İsmail Kıl
Yeminli Mali Müşavir
E. Vergi Müfettişi
Verde Yeminli Mali Müşavirlik A.Ş.
ismailkil@verdeymm.com

Yatırım Teşvik Belgesi Kapsamında Makine ve Teçhizat Tesliminde Bulunacaklar Tarafından Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

Bilindiği üzere 3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunun 13. maddesinin 1. fıkrasının (d) bendi hükmü ile Yatırım Teşvik Belgesi sahibi mükelleflere belge kapsamındaki makine ve teçhizat teslimleri ile belge kapsamındaki yazılım ve gayri maddi hak satış ve kiralamaları vergiden müstesna tutulmuştur.

Özellikle yatırım sürecinde olan dolayısıyla üzerindeki katma değer vergisi yükünü hesaplanan katma değer vergisi tahsilatı ile azaltması mümkün olamayan mükellefler için oldukça önemli bir istisna düzenlemesidir. Bir dönem hızlı şekilde ivme kazanan ve şu anda da devam etmekte olan yatırımı özendirme amacı taşıyan politikaların mevcudiyeti nedeniyle de oldukça sık şekilde karşılaşılan bir istisnadır.

Bununla birlikte istisna düzenlemesinin özellikle satıcı tarafına, işleyişte birtakım yükümlülükler yüklemesi satıcı açısından tedirginliğe neden olmakta ve bu durumun sonucu olarak da satıcı tarafından istisna kapsamında satış yapmaktan kaçınılmasına neden olmaktadır.

Buna rağmen istisna düzenlemesinin dayandığı ana ve tali mevzuat kapsamlı şekilde düzenlenmiş ve esasları belirlenmiştir. Ayrıca istisna düzenlemesinin “tam istisna” mahiyetinde olması nedeniyle satıcı tarafından teslime konu makine ve teçhizatın imalatında ve/veya tedarikinde yüklenilen katma değer vergisinin indirime konu edilmesi ve indirim yoluyla giderilmeyen kısmın ise nakden veya mahsuben iadesinin talep edilebilmesi mümkündür. Diğer taraftan özellikle ithal edilen makinelerin yatırım teşvik belgesi sahibi mükelleflere vergiden istisnalı olarak tesliminde bulunan mükellefler için teslimlerinden doğan mahsuben iade alacağının ithalde ödenen katma değer vergisine mahsubunun da mümkün olduğu bu yönüyle ciddi bir maliyet avantajı sağlanabileceği de unutulmamalıdır.

Bu yazımızda KDVK’nun mezkur 13/1-d bendi kapsamında istisnalı olarak gerçekleştirilecek makine ve teçhizat teslimlerine ilişkin olarak satıcı nezdinde dikkat edilmesi gereken hususlara maddeler halinde sadeleştirilerek yer verilmiştir.

