İsmail Atmanlıoğlu
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilirkişi
ismailatmanlioglu@gmail.com

Aşk Mektubu Değil Teminat Mektubu

Bu çalışmada Teminat Mektubunun tanımı, çeşitleri, tarafları, hukuki Niteliği,  içeriği, hangi hallerde ihtiyaç duyulduğu, katlanılan riziko, lehtara yükü, komisyonun hesaplanma şekli örneklerle desteklenerek açıklanmaya çalışılmış ve kısmen de olsa Doğrudan Borçlanma Sistemine değinilmiştir.

Teminat Mektubu Nedir ;  Yurt içinde veya yurt dışında yerleşik gerçek ya da tüzel kişiler lehine bir malın teslimi, bir işin yapılabilmesi ya da bir borcun vadesinde ödenmesi vb. konularda, söz konusu yüklenimin yerine getirilememesi halinde, belirli bir tutarın kayıtsız şartsız ödeneceğinin banka tarafından taahhüt edildiği mektuba denir.

Muhatap ve Lehtarın Tanımı; Banka uygulamasında kendisine hitaben garanti verilen kişiye “muhatap”(garantiyi alan) ,borçluya ise “lehtar”-(lehine garanti verilen kişi) denilmekte olup, banka ise garanti veren konumundadır.

Hukuki Niteliği; Banka teminat mektuplarının hukuki niteliği konusunda iki görüş mevcut olup, birinci görüş, kefalet sözleşmesi olduğu ( Banka, Muhatabın hiçbir zarara uğramayacağını değil, lehtarın taahhüdünü yerine getirmemesi halinde muhatabın, teminat mektubu sözleşmesinde yer alan miktara kadar uğrayacağı zararları karşılayacağını taahhüt etmektedir). ikinci görüş ise garanti sözleşmesi olduğudur.( Banka teminat mektupları üçüncü kişinin fiilini taahhüt etmesi nedeni ile bir tür garanti sözleşmesidir) Yargıtay, banka teminat mektupları ile ilgili olarak 1967 ve 1969 tarihlerinde iki İçtihadı Birleştirme kararı vermiştir ve kararında banka teminat mektuplarını garanti sözleşmesi olarak nitelendirmiştir.

Teminat Mektubu Konusuna göre, Geçici Teminat Mektupları, Avans Teminat Mektupları, Kesin Teminat Mektupları olarak ayrılmaktadır.

Geçici Teminat Mektupları; Genellikle ihalelere katılmak üzere düzenlenmektedir. ihaleyi kazanan lehtarın, ihale koşulları çerçevesinde muhatap ile sözleşme imzalamaması halinde, muhataba belirli bir ödeme yapmayı kayıtsız/şartsız taahhüt etmektedir.

Avans Teminat Mektupları; Lehtarın üstlendiği işi sözleşme koşullarına uygun bir şekilde yerine getirmemesi halinde muhatap tarafından daha önce lehtara verilmiş avansın, muhataba geri ödeneceğini kayıtsız şartsız taahhüt etmektedir.

Kesin Teminat Mektupları; Muhataba karşı, lehtarın teminat mektubunda belirtilen taahhütlerini yerine getireceğini kayıtsız şartsız garanti eder.

Teminat Mektubu süreli ( Vadeli ) ve Süresiz ( Vadesiz ) olarak alınabilmektedir. Süre yeterli gelmediği takdirde Vade uzatım talebi ile ilgili süreler uzatılabilir. Süresi dolan teminat mektubunun komisyon oranı yüksek ise maliyet avantajı sağlayan başka bir bankadan yeni bir teminat mektubu alınarak mal alımı sağlanan firmaya yeni teminat mektubu verilebilir. Vadesi dolmadan önce Teminat mektubuna ihtiyaç kalmaması halinde, teminat mektubu bankaya ibraz edilerek kalan gün kadarın iadesi bankadan talep edilip banka tarafından iadesi gerçekleştirilebilir.

Teminat Mektubu komisyonu nasıl belirlenir ;

Bankanın komisyon oranı firmanızın kredibilitesi ile doğru orantılıdır. Bu nedenle kredibilitesi yüksek firmalar binde oranlarla Teminat mektubu komisyonu öderken, kredibilitesi düşük olan firmalar yüzde oranlarda Teminat mektubu komisyonu öderler

Teminat Mektubunun bankalara maliyeti var mıdır ;

Kullandırılan teminat mektuplarının da banka nezdinde bir maliyeti vardır. Bu maliyet Bankacılık Düzenleme ve Denetleme kurumu tarafından, ayrılacak karşılıklara ilişkin yönetmeliklerde belirlenmektedir.

