Kadir Can Güneş
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
guneskcg@gmail.com

Kripto Paraların Vergilendirilmesi Üzerine Değerlendirme

ÖZET

Teknolojinin gelişmesiyle beraber ,yeni dünya düzeninde Bitcoin ile hayatımıza giren Kripto Paralar ; herhangi bir Merkez Bankası, finans veya e-para kuruluşu tarafından ihraç edilmediği halde, paranın yerine kullanılabilen bir değerin dijital temsili olarak tanımlanmış olup , dünyada ilgiyle takip edilmektedir.

01.03.2021 tarihinde Hazine ve Maliye Bakanlığından yapılan açıklama ile konunun Merkez Bankası, BDDK, SPK ve ilgili diğer kurumlarla işbirliği halinde incelendiği açıklanmıştır. Yazımızın konusu , buradan yola çıkarak , vergilendirilmesi bakımından hangi kapsamda değerlendirilebileceğini açıklamaktır.

1.GİRİŞ

Sanal para kavramı ilk defa Bitcoin ile 2008 yıllarında adını duyurmuş olup , 2009 yılı itibariyle tam fonksiyonel hale gelmiştir. Bugun itibariyle yaklaşık 4453 civarı sanal para olup , tüm dünyada ve Türkiye de sanal paralara olan ilgi her geçen gün artmaktadır. Yaygın şekilde ilgi görüp yatırım aracı vb parametrelerle kabul görmüş olmalarına rağmen, kripto paraların hangi varlık türünde olduğu ve nasıl vergilendirilmesi gerektiği hususlarında dünyada ortak bir sonuca varılamamıştır. Vergilendirme açısından Türkiye deki seçenekler yazımızın ana hattını oluşturacaktır.

Türk Hukuk ve Gelir Vergi mevzuatına göre; kripto paralara ilişkin herhangi bir düzenleme olmadığından kripto paranın getirdiği gelirin vergilendirilmesi henüz söz konusu değildir.

Yapılabilecek muhtemel bir vergilendirmede öncesinde , kripto paranın tam olarak ne olduğunun değerlendirilmesi gerekiyor. Bu noktada , daha önceki açıklamalardan yola çıkarak , Kripto paraya isim verilmesi vergileme için ana koşul olup ,muhtemelen üç isim üzerinde değerlendirme yapılacaktır.

• Emtia olarak kabul edilmesi.
• Menkul kıymet olarak
• Üçüncüsü de para olarak adlandırmak.

Para olarak değerlendirilirse,

Merkez Bankasına göre , paranın bir devlet daha doğrusu bir devletin merkez bankası tarafından ve yine fiktif de olsa bir değer karşılığında basılmış olması gerektiğinden yola çıkarak, Bitcoin vb.değerlere ‘para’ denilemez. Ama para olarak değerlendirmesi halinde ise,Gelir Vergisi Kanunu [1]na göre gelir unsurlarından olmadığından herhangi bir vergilendirme söz konusu olmayacak, Euro veya dolar alıp sattığımız gibi değerlenip herhangi bir vergi alınmayacaktır.( BSMV haricinde [2])

Menkul Kıymet olarak değerlendirilirse,

Menkul kıymet yada diğer sermaye piyasası aracı olarak değerlendirilmesi ,değer artış kazancı olarak vergilendirilmesini gerektirmektedir.

• Bu durumda , emtiadan farklı olarak KDV nin konusuna girmemektedir.
• Bu kapsamda değerlendirilebilmesi için öncelikle , bitcoin vb. sanal paralardan elde edilecek gelirin Türkiye’den mi yoksa başta bir ülkeden mi elde edildiği yönünde bir görüş birliği sağlanmalı tüm yasal düzenlemeler ona göre regüle edilmelidir.

Emtia olarak değerlendirilirse;

Emtia olarak tanımlanması durumunda al-sat kazançları ticari faaliyet olarak değerlendirilecek ticari kazanç hükümlerine göre vergilendirilecektir.

193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu'nun 37. maddesi her türlü ticari ve sınai faaliyetten doğan kazancı ticari kazanç olarak tanımlamıştır. Dolayısıyla elektronik paraların alış-satışını devamlı olarak yapan şahıslar bu kapsamda vergilendirilecektir.

