İsmail Doğancan Sağ
İhtisas Vergi Dairesi Müdür Yrd.
dogancansag@gmail.com

KDV’de Tevkifat Uygulaması, İndirim ve İade Mekanizması ve 109 No’lu Satır Kullanımı (50 Seri No’lu Tebliğe İlişkin Güncellemeler)

GİRİŞ

3065 Sayılı KDV Kanununun 9. Maddesinde ‘’Vergi Sorumlusu’’ tanımlanmış, 9.Maddenin 1. Bendinde ‘’Mükellefin Türkiye içinde ikametgahının, işyerinin, kanuni merkezi ve iş merkezinin bulunmaması hallerinde ve gerekli görülen diğer hallerde Maliye Bakanlığı, vergi alacağının emniyet altına alınması amacıyla vergiye tabi işlemlerde taraf olanları verginin ödemesinden sorumlu tutabilir. ’’ denilmiştir. Kanunun bu maddesi ve tanımı ‘’Tevkifat’’ uygulamasının önünü açmış ve Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliğinde 40 sayfa kadar uygulamanın en ince ayrıntılarına kadar örneklerle kategorize edilerek açıklanmaya çalışılmış, hatta yüzlerce özelge, görüş yazılarında hala tereddüt hasıl olan durumlara açıklık kazandırılmaya da çalışılmıştır.

En yalın haliyle tevkifat Tebliğde açıklandığı üzere ;

‘’..teslim veya hizmet bedeli üzerinden hesaplanan verginin teslim veya hizmeti yapanlar tarafından değil, bu işleme muhattap olanlar tarafından kısmen veya tamamen vergi sorumlusu sıfatıyla beyan edilip ödenmesidir.’’

Tebliğin bu cümlesinde ki ‘’kısmen veya tamamen’’ vurgusu ‘’Kısmi tevkifat uygulamasını ve ‘’tam tevkifat’’ uygulamasını doğuruyor.

TAM TEVKİFAT

1) İkametgâhı, İşyeri, Kanuni Merkezi ve İş Merkezi Türkiye’de Bulunmayanlar Tarafından Yapılan İşlemler

* Katma Değer Vergisi Mükellefi Olmayan Gerçek Kişilere Elektronik Ortamda Sunulan Hizmetler

* Elektronik Hizmet Sunucularının KDV Mükellefiyeti

2) Serbest Meslek Faaliyeti Çerçevesinde Yapılan Teslim ve Hizmetler

3-) Kiralama İşlemleri

4-) Reklâm Verme İşlemleri

5-) İsteğe Bağlı Tam Tevkifat Uygulaması

Olarak 5 ana başlıkta tebliğde açıklanmış, uygulamalarında ufak farklılıklar olmakla beraber. (Örnek ; Elektronik hizmet sunucularının 3.No’lu KDV ile beyan vermesi ) genel olarak ‘’..işlem bedeli üzerinden hesaplanan verginin tamamının işleme muhattap olan alıcılar tarafından beyan edilip ödenmesidir.’’

İrdeleyeceğimiz kısım ise ‘’Kısmi Tevkifat’’ uygulaması ve indirim mekanizması biraz daha karmaşık ve komplike, aynı mantıkla ‘’ vergi alacağının emniyet altına alınması amacıyla..’’ bir teslim veya hizmette doğan KDV’nin bir kısmının alıcıdan bir kısmının ise satıcıdan arandığı uygulama. .

KDV Genel Uygulama Tebliğinde başlıklar halinde;

KISMİ TEVKİFAT UYGULANACAK HİZMETLER

- Yapım İşleri ile Bu İşlerle Birlikte İfa Edilen Mühendislik-Mimarlık ve Etüt-Proje Hizmetleri

- Etüt, Plan-Proje, Danışmanlık, Denetim ve Benzeri Hizmetler

- Makine, Teçhizat, Demirbaş ve Taşıtlara Ait Tadil, Bakım ve Onarım Hizmetleri

- Yemek Servis ve Organizasyon Hizmetleri

- İşgücü Temin Hizmetleri

- Yapı Denetim Hizmetleri

- Fason Olarak Yaptırılan Tekstil ve Konfeksiyon İşleri, Çanta ve Ayakkabı Dikim İşleri ve Bu İşlere Aracılık Hizmetleri

