İdris Ekinci
Vergi Müfettiş Yardımcısı
Başkent Küçük ve Orta Ölçekli Mükellefler Grup Başkanlığı
idris.ekinci2@vdk.gov.tr

Gıda Bankacılığı Faaliyetinde Bulunan Dernek ve Vakıflara Yapılan Bağışlarda KDV İstisnası

 Bu çalışmada dünyada olduğu gibi Türkiye’de de yaygın olan açlık ve yoksulluk probleminin çözümüne yönelik uygulamalardan gıda bankacılığı konusu ele alınmıştır. Gıda bankacılığı uygulaması bazı avantajlara sahiptir. Bu nedenle uygulandığı ülkelerde bir takım yasal düzenlemelerin yapılması zorunlu hale gelmiştir. Bu çalışmanın temel amacı, dünyada uygulanan ve Türkiye’de de uygulanmaya çalışılan fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı yapan dernek ve vakıflara yapılan bedelsiz teslimlerde KDV istisnası ve muhasebeleştirilmesinin esaslarını ortaya koymaktır.

Anahtar Kelimeler: Gıda Bankacılığı, KDV istisnası, Gıda Bankacılığı Yapan Dernek ve Vakıflar, Bedelsiz Teslim.

I- GİRİŞ

İlk olarak ABD’de ortaya çıkarak dünyada uygulan­maya başlayan gıda bankacılığı sisteminin geçmişi 1943’lü yıllara dayanmaktadır. Bu anlamda ilk kurulan örgüt FAO’dur. (Uluslararası Gıda ve Tarım Örgütü) FAO ve Türkiye arasındaki ortaklık 1982 yılında Ankara’da ülke ofisinin açılmasıyla başlamış 2007 yılında Orta Asya Alt Bölge Ofisi açılımıyla işbirliği gelişmeye devam etmektedir. Ülkemizde Gı­da Ban­ka­cı­lı­ğı 2004 yılında 5334 mükerrer sayı ile Resmi Gazetede yayınlanan 5035 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile yasal bir zemine oturtulmuştur

Fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı kavramı 5035 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunun 40. ve 89. maddelerine bent eklenmek ve KDV kanununun 17/2-b fıkrası değiştirilmek suretiyle mevzuatımıza girmiştir.

Gıda Bankacılığı sistemi ile ilgili daha sonra, 21.03.2004 tarih ve 25409 sayı ile yayınlanan 251 Seri No’lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde Gıda Bankacılığı sisteminin uygulanmasına yönelik ayrıntılı bilgilere yer verilmiştir.[1]

Son olarak ise, 31.12.2004 tarih ve 5281 Sayılı Vergi Kanunları’nın Yeni Türk Lirasına Uyumu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile Gelir Vergisi Kanununun 40. ve 89. maddelerinde ve KDV Kanununun 17/2-b bentlerinde yer alan ‘gıda maddelerinin’ ‘gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin’ olarak değiştirilmesi ile son şeklini almıştır.

Bu çalışmamızda, gıda bankacılığının tanım ve kapsamı, mevzuatımızdaki yeri ve Fakirlere Yardım amacıyla Gıda Bankacılığı Faaliyetinde Bulunan Dernek ve Vakıflara Yapılan Bedelsiz teslimlerde KDV istisnası üzerinde durulduktan sonra görüşlerimize yer verilecektir.

II- GI­DA BAN­KA­CI­LI­ĞI  TANIMI

Gı­da Ban­ka­cı­lı­ğı, 5179 sa­yı­lı Gıdaların Üretimi Tüketimi Ve Denetlenmesine Dair Kanun’un 3. mad­de­sin­de ta­nım­lan­mış­tır. Bu mad­de­ye gö­re; Gı­da Ban­ka­sı, ba­ğış­la­nan ve­ya üre­tim faz­la­sı, sağ­lı­ğa uy­gun her tür­lü gı­da­yı te­da­rik eden, uy­gun şart­lar­da de­po­la­yan ve bu ürün­le­ri doğ­ru­dan ve­ya de­ği­şik yar­dım ku­ru­luş­la­rı va­sı­ta­sıy­la fa­kir­le­re ve do­ğal afet­ler­den et­ki­le­nen­le­re ulaş­tı­ran ve kar ama­cı güt­me­yen der­nek ve va­kıf­la­rın oluş­tur­du­ğu or­ga­ni­zas­yon­la­rı ifa­de eder.

