İlkay Üzel
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
uzel2006@hotmail.com

Kıdem Tazminatından Gelir Vergisi Kesintisi Yapılacak!

Kıdem Tazminatı 1475 Sayılı İş Kanunun 14.Maddesinde düzenlenen ve özel sektör çalışanları açısından çok önemli bir haktır. Ancak önemli bir hak olmasına rağmen çoğu çalışan bu tazminatını çeşitli sebeplerle alamamaktadır.İş kanununda,kıdem tazminatından yararlanmak için belirtilen iki önemli şart vardır;

1.En az 1 yıl aynı kurumda çalışmak ve

2.İşveren tarafından bu Kanunun 17 nci maddesinin II numaralı bendinde gösterilen sebepler dışında işten çıkarılmaktır.

Bu şartların istisnai durumları aşağıda belirtilmiştir ;

• Kadının evlendiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde kendi arzusu ile sona erdirmesi ,
• İşçinin ölümü sebebiyle çalışmasının son bulması,
• Muvazzaf askerlik hizmeti dolayısıyla işten ayrılma,
• Emeklilik nedeniyle işten ayrılmadır.

Kıdem Tazminatı Nasıl Hesaplanır?

Kıdem tazminatı, işçinin işe başladığı tarihten itibaren hizmet aktinin devamı süresince her geçen tam yıl için işverence işçiye 30 günlük ücreti tutarında hesap yapılır. Bir yıldan artan süreler için de aynı oran üzerinden hesaplama yapılır.

Kıdem tazminatının hesaplanması, son ücret üzerinden yapılır.Son ücretin tespitinde işçiye sağlanmış olan para ve para ile ölçülmesi mümkün akdi ve kanundan doğan menfaatler de gözönünde tutulur.

Kıdem Tazminatının hesabında son brüt ücret , her yıl açıklanan Kıdem Tazminat Tavan sınırını aşması halinde kıdem tazminatı tavan ücret üzerinden hesaplanır.2018 yılı için kıdem tazminat tavanı 5.001,76 TL ‘dir .

Kıdem Tazminatından Yapılacak Kesintiler Nelerdir?                                                                                  Kıdem Tazminatı hesaplanırken sadece damga vergisi kesintisi yapılır.Kıdem tazminatından gelir vergisi kesintisi ya da başka bir kesinti yapılmaz. 2018 yılı hesaplamaları için kıdem tazminatından kesilecek damga vergisi oranı  binde 7,59 olarak belirlenmiştir.

Ancak; 7103 Sayılı Kanun ile 27.03.2018 tarihinde kıdem tazminatı hesaplamasında değişikliğe gidilmiştir. Kıdem tazminatı hesaplamasında yapılan değişikliğin uygulamasına ilişkin usul ve esaslar 11.06.2018 Tarihli 303 Nolu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile açıklanmıştır.

303 Nolu Gelir Vergisi Genel Tebliği 8.Maddesinde yapılan açıklama aşağıdaki gibidir;

7103 sayılı Kanunla 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunun tazminat ve yardımlarda gelir vergisi istisnasını düzenleyen 25 inci maddesinin birinci fıkrasının (7) numaralı bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

(1) “7.a) 25/8/1971 tarihli ve 1475 sayılı İş Kanunu ve 20/4/1967 tarihli ve 854 sayılı Deniz İş Kanununa göre ödenmesi gereken kıdem tazminatlarının tamamı ile 13/6/1952 tarihli ve 5953 sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanuna göre ödenen kıdem tazminatlarının hizmet erbabının 24 aylığını aşmayan miktarları (Hizmet ifa etmeksizin ödenen ücretler tazminat sayılmaz.);

b) Hizmet erbabının tabi olduğu mevzuata göre bu bendin (a) alt bendinde belirtilen istisna tutarının hesabında dikkate alınmak şartıyla, hizmet sözleşmesi sona erdikten sonra; karşılıklı sonlandırma sözleşmesi veya ikale sözleşmesi kapsamında ödenen tazminatlar, iş kaybı tazminatları, iş sonu tazminatları, iş güvencesi tazminatları gibi çeşitli adlar altında yapılan ödemeler ve yardımlar (Bu bendin uygulamasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.);”

(2) 7103 sayılı Kanunla 193 sayılı Kanunun 61 inci maddesinin üçüncü fıkrasına aşağıdaki (7) numaralı bent eklenmiştir.

“7. Hizmet sözleşmesi sona erdikten sonra; karşılıklı sonlandırma sözleşmesi veya ikale sözleşmesi kapsamında ödenen tazminatlar, iş kaybı tazminatları, iş sonu tazminatları, iş güvencesi tazminatları gibi çeşitli adlar altında yapılan ödemeler ve yardımlar.”

Yukarıdaki madde değişikliği ile ;

1-1475 sayılı İş Kanunu ve 854 sayılı Deniz İş Kanununa göre ödenmesi gereken kıdem tazminatlarının tamamı

2-5953 sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanuna göre ödenen kıdem tazminatlarının hizmet erbabının 24 aylığını aşmayan kıdem tazminatları

gelir vergisinden istisna edilecektir.