- Turistik Mağazalara Verilen Müşteri Bulma / Götürme Hizmetleri

- Spor Kulüplerinin Yayın, Reklâm ve İsim Hakkı Gelirlerine Konu İşlemleri

- Temizlik, Çevre ve Bahçe Bakım Hizmetleri

- Taşımacılık Hizmetleri

- Her Türlü Baskı ve Basım Hizmetleri

- Diğer Hizmetler

- Kamu Özel İş Birliği Modeli ile Yaptırılan Sağlık Tesislerine İlişkin İşletme Döneminde Sunulan Hizmetler

- Ticari Reklam Hizmetleri

KISMİ TEVKİFAT UYGULANACAK TESLİMLER

- Külçe Metal Teslimleri

- Bakır, Çinko, Alüminyum ve Kurşun Ürünlerinin Teslimi

- Hurda ve Atık Teslimi

- Metal, Plastik, Lastik, Kauçuk, Kâğıt, Cam Hurda ve Atıkları ile Konfeksiyon Kırpıntılarından Elde Edilen Hammadde Teslimi

- Pamuk, Tiftik, Yün ve Yapağı ile Ham Post ve Deri Teslimleri

- Ağaç ve Orman Ürünleri Teslimi

- Diğer Teslimler

- Demir-Çelik Ürünlerinin Teslimi

Sunulmuştur.

Gelelim indirim mekanizmasının işleyişine;

Tebliğin ;

2.1.1.1 Beyan kısmında;

‘’, işleme ait fatura veya benzeri belge izleyen ay içinde düzenlense dahi sorumlu sıfatıyla beyan, işlemin vuku bulduğu dönemin beyan süresi içinde yapılır. Kısmi tevkifat uygulamasında satıcının mükellef sıfatıyla 1 No.lu KDV Beyannamesi ile beyan edeceği kısım da aynı dönemde beyan edilir.

Hizmet işlemlerinde, hizmetin ayın sonunda tamamlanması halinde de fatura izleyen ayda düzenlense bile yukarıda belirtildiği şekilde işlem yapılır. İşlem bedelinin ödenmemesi, işleme ait faturanın süresinde düzenlenmemesi, alıcıya geç gelmesi veya hiç gelmemesi tevkifatın yapılıp yukarıda belirtilen süre içinde sorumlu tarafından beyan edilmesine engel değildir..’’

...

-Tevkifat uygulamasında 1 nolu beyan ile 2 nolu KDV beyanı aynı dönemde beyan edilir. Faturanın geç düzenlenmesi (izleyen ayda olsa dahi) buna engel değildir.

‘’2 No.lu KDV Beyannamesinde herhangi bir surette indirim yapılması mümkün olmadığından tevkif edilen KDV’nin tamamının beyan edilerek vergi dairesine ödenmesi gerekmektedir.’’

İndirim mekanizması 1 No’lu KDV beyanında çalışır. Ancak Sorumlu sıfatıyla ödenen KDV’nin (2 Nolu Beyanname ,) indirime konu edilebilmesi için (1 Nolu Beyanname ) 50 Seri No’lu Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliğinde Değişiklik yapılmasına dair tebliğde ;

‘’...Ocak/2024 vergilendirme döneminden itibaren vergi kesintisi yapmakla sorumlu tutulanlar tarafından tevkif edilen ve 2 No.lu KDV Beyannamesiyle beyan edilen KDV’nin, ödendiği vergilendirme dönemine ilişkin 1 No.lu KDV Beyannamesinde indirim konusu yapılması gerekmektedir’’ Denilmiştir.

Yani ;

Alıcılar ilgili dönemde sorumlu sıfatıyla beyan edilerek ödenen KDV’yi yani diğer bir deyişle 2 No’lu KDV beyanıyla beyan edip ödedikleri KDV’yi ‘’ödeme şartıyla’’ 1 No’lu KDV de indirim konusu yapabilirler.

Söz konusu ödeme şartını nakden ödeme veya KDV iadeleri mahsup taleplerine istinaden gerçekleştiren mükellefler 1 Nolu KDV beyanını verirken KDV beyannamesinde İndirimler sekmesini doldururken ‘’Sorumlu sıfatıyla beyan edilerek ödenen KDV’’ kulakçığını beyanname ekine 109-Nolu satıra ilişkin bildirimle beraber ekleyeceklerdir.

