Bu çalışmada dünyada olduğu gibi Türkiye’de de yaygın olan açlık ve yoksulluk probleminin çözümüne yönelik uygulamalardan gıda bankacılığı konusu ele alınmıştır. Gıda bankacılığı uygulaması bazı avantajlara sahiptir. Bu nedenle uygulandığı ülkelerde bir takım yasal düzenlemelerin yapılması zorunlu hale gelmiştir. Bu çalışmanın temel amacı, dünyada uygulanan ve Türkiye’de de uygulanmaya çalışılan fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı yapan dernek ve vakıflara yapılan bedelsiz teslimlerde KDV istisnası ve muhasebeleştirilmesinin esaslarını ortaya koymaktır.
Anahtar Kelimeler: Gıda Bankacılığı, KDV istisnası, Gıda Bankacılığı Yapan Dernek ve Vakıflar, Bedelsiz Teslim.
I- GİRİŞ
İlk olarak ABD’de ortaya çıkarak dünyada uygulanmaya başlayan gıda bankacılığı sisteminin geçmişi 1943’lü yıllara dayanmaktadır. Bu anlamda ilk kurulan örgüt FAO’dur. (Uluslararası Gıda ve Tarım Örgütü) FAO ve Türkiye arasındaki ortaklık 1982 yılında Ankara’da ülke ofisinin açılmasıyla başlamış 2007 yılında Orta Asya Alt Bölge Ofisi açılımıyla işbirliği gelişmeye devam etmektedir. Ülkemizde Gıda Bankacılığı 2004 yılında 5334 mükerrer sayı ile Resmi Gazetede yayınlanan 5035 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile yasal bir zemine oturtulmuştur
Fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı kavramı 5035 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunun 40. ve 89. maddelerine bent eklenmek ve KDV kanununun 17/2-b fıkrası değiştirilmek suretiyle mevzuatımıza girmiştir.
Gıda Bankacılığı sistemi ile ilgili daha sonra, 21.03.2004 tarih ve 25409 sayı ile yayınlanan 251 Seri No’lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde Gıda Bankacılığı sisteminin uygulanmasına yönelik ayrıntılı bilgilere yer verilmiştir.[1]
Son olarak ise, 31.12.2004 tarih ve 5281 Sayılı Vergi Kanunları’nın Yeni Türk Lirasına Uyumu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile Gelir Vergisi Kanununun 40. ve 89. maddelerinde ve KDV Kanununun 17/2-b bentlerinde yer alan ‘gıda maddelerinin’ ‘gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin’ olarak değiştirilmesi ile son şeklini almıştır.
Bu çalışmamızda, gıda bankacılığının tanım ve kapsamı, mevzuatımızdaki yeri ve Fakirlere Yardım amacıyla Gıda Bankacılığı Faaliyetinde Bulunan Dernek ve Vakıflara Yapılan Bedelsiz teslimlerde KDV istisnası üzerinde durulduktan sonra görüşlerimize yer verilecektir.
II- GIDA BANKACILIĞI TANIMI
Gıda Bankacılığı, 5179 sayılı Gıdaların Üretimi Tüketimi Ve Denetlenmesine Dair Kanun’un 3. maddesinde tanımlanmıştır. Bu maddeye göre; Gıda Bankası, bağışlanan veya üretim fazlası, sağlığa uygun her türlü gıdayı tedarik eden, uygun şartlarda depolayan ve bu ürünleri doğrudan veya değişik yardım kuruluşları vasıtasıyla fakirlere ve doğal afetlerden etkilenenlere ulaştıran ve kar amacı gütmeyen dernek ve vakıfların oluşturduğu organizasyonları ifade eder.
