Kadir Durak
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
kadirdurak@brsdenetim.com.tr

Bölünme Sonucu Oluşan Yeni Şirketin Hisse Senetlerinin Satışında Vergilendirme

GİRİŞ

Bünyesinde birden fazla faaliyet türü bulunan şirketlerin daha etkin ve verimli çalışmalarını sağlayabilmek için bölünmelerine ihtiyaç duyulmaktadır.

Bu bazen operasyonel faaliyetlerinde verimlilik ve etkinliklerini artırmak, hareket kabiliyetlerini yükseltmek, hantallığı gidermek ya da vergi planlaması yapmak için kendiliğinden; bazen de miras bölüşümü ya da ortaklar arası anlaşmazlıklar gibi zorunluluktan kaynaklanan nedenlerle mevcut işletmeleri yine mevcut veya yeni kurulacak bir veya birden fazla şirkete bölünerek gerçekleştirilir.

Kurumlar vergisi kanununda iki türlü bölünmeye yer verilmiştir. Bunlar, Tam Bölünme ve Kısmi Bölünme’dir.

Biz bu yazımızda bölünme sonucu oluşan yeni şirket/şirketlerin hisselerinin satışında karşımıza çıkabilecek verginin nedeni olan satışa konu hisselerin edinim tarihi olarak hangi tarihin esas alınması gerektiğiyle ilgili Gelir İdaresi Başkanlığının konuya bakışını değerlendirmek istiyoruz.

DEĞERLENDİRMELER

Bilindiği üzere; 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun 484 ilâ 501’inci maddelerinde pay senetlerine “hisse senetlerine” ilişkin düzenlemelere yer verilmiştir.

Söz konusu pay senetlerin satışlarının vergilendirilmesiyle ilgili düzenlemelerden ilki Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 80’inci maddesinin birinci fıkrasında yapılmış ve İvazsız olarak iktisap edilenler ile tam mükellef kurumlara ait olan ve iki yıldan fazla süreyle elde tutulan hisse senetlerinin elden çıkarılmasından elde edilen kazançların değer artış kazancı olarak vergiye tabi tutulmayacağı hüküm altına alınmıştır.

Aynı maddenin dördüncü fıkrasında ise ortaklık haklarının veya hisselerinin elden çıkarılmasından doğan kazançların değer artış kazancı olarak gelir vergisine tabi tutulacağı hükmüne yer verilmiştir.

Pay senetlerin satışlarının vergilendirilmesiyle ilgili 232 sayılı Gelir Vergisi Tebliğinde;

“Genel olarak hisse senedi üzerinde tasarruf hakkına sahip olunan tarihin iktisap tarihi olarak dikkate alınması gerekmektedir. Hisse senetlerinin elden çıkarılmasından doğan kazançların vergilendirilmesinde, sermaye ve kar yedeklerinin sermayeye eklenmesi dolayısıyla sahip olunan hisse senetlerinin iktisap tarihi olarak, daha önceden sahip olunan hisse senetlerinin iktisap tarihi esas alınacaktır. Şirketler tarafından sermaye artırımına gidildiği durumlarda, ortaklar rüçhan haklarını kullanmak suretiyle artırılan sermayeyi temsil eden hisse senetlerini almaktadırlar. Hisse senedi sahipleri tarafından rüçhan hakkı kullanılmak suretiyle itibari değerleri ödenerek sahip olunan hisse senetleri yönünden de iktisap tarihi olarak sahip olunan eski hisse senetlerinin iktisap tarihi esas alınacaktır. Ortakların rüçhan haklarını sınırlamak suretiyle sermaye artırımını temsil eden hisse senetlerinin satılması durumunda ise yeni bir alım işleminin gerçekleştiği kabul edilecektir.”

Açıklamalarına yer verilmiştir. Ayrıca Tebliğde geçici ilmühaberlerle ilgili olarak;

“Bilindiği üzere geçici ilmühaberler anonim şirketler tarafından hisse senetlerinin yerini tutmak amacıyla çıkartılan menkul kıymetlerdir. …. Dolayısıyla ilmühaberlerin elden çıkarılmasından doğan kazançların vergilendirilmesinde, Gelir Vergisi Kanununun hisse senetlerinin elden çıkarılmasından doğan kazançların vergilendirilmesine ilişkin hükümlerinin uygulanması gerekmektedir.”

açıklamasına yer verilmiştir.

