İsmail Dülger
Yeminli Mali Müşavir
ismaildulger59@gmail.com

Temel Gıda Ürünlerinin Alım Satımında %1’li KDV Uygulamasının Unlu Mamül ve Gıda Üreticilerinin Mal ve Hizmet Alımlarından Kaynaklanan Yüksek Tutarlı ve İndirimle Giderilemeyecek KDV Finasman Yükü Nasıl Çözülmeli

Bilindiği üzere, 13.02.202 tarih ve 31749 sayılı Resmi Gazetede yayınlan 5189 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararı ile “ Mal ve hizmetlere uygulanacak katma değer vergisi oranlarının tespitine ilişkin kararda değişiklik yapılmasına dair karar uyarınca, gıda maddelerinin ( kararda belirtilenler dışında kalan) büyük bir bölümünde alış ve satışlarda KDV oranı %1 e düşürülmüştü

Uygulamaya 14.02.2022 tarihi itibariyle başlanmıştır. Tüketicilerin lehine olan ve gıda ürünlerinde kısmen de olsa fiyat indirimini amaçlayan bu uygulama ile bu ürünlerin imalatını ve satışını gerçekleştiren firmalar bu malların bünyesine giren yüklendikleri vergiyi satışlardan elde edecekleri % 1 li KDV tahsilatı ile indirimle gideremeyeceklerdir.

Karar kapsamına giren Unlu Mamul ve T. gıda üreticisi firmaların ürettikleri malların bünyesine giren mal ve hizmet alımlarından doğan yüklendikleri  (%1-%18 oranlı )  toplam KDV  tutarını, tamamına yakını   %1’li  KDV ‘li  mal satışlarından  elde  edecekleri /hesaplanan  KDV  tutarı ile   indirimle gideremeyecekleri   dikkate alındığında; yüksek tutarlı  ve KDV genel uygulama tebliğinde yer alan KDV   iadesi  koşullarına   göre mahsuben veya nakden  iadeye konu olacak  KDV tutarının yaratacağı   finansal yük firmaları  çok zor durumda bırakacaktır.

VUK 275.ci maddede, İmal edilen emtianın (Tam ve yarı mamul mallar) maliyet bedeli aşağıda yazılı unsurları ihtiva eder:

1. Mamulün vücuda getirilmesinde sarf olunan iptidai ve ham maddelerin bedeli;

2. Mamule isabet eden işçilik;

3. Genel imal giderlerinden mamule düşen hisse;

4. Genel idare giderlerinden mamule düşen hisse; (Bu hissenin mamulün maliyetine katılması ihtiyaridir.);

5. Ambalajlı olarak piyasaya arz edilmesi zaruri olan mamullerde ambalaj malzemesinin bedeli.

Mükellefler, imal ettikleri emtianın maliyet bedellerini yukarıdaki unsurları ihtiva etmek şartıyla diledikleri usulde tayin edebilirler.

Temel gıda üreticisi firmaların ürettikleri malların maliyetine  giren  ham madde, yarı mamul ve mamul mallar için yüklenecekleri KDV oranı % 1 olmakla beraber, maliyete giren diğer  yardımcı malzemeler, doğalgaz, elektrik, nakliye tamir bakım v.b mal ve hizmet alımları ile ambalaj malzemeleri  için %18 oranlı KDV  ödemektedirler. Ayrıca ATİK’lerden pay verilmekte, genel idare giderlerinden de imal edilen emtianın maliyetine pay verilebilmektedir.

Daha önce %1 ve %8, %18 li mal ve hizmet alımlarından oluşan indirimler toplamı, uygulama öncesi % 8’ li mal satışlarından elde edilen  / hesaplanan KDV ile indirimle giderilerek ödenecek KDV veya indirime, iadeye konu olacak KDV yükü üretici firmaları fazla etkilemezken ,  % 1 KDV’li bu uygulama ile satışlardan tahsil edilecek toplam KDV tutarı ile  mal ve hizmet  alımlarından doğan yüklenilen KDV ‘nin  indirimle  giderilmesi mümkün değildir.