Ancak burada dikkat edilmesi gereken ;  1475 ve 854 sayılı Kanunlar uyarınca, hizmet erbabının çalıştığı süre ve kıdem tazminatına esas ücreti dikkate alınarak hesaplanan ve ödenen kıdem tazminatları istisna kapsamına girmekte olup hesaplanan bu tutarları aşan ilave ödemeler ise ücret kapsamında değerlendirilmek suretiyle vergilendirilecek olmasıdır.Dolayısıyla, hizmet erbabının kıdem tazminatına esas ücretine göre hesaplanan ve en yüksek Devlet memuruna bir hizmet yılı için ödenen azami emekli ikramiyesi tutarını aşan ödemelerde ise en yüksek Devlet memuruna ödenen azami emekli ikramiyesi kadarlık kısmı istisnaya konu edilecek, aşan kısmı ise ücret olarak vergilendirilecektir. Yani  2018 yılı kıdem tazminatı tavan sınırı 5.001,76 TL’ye  kadar kısmı istisnaya konu olacak aşan kısmı ise ücret olarak vergilendirilecektir.

Ayrıca bu değişklikle,hizmet sözleşmesi sona erdikten sonra hizmet erbabına işten ayrılma, emekli olma, dava açılmaması vb. nedenlerle karşılıklı sonlandırma sözleşmesi veya ikale sözleşmesi kapsamında ödenen tazminatlar, iş kaybı tazminatları, iş sonu tazminatları, iş güvencesi tazminatları gibi yapılan ödemelerinde kıdem tazminatına ilişkin istisna tutarının hesabında dikkate alınması gerektiği hususuna açıklık getirilmiştir.Bu ödemelerinde kıdem tazminat tutarına dahil edilerek ödemelerin toplamı üzerinden istisna uygulanacak, istisnayı aşan tutarlar ise ücret olarak gelir vergisine tabi tutulacaktır.

Örnek 1: (A) Anonim şirketinde 10 yıl süreyle çalıştıktan sonra 15/1/2018 tarihinde işten ayrılan Bay (B)’ye, 1475 sayılı Kanun uyarınca işvereni tarafından, kıdem tazminatına esas ücreti olan 4.000 TL üzerinden 40.000 TL kıdem tazminatı ödenmiştir.

Buna göre, Bay (B)’ye 1475 sayılı Kanun kapsamında hesaplanarak ödenen ve en yüksek Devlet memuruna ödenen azami emeklilik ikramiyesinin (5.001,76x10=) 50.017,60 TL’nin altında kalan 40.000 TL kıdem tazminatının tamamı, gelir vergisinden istisna edilecektir.Sadece damga vergisi kesintisi yapılacaktır.

Örnek 2: (C) Anonim şirketinde 20 yıl süreyle çalıştıktan sonra 5/2/2018 tarihinde işten ayrılan Bay (D)’ye, işvereni tarafından 1475 sayılı İş Kanunu uyarınca, kıdem tazminatına esas ücreti olan  7.500 TL  üzerinden hesaplanan 150.000 TL kıdem tazminatı hesaplanmıştır.

Hesaplanan kıdem tazminatı tutarı 150.000 TL olsa da, istisna edilecek tutar, en yüksek Devlet memuruna bir hizmet yılı için ödenen azami emekli ikramiyesi tutarı ve çalışma süresi dikkate alınarak hesaplanan tutarı aşamayacaktır.

Kıdem tazminatından sadece damga vergisi kesintisi yapılacaktır.

Toplam çalışma Süresi	20 Yıl
İşten ayrılma tarihi	05.02.2018
Kıdem tazminatına esas ücreti*	7.500,00 TL
Kıdem Tazminatı Tavanı 2018 yılı için	5.001,76 TL
Kıdem Tazminatı Hesabı	100.035,20 TL ( 5.001,76*20)
Kesinti (Damga vergisi)	760,27 TL (100.035,20 * %7,59)
Net Ödenecek	99.274,93 TL

       * Kıdem tazminatına esas  ücret kıdem tazminat tavan sınırını aşamaz.

7103 Sayılı Kanunla yapılan değişikliğe göre hesaplama aşağıdaki gibi olacaktır.

(303 GVK Uygulama Tebliği)

Yukarıdaki örneğe göre, Bay (D)’nin 20 yıl çalışması karşılığı istisna edilecek azami tutar (5.001,76x20=) 100.035,20 TL dir. Bu nedenle Bay (D)’ye ödenen 150.000 TL kıdem tazminatının 100.035,20 TL lik kısmı gelir vergisinden istisna edilecek, aşan kısım olan (150.000-100.035,20=) 49.964,80 TL ise ücret olarak vergiye tabi tutulacaktır.

