Kenan Uğurlugelen
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
E. Öğretim Görevlisi
kenanugurlugelen@hotmail.com

TMS 36 Varlıklarda Değer Düşüklüğü

Başta işletmenin yöneticileri olmak üzere, işletmeye yasal defterlerin tutulması yönünde destek sağlayan meslek mensuplarının da yaşadığı sorunlardan birisi kuşkusuz değer düşüklüğü kavramıdır. İşletmenin finansal durum tablosunda sunulan varlıkların değerlerinin tespit edilmesi ve finansal raporlama tarihi itibarıyla gerçek durumun raporlanması, finansal tablo kullanıcıları bakımından çok önemlidir. Varlık unsurlarında yaşanan muhtemel değer düşüklükleri; muhasebe kârı üzerinde doğrudan, finansal risk açısından ise dolaylı bir olumsuz baskılayıcı unsur olarak değerlendirilir. 

İşletme yöneticileri ve/veya muhasebe hizmeti alımı yapılan işletmelerde meslek mensupları, finansal durum tablosunda raporlanan; maddi duran varlıklar, maddi olmayan duran varlıklar, şerefiye, maliyet yöntemi ile değerlenen yatırım amaçlı gayrimenkuller ile maliyet yöntemi ile gösterilen; bağlı ortaklıklar, iştirakler ve müşterek yönetime tabi iş ortaklıkları için her raporlama dönemi sonu itibariyle, değer düşüklüğüne uğramış olabileceğini gösteren bir belirtinin bulunup bulunmadığını değerlendireceklerdir.

Ancak, her halükarda finansal durum tablosunda raporlanmış olmakla birlikte; TFRS 9 Finansal Araçlar kapsamındaki finansal varlıklara, TMS 40 Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller kapsamında gerçeğe uygun değeri üzerinden ölçülen yatırım amaçlı gayrimenkullere, TMS 41 Tarımsal Faaliyetler kapsamında gerçeğe uygun değerden satış maliyetleri düşülmek suretiyle ölçülen tarımsal faaliyetlere ilişkin canlı varlıklara, TMS 2 Stoklar kapsamındaki stoklara, TFRS 15 Müşteri Sözleşmelerinden Hasılat uyarınca finansal tablolara alınan bir sözleşmenin yapılması veya yerine getirilmesi için katlanılan maliyetlerden doğan varlıklara, TMS 12 Gelir Vergileri kapsamında ertelenmiş vergi varlıklarına, TMS 19 Çalışanlara Sağlanan Faydalar kapsamında çalışanlara sağlanan faydalardan kaynaklanan varlıklara, TFRS 5 Satış Amaçlı Elde Tutulan Maddi Duran Varlıklar ve Durdurulan Faaliyetler kapsamında satış amaçlı elde tutulan olarak sınıflandırılan maddi duran varlıklara ilişkin değer düşüklüğü uygulanmaz.

Değer düşüklüğüne ilişkinin herhangi bir belirtinin mevcut olması durumunda; işletme, ilgili varlığın geri kazanılabilir tutarını tahmin eder. Geri kazanılabilir tutar; bir varlığın veya nakit yaratan birimin, satış maliyetleri düşülmüş gerçeğe uygun değeri ile kullanım değerinden yüksek olanıdır. Gerçeğe uygun değer; piyasa katılımcıları arasında ölçüm tarihinde olağan bir işlemde, bir varlığın satışından elde edilecek veya bir borcun devrinde ödenecek fiyattır. Kullanım değeri ise bir varlık veya nakit yaratan birimden elde edilmesi beklenen gelecekteki nakit akışlarının bugünkü değeridir. Değer düşüklüğü standardı kapsamında yer alan bir varlığın değer düşüklüğü; defter değerinin geri kazanılabilir değerden fazla olması durumunda ortaya çıkar. Bir başka ifadeyle, bir varlığın geri kazanılabilir tutarının defter değerinden düşük olması durumunda ortaya çıkar. Bu durumda söz konusu varlığın defter değeri geri kazanılabilir tutarına indirgenir. Anılan indirgeme, bir değer düşüklüğü zararıdır. Değer düşüklüğü zararının muhasebeleştirilmesinin ardından; ilgili varlığın kalıntı değeri (varsa) düşülmüş yeni defter değerinin kalan yararlı ömrü boyunca sistematik olarak dağıtılmasını sağlayacak bir şekilde, varlığa ilişkin amortisman tutarı gelecek dönemlerde düzeltilir.

Bu kavramların ve finansal durum tablosunda raporlanan standart kapsamındaki bir varlığın, değer düşüklüğüne nasıl uğradığına ilişkin konuyu örnek üzerinden açıklayalım.

Örnek: Bir işletme idari personelinin ofis amaçlı kullanması için 1 Ocak 2018 tarihinde 500.000 TL’ye daire satın almıştır. Dairenin muhasebeleştirilmesi için maliyet yöntemi tercih edilmiştir. Hurda değerinin bulunmadığı varsayımıyla doğrusal amortisman yöntemi kullanılarak 20 yıl boyunca daireyi itfa etmeyi planlamaktadır. 31 Aralık 2021 tarihinde ekonomik koşullarda yaşanan olumsuzluk nedeniyle dairenin değeri 350.000 TL’ye düşmüştür. İşletmenin daireyi elden çıkarması durumunda ise 15.000 TL maliyete katlanılacağı tahmin edilmektedir. Daireden beklenen nakit akışlarının bugünkü değeri 300.000 TL’dir.

Gerçeğe uygun değerin; piyasa katılımcıları arasında ölçüm tarihinde olağan bir işlemde, bir varlığın satışından elde edilecek veya bir borcun devrinde ödenecek fiyat olduğunu yukarıda belirtmiştik. Buna göre, dairenin gerçeğe uygun değeri 350.000 TL olacaktır.    

Kullanım değerinin; bir varlık veya nakit yaratan birimden elde edilmesi beklenen gelecekteki nakit akışlarının bugünkü değeri olduğunu yukarıda belirtmiştik. Buna göre, dairenin kullanım değeri 300.000 TL olacaktır.

Geri kazanılabilir tutarın ise; bir varlığın veya nakit yaratan birimin, satış maliyetleri düşülmüş gerçeğe uygun değeri ile kullanım değerinden yüksek olanı olduğunu yukarıda belirtmiştik. Buna göre, dairenin satış maliyetleri (15.000 TL) düşülmüş gerçeğe uygun değerinin 335.000 TL olduğu görülecektir. Kullanım değeri ise 300.000 TL olarak ifade edildiğinde bu iki değer arasında yüksek olan tutarın (335.000 TL) varlığın geri kazanılabilir tutarı olduğu hesaplanır.

Defter değerinin; bir varlığın birikmiş amortisman ve birikmiş değer düşüklüğü zararları indirildikten sonra finansal tablolara yansıtıldığı tutar olduğunu yukarıda belirtmiştik. Buna göre 1 Ocak 2018 tarihinde aktife alınan 500.000 TL değerindeki daireye ilişkin olarak 31.12.2021 tarihine kadar ayrılması gereken amortisman tutarı 100.000 TL (500.000 TL / 20 yıl x 4 yıl) olarak hesaplanır. İlgili varlığın defter değeri 400.000 TL olacaktır.

Varlığa ilişkin değer düşüklüğü; defter değerinin (400.000 TL) geri kazanılabilir değerden (335.000 TL) fazla olduğu görüldüğü için 65.000 TL olarak hesaplanacaktır.

18.05.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.