Eğer şahıslar tarafından bu alış-satışlar arızi olarak yapılıyorsa, aynı Kanunun 82. maddesine göre, "Arızi olarak ticari muamelelerin icrasından veya bu nitelikteki muamelelere tavassuttan elde edilen kazançlar" şeklinde yapılan düzenleme gereği arızi kazanç olarak vergilendirilmesi gerekmektedir.

2.SONUÇ

Çalışmamızda belirttiğimiz üzere , sanal paraların vergilendirilmesi hususunda dünyada olduğu gibi Türkiyede de bir net bir sonuca varılamamıştır. Yapılan açıklamalardan anlaşılacağı üzere , kripto paralarla ilgili bir düzenleme ihtimali her geçen gün artmaktadır.

Özetleyecek olursak ;

• Emtia tanımı ,Türkiye’deki kripto paralara ilişkin işlemleri büyük ölçüde azaltacak , insanları daha vergisiz alanlara yönlendirecektir.
• Emtia olarak değerlendirilmesi durumunda ,  söz konusu kazançlarının sürekli bir ticari faaliyetten mi yoksa arızi kazanç kapsamında mı olduğunu tespit etmek oldukça zordur.
• Emtia olarak kabul edilmesi KDV yükünü de beraberinde getirecektir.
• Yurtdışındaki borsalar aracılığıyla işlem yapılması durumunda tespiti oldukça zordur. Sadece paranın Türkiye’ye gelmesi durumunda sorgulanabilir.
• Bazı görüşlerde belirtildiği üzere , SPK tarafından , diğer sermaye piyasası aracı olarak tanımlama yapılıp , GVK geçici 67’nci maddesi kapsamında işlem yapılması durumunda da , aşağıda belirtilen husus gereği , sanal para , hangi ülke tarafından ihraç edilmiş olduğu tartışma konusu olacaktır.

G.V.K.'nun geçici 67'nci maddesinin (13) numaralı fıkrasında şu düzenlemeye yer verilmiştir:

"13) Bu maddede geçen menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası aracı ifadesi, özel bir belirleme yapılmadığı sürece Türkiye'de ihraç edilmiş ve Sermaye Piyasası Kurulu’nca kayda alınmış ve/veya Türkiye'de kurulu menkul kıymet ve vadeli işlem ve opsiyon borsalarında işlem gören menkul kıymetler veya diğer sermaye piyasası araçları ile kayda alınmamış olsa veya menkul kıymet ve vadeli işlem borsalarında işlem görmese dahi Hazine’ce veya diğer kamu tüzel kişilerince ihraç edilecek her türlü menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracını ifade eder.

Bu düzenlemeye göre, G.V.K.'nun geçici 67'nci maddesi hükmü Türkiye'de ihraç edilmiş ve Sermaye Piyasası Kurulu’nca kayda alınmış ve/veya Türkiye'de kurulu menkul kıymetler borsasında işlem gören menkul kıymetler ve diğer sermaye piyasası araçlarının elde tutulması ve elden çıkarılmasından doğan kazançların vergilendirilmesinde uygulanacaktır .

Bize göre , Bitcoin vb sanal paralar yurtdışında ihraç bir değer statüsünde olduğundan ,şu an için bu değerlerin alım-satımından doğan kazançlarda vergilendirme G.V.K.'nun Geçici 67'nci maddesi hükmüne göre de yapılamayacaktır.

Yapılabilecek en kolay şey ,ilgili yasal düzenlemeleri sağlayarak ,  Türkiyede kripto paraların alım-satımına aracılık eden platformlardan üzerinden  vergilendirilmesi sağlamak olup böyle bir durumda,işlemlerin yurtdışı kaynaklı borsalara kayacağı da bir gerçektir.

---

[1] 193 sayılı GVK 06.01.1961 tarih ve 10700 sayılı Resmi Gazete

[2] 24 Mayıs 2020 tarihli ve 31136 sayılı Resmi Gazete'de "13/7/1956 Tarihli ve 6802 Sayılı Gider Vergileri Kanununun 33 üncü Maddesinde Yer Alan Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi Nispetlerinin Tespiti Hakkındaki 28/8/1998 Tarihli ve 98/11591 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararının Eki Kararda Değişiklik Yapılması Hakkında Karar

03.03.2021

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.