Pay senetlerin satışlarının vergilendirilmesiyle ilgili düzenlemelerden bir diğer düzenlemeye ise Kurumlar Vergisi Kanununun 5/1-e maddesinde karşılaşmaktayız, madde incelendiğinde Kurumların, en az iki tam yıl süreyle aktiflerinde yer alan iştirak hisseleri ile aynı süreyle sahip oldukları kurucu senetleri, intifa senetleri ve rüçhan haklarının satışından doğan kazançların %75'lik kısmının kurumlar vergisinden istisna olduğu ve devir veya bölünme suretiyle devralınan taşınmazlar, iştirak hisseleri, kurucu senetleri ve intifa senetleri ile rüçhan haklarının satışında aktifte bulundurma sürelerinin hesabında, devir olunan veya bölünen kurumda geçen sürelerin de dikkate alınacağı hükmüne yer verilmiştir.

Görüldüğü üzere Gelir ve Kurumlar Vergisi düzenlemelerinde hisse senedi satışında bir istisnadan faydalanmak için öncelikle hisse senetlerinin edinim tarihinin belirlenmesi önem arz ediyor.

Peki bölünen şirketlerden elde edilen paylara istinaden düzenlenen hisse senetlerinin edinim tarihiyle ilgili 1 Seri Nolu Kurumlar Vergisi Genel Tebliğindeki düzenleme ne diyor derseniz;

1 Seri Nolu Kurumlar Vergisi Genel Tebliğinin, 19.3.3. Devir ve bölünmelerde elde edilen hisselerin iktisap tarihi başlıklı bölümde;

“Kurumlar Vergisi Kanununun 19 ve 20 nci maddeleri kapsamında gerçekleştirilen devir ve bölünme (kısmi bölünme dahil) hallerinde, devir olan veya bölünen şirketin ortaklarına verilen hisselerin iktisap tarihi olarak, bu yeni hisselerin verilmesine neden olan devir olan veya bölünen şirketin hisselerinin iktisap edildiği tarihin esas alınması gerekmektedir.”

açıklamasına yer verilmiştir.

Buraya kadar herkes konunun kendi içinde net olduğunu düşünebilir ancak Gelir İdaresinin konuya bakışını ortaya koyan özelgeler değerlendirildiğinde yıllar içerisinde farklı görüşler içeren özelgelerle karşı karşıya kalınmaktadır.

1-ORTAKLIK HAKKININ DOĞDUĞU TARİHİ ESAS ALAN GÖRÜŞ

Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından verilmiş olan 20.07.2011 tarihli ve B.07.1.GİB.4.34.16.01 -GVK mük. 80 - 1027 sayılı özelgenin sonuç bölümünde aşağıda belirtilen açıklamalar yer almaktadır.

“03/04/2007 tarih ve 26482 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 1 Seri No'lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliği'nin "19.3.3. Devir ve bölünmelerde elde edilen hisselerin iktisap tarihi" başlıklı bölümünde, "Kurumlar Vergisi Kanununun 19 ve 20 nci maddeleri kapsamında gerçekleştirilen devir ve bölünme (kısmi bölünme dâhil) hallerinde, devir olan veya bölünen şirketin ortaklarına verilen hisselerin iktisap tarihi olarak, bu yeni hisselerin verilmesine neden olan devirolan veya bölünen şirketin hisselerinin iktisap edildiği tarihin esas alınması gerekmektedir."

Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından verilmiş olan 10.11.2010 tarihli ve B.07.1.GİB.4.06.16.01-2010-KVK-19-1-699 sayılı özelgenin sonuç bölümünde aşağıda belirtilen açıklamalar yer almaktadır.

“Aynı Tebliğin "19.3.3. Devir ve bölünmelerde elde edilen hisselerin iktisap tarihi" başlıklı bölümünde ise Kurumlar Vergisi Kanununun 19 ve 20 nci maddeleri kapsamında gerçekleştirilen devir ve bölünme (kısmi bölünme dahil) hallerinde, devir olan veya bölünen şirketin ortaklarına verilen hisselerin iktisap tarihi olarak, bu yeni hisselerin verilmesine neden olan devir olan veya bölünen şirketin hisselerinin iktisap edildiği tarihin esas alınması gerektiği belirtilmiştir. Buna göre, şirketinizce Kurumlar Vergisi Kanununda belirtilen şartlara uygun olarak yapılacak kısmi bölünme işlemi sonucunda, bölünen şirketin ortaklarınca, yeni şirketten elde edilecek hisse senetlerinin iktisap tarihi olarak, kısmen bölünen şirketin hisse senetlerinin iktisap edildiği tarihinin esas alınması gerekmektedir.