Bu durum; söz konusu firmalarda aylık dönem satışlarının yaklaşık %5 ‘i ile %7’ si oranında devreden- indirimle giderilemeyen ve  KDV 29/2. maddesi uyarınca indirimli orandan doğan  KDV iadesi talebi süreçlerine  konu olacak, GIDA ÜRETİCİLERİNİN KALDIRAMAYACAĞI YÜKSEK TUTARLI FİNANSAL  YÜK OLUŞTURACAKTIR.

Konuyu örneklersek,

A- 2022 /Ocak Döneminde  Satışları 40.000.000.TL tutarında ve KDV oranı  %8 olan bir  şirketin,  

    %8 li KDV tahsilatı .      :   3.200.000 TL

     İndirilecek KDV  Top  :    3.650.000          ( %1: 250.000.TL+ %8 : 150.000.TL  +%18 : 3.000.000 TL

                                                                                 (Önceki Dönemden Devir KDV : + 250.000.TL )

Bu durumda Sonraki döneme devreden KDV tutarı : 450.000 TL olmaktadır.

 B-Aynı mükellefin  örneğimizdeki dönem içi satışlarının tamamının  KDV oranın % 1’ li olduğu  ve indirimlerini dikkate aldığımızda ise,

% 1 li KDV Tahsilatı  :  400.000.-TL YE DÜŞECEK,

İndirilecek KDV  :

(Daha önce %8  KDV li mal alım tutarı 1.875.000.-TL ,KDV’ si 150.000.-TL iken  %1  KDV’li   İndirilecek KDV Tutarı. 18.750.-TL YE DÜŞECEKTİR.

( %1: 250.000.TL.+ 18.750.TLl+%18 : 3.000.000 TL+  Önceki dönemden devir KDV : 250.000 –TL)

 TOP. İNDİLECEK KDV  TOP : 3.518.000 TL

3.518.750 – 400.000  =  3.118.750.-TL  sonraki döneme devreden KDV OLUŞACAKTIR.

 Görüleceği üzere  aynı şartlarda sonraki dönem devreden KDV tutarı   ( 3.118.750- 450.000) = 2.668.750 TL tutarında artacaktır. Üreticilerin bu finansal yükünün   KDV genel uygulama tebliğinde yer alan iade süreci ile çözülmesi mümkün değildir.

 

Örneğimizden anlaşılacağı üzere , üretici firmaların finansal yükü indirilen %7 lik orana yakın artmış olmaktadır.

Tüketicinin daha ucuza mal alarak rahatlaması amaçlanan bu uygulama  mali idarenin   KDV vergi tahsilatında azalma yaratırken bir taraftan da Hazine ve Maliye bakanlığınca indirimli oranda mal satan  temel gıda üreticisi  firmalara da cari dönem  mahsuben takip eden dönemde ise   nakden veya mahsuben yapılacak  KDV iadesi ödeme tutarlarının ve vergi dairelerinin iş yükü artmasına neden olacaktır.

 KDV Genel Uygulama Tebliğinin (KDVGUT)  ayırım 3.1  ve devamında  yapılan açıklamalarda  indirimli otan iadesine ilişkin ayrıntılı açıklamalar yapılmış olup,  KDV 29/2 maddesi , YMM tebliğleri uyarınca   cari dönemde ve takip eden yılda indirimli orana tabi   bazı mal  teslimlerinde  uygulanmakta olan nakden ve mahsuben KDV iadesi sınırları ilişkin bilgiler aşağıdaki gibidir.

