Kadir Can Güneş
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
guneskcg@gmail.com

Sendikaların, Üye Çalışanlarına Yapacağı Yardımların (Nakdi) Vergi Kanunları Karşısındaki Durumu

1.GİRİŞ

Demokratik toplumun temel unsurlarından biri olan işçi sendikacılığı ; çalışanların yaşam standartlarının korunması ve geliştirilmesinde, çalışma hayatında adalet ve eşitliğin sağlanmasında, çalışma koşullarının iyileştirilmesinde ve piyasa ekonomisinin işleyişi içerisinde ekonomik ve sosyal hakların unutulmamasında önemli rol oynayan bir örgütlenmedir.

Yazımızın konusu , pandemi ile beraber başlayan; yaşam şartlarının zorlaşması sebebiyle, sendikalar açısından çalışanlara yapılabilecek olası bir maddi yardımın vergi kanunları karşısındaki durumunu hem sendikalar hem çalışanlar yönünden incelemektir.

İlgili konu gereği , durum dört temel kanun kapsamında incelecek olup , 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu  , 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu ,  488 sayılı Damga Vergisi Kanunu  ve  338 sayılı Veraset Ve İntikal Vergisi Kanunu  yazımızın çerçevesini oluşturacaktır.

2.GELİR VERGİSİ KANUNU YÖNÜNDEN

Gelir Vergisi Kanunu ‘na göre ; Gerçek kişilerin gelirleri gelir vergisine tâbidir. Gelir bir gerçek kişinin bir takvim yılı içinde elde ettiği kazanç ve iratların safi tutarıdır.

Buna göre ; gelir kapsamında sayılan kazanç ve iratlar da aşağıdaki gibidir.

1. Ticarî kazançlar,

2. Ziraî kazançlar,

3. Ücretler,

4. Serbest meslek kazançları,

5. Gayrimenkul sermaye iratları,

6. Menkul sermaye iratları,

7. Diğer kazanç ve iratlar.

Bu Kanunda aksine hüküm olmadıkça, yukarıda yazılı kazanç ve iratlar gelirin tespitinde gerçek ve safi miktarları ile nazara alınır.

Bunların yanı sıra , “ GVK Madde 94 gereği  , Kamu idare ve müesseseleri, iktisadî kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadî işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya ziraî işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler aşağıdaki bentlerde sayılan ödemeleri (avans olarak ödenenler dahil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecburdurlar”  ifadesi yer almaktadır.

Yukarıda yapılan açıklamalara göre ;

• GVK’nda hizmet erbabına ödenen ücretler ile ücret sayılan ödemelerden ve          GVK. madde 94’de tevkifata tabi tutulacak unsurları da taşımadığından SENDİKALAR yönünde herhangi bir tevkifat söz konusu değildir.
• Çalışan yönünden baktığımızda da , GVK’nda yer alan 7 unsur gereği ; GVK’nuna tabi bir gelir söz konusu değildir.

3.3065 SAYILI KATMA DEĞER VERGİSİ KANUNU YÖNÜNDEN

KDV Kanunu Madde 1 de verginin konusunu teşkil eden işlemler anlatılmıştır.

Buna göre ; Verginin Konusunu Teşkil Eden İşlemler aşağıdaki gibi olup Türkiye'de yapılanlar katma  değer vergisine tabidir:

1. Ticarî, sınaî, ziraî faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetler,

2. Her türlü mal ve hizmet ithalatı,

3. Diğer faaliyetlerden doğan teslim ve hizmetler:

a) Posta, telefon, telgraf, teleks ve bunlara benzer hizmetler ile radyo ve televizyon hizmetleri,

b) Her türlü şans ve talih oyunlarının tertiplenmesi ve oynanması,

c) Profesyonel sanatçıların yer aldığı gösteriler ve konserler ile profesyonel sporcuların katıldığı sportif faaliyetler, maçlar, yarışlar ve yarışmalar tertiplenmesi, gösterilmesi,

d) Müzayede mahallerinde ve gümrük depolarında yapılan satışlar

e) Boru hattı ile ham petrol, gaz ve bunların ürünlerinin taşınmaları,

f) Gelir Vergisi Kanununun 70 inci maddesinde belirtilen mal ve hakların kiralanması işlemleri,

g) Genel ve katma bütçeli idarelere, il özel idarelerine, belediyeler ve köyler ile bunların teşkil ettikleri birliklere, üniversitelere, dernek ve vakıflara, her türlü mesleki kuruluşlara ait veya tabi olan veyahut bunlar tarafından kurulan veya işletilen müesseseler ile döner sermayeli kuruluşların veya bunlara ait veya tabi diğer müesseselerin ticarî, sınaî, ziraî ve meslekî nitelikteki teslim ve hizmetleri,

h) Rekabet eşitsizliğini gidermek maksadıyla isteğe bağlı mükellefiyetler suretiyle vergilendirilecek teslim ve hizmetler.