Gı­da Ban­ka­cı­lı­ğı (Fo­od Ban­king); üre­ti­ci, sa­tı­cı ve­ya hiz­met su­nan­la­rın elin­de bu­lu­nan an­cak son kul­la­nım ta­ri­hi­nin yak­laş­ma­sı, pa­ket­le­me ha­ta­sı, üre­tim, ih­ra­cat ve­ya ih­ti­yaç faz­la­sı gi­bi ne­den­ler­le bun­lar açı­sın­dan de­ğe­ri­ni kay­be­den ve çö­pe git­me ih­ti­ma­li bu­lu­nan mal­la­rın ih­ti­yaç sa­hi­bi olan­la­ra ulaş­tı­rıl­ma­sı­nı amaç­la­yan bir sis­tem­dir.  1967 yı­lın­da çok kü­çük bir or­ga­ni­zas­yon ola­rak ABD Phoe­niks, Ari­zo­na’da baş­la­yan gı­da ban­ka­cı­lı­ğı bu­gün Ame­ri­ka Bir­le­şik Dev­let­le­rin­de 50 eya­le­ti kap­sa­mak üze­re 200’den faz­la gı­da ban­ka­sı ve yak­la­şık 50.000 yö­re­sel aç­lık­la mü­ca­de­le ku­ru­lu­şu ile Ame­ri­can’s Se­cond Har­vest ola­rak ad­lan­dı­rı­lan or­ga­ni­zas­yon içe­ri­sin­de fa­ali­yet­te bu­lun­mak­ta­dır.  Gı­da Ban­ka­cı­ğı ile her yıl 8 mil­yo­nu ço­cuk ve 4 mil­yo­nu yaş­lı  da­hil ol­mak üze­re 23 mil­yon­dan faz­la iyi bes­le­ne­me­yen in­sa­na, acil gı­da yar­dı­mı sağ­lan­mak­ta­dır. Gı­da ban­ka­cı­lı­ğı sis­te­min­de, eko­no­mik açı­dan du­ru­mu iyi ol­ma­yan va­tan­daş­lar ile el­le­rin­de çe­şit­li ne­den­ler­le pi­ya­sa­ya sü­rü­le­me­yen ve­ya pa­zar­lan­ma­sı ve­rim­li ol­ma­yan ih­ti­yaç faz­la­sı gı­da, te­miz­lik, gi­ye­cek ve ya­ka­cak mad­de­le­ri bu­lu­nan üre­ti­ci, lo­kan­ta, mar­ket, otel vb. ger­çek ve tü­zel ki­şi­ler ara­sın­da köp­rü oluş­tu­ru­la­rak, bir yan­dan is­raf ön­len­mek­te, di­ğer ta­raf­tan da sos­yal ada­le­tin  sağ­lan­ma­sı yo­lun­da önem­li bir adım atıl­mak­ta­dır. 

II­I- VER­Gİ MEV­ZU­ATIN­DA GI­DA BAN­KA­CI­LI­ĞI :

Gı­da Ban­ka­cı­lı­ğı ta­bi­ri ver­gi mev­zu­atı­mı­za 5035 sa­yı­lı Ka­nun ile gir­miş­tir. Söz ko­nu­su Ka­nun’un 12. mad­de­si ile 01.01.2004 ta­ri­hin­den ge­çer­li ol­mak üze­re, Ge­lir Ver­gi­si Ka­nu­nu’nun “İn­di­ri­le­cek Gi­der­ler” baş­lık­lı 40. mad­de­si­nin bi­rin­ci fık­ra­sı­na aşa­ğı­da­ki 10.bent ek­len­miş­tir.

“ Fa­kir­le­re yar­dım ama­cıy­la gı­da ban­ka­cı­lı­ğı fa­ali­ye­tin­de bu­lu­nan der­nek ve va­kıf­la­ra Ma­li­ye Ba­kan­lı­ğın­ca be­lir­le­nen usul ve esas­lar çer­çe­ve­sin­de ba­ğış­la­nan gı­da mad­de­le­ri­nin ma­li­yet be­de­li.”

Bu dü­zen­le­me ile, ge­lir ver­gi­si mü­kel­lef­le­ri­ne ti­ca­ri ka­zanç­la­rı­nı tes­pit eder­ken bent­te be­lir­ti­len ba­ğış gi­der­le­ri­nin tü­mü­nün ka­zanç­tan in­di­ril­me­si im­ka­nı ge­ti­ril­miş­tir. Ay­rı­ca, 5520 sa­yı­lı Ku­rum­lar Ver­gi­si Ka­nu­nu’nun 6. mad­de­sin­de “Sa­fi ku­rum ka­zan­cı­nın tes­pi­tin­de, Ge­lir Ver­gi­si Ka­nu­nu’nun ti­ca­ri ka­zanç hak­kın­da­ki hü­küm­le­ri uy­gu­la­nır.” de­nil­me­si ne­de­niy­le ay­nı im­kan­dan ku­rum­lar ver­gi­si mü­kel­lef­le­ri­nin de ya­rar­lan­ma­sı müm­kün kı­lın­mış­tır.

Yu­ka­rı­da yer alan bent­te­ki “gı­da mad­de­le­ri­nin” iba­re­si 5281 sa­yı­lı Ka­nun’un 43/8-a mad­de­siy­le 01.01.2005 ta­ri­hin­den ge­çer­li ol­mak üze­re “gı­da, te­miz­lik, gi­ye­cek ve ya­ka­cak mad­de­le­ri­nin” şek­lin­de de­ğiş­ti­ri­le­rek in­di­ri­min kap­sa­mı ge­niş­le­til­miş­tir.

Yi­ne 5035 sa­yı­lı Ka­nun’un 14. mad­de­si ile 01.01.2004 ta­ri­hin­den ge­çer­li ol­mak üze­re, Ge­lir Ver­gi­si Ka­nu­nu’nun “Di­ğer İn­di­rim­ler” baş­lık­lı 89. mad­de­si­nin bi­rin­ci fık­ra­sı­nın (2) nu­ma­ra­lı ben­di­nin ikin­ci alt ben­din­den son­ra gel­mek üze­re aşa­ğı­da­ki alt bent ek­len­miş­tir.