2022 Takvim yılı için iade hesaplanmasında kapsam dışı kalacak tutar 25.750.-TL , YMM tam tasdik kapsamında olmayan firmalar için  2022 T yılı üst sınırı 2.533.000.-TL olarak belirlenmiş olup,  bıu tutar her yıl yeniden değerleme oranında arttırılmakta olup,  2022 T. Yılına ait indirimli orandan doğan KDV iadesinin ertesi yıl YMM raporu ile alınması durumunda  2023 yılın için belirlenen had dikkate alınacak olup, 2023 yılı için yapılacak Tam tasdik sözleşmesi ile 2022 yılı KDV iadesi nakden veya mahsuben YMM raporu ile alınabilecektir.  Söz konusu iadenin cari dönemde  teminat gösterilerek  VİR veya YMM raporu ile mahsuben iadesi ertesi yıl ise  VİR veya YMM raporu ile  nakden veya mahsuben , veya teminat gösterilerek VİR ve YMM raporu ile teminat çözülerek iade alınması mümkündür.

 Ayrıca  süresinde  YMM tam tasdik sözleşmesi bulunması halinde  iadede herhangi bir  üst tutar sınırlaması bulunmamaktadır.

Cari dönemde  indirimli orana tabi işlemlerden ( KDVDK Md.29/2) doğan KDV iadesinde 5.000 –TL yi aşmayan   mahsuben iade talepleri VİR,YMM raporu ve teminat aranılmadan , 5000 TL yi aşan kısım VİR, YMM  raporuna göre  ve TEMİNAT verilerek  yapılacak, VİR veya YMM raporuna göre teminat çözülecektir.

Ertesi yıl Ocak-Kasım dönemlerinde   indirimli orana tabi işlemlerden ( KDVDK Md.29/2) doğan KDV iadesinde 5.000 –TL yi aşmayan   nakden ve mahsuben iade talepleri VİR,YMM raporu ve teminat aranılmadan , 5000 TL yi aşan kısmın  nakden ve mahsuben iade talepleri ise VİR,YMM raporuna göre yapılacak ,talep halinde aşan kısım için  TEMİNAT verilerek  yapılacak iadelerde ise VİR veya YMM raporuna göre teminat çözülecektir. Konuyla ilgili detaylı bilgiler  KDV genel uygulama tebliğinde ve ilgili YMM genel tebliğlerinde bulunmakta olup  yazımızda kısmi özet bilgiye yer verilmiştir.

 Mahsup Yoluyla İade:

KDV iade alacağı mükellefin kendisinin veya ortaklık payı ile orantılı olmak üzere adi, kollektif ve adi komandit şirketlerde ortakların (komandit şirketlerde sadece komandite ortakların),

- Vergi dairelerince takip edilen amme alacaklarına,

- İthalat sırasında uygulanan vergilere,

- Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) prim borçlarına, mahsuben iade edillebilir.

İade talebi, iade türü itibarıyla 429 Seri No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ekinde yer alan standart iade talep dilekçeleri kullanılmak suretiyle yapılır.

Diğer taraftan indirimli orana tabi teslim veya hizmetle ilgili olarak yüklenilen vergi ile söz konusu işlemler üzerinden hesaplanan vergi arasındaki farkın, (% 1) oranına tabi işlemler için işlem bedelinin (% 17)’sini, (% 8)’e tabi işlemler için ise işlem bedelinin (% 10)’unu aşan kısmı, iade hesabına dahil edilmez. Azami iade tutarının belirlenmesinde iade talebinde bulunulan döneme kadar yapılan toplam işlem bedeli dikkate alınır, 

KDV genel uygulama tebliğinde  belirtilen iade usul ve esaslarının  Temel gıda maddesinde %1 li KDV  uygulamasından doğacak iadelerde de aynen uygulanması durumunda , firmaların  indirimle gideremedikleri  KDV tutarlarının yüksek olması nedeniyle hem  vergi dairesine verecekleri teminat mektubu komisyonu tutarı artacak, hem de cari dönem içinde  aylık bazda talep edilecek KDV iadesi nedeniyle hem tam tasdik kapsamında olmaları gerekeceği gibi, cari dönemde  mahsuben  ertesi yıl  nakden  veya mahsuben iade talepleri içinde  YMM  raporları yazdırmaları gerekecektir.