Teminat Mektubu komisyonu nasıl hesaplanır ;

Teminat Mektubu Tutarı*Komisyon oranı * gün       X     1,05 (BSMV)

                                   36.000

ÖRNEK

SARE A.Ş. mal alımında kullanmak üzere ZHRA Bankasından binde 1 komisyon oranı ile 3.500.000.-TL Teminat Mektubunu alarak mal aldığı firma olan SULTAN A.Ş. ye  süreli olarak 6 aylığına vermiş olsun. Bankanın SARE A.Ş. den tahsil edeceği komisyon tutarını birlikte hesaplamış olalım.

       3.500.000 * 0,1 * 180        X     1,05 (BSMV)   = 1.837,50.-TL ( Komisyon Tutarı )

                                   36.000

Teminat mektubunun ayrıca nazım hesaplarda takip edilmesi bir işletmenin yükümlülüklerini, hak doğurabilecek işlemlerini, kendi zilyetliği altındaki kıymetleri ve muhasebe disiplini altında izlemek anlamında önemlidir.

_________________________..../.../ 2016 _____________________________________

900 TEMİNAT MEKTUBUNDAN ALACAKLAR                        3.500.000.000.-

       900.00 Teminat Mektubu Teslim Alanlar

       900.01 Sultan A.Ş.

                          901    TEMİNAT       MEKTUBUNDAN      BORÇLAR    3.500.000.000.-

                          901.00 Teminat Mektubu Al. Banka.

                          901.01 ZHRA Bankası

__________________________________ / __________________________________

Teminat Mektubu alınmasında yaşanan sıkıntılar nelerdir ;

Bankalar tarafından kayıtsız şartsız belli bir tutarın ödemesi ve firmaların bankalar nezdinde limit oluşturma hususunda yaşadığı problemler, teminat mektubu enstrümanının sıklıkla kullanılmasını birazda olsa engellemektedir. Çünkü firmalar genellikle nakit kredi ihtiyaçları için teminat göstermekte, teminat mektubu riskleri için gayrimenkul ipoteği vermek yerine  kefalet karşılığı teminat mektubu talep etmektedir. Tabi kredibilitesi yüksek firmalar, nakdi ve gayri nakdi krediler için kefalet karşılığı teminat mektubunu alabilmekte ve ipotek müessesesini çalıştırmamaktadırlar. Ayrıca son dönemlerde geniş bayi/müşteri ağı olan firmalar Doğrudan Borçlanma Sistemini kullanmaktadır. Burada kısa da olsa DBS den bahsetmekte yarar vardır.

Doğrudan Borçlanma Sistemi nedir;

Geniş bayi/ müşteri ağı olan firmaların bayi ya da müşterilerinden yapacakları mal veya hizmet bedellerine yönelik, ana firmanın bankaya ilettiği fatura tutarlarının, vade sonunda bayi/ müşteri hesabındaki bakiyeden, bakiye müsait değilse kredi limitinden otomatik olarak gerçekleştirilmesini sağlayarak ana firmanın hesaplarına aktardığı bir nakit yönetimi hizmetidir. Böylelikle ana firmanın alacak tahsilat riski sıfırlanmış, bayinin de kısa vadeli finansman ihtiyacını karşılanmış olur.

SONUÇTeminat Mektupları, belirli bir tutarın kayıtsız şartsız ödeneceğinin banka tarafından taahhüt edildiği ve bu nedenle ticari hayatta firmaların risklerini bertaraf etmek için kullandığı bir enstrümandır. Bankalar tarafından kayıtsız şartsız belli bir tutarın ödenmesi ve firmaların bankalar nezdinde limit oluşturma hususunda yaşadığı problemler, teminat mektubu enstrümanının sıklıkla kullanılmasını birazda olsa engellemektedir. Bununla beraber yeterince bilinmediği de bir gerçektir. Mektup metinlerinin konunun uzmanı hukukçular tarafından incelenmesi ileride karşılaşabilecek riskleri detaylandırmaları açısından önemlidir.

Yukarıda kısmen de değinildiği üzere Doğrudan borçlanma sisteminin Geniş bayi ve müşteri ağı olan firmalarda riskleri bertaraf edecek, zamandan tasarruf sağlayacak, teminat takip maliyetini ve operasyonel iş yükünü azaltacak çok güçlü bir enstrüman olduğu unutulmamalıdır.

Anahtar Kelimeler;

Teminat Mektubu, Teminat Mektubu Komisyonu, Doğrudan Borçlanma Sistemi, Teminat Mektubu banka maliyeti, Teminat Mektubu Nazım Hesaplar.

04.05.2016

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.