Kadir Gülerce
Sosyal Güvenlik Denetmeni
kgulercee@gmail.com

Sonradan Kuruma Düzeltme Amaçlı Verilen Aylık Prim Hizmet Belgesi (APHB) veya Muhtasar Prim Hizmet Beyannamesi (MPHB) Hakkında Yapılacak İşlemler

İşveren tarafından Kuruma hatalı veya eksik bildirildiği yasal süresi geçtikten sonra anlaşılan APHB veya MPHB hakkında nasıl bir yol izlenmelidir?

Konuyla ilgili asıl düzenlemeler 5510 Sayılı Kanun’un alt mevzuatlarında yapılmıştır. Konuyla ilgili yapılan düzenlemeler ve konu hakkındaki açıklamalarımız şöyledir;

(1) Diğer Kanunlara göre defter tutmakla yükümlü bulunan işveren, alt işveren ve sigortalıyı devir alanlar tarafından Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılanlara ilişkin yasal süresi geçirildikten sonra Kuruma verilen aylık prim ve hizmet belgeleri, doğruluğu, fiilen yapılan denetimler sonucu veya işyeri kayıtlarından yapılan tespitlerden anlaşılması hâlinde işleme konulur. Aylık prim ve hizmet belgesinin fiilen yapılan tespitler (Ek ibare:RG-5/12/2017-30261) ile sadece alınan ifadeler sonucunda işleme alınmasında, tespitin yapıldığı tarihten geriye doğru en fazla bir yıllık süreye ilişkin olan kısmı dikkate alınır. (Değişik cümle:RG-5/12/2017-30261) Diğer Kanunlara göre defter tutmakla yükümlü olmayan işveren, alt işveren ile sigortalıyı devir alanlar tarafından Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılanlara ilişkin yasal süresi geçirildikten sonra Kuruma verilen aylık prim ve hizmet belgelerinin doğruluğunun fiilen yapılan denetimler, araştırmalar, soruşturmalar ve incelemeler sonucu anlaşılması hâlinde işleme konulur; ancak fiilen yapılan tespitler ile sadece ifadelere dayanılarak geriye doğru verilen hizmetlerin en fazla bir yıllık süreye ilişkin olan kısmı dikkate alınır. (SSİY Madde 103)

Yönetmeliğin ilgili maddesinde; sonradan verilen APHB/MPHB ‘ lerin yapılacak denetim veya kaydi inceleme sonucunda işleme alınabileceği belirtilmiştir. Sonradan verilen hizmet belgesinin fiilen yapılacak tespitlerde resmi belge aranmaksızın bir yıl geriye dönük olan kısmının işleme alınabileceği, bir yılı aşan kısmının ise fiili tespit olsa bile resmi belge olmaksızın işleme alınamayacağı, fiili tespit yapılması mümkün değilse kayıt belgeler üzerinden tespit yapılmaya çalışılacağı, kayıt belgelerden tespit yapılması durumunda sonradan verilen APHB/MPHB’ lerin işleme alınabileceği, kayıt belgeler üzerinden de tespit yapılamazsa sonradan verilen bildirgelerin işleme alınmayacağı düzenlenmiştir. Fiili tespitten kasıt yapılacak yerel denetimde bildirgede belirtilen hususların doğrulanması durumudur.

(2) Yasal olarak verilmesi gereken son günü takip eden günden başlanarak takip eden üçüncü ayın sonuna kadar Kuruma verilen asıl veya ek nitelikteki aylık prim ve hizmet belgesi, aksine bir tespit veya şüpheli bir durum yoksa ve aylık prim ve hizmet belgesinde kayıtlı olan sigortalıların sigortalı işe giriş bildirgelerinin yasal süresi içinde veya aylık prim ve hizmet belgesinin ilişkin olduğu aydan önceki bir tarihte Kuruma verilmiş olması hâlinde, söz konusu belge, ayrıca incelemeye gidilmeksizin işleme alınır. (SSİY Madde 103)

Aynı yönetmeliğin yukarıdaki bendinde konu hakkında istisna getirilmiş ve sonradan verilecek bildirgenin üç aylık süre içinde verilmesi durumunda incelemeye sevk edilmeksizin işleme alınacağı düzenlenmiştir. Tabi üç aylık süre içinde olsa bile bazı hususları taşıması gerektiği düzenlenmiştir. Bunlar sigortalının işe giriş bildiriminin yasal süresi içinde veya önceki aylarda Kuruma bildirilmesi ve bildirgede şüpheli bir durum olmaması olarak belirtilmiştir. Konunun anlaşılması için en iyi yol örnek vermek olacaktır.

