Kadir Gülerce
Sosyal Güvenlik Denetmeni
kgulercee@gmail.com

5510 Sayılı Kanuna Göre İşyeri Tescili ve İşyerinin Kanun Kapsamına Alınması

5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa göre işyerinde ilk defa sigortalı işçi çalıştırmaya başlayan kişinin bir defaya mahsus olmak üzere Kuruma işyeri dosyası tescil ettirmesi gerekmektedir. Konu hakkında ilgili mevzuat ve yapılması gereken işlemler şunlardır;

İŞYERİ TESCİLİ VE İŞYERİNİN KANUN KAPSAMINA ALINMASI NEDİR?

İşveren, örneği Kurumca hazırlanacak işyeri bildirgesini en geç sigortalı çalıştırmaya başladığı tarihte, Kuruma vermekle yükümlüdür. (Değişik ikinci cümle: 15/2/2018-7099/18 md.) Şirket kuruluşunun ticaret sicili memurluklarına bildirilmesi halinde yapılan bu bildirim Kuruma yapılmış sayılır ve ilgililerce ayrıca işyeri bildirgesi düzenlenmez. Ticaret sicili memurlukları, kendilerine yapılan bu bildirimi en geç on gün içinde Kuruma bildirmek zorundadır.

İşverenler, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılan kişileri, 7 nci maddenin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen sigortalılık başlangıç tarihinden önce, sigortalı işe giriş bildirgesi ile Kuruma bildirmekle yükümlüdür. Ancak işveren tarafından sigortalı işe giriş bildirgesi;

b) Yabancı ülkelere sefer yapan ulaştırma araçlarına sefer esnasında alınarak çalıştırılanlar ile Kuruma ilk defa işyeri bildirgesi verilecek işyerlerinde; ilk defa sigortalı çalıştırmaya başlanılan tarihten itibaren bir ay içinde çalışmaya başlayan sigortalılar için, çalışmaya başladıkları tarihten itibaren en geç söz konusu bir aylık sürenin dolduğu tarihe kadar, Kuruma verilmesi halinde, sigortalılık başlangıcından önce bildirilmiş sayılır. (5510 Sayılı Kanun Madde 8)

Bu maddede belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyenler hakkında, 102. maddenin birinci fıkrasının (b) bendi uyarınca idarî para cezası uygulanır. İdarî para cezası uygulanması, bu yükümlülüklerin yerine getirilmesine engel teşkil etmez. (5510 Sayılı Kanun Madde 11)

Bildirgenin gönderildiği tarih Kuruma verildiği tarih kabul edilecektir. İşyerinin tescil tarihi ise (kanun kapsamına alınış tarihi) sigortalı çalıştırılmaya başlanılan tarih olacaktır. Sigortalı çalıştırılmaya başlanılan tarih işyeri bildirgesinin verildiği tarihten önceki bir tarih ise işyeri bildirgesi süresinde verilmemiş kabul edilecektir. (2020/20 Sayılı Genelge 2 Bölüm 1.2)

YASAL SÜRESİNDE TESCİL EDİLMEYEN İŞYERİ HAKKINDA UYGULANACAK İDARİ PARA CEZASI

b) 11 inci maddesinde belirtilen bildirgeyi, Kurumca belirlenen şekle ve usȗle uygun vermeyenler veya Kurumca internet, elektronik veya benzeri ortamda göndermekle zorunlu tutulduğu halde, anılan ortamda göndermeyenler veya bu Kanunda belirtilen süre içinde Kuruma vermeyenlere;

1) Kamu idareleri ile bilânço esasına göre defter tutmak zorunda olanlar için asgari ücretin üç katı tutarında,

2) Diğer defterleri tutmak zorunda olanlar için asgari ücretin iki katı tutarında,

3) Defter tutmakla yükümlü olmayanlar için bir aylık asgari ücret tutarında, idari para cezası uygulanır. (5510 Sayılı Kanun Madde 102)

İlgili Kanun maddesinde en geç sigortalı çalıştırmaya başlandığı tarihte işyerinin Kuruma tescil ettirilmesi gerektiği düzenlenmiştir. İşverence işyeri yasal süresinde tescil ettirilmezse işyeri hakkında 5510 Sayılı Kanun’un 102. Maddesinin Birinci Fıkrasının (b) bendi kapsamında idari para cezası uygulanacağı belirtilmiştir. Uygulanacak idari para cezası tutarı işverence tutulması zorunlu defter türü dikkate alınarak fiilin işlendiği tarihteki asgari ücret üzerinden hesaplanmaktadır.

Sonuç olarak işyerinde ilk defa sigortalı çalıştırmaya başlayacak işveren bir defaya mahsus Kuruma dosya tescil ettirmelidir. Bir kere tescil ettirdiği takdirde aynı dosyadan işe alacağı diğer sigortalıları bildirebilecektir.

Kanunda en geç işyerinde sigortalı çalıştırmaya başlandığı tarihte işyerinin tescil ettirilmesi gerektiği düzenlenmiştir. Yani işveren isterse daha önceki bir tarihte de işyerinde sigortalı çalıştırmaya başlayacağını Kuruma bildirerek sorumluluğunu yerine getirmiş olabilir.

İşyerinin tescil ettirildiği tarihte işyerinde sigortalı çalıştırmaya başlayacak diye bir zorunluluk bulunmamaktadır. Yani işveren işyerinde sigortalı işçi çalıştırmaya başlayacağını daha erken bir tarihte bildirebilir ve sigortalıyı da daha sonraki bir tarihte işe başlatabilir. Bu durumda da işyerinin tescil tarihi ile işyerinin kanun kapsamına alındığı tarih farklılık gösterecektir.