1. Her şeyden önce istisna kapsamında teslim gerçekleştirilebilmesi için ilgili makine ve teçhizatın yatırım teşvik belgesi eki listede yer alması gerekmektedir. Ancak makine ve teçhizatın yatırım teşvik belgesi eki listede yer alması salt olarak istisnalı teslim gerçekleştirilmesi için yeterli değildir.
2. Bu makine-teçhizatın kullanılacağı faaliyetlerin tamamen veya kısmen indirim hakkı tanınan işlemlerden oluşması gerekmektedir. Bu husus satıcı tarafından nasıl tespit edilecektir? Bu hususun tevsiki alıcı tarafından sağlanacaktır. Alıcı bağlı bulunduğu vergi dairesine başvurarak yatırım teşvik belgesi sahibi mükelleflere verilecek “istisna belgesi” alacak ve satıcıya bu belgeyi ibraz edecektir.
3. O halde satıcı tarafından alıcıdan talep edilecek ve 213 sayılı Vergi Usul Kanunun muhafaza ve ibraz hükümlerine göre saklanacak belgeler yatırım teşvik belgesi ve ekleri ile bahsedilen istisna belgesi olacaktır. Burada yatırım teşvik belgesinin düzenlenme tarihi satıcı tarafından mutlaka kontrol edilmelidir. Zira yatırım teşvik belgesinin düzenlenme tarihinden önce istisna kapsamında teslim edilen makine ve teçhizata ilişkin KDV satıcıdan aranmaktadır.
4. Makine ve teçhizatın belge eki listede istisna kapsamına giren mallar arasında yer aldığı belirlendikten sonra müteakip kontrollere ve tevsik edici belgelerin tanzimine geçilir. Satış sırasında alıcı tarafından ibraz edilecek olan tasdikli(mühürlü) yatırım teşvik belgesi eki makine ve teçhizat listesinde teslime konu malın bulunduğu satıra düzenlenecek satış faturası tarihi ve no.su ve satıcı unvanı, ilgili sütunları itibariyle yazılır ve imza kaşe tatbik edilir. Eğer listede bu şekilde şerh düşülecek yer kalmamış ise listeye satıcı tarafından alonj ilave edilerek, alonj üzerine şerh düşülür ve imza kaşe tatbik edilir. Yatırım teşvik belgesi eki listelerde her bir makine ve teçhizat için belirtilen miktardan fazla istisna kapsamında mal satışının gerçekleştirilmesi mümkün değildir. Bu nedenle satıcı tarafından daha önce aynı mal için düşülmüş olabilecek şerhler de dikkate alınarak miktarın aşılıp aşılmadığı mutlaka kontrol edilmelidir.  Bu tespitin somut şekilde sağlanmasına ilişkin alıcı tarafından sunulabilecek her türlü tevsik edici belge talep edilmeli ve karşılıklı imza ve kaşe tatbik edilerek teslim alınmalıdır. Bu husus gerek istisnalı satış işleminden doğan sorumluluğun satıcı nezdinde ortadan kaldırılabilmesi gerekse teslime ilişkin vergi iadesi talebinin vergi idaresi nezdinde sıhhatli şekilde gerçekleştirilebilmesi için oldukça önemlidir.
5. İstisna kapsamında KDV hesaplanmaksızın mal tesliminde bulunulmasına engel bir durumun bulunmadığı anlaşıldıktan sonra satışa ilişkin fatura tanzim edilir. Faturaya konu malın cins tanımı ile yatırım teşvik belgesi eki listedeki makine ve teçhizat adının uyumlu olması önemlidir. Bunun dışında düzenlenecek faturanın açıklama kısmına teslime ilişkin açıklayıcı ibarelere yer verilmesi gerekmektedir. Örneğin; “3065 Sayılı KDVK’nun 13/1-d bendi gereğince --- tarih ve --- sayılı Stratejik Yatırım Teşvik Belgesi Kapsamında Yurtiçinden Temin Edilecek Makine Ekipman Listesinde bulunan --- sıra no.lu makine ve teçhizat vergiden istisnalı olarak teslim edilmiştir.” açıklaması yazılabilir.
6. Bu aşamada satış bedeline ilişkin olarak ayrıca bir açıklama yapılması da yerinde olacaktır. Bilindiği üzere 2012/3305 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın uygulanmasına ilişkin 2012/1 sayılı Tebliğin 16. maddesi başlığı ile birlikte 10/6/2018 tarih ve 30447 sayılı Resmi Gazete ile değiştirilmiştir. Buna göre listede belirtilen tutarın üzerinde veya altında kalan alımlarda liste tadilatı yapılmaksızın doğrudan işlem yapılabilmektedir. Ancak her ne kadar mevzuat düzenlemesi bu şekilde olsa da fiili olarak gerçekleşen satış bedelinin, liste ile var olan uyumsuzluğunun ticari hayatın olağan durumu içerisinde açıklanabilir nitelikte olması gerekmektedir. Bu husus satıcı açısından gerek istisna kapsamındaki işleminden doğan vergi iadesi talebinin sıhhatli şekilde sonuçlandırılabilmesi gerekse herhangi bir denetim sırasında izahatta bulunulabilmesi için önemlidir. Eğer listedeki fiyat, teslim fiyatından ciddi anlamda bir farklılık gösteriyor ise işlem gerçekleştirilmeyerek alıcıdan listede revize talep edilmesinde yarar vardır.
