İsmail Hakkı Dura
Vergi Başmüfettişi
E. Gelirler Başkontrolörü
durahakki@hotmail.com

Herhangi Bir Vergi Türü İçin Matrah veya Vergi Artırmak Yasal Defterlere ve Belgelere Dokunulmazlık Mı Kazandırıyor?

Matrah veya vergi artırımı düzenlemelerinin vergi incelemesine etkisi ilgili düzenlemelerde açık olarak gösterilmekle birlikte zaman zaman tereddütlerin olduğu da bilinmektedir. Bir vergi türüne ilişkin matrah veya vergi artırımı durumunda vergi incelemesi yapılmayacağına dair hükümler, vergi türünü ve artırımın ilgili olduğu vergilendirme dönemlerini işaret etmektedir.

Vergi incelemesi, ödenmesi gereken verginin doğruluğunu araştırmak, tespit etmek ve sağlamak üzere yapılır. Ödenmesi gereken vergi kavramının matrah veya vergi artırımı durumunda bu artırımlara dair vergileri dahi kapsadığı düşünülebilir. Ancak söz konusu artırımlar mükellef beyanları ölçü alınarak defterlerden ve belgelerden bağımsız bir ölçüyle belirlendiğinden bu anlamda bir vergi incelemesi yapılıp yapılmayacağı tartışması işlevsel değildir. Bununla birlikte vergi incelemesine dair hükümlere göre, vergi incelemesi gerektiğinde mükellef beyanlarındaki unsurların tetkikine yönelik olarak da yapılabildiğinden matrah ve vergi artırımlarına dair bildirimlerin beyannameler üzerinden tetkikini de vergi incelemesi kapsamında değerlendirmek olasıdır.

Vergi türlerinden herhangi biri için matrah veya vergi artırımında bulunulmadığı durumda söz konusu vergi türü için gerektiğinde vergi incelemesi yapılabilir. Bir vergilendirme dönemine ilişkin herhangi bir vergi türünden matrah veya vergi artırımında bulunulmuş olması diğer vergi türleri açısından vergi incelemesi yapılmasına dair yetkinliği kesmez, durdurmaz. Bu vergi türleri açısından ödenmesi gereken vergiye dair araştırma, tespit ve sağlama açısından kısıtlayıcı bir düzenleme yoktur.

Deneyimlenen tartışmaların özellikle kazanç vergileri yönünden yapılmış matrah artırımları nedeniyle bu vergi türlerine dair vergi incelemesi yapılamayacağına dair hükümlerin, diğer vergi türlerine dair vergi incelemeleri sürecinde yasal defterlerin ve belgelerin istenmesi aşamasında ileri sürüldüğü şeklinde oluştuğu görülmektedir. Bu aşamada ironik soru, herhangi bir vergi türüne dair matrah veya vergi artırımının yasal defterlere ve belgelere dokunulmazlık mı kazandırdığıdır. Yanıt bizim için net olarak “hayır”dır. Vergi incelemesi için ibrazı istenen yasal defterlerin ve belgelerin vergi türleri itibariyle ayrı ayrı tutulmadığı malumdur. Ayrıca matrah veya vergi artırımları kapsamındaki “temel” olarak nitelenebilecek kazanç vergileri ile katma değer vergisi, tevkifat orijinli vergiler yönünden birbirlerine kaynak oluşturan ilişkinin yok sayılması mümkün değildir. Kazanç vergisinin unsurlarının tüketim vergisi ve tevkifat orijinli vergiler yönünden kaynak oluşturması, matrah oluşturması kaçınılmazdır. Tüm bu konuların tespit edileceği vergi incelemesi verilerinin toplandığı yasal defterlerin ve belgelerin de bir bütün olarak, söz konusu ilişkiyi gösterecek şekilde “tek” olduğu, daha önemlisi ilgili hukuki düzenlemeler uyarınca mükelleflerin yasal olarak sadece bütünlüğü temsil eden defterler tutmalarının zorunlu olduğu malum ve tartışmasız durumdur.

Açıkladığımız çerçevede, herhangi bir vergi türüne dair matrah veya vergi artırımında bulunulmasının, diğer vergi türleri yönünden yapılması gereken vergi incelemeleri yönünden bir hukuki kısıtlama nedeni olmadığı, yapılacak vergi incelemeleri sırasında kaynak yasal defterlerin ve belgelerin matrah veya vergi artırımına konu vergi türlerine ilişkin verileri de içeren yasal defterler ve belgeler olduğunun herhangi bir tartışmaya yer vermeyecek şekilde açık olduğu, vergi türleri arasındaki işlem ilişkileri yönünden ise matrah veya vergi artırımına konu edilmemiş vergi türlerine dayanak olacak konular açısından matrah veya vergi artırımında bulunulmuş vergi türlerine dayanak işlemler üzerinde, söz konusu vergi türleri yönünden bir vergi incelemesi sonucu önerilemeyeceği de değerlendirilerek, yapılabilecek değerlendirmelerin herhangi bir tereddüt oluşturmaması gerektiği dikkate alınmalıdır.Bu çerçevede yasal defterlerin ve belgelerin herhangi bir vergi türünden matrah veya vergi artırımında bulunulmuş olmakla birlikte artırıma konu edilmemiş vergi türleri bulunduğu durumda tarh zamanaşımı içinde vergi incelemesi için istenebileceğinin mükelleflerin dikkatinde olması gerektiği, ilgili düzenlemeler kapsamındaki tüm vergi türleri için artırımda bulunulmadıkça yasal defterlerin ve belgelerin vergi incelemesi için istenmesinin herhangi bir tereddüt konusu olarak görülmemesi gerektiği bilgisi gündemde tutulmalıdır.

NOT: Makalemiz www.vergisorunlari.com.tr adresinde yayınlanmıştır.

17.09.2019

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.