Gıda Bankacılığı (Food Banking); üretici, satıcı veya hizmet sunanların elinde bulunan ancak son kullanım tarihinin yaklaşması, paketleme hatası, üretim, ihracat veya ihtiyaç fazlası gibi nedenlerle bunlar açısından değerini kaybeden ve çöpe gitme ihtimali bulunan malların ihtiyaç sahibi olanlara ulaştırılmasını amaçlayan bir sistemdir. 1967 yılında çok küçük bir organizasyon olarak ABD Phoeniks, Arizona’da başlayan gıda bankacılığı bugün Amerika Birleşik Devletlerinde 50 eyaleti kapsamak üzere 200’den fazla gıda bankası ve yaklaşık 50.000 yöresel açlıkla mücadele kuruluşu ile American’s Second Harvest olarak adlandırılan organizasyon içerisinde faaliyette bulunmaktadır. Gıda Bankacığı ile her yıl 8 milyonu çocuk ve 4 milyonu yaşlı dahil olmak üzere 23 milyondan fazla iyi beslenemeyen insana, acil gıda yardımı sağlanmaktadır. Gıda bankacılığı sisteminde, ekonomik açıdan durumu iyi olmayan vatandaşlar ile ellerinde çeşitli nedenlerle piyasaya sürülemeyen veya pazarlanması verimli olmayan ihtiyaç fazlası gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddeleri bulunan üretici, lokanta, market, otel vb. gerçek ve tüzel kişiler arasında köprü oluşturularak, bir yandan israf önlenmekte, diğer taraftan da sosyal adaletin sağlanması yolunda önemli bir adım atılmaktadır.
III- VERGİ MEVZUATINDA GIDA BANKACILIĞI :
Gıda Bankacılığı tabiri vergi mevzuatımıza 5035 sayılı Kanun ile girmiştir. Söz konusu Kanun’un 12. maddesi ile 01.01.2004 tarihinden geçerli olmak üzere, Gelir Vergisi Kanunu’nun “İndirilecek Giderler” başlıklı 40. maddesinin birinci fıkrasına aşağıdaki 10.bent eklenmiştir.
“ Fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara Maliye Bakanlığınca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde bağışlanan gıda maddelerinin maliyet bedeli.”
Bu düzenleme ile, gelir vergisi mükelleflerine ticari kazançlarını tespit ederken bentte belirtilen bağış giderlerinin tümünün kazançtan indirilmesi imkanı getirilmiştir. Ayrıca, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 6. maddesinde “Safi kurum kazancının tespitinde, Gelir Vergisi Kanunu’nun ticari kazanç hakkındaki hükümleri uygulanır.” denilmesi nedeniyle aynı imkandan kurumlar vergisi mükelleflerinin de yararlanması mümkün kılınmıştır.
Yukarıda yer alan bentteki “gıda maddelerinin” ibaresi 5281 sayılı Kanun’un 43/8-a maddesiyle 01.01.2005 tarihinden geçerli olmak üzere “gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin” şeklinde değiştirilerek indirimin kapsamı genişletilmiştir.
Yine 5035 sayılı Kanun’un 14. maddesi ile 01.01.2004 tarihinden geçerli olmak üzere, Gelir Vergisi Kanunu’nun “Diğer İndirimler” başlıklı 89. maddesinin birinci fıkrasının (2) numaralı bendinin ikinci alt bendinden sonra gelmek üzere aşağıdaki alt bent eklenmiştir.
“Fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara Maliye Bakanlığınca belirlenen usul veesaslar çerçevesinde bağışlanan gıda maddelerinin maliyet bedelinin tamamı, yıllık beyanname ile bildirilen gelirden indirilir.”
Daha sonra Gelir Vergisi Kanunu’nun 89. maddesi, 5228 sayılı Kanun’un 28. maddesi ile 31.07.2004 tarihinden geçerli olmak üzere, başlığıyla birlikte değiştirilmiş, bu değişiklikten sonra “Fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara Maliye Bakanlığınca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde bağışlanan gıda maddelerinin maliyet bedelinin tamamı” hükmü maddenin 6. bendinde yer almıştır. Hükümde geçen “gıda maddelerinin” ibaresi, 5281 sayılı Kanun’un 43/8-d maddesiyle 01.01.2005 tarihinden geçerli olmak üzere, 40. maddede olduğu gibi “gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin” şeklinde değiştirilmiştir.
