Kerim Çoban
E.Gümrük ve Ticaret Başmüfettişi
Çoban Gümrük Dış Ticaret Denetim Danışmanlık ve
Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirliği A. Ş.
k.coban0306@gmail.com

Geri Ödeme Sistemi

1- Geri Ödemenin Kapsamı: 1) Geri ödeme sistemi; Dahilde işleme izin belgesi/dahilde işleme izni kapsamında serbest dolaşıma giren hammadde, yardımcı madde, yarı mamul, mamul ile değişmemiş eşya, ambalaj ve işletme malzemesinden elde edilen işlem görmüş ürünün ihracı halinde, ithalat esnasında alınan verginin (işletme malzemesine ilişkin katma değer vergisi ve özel tüketim vergisi hariç) geri ödenmesidir. Bu kapsamda ithal edilen eşya için gümrük idaresince, ticaret politikası önlemleri uygulanır ve eşyanın ithali için öngörülen dış ticarette teknik düzenlemeler ve standardizasyon mevzuatı dahil diğer işlemlerin tamamlanması şartı aranır.

2) Ancak, dahilde işleme izin belgesi/dahilde işleme izni kapsamında A.TR dolaşım belgesi eşliğinde Avrupa Topluluğuna üye ülkelere ihraç edilecek işlem görmüş ürünün elde edilmesinde kullanılacak hammadde, yardımcı madde, yarı mamul, mamul ile değişmemiş eşyanın gümrük vergisi ile varsa toplu konut fonunun tahsil edilmesi ve bu vergilerin haricindeki vergilerin teminata bağlanması suretiyle ithalatına izin verilebilir. Bu kapsamda yapılacak ithalat esnasında ilgili gümrük idarelerince, sadece şartlı muafiyet sistemi çerçevesinde yapılan ithalatta aranan bilgi ve belgeler aranır.      

3) Ayrıca, dahilde işleme izin belgesi/dahilde işleme izni kapsamında menşe ispat belgeleri eşliğinde Avrupa Topluluğuna üye ülkelere, Pan-Avrupa Menşe Kümülasyonuna taraf ülkelere, Pan-Avrupa-Akdeniz Menşe Kümülasyonuna taraf ülkelere veya Serbest Ticaret Anlaşması imzalanmış bir ülkeye ihraç edilecek işlem görmüş ürünün elde edilmesinde kullanılacak hammadde, yardımcı madde, yarı mamul, mamul ile değişmemiş eşyanın gümrük vergisi ile varsa toplu konut fonunun tahsil edilmesi ve bu vergilerin haricindeki vergilerin teminata bağlanması suretiyle ithalatına izin verilebilir. Bu kapsamda yapılacak ithalat esnasında ilgili gümrük idarelerince, sadece şartlı muafiyet sistemi çerçevesinde yapılan ithalatta aranan bilgi ve belgeler aranır.

4) Geri ödeme sisteminden yararlanmak için, dahilde işleme izin belgesi/dahilde işleme izni alınması ve eşyanın geri ödeme sistemi kapsamında olduğunun gümrük idaresince ithalat esnasında belgeye/izne ilişkin gümrük beyannamesine kaydedilmesi zorunludur. Ayrıca, dahilde işleme izin belgesi ile ilgili satır kodunun gümrük beyannamesi üzerine kaydedilmesi gerekir.

5) Geri ödeme sisteminin kullanılması izni, işlem görmüş esas ürünlerin ihraç edilmesi imkanının bulunduğu ve Kanunun 117.maddesinde belirtilen şartlara uyulması halinde izin verilebilir.

Örnek 1: DİİB/Dİİ sahibi D firmasının, “Deri Ödeme Sistemi”nden faydalanarak DİİB/Dİİ kapsamında işleme faaliyetlerinde kullanmak üzere demir saç ithal ettiğini varsayalım. Yapılacak ithalat sırasında söz konusu eşyaya tekabül eden gümrük vergilerini paşin olarak ödenir, ticaret politikası önlemleri uygulanır ve eşyanın ithali için öngörülen dış ticarette teknik düzenlemeler ve standardizasyon mevzuatı dahil diğer işlemler tekemmül ettirilir. İşlem görmüş ürünün ihracı üzerine, ithalat esnasında alınan vergilerin (İşletme malzemesine ilişkin katma değer vergisi ve özel tüketim vergisi hariç) geri ödenir.