“Fa­kir­le­re yar­dım ama­cıy­la gı­da ban­ka­cı­lı­ğı fa­ali­ye­tin­de bu­lu­nan der­nek ve va­kıf­la­ra Ma­li­ye Ba­kan­lı­ğın­ca be­lir­le­nen usul veesas­lar çer­çe­ve­sin­de ba­ğış­la­nan gı­da mad­de­le­ri­nin ma­li­yet be­de­li­nin ta­ma­mı, yıl­lık be­yan­na­me ile bil­di­ri­len ge­lir­den in­di­ri­lir.”   

Da­ha son­ra Ge­lir Ver­gi­si Ka­nu­nu’nun 89. mad­de­si, 5228 sa­yı­lı Ka­nun’un 28. mad­de­si ile 31.07.2004 ta­ri­hin­den ge­çer­li ol­mak üze­re, baş­lı­ğıy­la bir­lik­te de­ğiş­ti­ril­miş, bu de­ği­şik­lik­ten son­ra “Fa­kir­le­re yar­dım ama­cıy­la gı­da ban­ka­cı­lı­ğı fa­ali­ye­tin­de bu­lu­nan der­nek ve va­kıf­la­ra Ma­li­ye Ba­kan­lı­ğın­ca be­lir­le­nen usul ve esas­lar çer­çe­ve­sin­de ba­ğış­la­nan gı­da mad­de­le­ri­nin ma­li­yet be­de­li­nin ta­ma­mı” hük­mü mad­de­nin 6. ben­din­de yer al­mış­tır. Hü­küm­de ge­çen “gı­da mad­de­le­ri­nin” iba­re­si, 5281 sa­yı­lı Ka­nun’un 43/8-d mad­de­siy­le 01.01.2005 ta­ri­hin­den ge­çer­li ol­mak üze­re, 40. mad­de­de ol­du­ğu gi­bi “gı­da, te­miz­lik, gi­ye­cek ve ya­ka­cak mad­de­le­ri­nin” şek­lin­de de­ğiş­ti­ril­miş­tir.

Ay­nı hük­mün Ge­lir Ver­gi­si Ka­nu­nu’nun hem 40/10. mad­de­sin­de, hem de 89/6. mad­de­sin­de yer al­ma­sı­nın ne­de­ni, 40. mad­de­nin sa­de­ce ti­ca­ri ka­zan­cın tes­pi­ti­ne iliş­kin ol­ma­sı, 89. mad­de­nin ise ge­lir ver­gi­si­ne ta­bi tüm ka­zanç ve irat­la­rı kap­sı­yor ol­ma­sı­dır. Bu du­rum­da ak­la sa­de­ce 89. mad­de­de hü­küm ol­ma­sı­nın ye­ter­li olup ol­ma­dı­ğı gel­mek­te­dir. Fa­kat, hük­mün sa­de­ce 89. mad­de­de yer al­ma­sı du­ru­mun­da ku­rum­lar ver­gi­si mü­kel­lef­le­ri­nin söz ko­nu­su in­di­rim­den ya­rar­lan­ma im­kan­la­rı bu­lun­ma­ya­cak­tır. Çün­kü, da­ha ön­ce de be­lir­til­di­ği üze­re, 5520 sa­yı­lı Ku­rum­lar Ver­gi­si Ka­nu­nu’nun 6. mad­de­sin­de “Sa­fi ku­rum ka­zan­cı­nın tes­pi­tin­de, Ge­lir Ver­gi­si Ka­nu­nu’nun ti­ca­ri ka­zanç hak­kın­da­ki hü­küm­le­ri uy­gu­la­nır.” de­nil­mek­te­dir.

Ay­rı­ca, 5035 sa­yı­lı Ka­nun’un 8. mad­de­si ile Kat­ma De­ğer Ver­gi­si Ka­nu­nu’nun 17. mad­de­si­nin “Sos­yal Amaç Ta­şı­yan İs­tis­na­lar” baş­lık­lı 2 nu­ma­ra­lı fık­ra­sı­nın (b) ben­di de aşa­ğı­da­ki şe­kil­de de­ğiş­ti­ril­miş­tir.

“b) Ka­nun­la­rın gös­ter­di­ği ge­rek üze­ri­ne be­del­siz ola­rak ya­pı­lan mal tes­li­mi ve hiz­met ifa­la­rı, yu­ka­rı­da sa­yı­lan ku­rum ve ku­ru­luş­la­ra be­del­siz ola­rak ya­pı­lan her tür­lü mal tes­li­mi ve hiz­met ifa­la­rı ile fa­kir­le­re yar­dım ama­cıy­la gı­da ban­ka­cı­lı­ğı fa­ali­ye­tin­de bu­la­nan der­nek ve va­kıf­la­ra Ma­li­ye Ba­kan­lı­ğın­ca be­lir­le­nen usul ve esas­lar çer­çe­ve­sin­de ba­ğış­la­nan gı­da mad­de­le­ri­nin tes­li­mi, “

Bu dü­zen­le­me  ile de, gı­da ban­ka­cı­lı­ğı fa­ali­ye­tin­de bu­lu­nan der­nek ve va­kıf­la­ra Ma­li­ye Ba­kan­lı­ğın­ca be­lir­le­nen usul ve esas­lar çer­çe­ve­sin­de ba­ğış­la­nan gı­da mad­de­le­ri­nin tes­li­mi kat­ma de­ğer ver­gi­sin­den is­tis­na tu­tul­muş­tur.

