Kenan Uğurlugelen
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
E. Öğretim Görevlisi
kenanugurlugelen@hotmail.com

Bağımsız Denetim Standartları Kapsamında Stoklar Denetiminde Yapılan Yanlışlıklar

TMS 2 Stoklar Standardı kapsamında stoklar; olağan iş akışı içinde satılmak üzere elde tutulan, satılmak üzere üretilmekte olan veya üretim sürecinde ya da hizmet sunumunda kullanılacak hammadde ve malzeme şeklinde bulunan varlıklardır. Stoklar, maliyet değeri ile net gerçekleşebilir değerin düşük olanı üzerinden ölçülür. Net gerçekleşebilir değer; olağan iş akışı içinde tahmini satış fiyatından, tahmini tamamlanma maliyetlerinin ve satışı gerçekleştirmek için gerekli olan tahmini maliyetlerin düşülmesiyle elde edilen tutardır.

Bağımsız denetim faaliyetleri kapsamında, denetime tabi olan işletmelerin büyük çoğunluğunda stok unsurları yer almaktadır. Bu işletmelerin finansal durum tablolarında ise stoklar toplamı, varlıklar içerisinde nispeten büyük bir yer tutmaktadır. Stokların, finansal tablolar açısından önemli olması durumunda denetçi, stokların mevcudiyeti ve durumuna ilişkin yeterli ve uygun denetim kanıtı elde etmesi gerekecektir. Denetçi tarafından gerçekleştirilecek fiziki stok sayımına yönelik faaliyetler, aşağıda sıralandığı şekilde yapılması gerekir:

• Mümkün ise fiziki stok sayımına katılmak (en az yılda bir kez fiziki olarak stokların sayılmasına ilişkin işletme yönetiminin oluşturduğu prosedürler kapsamında),
• İşletme yönetiminin, işletmenin fiziki stok sayımı sonuçlarının kayıt ve kontrol edilmesine yönelik talimat ve prosedürlerini değerlendirmek,
• İşletme yönetiminin stok sayıma ilişkin prosedürlerinin uygulanmasını gözlemlemek,
• Stokları tetkik etmek (değeri düşmüş, zarar görmüş, eskiyen stokların belirlenmesi ve varsa konsinye stok mevcudiyetinin tespiti vb.),
• Test sayımlarını yapmak (seçilen kalemler için muhasebe kayıtlarından fiziki stoklara ve fiziki stoklardan da muhasebe kayıtlarına gidilerek test edilmesi gibi),
• İşletmenin nihai stok kayıtlarının, stok sayım sonuçlarını doğru şekilde yansıtıp yansıtmadığına karar verebilmek için söz konusu kayıtlarla ilgili denetim prosedürlerini uygulamak,

Yukarıda da ifade edildiği üzere stoklar, birçok işletme açısından finansal tablolar kapsamında önemli ve büyük bir yer tutmaktadır. Hatta gerçekleştirilen denetim faaliyetleri kapsamında elde edilen kanıtların raporlanması sonucunda oluşan denetim raporunun olumlu görüşten şartlı görüşe kimi hallerde ise olumsuz görüşe dönüştürülmesine sebebiyet verebilmektedir.

Bu kadar önemli etkileri olan stok unsurları genellikle işletme yönetimi tarafından belirlenen tarihten ve/veya finansal tabloların hazırlandığı tarihten ziyade, sair nedenlerden dolayı denetçiler tarafından farklı tarihlerde yapılabilmektedir.

Fiziki stok sayımının finansal tablo tarihinden farklı bir tarihte yapılması durumunda denetçi, sayım tarihi ile finansal tablo tarihi arasında stoklarda meydana gelen değişikliklerin uygun olarak kaydedilip kaydedilmediğine ilişkin denetim kanıtı elde etmek için zorunlu kılınan prosedürlere (tetkik, sorgulama, doğrulama, gözlem vb.) ek olarak, denetim prosedürlerini uygulaması gerekecektir. 

Öngörülemeyen durumlardan dolayı fiziki stok sayımına katılamaması durumunda denetçi, bazı fiziki sayımları başka bir tarihte yapacak veya gözlemleyecek ve daha önceki sayım ile bu sayım arasında gerçekleşen işlemlere yönelik olarak denetim prosedürlerini uygulayacaktır.

Denetçinin fiziki stok sayımına katılımı mümkün değilse, stokların mevcudiyeti ve durumuyla ilgili yeterli ve uygun kanıt elde etmek için bu kez alternatif denetim prosedürlerinin uygulaması gerekir. Şayet bunun da mümkün olmaması durumunda denetçi, BDS 705 Bağımsız Denetçi Raporunda Olumlu Görüş Dışında Bir Görüş Verilmesi Standardı uyarınca olumlu görüş dışında bir görüş verecektir.

2021 yılında KGK tarafından yapılan incelemeler sonucunda stoklar ile ilgili olarak sıklıkla aşağıda ayrıntısı verilen bulgularla karşılaşılmıştır. Bu bakımdan denetçilerin stoklar ile ilgili aşağıda yer alan hususlar hakkında daha dikkatli olmaları gerekmektedir:

• Cari dönem stok alımlarının test edilmemesi,
• Stokların dönemselliğine ilişkin gerekli çalışmaların yapılmaması,
• Stok sayımına katılım sağlanmaması ve test sayımlarının yapılmaması,
• Net gerçekleşebilir değer testlerinin yapılmaması dolayısıyla stoklarda değer düşüklüğü olup olmadığına yönelik denetim prosedürlerinin uygulanmaması,
• Stok sayım tarihi ile finansal tablo tarihi arasında stoklarda meydana gelen değişikliklerin uygun olarak kaydedilip kaydedilmediğine ilişkin denetim prosedürü gerçekleştirilmemesi,
• İşletme yönetiminin stok sayımına ilişkin talimat ve prosedürlerinin temin edilip değerlendirilmemesi,

12.12.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.