İlyas Öztürk
Yeminli Mali Müşavir
E.Vergi Müfettişi
ilyasozturk@golddenetim.com

Vergi İncelemelerinde Dinlenme Talebi ve Kabul Raporu (Basit Rapor) Temin Hakkı

Bu yazımızda vergi incelemelerinin tamamına yakınını gerçekleştiren ve daha bir yılını yeni dolduran Vergi Denetim Kurulundan kısaca bahsedip vergi incelemelerinde mükelleflere tanınan haklardan ikisine yer verilecektir. Bunlardan ilki, daha önceki yıllarda mükelleflere yazı ile istese bile verilmeyen Basit Raporlar ile Vergi İnceleme Kabul Raporlarının artık mükellef verilmesinin yönetmeliğin amir hükmü olduğu, ikincisi ise vergi inceleme raporlarının işleme konulmadan Rapor Değerlendirme Komisyonlarında mükelleflerin dinlenme taleplerinin yerine getirilmesi ile ilgilidir.

1.Vergi Denetim Kurulu:

Bilindiği üzere 07.07.2011 tarihli ve 646 sayılı Vergi Denetim Kurulu Başkanlığının Kurulması Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Hükmünde Kararname Resmi Gazete'de yayımlanarak aynı gün yürürlüğe girmiştir. Yapılan bu düzenleme ile;

Vergi Denetim Kurulu Başkanlığının Kurulmasına Dair Kanun Hükmünde Kararname ile Maliye Bakanlığı bünyesinde Vergi Denetim Kurulu kurulmuş, vergi denetiminde çok başlılık ve dağınıklık ortadan kaldırılmıştır.

 

Maliye Bakanlığındaki vergi denetim birimlerinin birleştirilmesi ihtiyacı ve talebi uzun yıllardır gündemde yer almış, ancak bugüne kadar bu amaç gerçekleştirilememiştir. Yapılan düzenleme bu bakımdan tarihi öneme sahip olup, yapısal reform niteliğini taşımaktadır.[1]

 

646 sayılı KHK ile;

-    Vergi incelemeleri ile görevli birim Bakanlık içinde en üst düzeyde teşkilatlandırılmış ve güçlü bir örgüt yapısı kurulmuştur.

-    Vergi incelemeleri ile yetkili olanlar tek unvanda (Vergi Müfettişi) birleştirilerek güçlü tek bir kurumsal kimlik oluşturulmuştur.

-    Vergi Denetiminde ilk defa, uzmanlaşma ve amaca odaklanmış bir örgüt tasarımı sağlanmıştır.

-    Vergi Denetiminde objektif, risk analizine dayalı ve gelir politikası hedefleriyle uyumlu bir görev anlayışı benimsenmiştir.

-    Vergi Müfettişlerinin işe alınmaları, yetiştirilmeleri ve yükselmelerinde başarı ve performansı teşvik ve ödüllendiren bir anlayış hayata geçirilmiştir

Gerçekleşen yasal düzenleme ile vergi denetiminde etkinliği, etkililiği, verimliliği ve uzmanlaşmayı esas alan yeni bir Kurul kurulmuştur.

 

Bu sayede, bir yandan kayıtdışı ekonomi ile mücadelede etkinlik, diğer yandan vergi denetimlerinde kalite ve verimlilik artacaktır.

2.Vergi İncelemelerinde Uyulacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik:

2010 yılının Ağustos ayında yasalaşan 6009 sayılı Kanunla, vergi incelemelerinin planlanması, yürütülmesi ve mükellef haklarının güvence altına alınması noktasında yıllarca hiç değişmemiş yasal düzenlemeler değiştirilerek vergi denetiminin hukuki çerçevesi, objektifliği ve güvenilirliği sağlanmıştır.

Vergi incelemelerinin, mükellef hak ve hukukunu güvence altına alan bir yaklaşımı benimseyen ve 6009 sayılı Kanunun öngördüğü yapı ve amaca uygun bir biçimde yapılmasını sağlamak üzere hazırlanan Vergi İncelemelerinde Uyulacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik[2] ile asli görevleri vergi incelemesi yapmak olan Vergi Müfettişlerinin vergi inceleme çalışmalarının çerçevesi çizilmiştir.

3. Rapor Değerlendirme Komisyonlarının Oluşturulması ile Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik:

Yine Vergi Müfettişleri tarafından düzenlenen vergi inceleme raporlarının hukuka uygunluğunu değerlendirmek üzere 6009 sayılı Kanunla yapılan düzenlemelerle oluşturulan Rapor Değerlendirme Komisyonlarının, 646 sayılı KHK'yla oluşan statüye uygun olarak, çalışma usul ve esasları yeniden belirlenmiştir. [3]

Bu sayede 6009 sayılı Kanunun amaçladığı şekilde, vergi incelemesinin, önceden belirlenmiş esaslara dayalı olarak yürütülen bir süreç olması sağlanmış olmaktadır.

4. Vergi İnceleme Kabul Raporları (eski haliyle Basit Raporlar) Mükellefe Verilmeli mi?

Vergi İncelemelerinde Uyulacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin Vergi inceleme raporlarının düzenlenmesi başlıklı 19. maddesi aşağıdaki gibidir.

Vergi inceleme raporlarının düzenlenmesi

MADDE 19 − (1) Vergi inceleme raporları, vergi türü ve dönemi itibarıyla ayrı ayrı düzenlenir. Vergilendirme dönemi bir yıldan daha kısa olan vergilere ilişkin vergi inceleme raporları, her bir döneme ilişkin matrah ve/veya vergi farkları ayrı ayrı gösterilmek suretiyle ve takvim yılı aşılmamak koşuluyla tek bir rapor olarak düzenlenebilir.