Geri ödeme sisteminden yararlanmak için, DİİB/Dİİ alınması ve eşyanın geri ödeme sistemi kapsamında olduğunun gümrük idaresince ithalat esnasında belgeye/izne ilişkin gümrük beyannamesine kaydedilmesi zorunludur. Ayrıca, dahilde işleme izin belgesi ile ilgili satır kodunun gümrük beyannamesi üzerine kaydedilmesi gerekir.            

2- Geri Ödeme Sisteminde İthal Eşya Oranı ve Hesaplanması: İşlem görmüş ürünlerin imalinde kullanılan ithal eşyasının oranı, gerektiğinde geri ödenecek veya alınmayacak gümrük vergilerinin hesaplanması için kullanılır. Bu hesaplama, bütün işlem görmüş ürünlerin Kanunun 121.maddesinde belirtilen gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulması halinde yapılmaz. Söz konusu hesaplama 361 ve 362.maddelerde ifade edilen yöntemlerle veya aynı sonucu veren başka herhangi bir yöntemle yapılır.

3- Miktar Ölçme Yöntemi: 1) Gümrük Yönetmeliği’nin 361.maddesine göre; İşlem görmüş ürünlerin esas alındığı birinci miktar ölçme yöntemi, dahilde işleme faaliyetlerinden sadece bir tür işlem görmüş ürün elde edilmesi durumunda kullanılır. Bu durumda, gümrük vergisi tahakkuk eden işlem görmüş ürünlerin miktarına tekabül eden ithal eşyanın miktarı; gümrük vergisi tahakkuk eden işlem görmüş ürünün, işlem görmüş ürünlerin toplam miktarına oranlanması sonucu bulunacak katsayının toplam ithal eşya miktarıyla çarpılması ile hesaplanır.

2) İthal eşyanın esas alındığı ikinci miktar ölçme yöntemi, dahilde işleme faaliyetleri sonucu işlem görmüş birden fazla ürün elde edilmesi ve ithal eşyasının bütün unsurlarının her işlem görmüş ürün içinde bulunması halinde uygulanır. Bu yöntemin uygulanmasına karar verilirken fireler dikkate alınmaz.

3) Gümrük vergisi tahakkuk eden işlem görmüş ürünlerin miktarına tekabül eden ithal eşyasının miktarı; birinci fıkrada gösterilen yöntemle bulunan katsayının üçüncü fıkraya göre hesaplanan ürünün imalatında kullanılan ithal eşyanın miktarıyla çarpılması ile hesaplanır.

4- Kıymet Ölçme Yöntemi: 1) Gümrük Yönetmeliği’nin 361.maddenin uygulanmadığı diğer bütün durumlarda, kıymet ölçme yöntemi uygulanır. Ancak gümrük idareleri izin sahibinin rızası ile ve basitleştirme amacıyla her iki yöntemin de benzer sonuçlar vereceği durumlarda kıymet ölçme yöntemi yerine 361.maddenin ikinci fıkrasında belirtilen miktar ölçme yöntemini kullanabilir.

2) İşlem görmüş her ürünün imalatında kullanılan ithal eşya miktarı; işlem görmüş her ürün değerinin, üçüncü fıkraya göre hesaplanan işlem görmüş ürünlerin toplam değerine oranlanması sonucu bulunacak katsayının, ithal eşyasının toplam miktarıyla çarpılması ile hesaplanır.

3) Kıymet ölçme yöntemini uygulamak için kullanılacak her farklı işlem görmüş ürünün değeri; alıcı ve satıcı arasındaki ilişkiden etkilenmemiş olması şartı ile aynı veya benzer ürünlerin Türkiye'de son satış fiyatı veya bu bilinmiyorsa, aynı şartla Türkiye'deki son fabrika çıkış fiyatı, esas alınarak tespit olunur.