Aynı hükmün Gelir Vergisi Kanunu’nun hem 40/10. maddesinde, hem de 89/6. maddesinde yer almasının nedeni, 40. maddenin sadece ticari kazancın tespitine ilişkin olması, 89. maddenin ise gelir vergisine tabi tüm kazanç ve iratları kapsıyor olmasıdır. Bu durumda akla sadece 89. maddede hüküm olmasının yeterli olup olmadığı gelmektedir. Fakat, hükmün sadece 89. maddede yer alması durumunda kurumlar vergisi mükelleflerinin söz konusu indirimden yararlanma imkanları bulunmayacaktır. Çünkü, daha önce de belirtildiği üzere, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 6. maddesinde “Safi kurum kazancının tespitinde, Gelir Vergisi Kanunu’nun ticari kazanç hakkındaki hükümleri uygulanır.” denilmektedir.
Ayrıca, 5035 sayılı Kanun’un 8. maddesi ile Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 17. maddesinin “Sosyal Amaç Taşıyan İstisnalar” başlıklı 2 numaralı fıkrasının (b) bendi de aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“b) Kanunların gösterdiği gerek üzerine bedelsiz olarak yapılan mal teslimi ve hizmet ifaları, yukarıda sayılan kurum ve kuruluşlara bedelsiz olarak yapılan her türlü mal teslimi ve hizmet ifaları ile fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı faaliyetinde bulanan dernek ve vakıflara Maliye Bakanlığınca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde bağışlanan gıda maddelerinin teslimi, “
Bu düzenleme ile de, gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara Maliye Bakanlığınca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde bağışlanan gıda maddelerinin teslimi katma değer vergisinden istisna tutulmuştur.
Bu bentte yer alan “gıda maddelerinin” ibaresi de 5281 sayılı Kanun’un 43/14-a maddesiyle 01.01.2005 tarihinden geçerli olmak üzere “gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin” şeklinde değiştirilerek istisnanın kapsamı Gelir Vergisi Kanunundaki değişikliğe paralel olarak genişletilmiştir.
Dikkat edilecek olursa, Gıda Bankacılığı ile ilgili indirim ve istisna hükümlerinin yer aldığı gerek Gelir Vergisi Kanunu’ndaki gerekse Katma Değer Vergisi Kanunu’ndaki bentlerde “Maliye Bakanlığınca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde” ibaresi bulunmaktadır. Maliye Bakanlığı bu konudaki usul ve esasları 21.03.2004 tarih ve 25409 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmış olan 251 seri no’lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile belirlemiştir.
Söz konusu tebliğ ile belirlenen usul ve esaslar aşağıdaki gibidir.
1. Bağışın Yapılacağı Dernek veya Vakıflar
Gıda maddesi bağışının dernek veya vakfa yapılmış olması gerekmektedir. İhtiyacı bulunanlara doğrudan veya başka organizasyonlar aracılığıyla yapılacak gıda yardımlarının yukarıda belirtilen maddeler kapsamında yapılmış bağış olarak değerlendirilmesi mümkün değildir.
Bağışı kabul edecek dernek veya vakfın tüzüğünde veya senedinde ihtiyacı bulunanlara gıda yardımı yapabilmesine ilişkin hükümlerin bulunması gerekmektedir. Bununla beraber, dernek veya vakfın başka alanlarda da faaliyet gösteriyor olmasının, kamuya yararlı dernek veya vergiden muaf vakıf olup olmamasının uygulama açısından herhangi bir önemi bulunmamaktadır.
2. Bağışa Konu Olacak Mallar ve Bağışın Niteliği
Gıda bankacılığı kapsamında yapılacak bağışların gıda maddesi niteliğinde olması gerekmektedir. Yapılacak bağışlar şartlı olarak (bedelsiz olarak ihtiyaç sahiplerine dağıtılmak üzere) yapılmalıdır.
