İlhan Özkan
Vergi Müfettişi
ilhan_ozkan84@hotmail.com

Vergi Denetim Kurulu Danışma Komisyonu

Danışma Komisyonunun Oluşumu

1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 228 inci maddesine 60 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi[1] ile eklenen 7 inci fıkra “Vergi inceleme görevlerinin yürütülmesinde uygulama birliğini sağlamak ve mevzuat hükümlerinin uygulanmasına ilişkin ortaya çıkan tereddütlü hususları gidermek amacıyla Vergi Denetim Kurulu Başkanlığına görüş bildirmek üzere Danışma Komisyonu kurulabilir. Danışma Komisyonunun oluşturulması ile çalışma usul ve esasları yönetmelikle belirlenir.” Şeklindedir.

Söz konusu maddeye istinaden Vergi Denetim Kurulu Danışma Komisyonu Yönetmeliği 07.04.2021 tarih ve 31447 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır. Yönetmeliğe göre  Komisyon, bir başkan ile on asıl ve beş yedek üyeden oluşmaktadır.  Başkan ve üyeler ile Başkanın yokluğunda Başkan yerine görev yapacak olan ve üyeler arasından seçilecek olan Başkan vekili, Vergi Denetim Kurulu Başkanı tarafından belirlenecektir. Komisyon Başkanı ve üyeleri vergi müfettişliği mesleğinde en az sekiz yıl hizmeti bulunanlar arasından belirlenebilecektir. Bu durumda Kurul Başkanlığında en az sekiz yıl hizmeti bulunan vergi müfettişleri (yardımcılıkta geçen süreler dâhil) ile söz konusu şartı sağlayıp Kurul Başkanlığında Daire Başkanı ve Kurul Başkan Yardımcısı kadrosunda bulunanlar komisyona Başkan ve üye olarak seçilebileceklerdir. Komisyon üyeliği süresi bir yıldır. Süresi biten üye yeniden görevlendirilebilir. Herhangi bir sebeple üyelikten ayrılanların yerine yeni üyeler belirlenir.  Mazeret bildiren üyeler yerine yedek üyeler görevlendirilir. Komisyon Başkanının önerisi üzerine vergi müfettişliği mesleğinde en az altı yıl hizmeti bulunanlar arasından yeterli sayıda raportör Kurul Başkanı onayı ile görevlendirilir.

Danışma Komisyonunun Görevleri

Danışma Komisyonun görevi, vergi inceleme görevlerinin yürütülmesi sırasında mevzuat hükümlerinin uygulanmasına ilişkin olarak ortaya çıkan tereddütlü hususları Vergi Denetim Kurulu Başkanlığın talebi üzerine gündeme alarak görüşmek ve ortaya çıkan çoğunluk görüşünü karara dönüştürerek Vergi Denetim Kurulu Başkanlığına bildirmektir. Yönetmeliğin 6 ıncı maddesinde Komisyon Başkanının, 7 inci maddesinde üyelerin ve 8 inci maddesinde ise raportörlerin görevleri teker teker sayılmaktadır. Söz konusu maddelere bakıldığında vergi inceleme görevlerinin yürütülmesi sırasında mevzuat hükümlerinin uygulanmasına ilişkin olarak ortaya çıkan tereddütlü hususlar ile ilgili olarak araştırma yapma, yapılan araştırmalar sonucunda bir düşünce ve kanaate varma, varılan düşünce ve kanaatin ise oylama mekanizması ile bir karara bağlanmasının esas alındığı görülmektedir.