Bu bent­te yer alan “gı­da mad­de­le­ri­nin” iba­re­si de 5281 sa­yı­lı Ka­nun’un 43/14-a mad­de­siy­le 01.01.2005 ta­ri­hin­den ge­çer­li ol­mak üze­re “gı­da, te­miz­lik, gi­ye­cek ve ya­ka­cak mad­de­le­ri­nin” şek­lin­de de­ğiş­ti­ri­le­rek is­tis­na­nın kap­sa­mı Ge­lir Ver­gi­si Ka­nu­nun­da­ki de­ği­şik­li­ğe pa­ra­lel ola­rak ge­niş­le­til­miş­tir.

Dik­kat edi­le­cek olur­sa, Gı­da Ban­ka­cı­lı­ğı ile il­gi­li in­di­rim ve is­tis­na hü­küm­le­ri­nin yer al­dı­ğı ge­rek Ge­lir Ver­gi­si Ka­nu­nu’nda­ki ge­rek­se Kat­ma De­ğer Ver­gi­si Ka­nu­nu’nda­ki bent­ler­de “Ma­li­ye Ba­kan­lı­ğın­ca be­lir­le­nen usul ve esas­lar çer­çe­ve­sin­de” iba­re­si bu­lun­mak­ta­dır. Ma­li­ye Ba­kan­lı­ğı bu ko­nu­da­ki usul ve esas­la­rı 21.03.2004 ta­rih ve 25409 sa­yı­lı Res­mi Ga­ze­te’de ya­yım­lan­mış olan 251 se­ri no’lu Ge­lir Ver­gi­si Ge­nel Teb­li­ği ile be­lir­le­miş­tir.

Söz ko­nu­su teb­liğ ile be­lir­le­nen usul ve esas­lar aşa­ğı­da­ki gi­bi­dir.

1. Ba­ğı­şın Ya­pı­la­ca­ğı Der­nek ve­ya Va­kıf­lar

Gı­da mad­de­si ba­ğı­şı­nın der­nek ve­ya vak­fa ya­pıl­mış ol­ma­sı ge­rek­mek­te­dir. İh­ti­ya­cı bu­lu­nan­la­ra doğ­ru­dan ve­ya baş­ka or­ga­ni­zas­yon­lar ara­cı­lı­ğıy­la ya­pı­la­cak gı­da yar­dım­la­rı­nın yu­ka­rı­da be­lir­ti­len mad­de­ler kap­sa­mın­da ya­pıl­mış ba­ğış ola­rak de­ğer­len­di­ril­me­si müm­kün de­ğil­dir.

Ba­ğı­şı ka­bul ede­cek der­nek ve­ya vak­fın tü­zü­ğün­de ve­ya se­ne­din­de ih­ti­ya­cı bu­lu­nan­la­ra gı­da yar­dı­mı ya­pa­bil­me­si­ne iliş­kin hü­küm­le­rin bu­lun­ma­sı ge­rek­mek­te­dir. Bu­nun­la be­ra­ber, der­nek ve­ya vak­fın baş­ka alan­lar­da da fa­ali­yet gös­te­ri­yor ol­ma­sı­nın, ka­mu­ya ya­rar­lı der­nek ve­ya ver­gi­den mu­af va­kıf olup ol­ma­ma­sı­nın uy­gu­la­ma açı­sın­dan her­han­gi bir öne­mi bu­lun­ma­mak­ta­dır. 

2. Ba­ğı­şa Ko­nu Ola­cak Mal­lar ve Ba­ğı­şın Ni­te­li­ği

Gı­da ban­ka­cı­lı­ğı kap­sa­mın­da ya­pı­la­cak ba­ğış­la­rın gı­da mad­de­si ni­te­li­ğin­de ol­ma­sı ge­rek­mek­te­dir. Ya­pı­la­cak ba­ğış­lar şart­lı ola­rak (be­del­siz ola­rak ih­ti­yaç sa­hip­le­ri­ne da­ğı­tıl­mak üze­re) ya­pıl­ma­lı­dır.

Gı­da mad­de­si ni­te­li­ği­ni ta­şı­ma­yan ve­ya şart­lı ola­rak ya­pıl­ma­yan ba­ğış­lar, gı­da ban­ka­cı­lı­ğı kap­sa­mın­da ya­pı­la­cak ba­ğış ola­rak de­ğer­len­di­ril­me­ye­cek­tir.(Bu Teb­li­ğin ya­yı­mın­dan son­ra, yu­ka­rı­da da bah­se­dil­di­ği üze­re, 5281 sa­yı­lı Ka­nun ile 01.01.2005 ta­ri­hin­den iti­ba­ren kap­sam ge­niş­le­til­miş, gı­da dı­şın­da te­miz­lik, gi­ye­cek ve ya­ka­cak mad­de­le­ri de kap­sa­ma da­hil edil­miş­tir.)

3. Ba­ğı­şı Ya­pan­lar­ca Dü­zen­le­ne­cek Bel­ge

Ge­lir Ver­gi­si Ka­nu­nu’nun 40. mad­de­si­ne ek­le­nen hü­küm çer­çe­ve­sin­de, in­di­rim ko­nu­su ya­pı­la­cak ba­ğış­lar, ba­ğı­şa ko­nu mal be­de­li Ver­gi Usul Ka­nu­nu’nun 232. mad­de­sin­de be­lir­ti­len fa­tu­ra dü­zen­le­me sı­nı­rı­nın al­tın­da kal­sa da­hi mut­la­ka fa­tu­ra ile bel­ge­len­di­ri­le­cek ve ay­rı­ca ta­şı­ma için sevk ir­sa­li­ye­si dü­zen­le­ne­cek­tir.

