’de katma değerli üretimin artırılması hedefine yönelik olarak, 11.Kalkınma Planında belirlenmiş olan orta-yüksek ve yüksek teknoloji seviyesindeki odak sektörlerde, yerli üretimin sağlanması veya üretim kapasitesinin artırılması için öncelik verilecek ürünlerin belirlenmesi amaçlanmaktadır.

KAYNAKÇA:

• Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında 2012/3305 Sayılı Karar.
• Yatırımlara Proje Bazlı Devlet Yardımı Verilmesine İlişkin 2016/9495 Sayılı Karar.
• 2012/1 Sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın Uygulanmasına İlişkin Tebliğ.
• Yatırım Teşvikle İlgili 9 Seri Nolu Gümrükler Genel Tebliği.
• Yatırımlara Proje Bazlı Devlet Yardımı Verilmesine İlişkin Kararın Uygulanmasına İlişkin (2019/1) Sayılı Tebliğ.
• Öncelikli Ürün Listesi Tebliği.
• 4458 Sayılı Gümrük Kanunu. 
• Gümrük Yönetmeliği.
• Gümrük Yönetmeliği Ek No: 8 (Gümrük Kıymeti Yorum Notları).
• 5607 Sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu.
• 3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu.
• Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği.
• 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu.
• 5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu.
• 488 Sayılı Damga Vergisi Kanunu.
• Risk Yönetimi Ve Kontrol Genel Müdürlüğü’nün 2003/11, 2010/2, 2016/34 ve 2016/47 Sayılı Genelgeleri.
• Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 2011/9,  2017/13 Sayılı Genelgeleri.
• Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün ve İthalat Genel Müdürlüğü’nün Çeşitli Tasarruflu Yazıları.
• ÇOBAN Kerim, Eski, Kullanılmış ve/veya Yenileştirilmiş Eşyanın, Yurt Dışı Müteahhitlik ve Teknik Müşavirlik Hizmetleri Kapsamında Yurtdışında Kullanılan Makina ve Teçhizat İle İşyeri Nakli Suretiyle Sermaye Malları ve Diğer Malzemelerin Türkiye’ye İthali,  www.MuhasebeTR.com  (23.07.2019).

10.07.2020

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.