Danışma Komisyonunun Çalışma Usul ve Esasları

Yönetmeliğe göre Komisyonda görüşülmek üzere Vergi Denetim Kurulu Başkanlığınca gündeme alınması talep edilen konular ile Vergi Denetim Kurulu Başkanının uygulama birliğinin sağlanması ve mevzuat hükümlerinin uygulanmasına ilişkin her türlü konunun Komisyonun gündeme alınarak görüş bildirilmesi istenebilecektir. Sözü edilenler dışında hiç kimse Komisyondan doğrudan görüş talep edemeyecektir. Vergi Müfettişleri, Daire Başkanlıkları, Rapor Değerlendirme Komisyonları, Merkezi Rapor Değerlendirme Komisyonları ile İhbar ve İnceleme Talepleri Değerlendirme Komisyonları görüşe ihtiyaç duyduklarında bu taleplerini Vergi Denetim Kurulu Başkanlığına bildirileceklerdir, Kurul Başkanlığı ise söz konusu talepleri değerlendirerek değerlendirme sonucuna göre Danışma Komisyonundan görüş isteyebilecektir. Öte yandan mükellefler ve vergi sorumluları hiçbir şeklide Danışma Komisyonundan görüş talep edemeyecektir. Komisyonda görüşülüp karara bağlanan konuların mevzuatta değişiklik olmadığı sürece tekrar Komisyona getirilmemesi esastır. Ancak, Vergi Denetim Kurulu Başkanlığınca gerekli görülen hallerde, evvelce karara bağlanmış olan konular Komisyonda yeniden incelenebilir.

Danışma Komisyonu toplantısına katılım ve devam, toplantı yeter sayısı ve görüşmelere geçilmesi, görüşme yöntemi, oylamaya geçilmesi, oylama usulü ve karar yeter sayısı ve oylama tutanakları ile ilgili çok ayrıntılı düzenlemeler yönetmelikte yer almaktadır. Burada dikkat çeken önemli bir husus ise  Komisyon Başkanın, görüşülen konuya ilişkin uzmanlığı olan üyeleri, Vergi Müfettişlerini veya konuyla ilgili uzmanlığı bulunan diğer kişileri gözlemci sıfatıyla toplantıya davet edebilmesidir. Bu durumda gözlemci sıfatıyla davet edilenlerin oy hakkının olmadığını belirtelim.

Danışma Komisyonunun Kararları ve Sonuçları

Görüşülen konulara ilişkin sonuçlar, gerekçeli bir kararla belli edilir. Kararlarda, Komisyon tarafından kabul edilmemiş karşı görüşlere de gerekçeleriyle birlikte yer verilir. Kurul Başkanı tarafından onaylanan kararlar, onaylandığı veya onayda belirtilen tarihte yürürlüğe girer. Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı bünyesinde kurulan komisyonlar (Rapor Değerlendirme Komisyonları, Merkezi Rapor Değerlendirme Komisyonları, İhbar ve İnceleme Talepleri Değerlendirme Komisyonları ve Tarhiyat Öncesi Uzlaşma Komisyonları) ve Vergi Müfettişleri, onaylanan kararlar doğrultusunda işlem tesis etmek zorundadırlar. Kurul Başkanı tarafından gerekli görülen kararlar Hazine ve Maliye Bakanının onayına sunulabilir.

Danışma Komisyonu Hangi Kararları Alabilir?

Yönetmeliğe göre  Komisyonun görevi, vergi inceleme görevlerinin yürütülmesi sırasında mevzuat hükümlerinin uygulanmasına ilişkin olarak ortaya çıkan tereddütlü hususları Vergi Denetim Kurulu Başkanlığının talebi üzerine gündeme alarak görüşmek ve ortaya çıkan çoğunluk görüşünü karara dönüştürerek Vergi Denetim Kurulu Başkanlığına bildirmektir. Komisyon karar alırken hangi düzenlemelere tabidir? Bu sorunun cevabının vermeden önce Komisyon görevine başlamadan önceki düzenlemelere bakmakta fayda bulunmaktadır. 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 140 ıncı maddesinin 5 inci bendine göre vergi incelemesi yapanlar, yaptıkları inceleme sırasında vergi kanunlarıyla ilgili Cumhurbaşkanı kararı, yönetmelik, genel tebliğ ve sirkülere aykırı vergi inceleme raporu düzenleyemezler. Ancak, bu düzenlemelerin vergi kanunlarına aykırı olduğu kanaatine varırlarsa bu hususu bağlı oldukları birimler aracılığıyla Gelir İdaresi Başkanlığına düzenleyecekleri bir rapor ile bildirirler. Bu fıkra vergi inceleme elemanlarının idarenin düzenleyici işlemlerine uygun rapor düzenleme zorunluluklarını ortaya koymaktadır.