Ancak, 3065 sayılı Kanunun (29/5) maddesinde ; ‘’Bakanlığımıza verilen yetki çerçevesinde, vergi kesintisi yapmakla sorumlu tutulanlar tarafından tevkif edilen ve tevkifatın yapıldığı döneme ait 1 No.lu KDV Beyannamesinden önce verilen aynı döneme ait 2 No.lu KDV Beyannamesiyle süresinde beyan edilerek süresinde ödenen KDV’nin, 2 No.lu KDV Beyannamesinin ait olduğu dönemin 1 No.lu KDV Beyannamesinde indirim konusu yapılması uygun bulunmuştur.

Vergi kesintisi yapmakla sorumlu tutulanlar tarafından tevkif edilerek beyan edilen ancak kısmen ödenen KDV’nin ödendiği kısım itibarıyla indirim konusu yapılması mümkündür.

Ayrıca kısmi tevkifata tabi işlemlerde, işlem bedeli üzerinden hesaplanan KDV’nin satıcı tarafından beyan edilecek kısmı, alıcı tarafından takvim yılını takip eden takvim yılı aşılmamak şartıyla işleme ait fatura veya benzeri belgenin defterlere kaydedildiği döneme ilişkin olarak verilmesi gereken 1 No.lu KDV Beyannamesinde indirim konusu yapılır’’ denilmiştir.

SONUÇ

Beyanname üzerinden hem KDV iadesi tevkifat hem de indirim mekanizmasının çalışmasını bir örnekle açıklayacak olursak.

Alıcı-Satıcı ayrı ayrı örnek vermek yerine

 Al-Satçı Demir-Çelik Ürünlerinin Teslimi ile iştigal eden mükellefin beyanını ele alalım. Bu durumda hem alıcı hem satıcı konumunda olan mükellefin

Hem KDV-2 sini hem KDV-1'ini irdeleyelim (5/10 Tevkifat)

1.000.000’luk teslimde bulunsun;

Beyannamenin

‘’Matrah’’ Kulakçığında

Kısmi Tevkifat uygulanan işlemler bölümünden

‘’Demir-Çelik Ürünlerinin Teslimi ‘’’

Matrah : 1.000.000

KDV:%20 : 200.000

Tevkifat : 100.000 >> Vergi:100.000

Söz konusu matrah ve teslime ilişkin ödediği vergi(Tevkifat ) 100.000 TL dolayısıyla

Hesaplanan KDV’si : 100.000 TL olacaktır.

(‘’Vergi’’ alanı tevkifat oranının tersi alınarak beyanname programı tarafından hesaplanmaktadır. Buna göre ‘’vergi alanında, işlem bedeli üzerinden hesaplanan KDV’nin tevkifata tutulmayan kısmı yer alır. )

Aynı mükellefin 1.000.000 TL ‘de Demir-Çelik alımı bulunsun dolayısıyla ilgili mükellef bu alımla ilgili 100.000 TL KDV’yi (1.000.000 x 0,20 (kdv oranı) x 5/10(tevkifat oranı) ) aynı ayın 2 nolu KDV beyanında beyan edip ödeyecektir.

Beyan edip ödediği bu KDV’yi 1 no’lu KDV beyanını verirken 109 No’lu satırla beraber bildirimi yapılarak indirimler satırının altında ‘’Sorumlu sıfatıyla Beyan edilerek Ödenen KDV ‘’ ile indirime konu edebilecek.

Gelelim iade mekanizmasına..

Kendi tesliminden kaynaklanan 100.000.TL( KDV’yi Devreden KDV’sinin en az 100.000.-TL olduğu varsayımında;

Beyannamede;

Diğer iade hakkı Doğuran işlemler bölümüne

448-Demir Çelik Ürünlerinin Teslimi kulakçığında iadeye konu edip iadesini talep edebilecektir.

(İade olarak talep edilen tutar, işlemin bünyesine giren KDV değil, tevkif edilen KDV esas alınarak belirleneceğinden İadesi istenilen KDV, hiçbir surette tevkifata tabi tutulan KDV’den fazla olamayacağı tabiidir.)

Kaynakça;

KDV Genel Uygulama Tebliği

3065 S. KDV Kanunu

02.05.2024

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.