İsmail Dülger
Yeminli Mali Müşavir
ismaildulger59@gmail.com

Akaryakıt İstasyonlarında Belge Düzeni

Akaryakıt istasyonu işletmeciliği faaliyetinde bulunan ve taşıtlara perakende olarak (LPG, doğalgaz ve benzerleri de dahil) akaryakıt satışı yapan birinci ve ikinci sınıf tacirlerin, işletmelerindeki akaryakıt pompalarının ödeme kaydedici cihazlara bağlanmaları gerektiği 30.11.2003 tarihinde çıkarılan ÖKC 58 seri numaralı genel tebliği ile yürürlüğe konulmuş olup, 07.09.2006 tarih ve 68 seri numaralı genel tebliğ ile ÖKC fişlerinin fatura yerine geçeceği ve belge düzenine ilişkin açıklamalara yer verilmiştir.

Vergi mükellefi olsun olmasın aracına akaryakıt alan herkesin ödeme kaydedici cihaz belgesine aracın plakasını doğru yazdırarak vergi kayıp ve kaçağının önüne geçmeleri bir yurttaşlık görevidir. Bu konuda en büyük görev müşterinin talebine rağmen akaryakıt istasyonlarında pompada görevli personele ve işleticilerine düşmektedir. Ülkemizde akaryakıt istasyonlarında kullanılan yazar kasalarda akaryakıt alan aracın plaka numarası  (taşıt tanıma sistemine bağlı araçlar dışındakilerde ) elle manüel olarak girilmektedir. Bu durum gerçekte akaryakıt alımı yapılmayan araçların plakasına ödeme kaydedici cihaz fişi düzenlenmesini özendirmekte, müşteri memnuniyeti sağlamaya, istasyon görevlilerinin bu işten komisyon geliri elde etmelerine neden olabilmektedir.

Akaryakıt pompalarına plaka numarası girilmemesi halinde akaryakıt akışı olmamakta ancak bidonla ve varille v.b. şekilde yapılan akaryakıt satışlarında ise plaka numarası yerine müşterinin ad -soyadı ve unvan bilgileri girilerek ÖKC fişi düzenlenmektedir. Bu durum özellikle vergi mükellefi olmayan çiftçilere yapılan bidon ve varil şeklindeki akaryakıt satışlarına ilişkin ÖKC fişlerinin gerçekte akaryakıt almayan mükellefler adına düzenlenmesini özendirerek vergi kayıp ve kaçağına neden olmaktadır.

Bu durumun fiilen tespiti halinde sorumlular hakkında; 213 sayılı VUK 359 /2-a bendi uyarınca muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenlemek ve kullanmaktan vergi suçu raporu düzenleneceğinin dikkate alınması gerekmektedir.

Maliye Bakanlığı- Gelir İdaresi Başkanlığının  213 s . VUK’ nun mük. Mad. 257/5. bendi uyarınca vergi güvenliğini sağlayıcı düzenleme yapma yetkisi bulunmasına rağmen;  araçlara, tanklara, varillere, şantiyelerde bulunan tankerlere ÇİP (Ad-Soyad-Ünvan -Plaka -Vergi No bilgileri içeren) takma zorunluluğu koyarak vergi kayıp ve kaçağının önlenmesi olanaklıyken bu konuda bugüne kadar düzenleme yapmamış olması önemli bir eksikliktir.

ÖKC  68  seri numaralı genel tebliğde yapılan açıklamalarda;

-Nihai tüketicilerin tüketim amacıyla, mükellef olanların ise ticari, zirai ve mesleki faaliyetleriyle ilgili olarak satın aldıkları akaryakıt karşılığında düzenlenecek (üzerinde ”TAŞIT VEYA MÜŞTERİ TANIMA SİSTEMİ FATURAYA DÖNÜŞTÜRÜLECEK” ibaresi bulunanlar hariç) söz konusu ödeme kaydedici cihaz fişleri, üzerinde yazılı tutar ne olursa olsun fatura yerine geçen belge olarak kabul edilecek, ayrıca faturaya dönüştürülmesi istenmeyecek ve yapılan incelemeler ve kontroller sırasında bu fişleri gider belgesi olarak kullananlardan fatura ibrazı talep edilmeyecektir.