Gıda maddesi niteliğini taşımayan veya şartlı olarak yapılmayan bağışlar, gıda bankacılığı kapsamında yapılacak bağış olarak değerlendirilmeyecektir.(Bu Tebliğin yayımından sonra, yukarıda da bahsedildiği üzere, 5281 sayılı Kanun ile 01.01.2005 tarihinden itibaren kapsam genişletilmiş, gıda dışında temizlik, giyecek ve yakacak maddeleri de kapsama dahil edilmiştir.)
3. Bağışı Yapanlarca Düzenlenecek Belge
Gelir Vergisi Kanunu’nun 40. maddesine eklenen hüküm çerçevesinde, indirim konusu yapılacak bağışlar, bağışa konu mal bedeli Vergi Usul Kanunu’nun 232. maddesinde belirtilen fatura düzenleme sınırının altında kalsa dahi mutlaka fatura ile belgelendirilecek ve ayrıca taşıma için sevk irsaliyesi düzenlenecektir.
Bağışlanan mala ilişkin bilgileri eksiksiz olarak içerecek fatura, bağış yapılan dernek veya vakıf adına düzenlenecektir. Mal bedeli olarak faturada, bağışa konu malın maliyet bedeli (yüklenilen katma değer vergisi hariç) yazılı olacaktır.
Faturada “İhtiyaç sahiplerine yardım şartıyla bağışlandığından KDV hesaplanmamıştır.” ibaresinin yer alması zorunludur.
Gelir Vergisi Kanunu’nun 89. maddesinde yapılan düzenleme çerçevesinde, yıllık beyannamede yer alacak gelir vergisi matrahının tespitinde indirim konusu yapılacak işlemlerde bağışı yapan tarafından bir belge düzenlenmesine gerek bulunmamakta olup, varsa bağış yapılan malın edinimine ilişkin belgelerin saklanması zorunludur.
4. Dernek ve Vakıflarca Düzenlenecek Belge
Dernek ve vakıflar kendi mevzuatlarının öngördüğü belgeleri düzenleyecek ve bağış yapanlara bir örneğini vereceklerdir.Ticari faaliyetle uğraşanlarca düzenlenen faturalar dernek ve vakıf tarafından muhafaza edilecektir.
5. Kayıt Düzeni ve Beyannamelerde Gösterim
Ticari işletmeye dahil malların bağışlanması durumunda bu malların maliyet bedeli Gelir Vergisi Kanunu’nun 40. maddesi çerçevesinde gider kaydedilir. Bu işlem, faturanın bir yandan gelir bir yandan da gider kaydedilmesi suretiyle gerçekleştirilir.
Gıda bankacılığı kapsamında yapılan bağışlar 3065 sayılı Kanunun 17/2-b maddesine göre katma değer vergisinden müstesnadır. Katma değer vergisi mükellefleri, bir vergilendirme döneminde yaptıkları bağışların toplam tutarını ilgili dönem beyannamesinin 6 ve 7. satırlarına dahil etmek suretiyle beyanda bulunacaklardır.
Aynı Kanunun 30/a ve 32. maddelerine göre, kısmi istisna mahiyetindeki bu teslimin bünyesine giren katma değer vergisi tutarının indirim konusu yapılması mümkün bulunmamaktadır. Bu nedenle, bağışın yapıldığı dönemde, bağışlanan gıda maddelerinin iktisabı dolayısıyla yüklenilen katma değer vergisi tutarının hesaplanması ve aynı döneme ait katma değer vergisi beyannamesinin 20. satırına dahil edilmesi, aynı tutarın defter kayıtlarında “indirim KDV” hesaplarından çıkarılarak, gider hesaplarına aktarılması gerekmektedir.