4) Ürünün değerinin bu şekilde hesaplanamaması halinde, bu hesaplama ilgili gümrük idaresi tarafından uygun bir yöntem kullanılarak yapılır. 5) Gümrük yükümlülüğü doğan işlem görmüş ürünlerin miktarına tekabül eden ithal eşyasının miktarı, 361.maddenin birinci fıkrasında belirtilen yöntemle bulunan katsayının, ikinci fıkraya göre hesaplanan ithal eşyanın miktarıyla çarpılması ile hesaplanır – Ek-64.

5- Ürünün ve Beyannamenin Gümrüğe Sunulması: Dahilde işleme rejimini kapatan gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanımdan birine sokulacak herhangi bir işlem görmüş ürün veya gerektiğinde değişmemiş eşya ve bunların beyanına ilişkin beyanname, izinde belirtilen gümrük idaresine sunulur. Yapılan beyan, ilgili olduğu gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanım hükümlerine tabi olur. Geri ödeme sisteminin uygulandığı dahilde işleme rejimini kapatan gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanımda, Kanunun 71.maddesinde öngörülen basitleştirilmiş usuller, serbest dolaşıma giriş, ihracat ve yeniden ihracatta, bu konulardaki özel hükümler dikkate alınarak uygulanır.

- Geri ödeme sistemi çerçevesinde düzenlenen dahilde işleme izin belgesi/dahilde işleme izni kapsamında A.TR dolaşım belgesi eşliğinde Avrupa Topluluğu’na üye ülkelere veya menşe ispat belgeleri eşliğinde Avrupa Topluluğuna üye ülkelere, Pan-Avrupa Menşe Kümülasyonuna taraf ülkelere, Pan-Avrupa-Akdeniz Menşe Kümülasyonuna taraf ülkelere veya Serbest Ticaret Anlaşması imzalanmış bir ülkeye işlem görmüş ürün olarak ihraç edilmek üzere ithal edilen ancak süresi içerisinde ihracatı gerçekleştirilmeyen eşyaya ilişkin daha önce alınmayan vergi, bu Tebliğin 45.maddesi hükmüne göre tahsil edilir.

Örnek 2: 2006/12 Sayılı Dahilde İşleme Rejimi Tebliği’nin 43.maddesi kapsamında yukarıda ayrıntıları açıklanan şekilde, işlem görmüş ürün olarak ihraç edilmek üzere ithal edilen ancak süresi içerisinde ihracatı gerçekleştirilmeyen eşyaya ilişkin daha önce alınmayan vergiler, bu Tebliğin 45.maddesi hükmüne göre tahsil edilir.

6- Geri Ödeme Sistemi Uygulanmayacak Haller: 1- Geri ödeme sisteminden, Avrupa Topluluğuna üye ülkeler menşeli tarım ürünleri ithalatı hariç olmak üzere;

a) İthali miktar kısıtlamalarına tabi olan,

b) Tercihli tarife ya da özel bir şartlı muafiyet düzenlemesinden kotalar dahilinde yararlanabilen, c) Tarım politikası veya işlenmiş tarım ürünleriyle ilgili özel düzenlemeler çerçevesinde ithalat vergilerine tabi olan, ç) İthal eşyasının serbest dolaşıma giriş beyanının kabulü sırasında, işlem görmüş ürünlerden parasal ihracat iadesine tabi olan, eşya yararlandırılmaz.

2- Ayrıca; a) Bu Tebliğin 11.maddesinin ikinci fıkrası hükmü saklı kalmak kaydıyla, üçüncü ülke menşeli eşya kullanılarak elde edilen işlem görmüş ürünün A.TR dolaşım belgesi eşliğinde Avrupa Topluluğuna üye ülkelere,

 b) Bu Tebliğin 11.maddesinin üçüncü fıkrası hükmü saklı kalmak kaydıyla, üçüncü ülke menşeli eşyadan elde edilen işlem görmüş ürünün menşe ispat belgeleri eşliğinde Avrupa Topluluğuna üye ülkelere,