213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 140 ıncı maddesinin 6 ıncı bendinin 2 inci fıkrasında ise “Vergi Müfettişleri ile Vergi Müfettiş Yardımcıları tarafından düzenlenen vergi inceleme raporları, işleme konulmak üzere ilgili vergi dairesine tevdi edilmeden önce, meslekte on yılını tamamlamış en az üç Vergi Müfettişinden oluşturulacak rapor değerlendirme komisyonları tarafından vergi kanunları ile bunlara ilişkin Cumhurbaşkanı kararı, yönetmelik, genel tebliğ, sirküler ve özelgelere uygunluğu yönünden değerlendirilir. İncelemeyi yapanla komisyon arasında uyuşmazlık oluşması halinde uyuşmazlığa konu vergi inceleme raporları üst değerlendirme mercii olarak……..Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı bünyesinde bir Başkan Yardımcısının başkanlığında dört grup başkanından (daire başlanı) oluşan beş kişilik merkezi rapor değerlendirme komisyonu tarafından vergi kanunları ile bunlara ilişkin Cumhurbaşkanı kararı, yönetmelik, genel tebliğ, sirküler ve özelgelere uygunluğu yönünden değerlendirilir. İncelemeyi yapanlar, bu komisyon tarafından yapılacak değerlendirmeye uygun olarak düzenleyecekleri vergi inceleme raporlarını işleme konulmak üzere bağlı oldukları birime tevdi ederler.” Şeklindedir.

213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 140 ıncı maddesinin 5 inci bendi ile 6 ıncı bendinin 2 inci fıkrası bir arada düşünüldüğünde vergi müfettişleri yaptıkları inceleme sırasında vergi kanunlarıyla ilgili Cumhurbaşkanı kararı, yönetmelik, genel tebliğ ve sirkülere uygun vergi inceleme raporları düzenlemek zorundadırlar. Ayrıca rapor değerlendirme komisyonları vergi inceleme raporlarını değerlendirirken bahsedilen yürütmenin düzenleyici işlemleri yanında özelgelere uygunluk yönünden de değerlendirme yapmak zorundadırlar.  Konu ile ilgili 425 No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği[2] söz konusu değerlendirme yapılırken sadece incelenen mükellefe verilen özelge değil konu ile ilgili en güncel özelgelerin dikkate alınması gerektiğini bildirmektedir.

Öte yandan 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 140 ıncı maddesinin 6 ıncı bendinin 4 üncü fıkrası “Merkezi Rapor Değerlendirme Komisyonu ile diğer rapor değerlendirme komisyonları yaptıkları değerlendirme sırasında, verilmiş bir özelgenin 369 uncu maddenin birinci fıkrası[3] kapsamında olduğu kanaatine varmaları halinde, söz konusu özelge, Merkezi Rapor Değerlendirme Komisyonundan üç üye ile 413 üncü maddeye göre oluşturulan komisyondan iki üyenin katılımıyla oluşturulacak beş kişilik bir komisyon tarafından değerlendirilir. Bu komisyonca verilen kararlar, ilgili rapor değerlendirme komisyonu ile incelemeye yetkili olanı bağlar.” Şeklindedir.

Danışma Komisyonu 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 140 ıncı maddesi yer verilen mekanizma ile bağlıdır. Dolayısıyla Komisyon yürütmenin düzenleyici işlemlerine aykırı karar alamayacaktır. Burada şu hususu da belirtmekte fayda bulunmaktadır. Danışma Komisyonu yönetmelikle kurulduğu için alacağı kararları madde hükmünde yer alan “vergi kanunlarıyla ilgili ……….yönetmelik, ……….vergi inceleme raporları düzenlemek zorundadırlar” yönetmelik tabiri ile karıştırmamak gerekir. Maddede geçen yönetmelik tabiri işin esası ile ilgili konulan norm anlamına gelmektedir.