Bağışlanan maddelerin işletmeye dahil olmaması halinde ise, söz konusu malın maliyet bedeli (KDV dahil) Gelir Vergisi Kanunu’nun 89. maddesi çerçevesinde yıllık beyannamenin bağış ve yardımlara ilişkin bölümüne yazılarak gelir vergisi matrahının tespitinde indirim olarak dikkate alınacaktı
Gıda Bankacılığı Kapsamında Yapılan Bağışların Muhasebeleştirmesi
1. Bağış yapacak işletmenin esas faaliyet konusu ile ilgili olmayan malları satın alması ve gıda bankacılığı kapsamında tesliminin muhasebeleştirilmesi
a) Satın alınıp KDV indirimi yapıldıktan sonra bağışlanması
(X) AŞ, senedi gıda bankacılığı yapmaya uygun olan (Y) vakfına, ihtiyaç sahiplerine dağıtılmak üzere, gıda bankacılığı kapsamında fatura toplamı KDV (%8) dâhil 108.000 TL tutarında gıda bağışı yapmıştır. Yapılacak muhasebe kayıtları aşağıdaki şekilde olacaktır.
Mallar Satın Alındığında Yapılacak Kayıt
–––––––––––––––––––––––––––– / ––––––––––––––––––––––––––––
157 DİĞER STOKLAR 100.000
01 Gıda Bankacılığı Kapsamında Bağışlanacak Mallar
191 İNDİRİLECEK KDV 8.000
320 SATICILAR 108.000
Gıda bankacılığı kapsamında bağış amaçlı satın alınan malların kayda alınması
–––––––––––––––––––––––––––– / –––––––––––––––––––––––––––
Bağış gerçekleştiği zaman yapılacak kayıt
–––––––––––––––––––––––––––– / ––––––––––––––––––––––––––––
770- GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 108.000
10.Bağış ve Yardımlar 100.000
11.Gider Yazılan KDV 8.000
600-YURT İÇİ SATIŞLAR 100.000
10.Diğer Gelirler
391-HESAPLANAN KDV 8.000
10.İlave Edilecek KDV
Gıda bankacılığı kapsamında yapılan bağışın kaydı
–––––––––––––––––––––––––––– / ––––––––––––––––––––––––––––
623-DİĞER SATIŞLARIN MALİYETİ 100.000
10-Gıda Bankacılığı Kapsamında Yapılan Bağışların Maliyeti
157 DİĞER STOKLAR 100.000
01 Gıda Bankacılığı Kapsamında Bağışlanacak Mallar
Gıda bankacılığı kapsamında bağış yapılan malın stoklardan çıkarılarak maliyet hesabına alınması
–––––––––––––––––––––––––––– / ––––––––––––––––––––––––––––
b) Satın alınıp KDV indirimi yapılmadan bağışlanması
(X) AŞ, senedi gıda bankacılığı yapmaya uygun olan (Y) vakfına, ihtiyaç sahiplerine dağıtılmak üzere, gıda bankacılığı kapsamında fatura toplamı KDV (%8) dâhil 108.000 TL tutarında gıda bağışı yapmıştır. Yapılacak muhasebe kayıtları aşağıdaki şekilde olacaktır.
Mallar satın alındığında yapılacak kayıt
–––––––––––––––––––––––––––– / ––––––––––––––––––––––––––––
157 DİĞER STOKLAR 108.000
01 Gıda Bankacılığı Kapsamında Bağışlanacak Mallar
320 SATICILAR 108.000
Gıda bankacılığı kapsamında bağış amaçlı satın alınan malların kayda alınması
–––––––––––––––––––––––––––– / ––––––––––––––––––––––––––––
Bağış gerçekleştiği zaman yapılacak kayıt
–––––––––––––––––––––––––––– / ––––––––––––––––––––––––––––
770- GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 108.000
10.Bağış ve Yardımlar
600-YURT İÇİ SATIŞLAR 108.000
10.Diğer Gelirler
Gıda bankacılığı kapsamında yapılan bağışın kaydı
–––––––––––––––––––––––––––– / ––––––––––––––––––––––––––––
623-DİĞER SATIŞLARIN MALİYETİ 108.000
10-Gıda Bankacılığı Kapsamında Yapılan Bağışların Maliyeti
157 DİĞER STOKLAR 108.000
01 Gıda Bankacılığı Kapsamında Bağışlanacak Mallar
Gıda bankacılığı kapsamında bağış yapılan malın stoklardan çıkarılarak maliyet hesabına alınması
–––––––––––––––––––––––––––– / ––––––––––––––––––––––––––––
2. Bağış yapacak işletmenin esas faaliyet konusu ile ilgili malları gıda bankacılığı kapsamında tesliminin muhasebeleştirilmesi
(X) AŞ gıda maddesi ticareti yapmaktadır. Tüzüğü gıda bankacılığı yapmaya uygun olan (Y) derneğine,ihtiyaç sahiplerine verilmek üzere gıda bankacılığı kapsamında 100.000 TL tutarında gıda maddesi bağışı yapmıştır. Bağışlanan gıda maddesine ilişkin işletmenin yüklendiği KDV 8.000 TL dir. Yapılacak muhasebe kayıtları aşağıdaki şekilde olacaktır.