c) Bu Tebliğin 11.maddesinin üçüncü fıkrası hükmü saklı kalmak kaydıyla, Serbest Ticaret Anlaşması imzalanmış ülke menşeli olmayan eşyadan elde edilen işlem görmüş ürünün menşe ispat belgeleri eşliğinde anlaşma imzalanmış ülkeye, ç) Bu Tebliğin 11.maddesinin üçüncü fıkrası hükmü saklı kalmak kaydıyla, Pan-Avrupa Menşe Kümülasyonuna taraf ülkeler menşeli olmayan eşyadan elde edilen Kümülasyona dahil işlem görmüş ürünün menşe ispat belgeleri eşliğinde Kümülasyona taraf ülkelere,

d) Bu Tebliğin 11.maddesinin üçüncü fıkrası hükmü saklı kalmak kaydıyla, Pan-Avrupa-Akdeniz Menşe Kümülasyonuna taraf ülkeler menşeli olmayan eşyadan elde edilen Kümülasyona dahil işlem görmüş ürünün menşe ispat belgeleri eşliğinde Kümülasyona taraf ülkelere,

e) Serbest dolaşımda bulunan eşyadan üretilen işlem görmüş ürünün serbest bölgelere (serbest bölgelerden en geç belge/izin süresi bitiminden itibaren 3 (üç) ay içerisinde (a) ila (d) bentlerinde belirtilen ülkeler haricindeki ülkelere yapılan satışlar ile bu Tebliğin 28.maddesinin üçüncü fıkrası çerçevesinde gerçekleştirilen işlemler hariç), ihraç edilmesi halinde bu ihracat, geri ödeme sisteminden yararlandırılmaz.

Not: Bu konu başta olmak üzere, YYS Yıllık Faaliyet Raporu Hazırlanması, YYS Yıllık Zorunlu Eğitimlerinin Verilmesi, YYS Revizyonları, Ön İzleme, Yeni YYS Belgesi Hazırlıkları ve YYS Belgesi Alım Süreci, YYS Başvuru Formlarının Doldurulması, YYS Danışmanlığı, vb. Tüm YYS Süreçleri hakkında daha  fazla ayrıntılı bilgiyi, Gümrük ve Dış Ticaret Mevzuatı konularında gerekli Hukuki ve Mevzuat Desteğini, İdari ve Adli İtiraz Süreçleri, Dava Açılması, Dava Aşamalarının Takibi, İlgili Mevzuat Ve Hukuki Açılardan Gerekli İtiraz Ve Savunmaların Yapılarak Dava Sonucunun Olumlu Sonuçlandırılması, Sonradan Kontrol/ Firma İncelemesi Yaptırılması, Antrepo Açma, Antrepo Genişletme, AN6, AN7, AN8 Raporlarının düzenlenmesi, … vb, işlemleri, Sürekli/ Düzenli, Aylık, Yıllık Gümrük ve Dış Ticaret Danışmanlığı, Olay (Konu) Başı Gümrük ve Dış Ticaret Danışmanlığı, Gümrük ve Dış Ticaret Mevzuatı Eğitimleri, … vb. konularında yardım, destek, danışmanlık ve benzeri hizmetleri -İsterseniz- Firmalarımız “Çoban Gümrük Dış Ticaret Denetim, Danışmanlık ve Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirliği A. Ş.”den veya “Çözüm Denetim Gümrük Dış Ticaret Ve Danışmanlık A. Ş.”den alabilirsiniz.

7- Ödenen Verginin Geri Verilmesi: Geri ödeme sistemi çerçevesinde düzenlenen dahilde işleme izin belgesi/dahilde işleme izni ihracat taahhüdünün bu Tebliğin 38.maddesi hükmüne göre kapatılmasını müteakip 3 (üç) ay içerisinde, ithalat sırasında ödenen vergilerin iadesi için ilgili gümrük idaresine müracaat edilmesi zorunludur. Bu verginin ilgilinin müracaatı üzerine geri verme kararının alındığı tarihten itibaren 3 (üç) ay içerisinde gümrük idarelerince geri verilmemesi halinde, bu sürenin bitiminden itibaren 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun tecil faizine ilişkin hükümleri uygulanır. 

