Kadir Gülerce
Sosyal Güvenlik Denetmeni
kgulercee@gmail.com

Sosyal Güvenlik Denetmenleri ve Sosyal Güvenlik Müfettişleri Tarafından Yapılan Denetim ve İncelemeye Engel Olmanın Sonuçları

5510 Sayılı Kanununun 59. Maddesinde, Kanunun uygulanmasına ilişkin işlemlerin Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurları eliyle yürütüleceği düzenlenmiştir. Kurumun Denetim ve Kontrolle görevli memurları Sosyal güvenlik Müfettişleri ve Sosyal Güvenlik Denetmenleridir.

KONU HAKKINDA YAPILAN YASAL DÜZENLEMELER

Bu Kanunun uygulanmasına ilişkin işlemlerin denetimi, Kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilmiş memurları eliyle yürütülür.

Kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilmiş memurlarının görevleri sırasında tespit ettikleri Kurum alacağını doğuran olay ve bu olaya ilişkin işlemler, yemin hariç her türlü delile dayandırılabilir. Bunlar tarafından düzenlenen tutanaklar aksi sabit oluncaya kadar geçerlidir. İşverenler ve sigortalılar ile işyeri sahipleri, tasfiye ve iflâs idaresinin memurları, işle ilgili gerçek ve tüzel kişiler, Kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilmiş memurlarına bilgi verilmek üzere çağrıldıkları zaman gelmek, gerekli olan defter, belge ve delilleri getirip göstermek ve vermek, görevlerini yapmak için her türlü kolaylığı sağlamak ve bu yoldaki isteklerini geciktirmeksizin yerine getirmekle yükümlüdürler. Kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilmiş memurları görevlerini yaparken, tüm kamu görevlileri gerekli kolaylığı gösterir ve yardımcı olurlar. (5510 Sayılı Kanun Madde 59)

Kanun maddesinde Kurum Denetim ve Kontrolle görevli memurlarının yetkileri ve bu yetkileri kullanırken istenilmesi durumunda tüm kamu görevlileri dahil olmak üzere konuyla ilgili herkesin yardımcı olması gerektiği düzenlenmiştir.

Düzenlemeye aykırı hareket edenler hakkında 5510 Sayılı Kanun’un 102. Maddesinin alt bentlerinde bazı idari para cezaları düzenlenmiştir. Biz Kurum denetim elemanı tarafından yapılan işlemlere engel olan işverenler, sigortalılar, işyeri sahipleri ve bu işle ilgili diğer kişiler hakkında uygulanacak idari ve adli cezaları anlatmaya devam edelim.

DİKKATLİ OLUN!!!

Konuyla bağlantılı olarak şunu da belirtmekte fayda görüyorum. İşveren veya diğer kişiler denetime engel olduğu için Denetim elemanı o konu hakkında araştırma inceleme yapmayı sonlandırmaz. İşveren veya diğer kişiler denetime engel olmaya çalışsa da denetim elemanı yapmış olduğu tespitleri tutanağa işyeri dışında da geçirebilir. Denetim elemanı tarafından yapılan tespitlerin doğruluğunun işverence kabul edilmesi veya tutanağın işverence imzalanması zorunlu değildir. Bu durumda işverene hem denetime engel olmaktan hem de yapılan tespitlerden dolayı ceza uygulanır. Diyelim ki denetim elemanı işverenin engel olması nedeniyle hiçbir tespit yapamadı. O zamanda işyerine kolluk kuvveti nezaretinde gidebilir ve işyerinde denetimini yapabilir. Yani işverenin Denetimle görevli memura engel olması sadece işyeri hakkında uygulanacak ceza tutarını arttırır. Ayrıca engelleme durumuna göre işveren hakkında adli işlem başlatılmasına da neden olabilir.

ENGEL OLMANIN CEZASI

I) Kurumun denetim ve kontrolle görevlendirilmiş memurlarının;

l) Bu Kanunun uygulanmasından doğan inceleme ve soruşturma görevlerini yerine getirmeleri sırasında işverenler, sigortalılar, işyeri sahipleri ve bu işle ilgili diğer kişiler görevlerini yapmasına engel olamazlar; engel olanlar hakkında eylemleri başka bir suç oluştursa dahi, asgari ücretin beş katı tutarında idari para cezası uygulanır.

2) Görevlerini yapmasını engellemek amacıyla cebir ve tehdit kullanan işverenler, sigortalılar, işyeri sahipleri ve bu işle ilgili diğer kişiler fiil daha ağır bir cezayı gerektiren ayrı bir suç teşkil etmediği takdirde Türk Ceza Kanunu’nun 265 inci maddesinin ikinci fıkrasına göre cezalandırılır. Bu suçu işleyenler hakkında ayrıca asgari ücretin on katı tutarında idari para cezası uygulanır. (5510 Sayılı Kanun Madde 102)

Diğer yandan söz konusu engelleme cebir ve tehdit içermesi halinde ise ilgili bendin (2) numaralı alt bendine göre idari para cezası uygulanacak ve Türk Ceza Kanunu’nun görevi yaptırmamak için direnme başlıklı 265. maddesine göre işlem yapılacaktır.