 

-Akaryakıt pompaları ödeme kaydedici cihazlara bağlanmış olan istasyonlardan;

a) Taşıt tanıma, müşteri tanıma vb. sistemler kullanılarak (fiş üzerinde “TAŞIT VEYA MÜŞTERİ TANIMA SİSTEMİ FATURAYA DÖNÜŞTÜRÜLECEK” ibaresi olan fişlerin faturaya dönüştürülmesinde, fişlerin tarih ve numarasının belirtilmesine gerek yoktur), taşıtın plaka no.su, akaryakıt cinsi, miktarı ve tutarı liste halinde belirtilecektir. Akaryakıt istasyonu işletmeleri veya dağıtım şirketleri bahse konu listeleri, faturanın düzenlendiği tarih itibariyle hazırlayacaklar ve kaşeleyip imzaladıktan sonra gerektiğinde ibraz edilmek üzere ilgili faturayla birlikte muhafaza edeceklerdir.İşletmeler, muhasebe kayıtlarında bu faturalarda yazılı miktar ve tutarları esas alacaklardır

- Bedeli Peşin Ödenen Akaryakıt Satışlarında Belge Düzeni

Bedeli peşin ödenip faturası düzenlenmiş bulunan satışlarla ilgili olarak bilahare taşıtlara yapılacak akaryakıt teslimlerinde, pompalara bağlı ödeme kaydedici cihazlardan otomatik olarak çıkacak fişlerin daha önce düzenlenmiş bulunan faturalarla ilişkilendirilmesi gerekmektedir. Buna göre dağıtım şirketleri ve/veya akaryakıt istasyon işletmelerinin bedelini peşin tahsil ederek düzenlemiş oldukları faturalara eklenmek üzere, her ayın sonu itibariyle o ay içerisinde yapılan satışlara ilişkin olarak (Bu tebliğin (2) numaralı bölümünde belirtildiği şekilde) iki örnek liste hazırlayacaklardır. Söz konusu listeler işletmelerce, imzalanıp kaşelendikten sonra bir örneği daha önce düzenlenmiş bulunan faturanın işletmede kalan nüshasına eklenecek, diğer örneği de faturanın ilk nüshasına eklenmek üzere alıcıya verilecektir. Akaryakıt teslimi sırasında otomatik olarak çıkan fişler, bu tebliğin (2) numaralı bölümünde belirtildiği şekilde akaryakıt istasyonu işletmelerince iptal edilerek, adına fatura düzenlenen kişi veya kuruluşlarca saklanacaktır.

-Dağıtım şirketleri ve/veya akaryakıt istasyon işletmeleri ile alıcılar arasındaki anlaşmanın, satılacak akaryakıtın miktarı itibariyle yapıldığı hallerde, önceden düzenlenen faturada yazılı tutar ile bu faturaya istinaden yapılan akaryakıt teslimlerine ilişkin ödeme kaydedici cihaz fişlerinde yazılı tutarların toplamı arasında (akaryakıtın teslim edildiği tarihlerdeki birim fiyatının farklı olması dolayısıyla) farklılık olması durumunda, muhasebe kayıtlarında fatura üzerinde yazılı tutar esas alınacaktır.

- Tankerlerden Yapılan Akaryakıt Satışları

İstasyon dışında müşterinin istediği mahalde teslim edilmek üzere tankerlerle taşınan veya taşıttırılan akaryakıt satışlarında aşağıda belirtildiği şekilde işlem yapılacaktır.

Tankere dolum yapılırken satış yapılacak müşterilere ait plaka no (plakası yoksa “PLAKASIZ” ifadesi yazılacaktır) ve ad-soyad/unvan bilgileri girilecek ve satılan akaryakıtın cins miktar ve tutarlarını gösterecek şekilde her bir müşteri için ayrı ayrı ödeme kaydedici cihaz fişi düzenlenecektir.

- Ödeme kaydedici cihaz fişlerinde görülen müşterilerin her biri için Vergi Usul Kanununa göre sevk irsaliyesi düzenlenecek ve araçta bir örneği bulundurulacaktır.

- Düzenlenen ödeme kaydedici cihaz fişleri akaryakıtın teslimi anında müşteriye verilecektir.

- Test ve Sevk Amaçlı Alımlar

Akaryakıt istasyonlarındaki pompalardan, taşıtlara yapılan satışların dışında test ve sevk amaçlı akaryakıt alımları da olabilmektedir. Pompalardan test amaçlı bir alım olduğu takdirde fişin plaka bilgisi bölümüne “TEST” ibaresi girilerek akaryakıt alımı gerçekleştirilecek ve testin tamamlanmasını müteakip alınan akaryakıt tanka boşaltılacaktır.