10’ncu madde de  ise  vergiyi doğuran olaylar anlatılmıştır. Buna göre ; vergiyi doğuran olay:

a) Mal teslimi ve hizmet ifası hallerinde, malın teslimi veya hizmetin yapılması,

b) Malın tesliminden veya hizmetin yapılmasından önce fatura veya benzeri belgeler verilmesi hallerinde, bu belgelerde gösterilen miktarla sınırlı olmak üzere fatura veya benzeri belgelerin düzenlenmesi,

c) Kısım kısım mal teslimi veya hizmet yapılması mutad olan veya bu hususlarda mutabık kalınan hallerde, her bir kısmın teslimi veya bir kısım hizmetin yapılması,

d) Komisyoncular vasıtasıyla veya konsinyasyon suretiyle yapılan satışlarda, malların alıcıya teslimi,

e) Malın alıcıya veya onun adına hareket edenlere gönderilmesi halinde, malın nakliyesine başlanması veya nakliyeci veya sürücüye tevdii,

f) Su, elektrik, gaz, ısıtma, soğutma ve benzeri enerji dağıtım veya kullanımlarında bunların bedellerinin tahakkuk ettirilmesi,

g) İthalatta, Gümrük Kanununa göre gümrük vergisi ödeme mükellefiyetinin başlaması, gümrük vergisine tabi olmayan işlemlerde ise beyannamesinin tescili,

h) İkametgâhı, işyeri, kanunî merkezi ve iş merkezi Türkiye'de bulunmayanlar tarafından yabancı ülkeler ile   Türkiye arasında yapılan taşımacılık ile transit taşımacılıkta gümrük bölgesine girilmesi veya gümrük bölgesinden çıkılması,

i) 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanununa göre düzenlenen ürün senetlerinin temsil ettiği ürünlerin depodan çekilmesidir

Yukarıdaki açıklamalara istinaden , söz konusu işlem KDVK’da belirtilen verginin konusuna girmemekte ve vergiyi doğuran olayın meydana gelmesi unsurlarını taşımamaktadır. Bu nedenle ; KDV’ne tabi değildir.

4.488 SAYILI DAMGA VERGİSİ KANUNUN YÖNÜNDEN

Damga Vergisi Kanunu , 1 sayılı tablosundan , damga vergisine tabi kağıtlar belirtilmiştir.

• DVK açısından tablo 1 yazılı kağıtların unsurları olayımızda ilişkisi olmayıp DV’ne tabi değildir.

5.7338 SAYILI VERASET VE İNTİKAL VERGİSİ KANUNU YÖNÜNDEN

Madde 1 gereği , Türkiye Cumhuriyeti tabiyetinde bulunan şahıslara ait mallar ile Türkiye'de bulunan malların veraset tarikiyle veya her hangi bir suretle olursa olsun ivazsız bir tarzda bir şahıstan diğer şahsa intikali Veraset ve İntikal Vergisine tabidir “ şeklinde düzenleme yapılmıştır.3’ncü maddesinde ise Veraset ve İntikal Vergisinde istisnalar düzenlenmiştir.

• VIV yönünden ivazsız intikal söz konusu olduğu iddia edilse bile 3’ncü madde de yer alan istisna tutarlarını aşan bir tutar olmayıp bu konuda da VIV’den söz edilemez.

Bu konuyla ilgili ,2021 yılı tutarı ,

29.12.2020 tarihli ve 31349 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 52 Seri No.lu Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu Genel Tebliği ile belirlenmiş olup , 01.01.2021 tarihinden itibaren geçerlidir.

Buna göre; 01 Ocak 2021 tarihinden itibaren anılan Kanun’un 4 üncü maddesinin (b), (d) ve (e) bentlerinde yer alan istisna tutarları aşağıdaki şekilde dikkate alınacaktır:

• Evlatlıklar dâhil, füruğ ve eşten her birine isabet eden miras hisselerinde 334.534 TL (füruğ bulunmaması halinde eşe isabet eden miras hissesinde 669.479 TL),
• İvazsız suretle meydana gelen intikallerde 7.703 TL
• Para ve mal üzerine düzenlenen yarışma ve çekilişler ile 14/3/2007 tarihli ve 5602 sayılı Şans Oyunları Hasılatından Alınan Vergi, Fon ve Payların Düzenlenmesi Hakkında Kanunda tanımlanan şans oyunlarında kazanılan ikramiyelerde 7.703 TL dikkate alınacaktır.

 6- SONUÇ

Bize göre ; sendikalar yönünden

• GVK’nda hizmet erbabına ödenen ücretler ile ücret sayılan ödemelerden ve GVK. madde 94’de tevkifata tabi tutulacak unsurları da taşımadığından herhangi bir tevkifata tabi değildir.
• KDVK’da belirtilen verginin konusuna girmemekte vergiyi doğuran olayın meydana gelmesi unsurlarını taşımadığından KDV’ne tabi değildir.
• DVK açısından tablo birde yazılı kağıtların unsurları olayımızda yoktur,DV’ne tabi değildir.

Elde eden çalışan yönünden ;

• GVK’nda yer alan 7 gelir unsuruna girmemektedir. GVK’nuna tabi bir gelir söz konusu değildir.
• VIV yönünden ivazsız intikal söz konusu olduğu iddia edilse bile 3’ncü madde de yer alan istisna tutarlarını aşan bir tutar olmayıp bu konuda da VIV’den söz edilemez.

25.10.2021

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.