Örneğin A işyerinde 10.5.2020 tarihinde çalışmaya başlayan Ahmet DUR’ un işe giriş bildirimi 11.5.2020 tarihinde yapılmıştır. Bu kişinin ilgili ayda geçen hizmetleri 2020/5 dönemi APHB ile Kuruma bildirilmemiştir. İşveren durumu 15.8.2020 tarihinde fark etmiş ve Ahmet DUR adına 2020/5 dönemi için Ek APHB/MPHB vermiştir. Kurumca yapılacak işlemler nelerdir?

  Cevap: İlk olarak işveren için üç aylık süre 30.9.2020 tarihinde sona erecektir. İşveren ilk şartı sağlamış ve üç aylık süre içinde Ek APHB/MPHB’ yi Kuruma vermiştir. Ancak Ahmet DUR isimli sigortalının 10.5.2020 tarihli işe giriş bildirimi yasal süresi dışında 11.5.2020 tarihinde yapılmıştır. Bu nedenle işveren tarafından ek APHB/MPHB üç aylık süre içinde verilmiş olsa da sigortalının işe giriş bildirimi yasal süresi dışında yapıldığından Ek APHB/MPHB incelemeye sevk edilecek ve sonucuna göre işleme alınıp alınmayacağı belirlenecektir.

Örnekteki 10.5.2020 tarihli işe giriş bildiriminin 9.5.2020 tarihinde Kuruma bildirildiğini varsayarsak;

Bu sefer sigortalının işe giriş bildirimi yasal süresinde verildiği, işverence Ek APHB/MPHB üç aylık süre içinde Kuruma verildiği ve başkaca şüpheli bir durum bulunmadığı değerlendirileceğinden sonradan verilen Ek bildirge incelemeye sevk edilmeksizin işleme alınacaktır.

Defter tutmakla yükümlü olup olmadığına bakılmaksızın yasal olarak verilmesi gereken son günü takip eden günden başlanarak takip eden üçüncü ayın sonuna kadar çalıştırılan sigortalıların prime esas kazanç ve hizmetlerine ilişkin verilen iptal hariç, asıl veya ek nitelikteki aylık prim ve hizmet belgeleri (fiili hizmet süresi zammı kazandırılması hali dahil) -Aksine bir tespit veya işyerinin kontrollü ve otomatik şüpheli işyeri tanımlamasının bulunması gibi şüpheli bir durumun olmaması -Aylık prim ve hizmet belgesinde kayıtlı olan sigortalıların sigortalı işe giriş bildirgelerinin yasal süresi içinde veya aylık prim ve hizmet belgesinin ilişkin olduğu aydan önceki bir tarihte verilmiş olması, şartlarının birlikte gerçekleşmesi durumunda aylık prim ve hizmet belgesinin tahakkuk ve hizmet kısmı, ayrıca incelemeye gidilmeksizin işleme alınacaktır.