Toplam çalışma Süresi	20 Yıl
İşten ayrılma tarihi	05.02.2018
Kıdem tazminatına esas ücreti *	7.500,00 TL
Kıdem Tazminatı Tutarı	150.000,00 ( 7.500,00*20)
Kıdem Tazminatı Tavanı 2018 yılı için	5.001,76 TL
Kıdem Tazminatı İstisna Tutarı	100.035,20 TL ( 5.001,76*20)
Vergiye Tabi Olacak kısım	49.964,80 TL (150.000,00-100.035,20)

 

Kesintilerin Hesabı
Kesinti (Damga vergisi)	760,27 TL (100.035,20 * %7,59)
Gelir Vergisine Tabi Olacak kısım	49.964,80 TL (150.000,00-100.035,20)
GVK 103 Madde Vergi Dilimleri 2018 yılı 80.000 TL'nin 34.000 TL'si için 6.060 TL, (ücret gelirlerinde 120.000 TL'nin 34.000 TL'si için 6.060 TL), fazlası  % 27 Vergi Oranı	10.370,50 TL (6.060,00 + 4.310,50 ) (49.964,80-34.000 =15.964,80 ) ( 15.964,80 *0,27=4.310,50 )
Kesintiler Toplamı (Damga Vergisi+Gelir Vergisi)	11.130,77 TL  (760,27+10.370,50)
Net Ödenecek	138.869,23 TL (150.000-11.130,77)

 

Örneğimizde,işten ayrılan bir çalışana eski mevzuata göre 7.500 TL ücret üzerinden hesaplanarak ödenecek net kıdem tazminat tutarı  99.274,93 TL’dir.7103 Sayılı kanun ile yapılan değişiklik sonrası ise ödenecek net kıdem tazminat tutarı  138.869,23 TL’dir.İşçi değişiklik sonrası 11.130,77 TL’lik bir gelir vergisi ve damga vergisi kesintisi ödemesine rağmen eline geçen net para açısından eski uygulamaya göre avantajlı konumdadır.

Örnek 3: (Ç) A.Ş.’de 10 yıl süreyle çalıştıktan sonra 12/1/2018 tarihinde işten ayrılan Bay (H)’ye, işvereni tarafından 1475 sayılı Kanun uyarınca, kıdem tazminatına esas ücreti olan 3.000 TL üzerinden 30.000 TL kıdem tazminatı ile karşılıklı sonlandırma sözleşmesine (ikale) istinaden 50.000 TL iş güvencesi tazminatı olmak üzere toplam 80.000 TL ödeme yapılmıştır.

2/1/2018 tarihi itibariyle 657 sayılı Kanuna tabi en yüksek Devlet memuruna bir hizmet yılı için ödenecek azami emekli ikramiyesi tutarı 5.001,76 TL dir.

 Bay (H)’ye yapılan 80.000 TL lik ödemenin gelir vergisinden istisna edilecek tutarı aşağıdaki gibi olacaktır.(Örneğimizde kesintiler dikkate alınmamıştır.)

Kıdem Tazminatı Tutarı	30.000,00 TL
İş güvencesi tazminatı	50.000,00 TL
Ödenen toplam tutar	80.000,00 TL
Vergiden istisna edilecek tutar (5.001,76*10)	50.017,60 TL
Vergiye tabi tutar(80.000,00-50.017,60)	29.982,40 TL

 

Sonuç olarak, örneklerimizde de  gördüğümüz üzere yapılan bu yasal değişiklikle kıdem tazminat tavan sınırını aşan;hizmet sözleşmesi sona erdikten sonra hizmet erbabına kıdem tazminatı,işten ayrılma, emekli olma, dava açılmaması vb. nedenlerle karşılıklı sonlandırma sözleşmesi veya ikale sözleşmesi kapsamında ödenen tazminatlar, iş kaybı tazminatları, iş sonu tazminatları, iş güvencesi tazminatları gibi yapılan ödemelerinde ücret sayılıp vergi kesintisi yapılarak çalışana ödenmesi için imkan sağlanmıştır.Eski uygulamada ücretin  5.001,76 TL tavan sınırından fazla kısmı tazminat hesabına dahil edilmediği için çalışanlar açısından aslında bir hak kaybı söz konusuydu. Yapılan yasal değişiklik ile çalışanların uğradığı hak kaybı gelir vergisi alınarak giderilmiş oldu.

Kıdem tazminatı konusunda yapılan yasal değişiklikte sadece damga vergisi konusunda bir açıklama yapılması gerektiği kanaatindeyim.Örneklerimizde kıdem tazminatı tavan sınırından damga vergisi hesaplaması yapılmıştır ama yeni değişikliğin damga vergisi hesabında bir etkisi olup olmayacağı görüş ayrılıklarına neden olabilir.

KAYNAKÇA

[1]  11.06.2018/30448 Resmi Gazete  303 Gelir Vergisi Genel Tebliği

[2] 27.03.2018/30373 Resmi Gazete 7103  sayılı Vergi Kanunları ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun

[3]  1475 Sayılı İş Kanunu 14.Madde 

22.06.2018

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.