Konu hakkında örnekler:

Örnek 1: Ahmet isimli kişi 10.2.2020 tarihinde açtığı manavda faaliyetine başlamıştır. İlk zamanlarda tek başına işyerini idare etmiştir. Fakat işlerinin artması nedeniyle 15.3.2020 tarihinde işbaşı yapmak üzere anlaştığı 1 kişiyi sigortalı olarak işe almıştır. Ahmet işyerini 10.3.2020 tarihinde Kuruma tescil ettirmiş ve 15.3.2020 tarihinde işyerinde sigortalı olarak 1 kişiyi çalıştıracağını beyan etmiş olup işçiye ait işe giriş bildirgesini 20.3.2020 tarihinde Kuruma vermiştir.

Cevap: Örnekte işveren işyerini sigortalının çalışmaya başladığı 15.3.2020 tarihinden önce Kuruma tescil ettirmiştir. İşçi 15.3.2020 tarihinde işyerinde çalışmaya başladığından işyeri 15.3.2020 tarihinde kanun kapsamına alınmıştır. İşverenin ilk defa sigortalı çalıştırmaya başladığı 15.3.2020 tarihi itibariyle işçiyi bildirmesi için 1 ay süresi bulunmaktadır. Yani işveren en geç 15.4.2020 tarihine kadar işçiye ait giriş bildirgesini Kuruma vermelidir. İşveren işyeri tescilini ve işçiye ait işe giriş bildirgesini yasal süresinde Kuruma verdiği için işyeri hakkında herhangi bir idari para cezası uygulanmayacaktır.

Örnekten anlaşıldığı gibi ilk işyerinde ilk defa sigortalı işçi çalıştırmaya başlandığı tarihte işe giriş bildirgesi verilmesi için belirlenen 1 aylık yasal süre başlamaktadır. Uygulamada işyeri tescil tarihinde sigortalıya ait işe giriş bildiriminin yapılması durumunda idari para cezası uygulanacağına dair yanlış bir görüş bulunmaktadır.

İlk defa işyeri dosyası tescil ediliyorsa işe girecek sigortalıların bildirimi için 1 aylık süre bulunmaktadır. Yani en geç sigortalıyı çalıştırmaya başladığı tarihte dosya tescil ettiren işveren sigortalıyı işe başlattığı tarihten itibaren 1 ay içinde Kuruma bildirebilecektir.

Örnek 2 : A işyerinde ilk defa 20.8.2020 tarihinde 2 sigortalı çalışmaya başlamıştır. İşveren tarafından 15.9.2020 tarihinde 1 sigortalı daha işe alınmıştır. İşveren işyerini 20.8.2020 tarihinde tescil ettirmiştir. İlk defa çalışmaya başlayan 2 sigortalıya ait işe giriş bildirimini sırasıyla 20.8.2020 tarihinde diğerini ise 19.9.2020 tarihinde, sonradan işe aldığın 1 sigortalının işe giriş bildirimini de 18.9.2020 tarihinde yapmıştır.

Cevap: İşveren en geç sigortalı çalıştırmaya başladığı tarihte yani 20.8.2020 tarihinde işyerini tescil ettirmiştir. Bu nedenle işyeri tescili için herhangi bir ceza uygulanmayacaktır.

İşveren ilk defa işyerinde sigortalı çalıştırmaya başladığı 20.8.2020 tarihinde 1 tanesinin ve 1 aylık süre olan 20.9.2020 tarihine kadar kalan 2 sigortalının işe giriş bildirimini Kuruma yapmıştır. İlk defa işyerinde sigortalı çalıştırmaya başlandığı tarihten itibaren 1 aylık süre içinde işe giren sigortalıların tamamı bu süre sona erdiği tarihe kadar Kuruma bildirilebilirse işveren yasal süresinde bildirim yapmış kabul edilir.

KONUYU ÖZETLEYECEK OLURSAK;

Sonuç olarak işyerinde ilk defa sigortalı işçi çalıştırmaya başlayacak olan işverenin durumu en geç sigortalı çalıştırmaya başladığı tarihte Kuruma bildirmesi ve işyeri dosya tescil ettirmesi gerekmektedir. Yani işveren en geç sigortalının çalışmaya başlamadığı tarihte de bu bildirimi yapabilir.

İşverenin işyerinde ilk defa sigortalı işçi çalıştırmaya başlayacağını Kuruma bildirdiği tarihten itibaren 1 ay içinde işe giren sigortalıları Kuruma bildirmesi gerekliymiş gibi yanlış bir bilgi bulunmaktadır.

İşverenin işyerinde ilk defa sigortalı işçi çalıştıracağını Kuruma bildirdiği tarihin işyerinde sigortalıyı çalıştırmaya başladığı tarihten önce ki bir tarih  olabileceği dikkate alınmalı ve ilk defa işyerinde sigortalı işçinin çalışmaya başladığı tarihten itibaren 1 aylık bildirim süresinin başladığı hususuna dikkat edilmelidir.

Genellikle işverenin işyerini tescil ettirdiği tarihle işyerinde çalışmaya başlayan sigortalının işe giriş tarihinin aynı olması durumunda idari para cezası uygulanacağı düşünüldüğünden sigortalının işe girişi tescil tarihinden 1 gün sonraymış gibi bildirilmektedir. Bu durum işçi açısından hak kaybına, işveren açısından ise ilerde tespit yapılması durumunda işyeri hakkında gereksiz idari para cezasına uygulanmasına neden olmaktadır.

İşyerinde ilk defa sigortalı çalıştırmaya başlandığı tarihte dosya tescil ettirilebileceğinden işyeri tescil tarihi ile sigortalının işe giriş tarihinin aynı olmasının Kanuna aykırı bir durum olmadığını özellikle belirtmekte fayda görüyorum.       

Saygılarımla.

20.04.2021

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.