Örnek 1 : Defter tutmakla yükümlü olmayan (B) gerçek kişisince, 2017/Kasım ayına ilişkin olarak düzenlenen ve 2 sigortalının kayıtlı olduğu aylık prim ve hizmet belgesinin 26/3/2018 tarihinde Kuruma verildiği varsayıldığında, belgede kayıtlı sigortalıların her ikisine ilişkin işe giriş bildirgelerinin yasal süresi içinde verilmiş olması veya aylık prim ve hizmet belgesinin ilişkin olduğu aydan önceki bir tarihte verilmiş olması ve aksine yapılmış bir tespitin bulunmaması halinde, bahse konu prim belgesi ayrıca incelemeye sevk edilmeden işleme konulacaktır. Buna karşın, söz konusu prim belgesinde kayıtlı sigortalılardan birinin veya ikisinin işe giriş bildirgesinin yasal süresi dışında verilmiş olması veya belgede kayıtlı sigortalıların işe giriş bildirgelerinin yasal süresi içinde verilmiş olmasına rağmen, söz konusu belgenin yasal verilmesi gereken sürenin sonundan itibaren üç aylık süre geçirildikten sonra (örnek yönünden 1/4/2018 veya sonraki bir tarihte) Kuruma verilmiş olması halinde, söz konusu prim belgesi, incelemeye sevk edilecektir. (2020/20 Sayılı İşveren İşlemleri Genelgesi)

Yukarıdaki genelgede konu hakkında daha ayrıntılı düzenleme yapılmış ve konunun daha iyi anlaşılması için somut örnek verilmiştir.

İptal niteliğindeki aylık prim ve hizmet belgeleri 3 aylık süre içinde verilip verilmediğine bakılmaksızın incelemeye sevk edilecektir. Ancak sonradan düzenlenebilir niteliğinde olmayan belgelerle birlikte iptal gerekçesinin kanıtlanması halinde aylık prim ve hizmet belgesi incelemeye sevk edilmeksizin işleme alınacaktır.

Örnek 2: (A) sigortalısının 2018 Mart ayında Kuruma bildiriminin yapıldığı ancak söz konusu dönemde yurt dışında bulunduğu gerekçesiyle söz konusu sigorta için 27/8/2018 tarihinde iptal nitelikte aylık prim ve hizmet belgesi verilmesi halinde söz konusu sigortalının 2018 Mart ayında yurt dışında bulunduğuna dair kanıtlayıcı belgenin bulunması halinde aylık prim ve hizmet belgesi inceleme gidilmeksizin işleme alınacaktır.

Yönetmelik maddesinin Asıl ve Ek mahiyetteki belgeler için uygulanacağı, iptal mahiyetli bildirgelerin her durumda denetime sevk edilmesi gerektiği düzenlenmiştir. Ancak sonradan çıkarılan 2020/20 Sayılı İşveren İşlemleri Genelgesi ile İptal mahiyetli bildirgeler içinde düzenleme genişletilmiştir. İlgili genelge maddesinde her zaman düzenlenebilir nitelikte olmayan belgelerle ispat edilmesi durumunda İptal mahiyetli belgelerinde incelemeye sevk edilmeksizin işleme alınacağı düzenlenmiştir.

Konuyu genel çerçevede ele aldık. İncelemeye sevk edilmezse bildirgenin direk işleme alınacağını anlattık. Peki bildirge incelemeye sevk edilirse ne olur? Sonradan verilen bildirgelerin doğruluğuna Sosyal Güvenlik Denetmenince yapılacak araştırma/inceleme sonucunda karar verilir. Denetmen bildirgelerin işleme alınması yönünde karar verirse raporunu bu yönde düzenler ve bildirgeler işleme alınır. Asıl/Ek mahiyetteki bildirgeler Denetmen tarafından işleme alınmış olsa bile bildirgeleri işveren vermiş olduğu dikkate alınır ve ona göre işyerine idari para cezası uygulanır.

Eğer bildirgelerin işleme alınmaması yönünde Denetmence rapor düzenlenirse bildirgeler işleme alınmaz ve işyeri hakkında herhangi bir idari para cezası uygulanmaz.

Başta da söylemiş olduğum gibi konuyla ilgili örnek ve olaylar çoğaltılabilir. Genel hatlarıyla süreç anlattığımız şekilde işlemektedir. Belirttiğimiz hususlara dikkat edilmesi durumunda iş ve işlemlerin daha kısa sürede sonuçlanacağını anlatan güzel bir yazı olduğu temennisiyle yazımı bitiriyorum.

Saygılarımla.

06.04.2021

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.