Yazının başlığında belirtilen konu aslında iktisadi bir tarih anlayışı ile ele alındığında insanlık tarihi kadar eskidir. Kurumlar, insanlığın gelişim süreçlerinde istek ve ihtiyaçlarını düzenlemek ve düzenli belirlenmiş emirlerin tatmini üzerine kurdukları yapılardır. Bu ilkel bir toplumda aile ve topluluk kavramıyla başlamış olup günümüz dünyasında da multi-kompleks yapılara evrilmiş durumdadır. Eğer ki ortada bir yapı varsa ve bu yapıda insan faktörü de bulunuyorsa bu yapının iç ve dış etkileşimlere girmesi de şüphesiz kaçınılmaz bir gerçektir. Denetim dediğimiz süreçte aslında bu kalan süreçlerin bu istek ve ihtiyaçları karşılayıp karşılamadığını anlamak üzerine yaptığımız fikir teatisi ve eylemler bütünüdür.
Tüm bu sürece bakışın uzun uzadıya incelendiğinde ne kadar geniş bir konu olduğu aslında yukarıda belirtilen hususlar kapsamında ortada durmaktadır. Ancak modern Avrupa tipi toplumların geniş bir özeti olarak bu aileden devlete geniş kapsamlı kurumsal yapıların ölçeklendirildiğinde hepsine hitap eden bir kategoride bulunan ve yazımızda da üstüne duracağımız basit bir örneği bulunmaktadır. Bu örnek şirketlerden başkası değildir. Modern Avrupa merkezci bir bilim anlayışında da “Kurumsal Yönetim” işletmeler için temelli bir kavram olarak karşımıza çıkmaktadır. Biz de bu yazımızda ölçeklerine göre şirketler ve işletmeler üzerinden iç denetim ve kurumsal yönetim ilişkisi üzerine çalışacağız.
Şirketler ve işletmeler bazlı bakıldığında kurumsal yönetim aslında departman bazlı çok yöneticili bir sistem modelidir. Bu sayede hem yönetimin etki alanı genişletilmekte hem yönetime olan güven arttırmakta hem de modern şirketlerin gerekliliklerinden doğan ve çok farklı alanlarında (her şirkette bulunan hukuk, muhasebe ve insan kaynakları gibi) doğal olarak bir arada bulunduğu alakasız duran tablo bir bütün haline getirilmektedir. Tüm bunların yanı sıra kurumsal yönetim her bir departmanı ayıran ve kurul içeren bir sistem olduğu içinde bir yönetiminin toptan cezalandırılması yerine sorumlulukları bireye atadığından sistemin devamlılığını da büyük oranda sağlamaktadır. Kurumsal yönetim işletmeler etiği kapsamında bunu dört ana kavram üstünde durarak sağlamaktadır ve bu kavramlar sırası ile şu şekildedir: adillik, şeffaflık, hesap verebilirlik ve sorumluluk.
Ancak kurumsal yönetimler bu dört ilkeyi uygularken yalnızca etik değerleri umursadıkları için bu ilkeleri kabul etmezler. Adillik, çalışanları için performans artışlarının karşılık bulacağı ümidi ile performans artışlarını getirirken piyasadan ise fiyat-performans yüksekliği algısını yanında getirecektir. Şeffaflık, çalışanları için yaptıkları işlerin etkileri konusunda açıklık getireceğinden çalışanların iş sürecinde şüphe etkeniyle verimlilik düşüşlerinin önüne geçerken piyasa içinse alınan mal veya hizmet karşılığı oluşacak ikinci ve üçüncü koşulları görebilme şansı tanıyacaktır. Hesap verebilirlik ve sorumluluk ise hem piyasa hem de çalışanların olası sorunlar ile karşılaştıkları zaman bir muhatap bulabileceklerinin garantisini sağladıklarından devamlılığı sağlayacaktır. Yani kısa açıklaması ile kurumsal yönetimler faydacı basit bir anlayışa sahiptir. İç denetim de bu basit ilkeden ve anlayıştan kaynaklı uygulanmakta olan bir sistemdir.
Bu konuyu üç farklı alt kategoride incelemek en doğrusu olacaktır. Bunun temel sebebi iç denetim diye adlandırılan sistemin farklı alanlara uygulanabilir olması ve alanların kapsamının da oldukça geniş olmasıdır. Bu kategorileri verisel, mali ve sistemsel olarak ayırmayı şahsen daha doğru buluyorum ve bu şekilde inceleyeceğim. Aynı zamanda yazının başında da belirtildöneiği üzere bunu şirket ve işletmelerin ölçeklerine göre ayıracağım.
Sonuç olarak bakıldığında iç denetim ve kurumsal yönetim aslında birbirlerini tam anlamıyla tamamlayan mutualist bir ilişki içerisindedir. İç denetim doğası gereği üstün yetkilere ihtiyaç duyan ve ihtiyaç duyduğu bu yetkiler ile sorunları tespit eden, üstelik tespit etmekle kalmayıp çözülmesini sağlayan bir mekanizmadır. Kurumsal yönetim ise oldukça fazla sorunu beraberinde getiren ancak bunun karşılığında üstün ve kapsamlı yetkilere sahip bir yönetim biçimidir. Bu iki sistemin ilişkileri birbirlerinin varlıklarını sürdürmektir.
10.10.2023
Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)
>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
Ayrıntılar için tıklayın.
>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.
>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.
>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.
>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.