7. Bir diğer husus satıcı tarafından makine ve teçhizatın teslimi ile birlikte yatırım mahallinde kurulum ve montaj hizmetinin de verilmesidir. Bu gibi durumlarda öncelikle şunu belirlemek gerekir; makine ve teçhizatın bir bütün halinde tesliminin teknik olarak mümkün olup olmadığıdır. Eğer söz konusu makine ve teçhizatın yatırım mahalline gidilerek o alana uygun şekilde kurulumu tamamlanarak teslimi gerekli ise bu gibi durumlarda teslim kurulum hizmetini de kapsar niteliktedir. Bu nedenle düzenlenecek faturada kurulum hizmetinin ayrıca fiyatlandırılmaması ve işlemin tamamının istisna kapsamında gerçekleştirilmesinde bir sakınca bulunmamaktadır. Bu hallerde kurulum ve montaj hizmetinin bizzat satıcı tarafından verilmesinin zaruri olduğu da unutulmamalıdır. Dolayısıyla kurulum ve montaj gibi hizmetlerin satıcı tarafından bizzat gerçekleştirilmeyip alt yüklenicilere devredilmesi halinde bu işlemlere ilişkin alıcıya yansıtılan bedel farkının istisna kapsamında değerlendirilmesi mümkün değildir.
8. KDVK Genel uygulama Tebliği uyarınca teşvik belgesi eki listede set, ünite, sistem, takım ve benzeri olarak belirtilen sistemlerin tamamının veya oluşturan bir kısmının istisna kapsamında teslimi de mümkündür. Bu gibi bütünlük arz eden malların bir kısmının teslim edilmesi halinde satıcılar tarafından gerek ekli listeye düşülecek şerhe gerekse düzenleyecekleri faturaya makine-teçhizatın sıra numarasını ve teslim edilen kısmın cinsini ve miktarını detaylı şekilde yazmaları gerekmektedir.
9. Yatırım Teşvik Belgesi eki listede yer alan makine ve teçhizatın finansal kiralama yoluyla vergiden müstesna olarak teslimi de mümkündür. Ancak bu durumda teşvik belgesinde KDVK Genel Uygulama Tebliğinde yer verilen açıklama hükmünün yazılı olması gerekmektedir. Bu şekilde gerçekleştirilecek işlemler için satıcı tarafından teşvik belgesinde açıklanan ibarenin varlığının da araması gerekeceği tabidir.
10. Bu işlemlerin ardından satıcının nihai yükümlülüğü ise KDVK Genel Uygulama Tebliği Ek:9B ekinde yer verilen bildirim formunun verilmesidir. Bu form satıcı tarafından vergilendirme dönemleri itibariyle KDV beyanname verme süresi içerisinde elektronik ortamda bağlı bulunulan vergi dairesine verilecektir. Söz konusu bildirim formu iade talebinde bulunulması için aranan belgeler arasında da sayılmıştır. Bu nedenle bildirim formlarının süresinde ve usulüne uygun şekilde verilmesi önemlidir.
11. KDVK Genel Uygulama Tebliğinde açıklandığı üzere yatırımın teşvik belgesinde öngörüldüğü şekilde gerçekleşmemesi halinde, zamanında alınmayan vergi alıcıdan aranmaktadır. Satıcının vergiden müstesnalı olarak gerçekleştirilen işleme ilişkin vergi iadesi talebi ise yürürlükteki mevzuata göre sonuçlandırılacaktır. Dolayısıyla yatırımın teşvik belgesinde öngörüldüğü şekilde tamamlanmamış olması geriye dönük olarak satıcıya bir sorumluluk yüklememektedir.

Yazımızda KDVK’nun 13/1-d bendi uyarınca vergiden müstesna olarak gerçekleştirilecek makine ve teçhizat teslimlerine ilişkin olarak satıcı nezdinde dikkat edilmesi gereken usul ve esaslar özetlenmeye çalışılmıştır. Söz konusu istisna düzenlemesi yatırımlara ilişkin teşvik sisteminin istenilen amaca ulaşması açısından önemlidir. Bu nedenle özellikle uygulayıcıların gereken bilgilendirme desteği ile satıcı tarafının mevzuat düzenlemelerine hakimiyetini sağlanması gerekmektedir. Zira satıcının istisna kapsamında işlem tesis etmekten kaçınması veyahut yüklendiği katma değer vergisi maliyetini istisnalı satış bedeline ilave ederek yatırımcıya ek mali yük getirmesi ve istisnayı etkinsiz kılması ülke ekonomisi açısından olumsuz sonuçlara neden olacaktır.

08.01.2024

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.