Ba­ğış­la­nan ma­la iliş­kin bil­gi­le­ri ek­sik­siz ola­rak içe­re­cek fa­tu­ra, ba­ğış ya­pı­lan der­nek ve­ya va­kıf adı­na dü­zen­le­ne­cek­tir. Mal be­de­li ola­rak fa­tu­ra­da, ba­ğı­şa ko­nu ma­lın ma­li­yet be­de­li (yük­le­ni­len kat­ma de­ğer ver­gi­si ha­riç) ya­zı­lı ola­cak­tır.

Fa­tu­ra­da “İh­ti­yaç sa­hip­le­ri­ne yar­dım şar­tıy­la ba­ğış­lan­dı­ğın­dan KDV he­sap­lan­ma­mış­tır.” iba­re­si­nin yer al­ma­sı zo­run­lu­dur.

Ge­lir Ver­gi­si Ka­nu­nu’nun 89. mad­de­sin­de ya­pı­lan dü­zen­le­me çer­çe­ve­sin­de, yıl­lık be­yan­na­me­de yer ala­cak ge­lir ver­gi­si mat­ra­hı­nın tes­pi­tin­de in­di­rim ko­nu­su ya­pı­la­cak iş­lem­ler­de ba­ğı­şı ya­pan ta­ra­fın­dan bir bel­ge dü­zen­len­me­si­ne ge­rek bu­lun­ma­mak­ta olup, var­sa ba­ğış ya­pı­lan ma­lın edi­ni­mi­ne iliş­kin bel­ge­le­rin sak­lan­ma­sı zo­run­lu­dur.

 4. Der­nek ve Va­kıf­lar­ca Dü­zen­le­ne­cek Bel­ge

Der­nek ve va­kıf­lar ken­di mev­zu­at­la­rı­nın ön­gör­dü­ğü bel­ge­le­ri dü­zen­le­ye­cek ve ba­ğış ya­pan­la­ra bir ör­ne­ği­ni ve­re­cek­ler­dir.Ti­ca­ri fa­ali­yet­le uğ­ra­şan­lar­ca dü­zen­le­nen fa­tu­ra­lar der­nek ve va­kıf ta­ra­fın­dan mu­ha­fa­za edi­le­cek­tir.

5. Ka­yıt Dü­ze­ni ve Be­yan­na­me­ler­de Gös­te­rim

Ti­ca­ri iş­let­me­ye da­hil mal­la­rın ba­ğış­lan­ma­sı du­ru­mun­da bu mal­la­rın ma­li­yet be­de­li Ge­lir Ver­gi­si Ka­nu­nu’nun 40. mad­de­si çer­çe­ve­sin­de gi­der kay­de­di­lir. Bu iş­lem, fa­tu­ra­nın bir yan­dan ge­lir bir yan­dan da gi­der kay­de­dil­me­si su­re­tiy­le ger­çek­leş­ti­ri­lir.

Gı­da ban­ka­cı­lı­ğı kap­sa­mın­da ya­pı­lan ba­ğış­lar 3065 sa­yı­lı Ka­nu­nun 17/2-b mad­de­si­ne gö­re kat­ma de­ğer ver­gi­sin­den müs­tes­na­dır. Kat­ma de­ğer ver­gi­si mü­kel­lef­le­ri, bir ver­gi­len­dir­me dö­ne­min­de yap­tık­la­rı ba­ğış­la­rın top­lam tu­ta­rı­nı il­gi­li dö­nem be­yan­na­me­si­nin 6 ve 7. sa­tır­la­rı­na da­hil et­mek su­re­tiy­le be­yan­da bu­lu­na­cak­lar­dır.

Ay­nı Ka­nu­nun 30/a ve 32. mad­de­le­ri­ne gö­re, kıs­mi is­tis­na ma­hi­ye­tin­de­ki bu tes­li­min bün­ye­si­ne gi­ren kat­ma de­ğer ver­gi­si tu­ta­rı­nın in­di­rim ko­nu­su ya­pıl­ma­sı müm­kün bu­lun­ma­mak­ta­dır. Bu ne­den­le, ba­ğı­şın ya­pıl­dı­ğı dö­nem­de, ba­ğış­la­nan gı­da mad­de­le­ri­nin ik­ti­sa­bı do­la­yı­sıy­la yük­le­ni­len kat­ma de­ğer ver­gi­si tu­ta­rı­nın he­sap­lan­ma­sı ve ay­nı dö­ne­me ait kat­ma de­ğer ver­gi­si be­yan­na­me­si­nin 20. sa­tı­rı­na da­hil edil­me­si, ay­nı tu­ta­rın def­ter ka­yıt­la­rın­da “in­di­rim KDV” he­sap­la­rın­dan çı­ka­rı­la­rak, gi­der he­sap­la­rı­na ak­ta­rıl­ma­sı ge­rek­mek­te­dir.