 

-Yanlış plaka numarası girilmesi

 

Bu nedenle yanlış plaka bilgisi ihtiva eden ödeme kaydedici cihaz fişlerinin düzeltilmesi için, hatalı fiş iptal edilerek bunun yerine Vergi Usul Kanununa göre fatura düzenlenmesi gerekmektedir. Düzenlenecek faturanın üzerinde iptal edilen ödeme kaydedici cihaz fişinin tarih ve numarası da yer alacaktır. Hatalı fiş, istenildiğinde ibraz edilmek üzere akaryakıt istasyonu işletmecisi tarafından faturanın ikinci nüshasına eklenmek suretiyle saklanacaktır.
Yanlış plaka numarası ihtiva eden ödeme kaydedici cihaz fişi düzenlediği ve bunları yukarıda belirtildiği şekilde düzeltmediği tespit edilen mükelleflere her bir tespit için ayrı ayrı olmak ve mükellef grupları dikkate alınmak suretiyle Vergi Usul Kanununun 352/II-7 maddesine göre ikinci derece usulsüzlük cezası kesilecektir.

-Bazı kamu kurumları veya özel firmalara, işleriyle ilgili taşıtları için taşıt veya müşteri  tanıma sistemleri  veya özel olarak geliştirilen kartlar kullanılarak ya da özel anlaşmalara dayanılarak yapılan akaryakıt satışlarında ise;Dağıtım şirketleri ve/veya akaryakıt istasyon işletmelerinin, pompalara bağlı ödeme kaydedici cihazlardan otomatik olarak çıkan fişlerle belgelendirilen ve faturası mal teslimini müteakiben belirli periyotlarla düzenlenen akaryakıt satışlarına münhasır olmak üzere, bu satışlara ilişkin faturanın (katma değer vergisi açısından vergilendirme dönemi aşılmamak şartıyla) onbeş gün içinde Vergi Usul Kanunu’na göre toplu olarak düzenlenmesi mümkündür

-Faturası sonradan düzenlenen (Taşıt tanıma, müşteri tanıma vb. sistemler kullanılmadan özel anlaşmalara dayanılarak yapılan) akaryakıt satışlarında ise,Söz konusu akaryakıt satışlarına ait ödeme kaydedici cihaz fişleri akaryakıt istasyonu işletmelerince üzerine “İPTAL” şerhi düşülerek iptal edilmek suretiyle adına fatura düzenlenen kişi veya kuruluşlara verilecektir. Bahse konu fişler, adına fatura düzenlenen kişi veya kuruluşlarca ilgili faturaya eklenmek suretiyle saklanacaktır. Dileyen istasyon işletmeleri, akaryakıt teslimi anında cihazdan çıkan ödeme kaydedici cihaz fişlerinin asıllarını, adına fatura düzenlenen kişi veya kuruluşlara, faturanın düzenlenmesi aşamasında da verebilirler. Ancak, akaryakıt teslimi yapılan araçta istasyon sahibi ile müşteri arasında (faturası sonradan düzenlenen akaryakıt satışına dair) yapılan anlaşma metninin bir örneğinin bulunması şarttır. Akaryakıt istasyonu işletmelerince fişlerin üzerine veya arkasına (veresiye, kredi vb.) kaşe veya şerh düşülebilir.

Uygulamada tebliğde yer alan bu hüküm tam olarak uygulanmadığı gibi işletmeler arasında herhangi bir sözleşme olmadan da  bu tür fatura düzenlenmektedir.Bu  aksaklıkların önlenmesi için istasyonlarca yapılan sözleşmelerin elektronik ortamda GİB başkanlığına bildiriminin yapılması uygulamasına geçilmelidir.

Akaryakıt  istasyonu işletmelerince  tankerdeki akaryakıtın  istasyondaki tanka  boşaltılmadan  doğrudan alıcı firmanın tankına  boşaltılmak suretiyle  yapılan  toptan  satışlarda  ise , sevk irsaliyesi- Fatura veya   İrsaliyeli fatura   düzenlenmesi gerekmektedir.

Gelir İdaresi Başkanlığının vergi uygulamalarında bilgisayar teknolojisini en iyi kullanan  kurum olduğunu dikkate aldığımızda;  Vergi kayıp ve kaçağını  sonradan tespit ederek  suçu ve suçluyu cezalandırmak yerine caydırıcılığı ön plana alan  teknolojik  düzenlemeler  yapmak    GİB ‘in  iş yükünün azalmasına  önemli bir  katkı sağlayacaktır.

KAYNAK :

1-213 s. Vergi Usul  Kanunu.

2-3100 s. KDV  Mük.  ÖKC .  Kull. Mecb. Hk.  Kanun.

2-ÖKC 58 ve 68 seri No’lu Genel Tebliğler.

10.09.2013

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.