Örnek 3: Türkiye’de faaliyet gösteren E firmasının, makarna ve nişasta ihraç etmek için geri ödeme sistemi çerçevesinde buğday ithal ettiğini ve ithalat sırasında 100.000-TL tutarında gümrük vergileri ödediğini varsayalım. E firmasının, ihracata, DİİB/Dİİ ihracat taahhüdünün Tebliğin 38.maddesi hükmüne göre kapatılmasını müteakip 3 (üç) ay içerisinde, ithalat sırasında ödediği 100.000-TL tutarındaki vergilerin iadesi için ilgili gümrük idaresine müracaat eder. E firmasının müracaatı üzerine geri verme kararının alındığı tarihten itibaren 3 (üç) ay içerisinde gümrük idarelerince geri verilmemesi halinde, bu sürenin bitiminden itibaren 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun tecil faizine ilişkin hükümleri uygulanarak faiziyle birlikte mükelleme/E firmasına ödenir. 

- Geri ödeme sistemi kapsamında ithal edilen ancak belge/izin süresi içerisinde işlem görmüş ürün olarak  belge şartlarına uygun şekilde Türkiye Gümrük Bölgesi dışına veya serbest bölgelere (serbest bölgelere gerçekleştirilen ihracata konu eşyanın en geç belge/izin süresi bitiminden itibaren 3 (üç) ay içerisinde; serbest bölgelerden başka bir ülkeye satışının yapıldığının (bu Tebliğin 11, 12 ve 13.maddeleri çerçevesinde), serbest bölgelerde bulunan tesislerin yapımında kullanıldığının, serbest bölgelerde bulunan tesislerde makine-teçhizat, demirbaşa kayıtlı eşya veya bunların parçası olarak kullanıldığının, serbest bölgelerde yerleşik gemi inşa faaliyetinde bulunan firmalara gemi inşasında kullanılmak üzere tesliminin yapıldığının, serbest bölgelerden gümrüksüz satış mağazalarına satışının yapıldığının veya serbest bölgelerden kara, deniz ve hava taşıtlarına kumanya olarak tesliminin yapıldığının tevsik edilememesi halinde) ihracatı gerçekleştirilemeyen ithal eşyasına ilişkin alınan vergi iade edilmez.

- Geri ödeme sistemi çerçevesinde düzenlenen dahilde işleme izin belgesi/dahilde işleme izni kapsamında A.TR dolaşım belgesi eşliğinde Avrupa Topluluğu’na üye ülkelere veya menşe ispat belgeleri eşliğinde Avrupa Topluluğuna üye ülkelere, Pan-Avrupa Menşe Kümülasyonuna taraf ülkelere, Pan-Avrupa-Akdeniz Menşe Kümülasyonuna taraf ülkelere veya Serbest Ticaret Anlaşması imzalanmış bir ülkeye işlem görmüş ürün olarak ihraç edilmek üzere ithal edilen ancak süresi içerisinde ihracatı gerçekleştirilmeyen eşyaya ilişkin daha önce alınmayan vergi, bu Tebliğin 45.maddesi hükmüne göre tahsil edilir.

Örnek 4: Geri ödeme sistemi kapsamında ithal edilen ancak belge/izin süresi içerisinde işlem görmüş ürün olarak belge şartlarına uygun şekilde Türkiye Gümrük Bölgesi dışına veya serbest bölgelere ihraç edilmeyen eşyaya tekabül eden (ithalat sırasında ödenen) gümrük vergileri geri verilmez/iade edilmez ve daha önce alınmayan ithalat vergileri bu Tebliğin 45.maddesi hükmüne göre tahsil edilir.

KAYNAKÇA

• 4458 Sayılı Gümrük Kanunu.
• Gümrük Yönetmeliği.
• 2005/8391 Sayılı Dahilde İşleme Rejimi Kararı.
• İhracat 2006/12 Sayılı Tebliğ.

21.03.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.