Ba­ğış­la­nan mad­de­le­rin iş­let­me­ye da­hil ol­ma­ma­sı ha­lin­de ise, söz ko­nu­su ma­lın ma­li­yet be­de­li (KDV da­hil) Ge­lir Ver­gi­si Ka­nu­nu’nun 89. mad­de­si çer­çe­ve­sin­de yıl­lık be­yan­na­me­nin ba­ğış ve yar­dım­la­ra iliş­kin bö­lü­mü­ne ya­zı­la­rak ge­lir ver­gi­si mat­ra­hı­nın tes­pi­tin­de in­di­rim ola­rak dik­ka­te alı­na­cak­tı

Gıda Bankacılığı Kapsamında Yapılan Bağışların Muhasebeleştirmesi

1. Bağış yapacak işletmenin esas faaliyet konusu ile ilgili olmayan malları satın alması ve gıda bankacılığı kapsamında tesliminin muhasebeleştirilmesi

a) Satın alınıp KDV indirimi yapıldıktan sonra bağışlanması

(X) AŞ, senedi gıda bankacılığı yapmaya uygun olan (Y) vakfına, ihtiyaç sahiplerine dağıtılmak üzere, gıda bankacılığı kapsamında fatura toplamı KDV (%8) dâhil 108.000 TL tutarında gıda bağışı yapmıştır. Yapılacak muhasebe kayıtları aşağıdaki şekilde olacaktır.

Mallar Satın Alındığında Yapılacak Kayıt

–––––––––––––––––––––––––––– / ––––––––––––––––––––––––––––

157 DİĞER STOKLAR                                                                         100.000

       01 Gıda Bankacılığı Kapsamında Bağışlanacak Mallar

191 İNDİRİLECEK KDV                         8.000

                                                320 SATICILAR                                                         108.000

Gıda bankacılığı kapsamında bağış amaçlı satın alınan malların kayda alınması

–––––––––––––––––––––––––––– / –––––––––––––––––––––––––––

 

Bağış gerçekleştiği zaman yapılacak kayıt

–––––––––––––––––––––––––––– / ––––––––––––––––––––––––––––

770- GENEL YÖNETİM GİDERLERİ                                           108.000

    10.Bağış ve Yardımlar 100.000

    11.Gider Yazılan KDV 8.000

600-YURT İÇİ SATIŞLAR                         100.000

    10.Diğer Gelirler

391-HESAPLANAN KDV                              8.000

    10.İlave Edilecek KDV

Gıda bankacılığı kapsamında yapılan bağışın kaydı

–––––––––––––––––––––––––––– / ––––––––––––––––––––––––––––

623-DİĞER SATIŞLARIN MALİYETİ                                          100.000

    10-Gıda Bankacılığı Kapsamında Yapılan Bağışların Maliyeti

157 DİĞER STOKLAR                               100.000

                                                                01 Gıda Bankacılığı Kapsamında Bağışlanacak Mallar

Gıda bankacılığı kapsamında bağış yapılan malın stoklardan çıkarılarak maliyet hesabına alınması

–––––––––––––––––––––––––––– / ––––––––––––––––––––––––––––                 

b) Satın alınıp KDV indirimi yapılmadan bağışlanması

(X) AŞ, senedi gıda bankacılığı yapmaya uygun olan (Y) vakfına, ihtiyaç sahiplerine dağıtılmak üzere, gıda bankacılığı kapsamında fatura toplamı KDV (%8) dâhil 108.000 TL tutarında gıda bağışı yapmıştır. Yapılacak muhasebe kayıtları aşağıdaki şekilde olacaktır.

Mallar satın alındığında yapılacak kayıt

–––––––––––––––––––––––––––– / ––––––––––––––––––––––––––––

157 DİĞER STOKLAR                                                       108.000

    01 Gıda Bankacılığı Kapsamında Bağışlanacak Mallar

320 SATICILAR                                                      108.000

Gıda bankacılığı kapsamında bağış amaçlı satın alınan malların kayda alınması

–––––––––––––––––––––––––––– / ––––––––––––––––––––––––––––

Bağış gerçekleştiği zaman yapılacak kayıt

–––––––––––––––––––––––––––– / ––––––––––––––––––––––––––––

770- GENEL YÖNETİM GİDERLERİ                              108.000

    10.Bağış ve Yardımlar

600-YURT İÇİ SATIŞLAR                                     108.000

    10.Diğer Gelirler

Gıda bankacılığı kapsamında yapılan bağışın kaydı

–––––––––––––––––––––––––––– / ––––––––––––––––––––––––––––

623-DİĞER SATIŞLARIN MALİYETİ                                            108.000

    10-Gıda Bankacılığı Kapsamında Yapılan Bağışların Maliyeti

 

157 DİĞER STOKLAR                                           108.000

                                         01 Gıda Bankacılığı Kapsamında Bağışlanacak Mallar

Gıda bankacılığı kapsamında bağış yapılan malın stoklardan çıkarılarak maliyet hesabına alınması

–––––––––––––––––––––––––––– / ––––––––––––––––––––––––––––                           

2. Bağış yapacak işletmenin esas faaliyet konusu ile ilgili malları gıda bankacılığı kapsamında tesliminin muhasebeleştirilmesi

(X) AŞ gıda maddesi ticareti yapmaktadır. Tüzüğü gıda bankacılığı yapmaya uygun olan (Y) derneğine,ihtiyaç sahiplerine verilmek üzere gıda bankacılığı kapsamında 100.000 TL tutarında gıda maddesi bağışı yapmıştır. Bağışlanan gıda maddesine ilişkin işletmenin yüklendiği KDV 8.000 TL dir. Yapılacak muhasebe kayıtları aşağıdaki şekilde olacaktır.