(2) Vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlarca kendilerine verilmiş vergi inceleme görevleri ile ilgili olarak tespit edilen ve birden fazla vergi türünde eleştiri gerektiren hususlara ilişkin raporlar ayrı ayrı düzenlenir.

(3) Tarhiyat önerisi içeren vergi inceleme raporları; giriş, usul incelemeleri, hesap incelemeleri, eleştirilen hususlar ile sonuç bölümlerinden oluşur. Mükellefin inceleme esnasında ileri sürdüğü hususlar ve buna ilişkin değerlendirmelere eleştirilen hususlar bölümünde yer verilir. Mükellef hakkında tarh edilmesi önerilen vergi ve ceza tutarları, herhangi bir tereddüde yer vermeyecek açıklıkta ve anlaşılır bir şekilde vergi inceleme raporlarının sonuç bölümünde gösterilir.

(4) Vergi kanunlarına göre yapılan incelemeler sonunda eleştiriyi gerektiren bir hususa rastlanmaması halinde bu durum, incelemeyi yapan tarafından düzenlenecek bir rapor ile nezdinde inceleme yapılana bildirilir.

(5) Vergi inceleme raporları, Başkanlığın bilgi işlem sistemi ile uyumlu olacak şekilde düzenlenir ve bir örneği elektronik ortamda Başkanlığa gönderilir.

Buna göre yönetmeliğin 19/4. maddesine göre Vergi kanunlarına göre yapılan incelemeler sonunda eleştiriyi gerektiren bir hususa rastlanmaması halinde (yani tarhiyat içermeyen / önermeyen bir rapor düzenlenmesi halinde) bu durum, incelemeyi yapan (Vergi Müfettişi) tarafından düzenlenecek bir rapor ile nezdinde inceleme yapılana bildirilmesi gerekmektedir.

Dolayısıyla ilgili yönetmelik öncesi idare kendi iç işlemi olduğu gerekçesiyle vergi inceleme elemanları tarafından düzenlenen Basit Rapor yada tarhiyat önermeyen Vergi İnceleme Raporlarını mükellefe, mükellef yazı ile iste de vermiyordu. Ancak yapılan yeni düzenleme ile artık mükellefin yazı ile istemesine bile gerek kalmadan yönetmeliğin amir hükmü gereğince incelemeyi yapan Vergi Müfettişi tarafından ya doğrudan yazılan raporun bir örneği yada ayrıca yazılacak bir rapor mükellef verilmek durumundadır.

5. Rapor Değerlendirme Komisyonlarında Mükellefin Dinlenme Talebi:

Rapor Değerlendirme Komisyonlarının Oluşturulması ile Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğin Mükellef ve inceleme elemanının dinlenmesi başlıklı 14. maddesinde

MADDE 14 – (1) Komisyonlar, gerekli gördüğü durumlarda ya da talepleri üzerine mükellefi veya inceleme elemanını dinleyebilir.

(2) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar ilgisine göre Başkanlıkça veya Gelir İdaresi Başkanlığınca belirlenir.

şeklinde düzenleme yapılmıştır.

Burada vergi inceleme tutanağının tanzimi aşamasında vergi inceleme elemanına ifade ile dinlenme talebinin tutanağa geçirilmesi yada ayrı bir dilekçe ile dinlenme talebi Rapor Değerlendirme Komisyonuna iletilmelidir. Rapor Komisyonuna yapılacak itiraz ve mülahazaların dilekçe ekinde komisyona sunulması da mükellef açısından faydalı olabilecektir. Çünkü sadece dinlenme talebi içeren dilekçeye istinaden komisyonun dinleme talebine cevap vermemesi de komisyonun yetkisi dahilindedir. Dilekçe ekinde itiraz ve açıklamaların eklenmesi ile, en azından komisyonun dinlenme talebine olumsuz yanıt vermesi halinde bile itiraz ve açıklamaların komisyonun bilgisi dahiline girmesi sağlanmış olacaktır.

Böylelikle mükelleflerin inceleme süreci boyunca haklı olduklarını düşünmelerine rağmen vergi inceleme elemanını/a ikna/izah edemedikleri konunun bir kez de Rapor Değerlendirme Komisyonuna izah edilmesi, yaşanması muhtemel bir yanlışlığın önüne idari aşamada geçilmesi sağlanmış olacaktır. İnceleme süreçlerinde her ne kadar inceleme elemanları incelemedeki tereddütlü konuları farklı bir bakış açısının da olabileceği düşüncesi ile diğer inceleme elamanı arkadaşları ile vergi mahremiyetine dikkat ederek tartışsa da inceleme elemanının konuya bakışı ve ilk izlenimini değiştirmesi zor olmaktadır.

Bu açıdan da Rapor Değerlendirme Komisyonlarının mükelleflerin dinlenme taleplerini dikkate alarak değerlendirme yapması ihtilaflı birçok konunun uzlaşma ve yargı aşamasına taşınmadan çözülmesi noktasında faydalı bir adımdır.

---

[1] http://www.vdk.gov.tr/kronoloji.html (Erişim: 27.08.2012)

[2] 31 Ekim 2011 tarih ve 28101 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

[3] Rapor Değerlendirme Komisyonlarının Oluşturulması ile Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik, 31 Ekim 2011 tarih ve 28101 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

06.09.2012

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.