Bu uygulama ile indirimli oran iade kapsamına  girecek firma sayısının artmasına,  vergi idaresinin iadeden doğan iş yükünün artmasına , iadesini finansal gider nedeniyle  YMM raporu yazdırarak almak yerine  teminat göstererek  VİR (vergi inceleme raporu) kapsamında  sonuçlandırmak isteyen firma sayısının artması halinde ise  Vergi Müfettişlerinin  iş yükünü de arttıracaktır.,

Temel Gıda Üreticilerinin yukarıda açıkladığımız nedenlerle  İNDİRMLE GİDEREMEYECEKLERİ  KDV YÜKÜ, YMM TAM TASDİK, YMM İADE RAPORU, BANKA  TEMİNAT komisyonu  gibi  finansal  yüklerinin ivedilikle azaltılması  gerekeceğinden;

 BU KONUDAKİ ÇÖZÜM ÖNERİMİZ;

Temel gıda maddelerinde yapılan KDV indirimi nedeniyle KDV 29/ 2. maddesi uyarınca doğacak yüksek tutarlı ve firmaları finansal açıdan zorlayacak indirimle giderilemeyen yüklenilen ve KDV iadesine konu olacak KDV tutarların,

a-) Mükelleflerin  Cari dönemde KDV iadesi taleplerinde  , kendi vergi borçlarına, SGK borçlarına , ithalat sırasında  ödenecek vergilere   MAHSUBEN İADE EDİLMESİNDE  5.000.-TL ‘yi geçen mahsuben iadelerde , TEMİNATSIZ VE İNCELEME RAPORU ARANMAKSIZIN (VİR-YMM RAPORU)  SINIRSIZ  İADE YAPILMASI.  (KDV KAN. MADÇ 11/1-a,c  maddeleri kapsamında iade alan firmalar için  yapılan uygulamaya geçilmesi gerektiği kanaatindeyim).

 b-) Ayrıca, indirimli orandan doğan  KDV  alacağı daha önce uygulaması yapılan ,inceleme raporu ve teminat aranmaksızın  mal ve hizmet alınan  mükelleflerin vergi borçlarına mahsup işlemi de  yapılabilir.

c-) Süresinde yapılmış  YMM tam tasdik sözleşmesi bulunmayan ancak YMM raporu ile iade almak isteyen  firmaların cari dönemde aylık  bazda mahsuben  yada ertesi yıl  nakden veya mahsuben iade talep etmeleri halinde uygulanacak olan iade üst sınırı tutarının arttırılması,

d-) Bu uygulama nedeniyle doğacak iade tutarının mahsup  tutarından  yüksek olacağı dikkate alınarak; cari dönemde indirimli konut satışlarında olduğu gibi  nakden iadeye de izin verilmesi gerekecektir. Aksi durumda aşan tutar için ertesi yıl yeniden YMM raporu düzenlenmesi gerekecektir. 

e-) CARİ  DÖNEMDE YADA ERTESİ YIL  nakden İADE TALEP EDİLMESİ DURUMUNDA İSE  TEMİNAT MEKTUBU ALINARAK  NAKDEN İADENİN YAPILMASI, VİR VEYA YMM RAPORUNA GÖRE TEMiNATIN ÇÖZÜLMESİ , NAKDEN VEYA MAHSUBEN İADELERDE TEMİNAT ALINMASI HALİNDE  İSE  TEMİNAT ORANININ DÜŞÜRÜLMESİ, BU SEKTÖRDE FAALİYET GÖSTEREN FİRMALARIN KISMENDE OLSA SORUNUNA  ÇÖZÜM  OLACAĞI DÜŞÜNCESİNDEYİM.

KAYNAK:

1-KATMA DEĞER VERGİSİ  GENEL UYGULAMA TEBLİĞİ.

21.02.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.