Peki, Danışma Komisyonu hangi kararları alamaz? Örneğin gayrimenkullerin elden çıkarılması halinde, değer artışı kazancının hesaplanmasında, iktisap tarihi olarak hangi tarihinin esas alınacağına dair bir karar alamaz. Çünkü konu hakkında 76 No.lu Gelir Vergisi Sirküleri bulunmaktadır.

Bu durumda Komisyon hangi tür kararları verebilecektir? Daha çok vergi incelemesi sırasında ortaya çıkan bazı tereddütleri giderecek kararlar verebilecektir. Örneğin sahte belge kullanma incelemelerinde inceleme elemanları bilmeden sahte belge kullanıldığı kanaatine vardıklarında kullanılan belgelerin hiç alınıp verilmediği varsayımı ile 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 353/1 inci maddesine istinaden özel usulsüzlük cezası önerebilmektedirler. Danıştay Vergi Daireleri Kurulunun bir kararında özel usulsüzlük cezasının kesilebilmesi için tespitin ilgili yılda fiilen yapılması gerektiği belirtilmiştir. Eğer bu durum Danışma Komisyonunun önüne gelirse Komisyon bu konuda özel usulsüzlük cezasının önerilip önerilmeyeceği hakkında bir karara varabilecektir.

Hazine ve Maliye Bakanı Tarafından Onaylanan Danışma Komisyonu Kararları Hakkında Kısa Bir Açıklama

Yönetmeliğin 18/3 üncü maddesine göre  Kurul Başkanı tarafından gerekli görülen kararlar Bakan onayına sunulabilir. Böyle bir kararın normlar hiyerarşisindeki durumu ne olacaktır? Yönetmeliğin 18/2 inci maddesinde Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı bünyesinde kurulan komisyonların ve Vergi Müfettişlerinin onaylanan kararlar doğrultusunda işlem tesis etmek zorunda olduğu belirtilmektedir. Bu durumda Komisyon kararlarının sadece Vergi Müfettişlerini ve Kurul Başkanlığında kuruluna komisyonları bağladığı görünmekle birlikte Bakan tarafından onaylanan Komisyon kararlarının normlar hiyerarşi açısından Gelir İdaresi Başkanlığını bağlayıp bağlamayacağı üzerinde düşülmesi gereken bir husustur. Örneğin Komisyon tarafında verilen bir karar eğer Kurul Başkanı tarafından Bakana sunulur ise ve Bakan tarafından da onaylanırsa bundan sonra Gelir İdaresi Başkanlığı bu karara aykırı sirküler ve özelge gibi düzenleyici işlemler tesis edebilir mi? Bu konunun hem vergi hukuku hem de idare hukuku açısından tartışılması gerekmektedir.

Vergi Denetim Kurulu Danışma Komisyonu, Mülga Hesap Uzmanları Kurulu Danışma Komisyonuna Benziyor mu?

Mülga Hesap Uzmanları Kurulu Danışma Komisyonu, 6009 sayılı Kanun’un 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 140 ıncı maddesinde yer alan mekanizmayı getirmeden önce çalışma yapan bir komisyon olduğunu belirtelim. Söz konusu komisyonun vergi kanunları haricinde bağlı olduğu herhangi bir düzenleyici işlem olmadığından çok geniş bir çerçevede kararlar alabilmekteydi. Ancak aldıkları kararlar sadece hesap uzmanlarını bağlamaktaydı. Söz konusu kararlar vergi denetmenleri, maliye müfettişleri, gelirler kontrolörleri ve diğer inceleme elemanlarını bağlamamaktaydı.

Kaynakça

• 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu
• 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi
• 60  sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi
• Vergi Denetim Kurulu Danışma Komisyonu Yönetmeliği
• 425 No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği

---

[1] 18.04.2020 tarih ve 31103 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

[2] 27.03.2013 tarih ve 28600 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

[3] Yetkili makamların mükellefin kendisine yazı ile yanlış izahat vermiş olmaları veya bir hükmün uygulanma tarzına ilişkin bir içtihadın değişmiş olması halinde vergi cezası kesilmez ve gecikme faizi hesaplanmaz.

04.05.2021

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.