Malların İlk Satın Alınması Anındaki Yapılacak Kayıt

–––––––––––––––––––––––––––– / ––––––––––––––––––––––––––––

153 TİCARİ MALLAR                                                       100.000

191 İNDİRİLECEK KDV                                                     8.000

320 SATICILAR                                          108.000

–––––––––––––––––––––––––––– / ––––––––––––––––––––––––––––

Bağış Gerçekleştiği Zaman Yapılacak Kayıt

–––––––––––––––––––––––––––– / ––––––––––––––––––––––––––––

770- GENEL YÖNETİM GİDERLERİ                              108.000

    10.Bağış ve Yardımlar 100.000

    11.Gider Yazılan KDV 8.000

 

600-YURT İÇİ SATIŞLAR                                                100.000

    10.Diğer Gelirler

391-HESAPLANAN KDV                                         8.000

    10.İlave Edilecek KDV

Gıda bankacılığı kapsamında yapılan bağışın kaydı

–––––––––––––––––––––––––––– / ––––––––––––––––––––––––––––

621-SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ                100.000

                                      153 TİCARİ MALLAR HESABI                                    100.000

Gıda bankacılığı kapsamında bağış yapılan ticari malın maliyet hesabına alınması

–––––––––––––––––––––––––––– / ––––––––––––––––––––––––––––

 

IV- DE­ĞER­LEN­DİR­ME :

Da­ha ön­ce de bah­se­dil­di­ği üze­re, Gı­da Ban­ka­cı­lı­ğı sis­te­mi­nin ama­cı, eko­no­mik açı­dan du­ru­mu iyi ol­ma­yan va­tan­daş­lar ile el­le­rin­de çe­şit­li ne­den­ler­le pi­ya­sa­ya sü­rü­le­me­yen ve­ya pa­zar­lan­ma­sı ve­rim­li ol­ma­yan ih­ti­yaç faz­la­sı gı­da, te­miz­lik, gi­ye­cek ve ya­ka­cak mad­de­le­ri bu­lu­nan üre­ti­ci, lo­kan­ta, mar­ket, otel vb. ger­çek ve tü­zel ki­şi­ler ara­sın­da köp­rü oluş­tu­ru­la­rak, bir yan­dan is­ra­fın ön­len­me­si, di­ğer ta­raf­tan da sos­yal ada­le­tin  sağ­lan­ma­sı­dır. Bu sis­te­min ver­gi mev­zu­atın­da yer alan in­di­rim ve is­tis­na­lar ile dev­let ta­ra­fın­dan teş­vik edi­li­yor ol­ma­sı­nın ama­cı ise, hem ül­ke kay­nak­la­rı­nın ve­rim­li kul­la­nı­mı­nı sağ­la­mak, hem de sos­yal dev­let ol­ma­nın ge­rek­le­ri­ni ye­ri­ne ge­tir­mek­tir. Fa­kat, her alan­da ol­du­ğu gi­bi, bu sis­tem­de de uy­gu­la­ma­nın ama­ca hiz­met ede­bil­me­si ve­ya baş­ka amaç­la­ra hiz­met et­me­me­si için uy­gu­la­ma­ya iliş­kin usul ve esas­la­rın ti­tiz­lik­le ko­nul­ma­sı ve bu ku­ral­la­ra uyu­mun da de­ne­tim al­tın­da ol­ma­sı ge­re­kir.

Yu­ka­rı­da­ki bö­lüm­de Gı­da Ban­ka­cı­lı­ğı ile il­gi­li ola­rak Ge­lir Ver­gi­si Ka­nu­nu ve Kat­ma De­ğer Ver­gi­si Ka­nu­nu ile ge­ti­ril­miş olan in­di­rim ve is­tis­na hü­küm­le­ri­ne iliş­kin usul ve esas­la­rın 251 se­ri no’lu Ge­lir Ver­gi­si Ge­nel Teb­li­ği ile be­lir­len­miş ol­du­ğu ifa­de edil­miş­tir. Söz ko­nu­su teb­liğ­de ba­ğı­şı ka­bul ede­cek der­nek ve­ya va­kıf­la­ra iliş­kin ola­rak ara­nan tek şart, tü­zü­ğün­de ve­ya se­ne­din­de ih­ti­ya­cı bu­lu­nan­la­ra gı­da yar­dı­mı ya­pa­bil­me­si­ne iliş­kin hü­küm­le­rin bu­lun­ma­sı­dır. Der­nek ve­ya vak­fın baş­ka alan­lar­da da fa­ali­yet gös­te­ri­yor ol­ma­sı­nın, ka­mu­ya ya­rar­lı der­nek ve­ya ver­gi­den mu­af va­kıf olup ol­ma­ma­sı­nın uy­gu­la­ma açı­sın­dan her­han­gi bir öne­mi bu­lun­ma­mak­ta­dır.