(1) Kamu görevlisine karşı görevini yapmasını engellemek amacıyla, cebir veya tehdit kullanan kişi, altı aydan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. (Türk Ceza Kanunu Madde 265)

Kanun maddesinde görüldüğü gibi Denetim elemanının işini yapmasına engel olanlara en az 5 asgari ücret idari para cezası uygulanmaktadır.

Eğer kişiler Denetim elemanına karşı cebir veya tehdit suçlarından birisini de işlerse kişi hakkında 10 asgari ücret idari para cezası uygulanacak ve kişiler hakkında Türk Ceza Kanunun 265. Maddesi kapsamında adli işlem başlatılacak ve kişiler 3 yıla kadar hapis cezasıyla yargılanacaktır.

DİĞER KİŞİLER HAKKINDA YAPILACAK İŞLEMLER

Kanun maddesinde açıkça görüldüğü gibi denetime engel olma durumunda sadece işverene değil denetime engel olan diğer kişilere de adli ve idari ceza uygulanmaktadır.

Söz konusu bent kapsamında yer alan fiilleri işleyenlerin gerçek kişi işverenler, adi ortaklığın ortakları veya tüzel kişi işverenin sahip ve ortakları, söz konusu işyerinde çalışan kişiler veya bu işle ilgili diğer kişiler olması halinde, söz konusu idari para cezaları bahsedilen kişiler adına tescil edilecek sanal işyeri dosyası üzerinden tahakkuk ettirilecek olup; ilgili işlemin yapılmasından sonra ise söz konusu sanal dosya kanun kapsamından çıkarılacaktır.

Yine söz konusu bent kapsamında ilgili suçun gerçek kişi işverenler, adi ortaklığın ortakları veya tüzel kişi işverenin sahip ve ortakları ile söz konusu işyerinde çalışan kişiler veya bu işle ilgili diğer kişiler ile birlikte gerçekleştirilmesi halinde, Kabahatler Kanununun suça iştiraki düzenleyen 14 üncü maddesinde yer alan “Kabahatin işlenişine birden fazla kişinin iştirak etmesi halinde bu kişilerin her biri hakkında, fail olarak idarî para cezası verilir.” hükmü gereğince engel olan her bir kişiye ayrı ayrı idari para cezası verilecektir. (2020/8 Sayılı İdari Para Cezası Genelgesi 2.15)

Örnek 2- Kurumun denetim ve kontrolle görevli memuru A işverenine ait işyerine 20/10/2017 tarihinde denetime gitmiş ancak işverenin işyerinde bulunan eşi ile işyerinde çalışan (B) denetime engel olmuştur. Bu durumda denetime engel olan işverenin eşi ile çalışan (B) hakkında 102. maddenin (I) bendinin (1) numaralı alt bendine göre ayrı ayrı asgari ücretin beş katı tutarında idari para cezası uygulanacaktır.

KONUYLA İLGİLİ GENEL BİR ÖRNEK

Örnek 1- 17/11/2017 tarihinde A işyerinde sigortasız işçi çalıştırıldığı yönündeki şikayeti incelemek amacıyla ilgili işyerinde Kurumun denetim ve kontrolle görevlendirilmiş memurunun engellenmesi halinde;

 1.777,50 x 5 = 8.887,50 TL= 8.887,00 TL idari para cezası uygulanacaktır.

İlgili işyerindeki kişilerin denetim ve kontrolle görevli kişiye karşı cebir kullanması halinde ise; 1.777,50 x 10 = 17.775,00 TL idari para cezası uygulanacak ve kişiler hakkında Türk Ceza Kanunun 265 inci maddesinin durumuna uygun bendine göre işlem yapılması sağlanacaktır.

 Öte yandan söz konusu bent kapsamında yer alan fiilleri işleyenlerin gerçek kişi işverenler, adi ortaklığın ortakları veya tüzel kişi işverenin sahip ve ortakları olması halinde ilgili cezalar mevcut işyeri dosyasından tahakkuk ettirilecektir.

SONUÇ OLARAK

Örnekler üzerinden konu net olarak anlatılmış ve açıklığa kavuşturulmuştur. Anlaşıldığı üzere yapılacak denetime engel olmanın işverene veya diğer kişilere bir faydası bulunmamaktadır. Çünkü Denetim elemanınca yapılan tespitlerin işverence veya diğer kişilerce kabul edilmesi veya tutanağın imzalanması zorunluluğu bulunmamaktadır.

İşyerinde kolluk kuvveti nezaretinde denetim yapıldığı durumlarda işveren uygulanacak ceza haricinde prestij kaybı da yaşayabilmektedir. Çünkü Polis / Asker nezaretinde iş sahası gezildiğinde işyerinde bulunan müşteriler veya komşu işletmelerce işverene farklı bir gözle bakılabilmektedir.

Sonuç olarak Denetim elemanına engel olmanın kimseye bir faydası bulunmadığının yazımızdan anlaşıldığı kanısındayım. Görüldüğü gibi engel olma durumunda eksikliklerden dolayı uygulanacak idari para cezası azalmamakta aksine daha da artabilmektedir. Onun haricinde duruma göre işverenin prestij kaybına uğraması ve yargı yoluna başvurulması durumunda hapis cezası ile yargılanması söz konusu olabilir.     

04.05.2021

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.