2-ORTAKLIK HAKKINI TEMSİL EDEN HİSSE SENEDİNİN DÜZENLENDİĞİ TARİHİ ESAS ALAN GÖRÜŞ

Gelir İdaresi Başkanlığı Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Başkanlığı tarafından verilmiş olan 20.05.2016 tarihli ve 64597866-125[19-2016]-9696 sayılı özelgenin sonuç bölümünde aşağıda belirtilen açıklamalar yer almaktadır.

“Bu hüküm ve açıklamalar çerçevesinde, şirketiniz bünyesindeki bir üretim işletmesinin Kurumlar Vergisi Kanununun 19 uncu maddesine göre kısmi bölünme suretiyle yeni kurulacak bir şirkete aktif ve pasif kalemleri ile ayni sermaye olarak konulması karşılığında, şirketinizce yeni şirketten elde edilecek hisse senetlerinin iktisap tarihi olarak, bu yeni şirketin kurulduğu tarihin esas alınması gerekmektedir.”

Bu noktada şunu anımsamakta yarar var kanuna göre, özelgeleri dikkate almadan (sadece diğer kararname, tüzük, yönetmelik, genel tebliğ ve sirkülerleri dikkate alarak ) yazılabilen vergi inceleme raporları, yine kanun hükmü uyarınca rapor değerlendirme komisyonlarında sonradan özelgelere uygunluk süzgecinden de geçirilmek zorundadır.

Vergi inceleme raporlarını değerlendirirken, Gelir İdaresi Başkanlığınca verilmiş olan özelgelere uygunluk kıstasını da aranması gerektiği ve varsa adına rapor düzenlenen mükellefe verilmiş özelgeler ile sınırlı kalınmadığı yasal olarak 425 sıra No.lu VUK Genel Tebliğinde düzenlenmiştir.

Ayrıca tebliğde Rapor Değerlendirme komisyonlarının, raporun özelgelere aykırı olduğu değerlendirmesini yapabilmesi için özelgede yer alan görüşün tam olarak raporda tenkit edilen konuyla ilgili olması diğer bir ifadeyle özelgede belirtilen görüşün aynı durumda olan tüm mükellefler bakımından uygulanabilir olması gerekliliğine vurgu yapılmış ve yine rapor değerlendirme komisyonunun dikkate alacağı özelgenin ilgili konuda Gelir İdaresi Başkanlığınca verilmiş en güncel özelge olması gerektiği belirtilmiştir.

SONUÇ

Şirketlerin kuruluşunda edinilen ortaklık haklarına istinaden düzenlenen pay senetlerinin elde etme tarihinin daha sonra şirketin bölünmesiyle bölünen şirketlerde elde edilen yeni ortaklık haklarına istinaden düzenlenen pay senetlerinin devrinin gerçekleşmesi durumunda;

Devir tarihi itibarıyla bölünmeyle yeni kurulan şirketlerde geçici ilmühaber veya pay senedi düzenlenmiş olunması kaydıyla, payların edinim tarihi olarak bölünen şirketin ilk kuruluş tarihinin esas alınmasının kanun ve ilgili düzenlemelere uygun olduğu değerlendirilebilmekte,

Ancak;

Gelir İdaresinin son dönemde verdiği özelgelerinde ortaya çıkan görüş değişikliğinin dikkatten kaçırılmaması ve bölünme suretiyle yeni kurulacak şirkette elde edilen hisse senetlerinin iktisap tarihi olarak, bu yeni şirketin kurulduğu tarihe göre çıkarılan yeni pay senetlerinin elde etme tarihinin esas alınması gerekmektedir. Aksi durumda yargı yoluna başvurmaktan başka çare yok gibi görünmektedir.

Kaynak:

6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun

193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu

5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu

232 Sayılı Gelir Vergisi Tebliği

1 Seri Nolu Kurumlar Vergisi Genel Tebliği

20.07.2011 tarihli ve B.07.1.GİB.4.34.16.01 -GVK mük. 80 - 1027 sayılı özelge

10.11.2010 tarihli ve B.07.1.GİB.4.06.16.01-2010-KVK-19-1-699 sayılı özelge

20.05.2016 tarihli ve 64597866-125[19-2016]-9696 sayılı özelge

11.02.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.