Gıda bankacılığı kapsamında yapılan bağışlar KDV Kanunu’nun 17/2-b maddesine göre KDV’den istisnadır. Söz konusu istisna kısmı istisna niteliğinde olup, kısmi istisna mahiyetindeki bu bedelsiz teslimler nedeniyle yüklenilen KDV’nin, kanunun 30/a ve 32. Maddelerine göre indirim konusu yapılması mümkün bulunmaktadır. İndirimi mümkün  bulunmayan  bu KDV’ler gelir ve kurumlar vergisi matrahlarının tespitinde gider olarak dikkate alınabilecektir. KDV’den istisna olarak bağışlanan gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddeleri nedeniyle yüklenilen KDV’lerin indirilmiş olması halinde ise , indirilen KDV’nin bağışın yapıldığı aya ait KDV beyannamesinin 30. satırında beyan edilerek hesaplanan KDV’ye ilave edilmek suretiyle  düzeltilmesi, bu şekilde düzeltilen KDV’nin yine gelir ve kurumlar vergisi matrahlarının tespitinde gider olarak dikkate alınması gerekmektedir. Bağışlanan gıda maddelerinin işletmeye dahil olmaması halinde ise, söz konusu malın maliyet bedeli (KDV dahil) Gelir Vergisi Kanunu’nun 89. Maddesi çerçevesinde yıllık beyannamenin  bağış ve yardımlara ilişkin bölümüne yazılarak gelir vergisi matrahının tespitinde indirim olarak dikkate alınacaktır.

 IV- SONUÇ 

Ver­gi mev­zu­atı­mız­a 01.01.2004 tarihinde ya­pı­lan dü­zen­le­me­ler ile, Gı­da Ban­ka­cı­lı­ğı ile iş­ti­gal eden der­nek ve va­kıf­la­ra ba­ğış­la­nan gı­da, te­miz­lik, gi­ye­cek ve ya­ka­cak mad­de­le­ri­nin ma­li­yet be­de­li ge­lir ver­gi­si ve ku­rum­lar ver­gi­si mü­kel­lef­le­ri ta­ra­fın­dan sa­fi ka­zanç­tan in­di­ri­le­bil­mek­te, bu mad­de­le­rin bu der­nek ve va­kıf­la­ra tes­li­mi kat­ma de­ğer ver­gi­sin­den is­tis­na tu­tul­mak­ta­dır. Söz ko­nu­su uy­gu­la­ma­ya iliş­kin usul ve esas­lar 251 Se­ri No’lu Ge­lir Ver­gi­si Ge­nel Teb­li­ği ile be­lir­len­miş­tir.

Söz konusu gıda maddelerinin tesliminin katma değer vergisinden 17/2-b maddesi gereğince müstesna olduğu hususu açık olup, Gelir vergisi yönünden ise ; Gıda bankacılığında kapsamında kanun koyucu tüccarları daha ayrıcalıklı olarak GVK’nın 40/10. Maddesi ile zarar olması halinde bile kazançtan indirebilme imkanı sağlamış olup GVK’nın 2. Maddesinde belirtilen gelir unsurlarından Ticari kazanç dışında gelir unsuru bulunan mükellefler ise  GVK’nın 89/6. Maddesi gereğince ilgili yılla mahsus olmak üzere ve kazanç veya iradı bulunması halinde indirim yapabilecektir. Kurumlar Vergisi yönünden ise; KVK’nın 6. Maddesinde belirtildiği üzere  Safi kurum kazancının tespitinde, Gelir Vergisi Kanunu’nun Ticari kazanç hakkındaki hükümleri uygulanır denilmek suretiyle Kurumlar Vergisi mükelleflerinin de gıda bankacılıpı kapsamında yapmış oldukları bağışlarını ticari bilanço karını tespit ederken indirme imkanı sağlanmıştır.

KAYNAKÇA:

Ø  Barış  ULUDAĞ, Gıda Bankacılığı Faaliyetinde Bulunan Dernek Ve Vakıflara Yapılan Bağışların Vergisel Boyutu  
Ø  251 nolu gelir vergisi tebliği, 21 Mart 2004 Tarihli Resmi Gazete  Sayı: 25409
Ø  Levent Gençyürek Maliye Başmüfettişi/İzmir Defterdar Yardımcısı Vekili
Ø  3065 No’lu Katma Değer Vergisi Kanunu 2 Kasım 1984 Tarihli Resmi Gazete Sayı:18563
Ø  KDV uygulama Genel Tebliği,26 Nisan 2014 Tarihli Resmi Gazete Sayı: 28983
Ø  193 No’ lu Gelir Vergisi Kanunu 6 Ocak 1961 Tarihli Resmi Gazete Sayı:10700
Ø  http://www.secondharvest.org    
Ø  www.fbcmich.org
Ø  http://www.foodbanking.org
Ø  http://www.fao.org
Ø  Metin EREN, Fakirlere Yardım Etmek Maksadıyla Kurulan Gıda Bankacılığının Vergisel Boyutu Ve Muhasebeleştirilmesi, Mali Çözüm Dergisi, Temmuz–Ağustos 2012 , s.229-251
Ø  ARPACI.A ltar Ömer 2005, Gıda Bankacılığı Faaliyetinde Bulunan Dernek Ve Vakıflara Yapılacak Bağışlar,Erişim Tarihi : 01.06.2015
alomaliye.com/ekim_05/altar_omer_gida_bank.htm
Ø  Emre Akın, Gıda Bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara yapılan bağışlar,E-YAKLAŞIM, EYLÜL 2012,sayı:237.
Ø  Coşkun ARAS, Gıda Bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara yapılan bedelsiz teslimlerde KDV istisnası, Yaklaşım Dergisi, Mayıs 2007 sayı173.

---

[1] Metin Eren, Fakirlere Yardım Etmek Maksadıyla Kurulan Gıda Bankacılığının Vergisel Boyutu Ve Muhasebeleştirilmesi, Mali Çözüm Dergisi, Sayı Temmuz - Ağustos 2012, S. 229.

27.05.2016

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.