Malların İlk Satın Alınması Anındaki Yapılacak Kayıt
–––––––––––––––––––––––––––– / ––––––––––––––––––––––––––––
153 TİCARİ MALLAR 100.000
191 İNDİRİLECEK KDV 8.000
320 SATICILAR 108.000
–––––––––––––––––––––––––––– / ––––––––––––––––––––––––––––
Bağış Gerçekleştiği Zaman Yapılacak Kayıt
–––––––––––––––––––––––––––– / ––––––––––––––––––––––––––––
770- GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 108.000
10.Bağış ve Yardımlar 100.000
11.Gider Yazılan KDV 8.000
600-YURT İÇİ SATIŞLAR 100.000
10.Diğer Gelirler
391-HESAPLANAN KDV 8.000
10.İlave Edilecek KDV
Gıda bankacılığı kapsamında yapılan bağışın kaydı
–––––––––––––––––––––––––––– / ––––––––––––––––––––––––––––
621-SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ 100.000
153 TİCARİ MALLAR HESABI 100.000
Gıda bankacılığı kapsamında bağış yapılan ticari malın maliyet hesabına alınması
–––––––––––––––––––––––––––– / ––––––––––––––––––––––––––––
IV- DEĞERLENDİRME :
Daha önce de bahsedildiği üzere, Gıda Bankacılığı sisteminin amacı, ekonomik açıdan durumu iyi olmayan vatandaşlar ile ellerinde çeşitli nedenlerle piyasaya sürülemeyen veya pazarlanması verimli olmayan ihtiyaç fazlası gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddeleri bulunan üretici, lokanta, market, otel vb. gerçek ve tüzel kişiler arasında köprü oluşturularak, bir yandan israfın önlenmesi, diğer taraftan da sosyal adaletin sağlanmasıdır. Bu sistemin vergi mevzuatında yer alan indirim ve istisnalar ile devlet tarafından teşvik ediliyor olmasının amacı ise, hem ülke kaynaklarının verimli kullanımını sağlamak, hem de sosyal devlet olmanın gereklerini yerine getirmektir. Fakat, her alanda olduğu gibi, bu sistemde de uygulamanın amaca hizmet edebilmesi veya başka amaçlara hizmet etmemesi için uygulamaya ilişkin usul ve esasların titizlikle konulması ve bu kurallara uyumun da denetim altında olması gerekir.
Yukarıdaki bölümde Gıda Bankacılığı ile ilgili olarak Gelir Vergisi Kanunu ve Katma Değer Vergisi Kanunu ile getirilmiş olan indirim ve istisna hükümlerine ilişkin usul ve esasların 251 seri no’lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile belirlenmiş olduğu ifade edilmiştir. Söz konusu tebliğde bağışı kabul edecek dernek veya vakıflara ilişkin olarak aranan tek şart, tüzüğünde veya senedinde ihtiyacı bulunanlara gıda yardımı yapabilmesine ilişkin hükümlerin bulunmasıdır. Dernek veya vakfın başka alanlarda da faaliyet gösteriyor olmasının, kamuya yararlı dernek veya vergiden muaf vakıf olup olmamasının uygulama açısından herhangi bir önemi bulunmamaktadır.
Gıda bankacılığı kapsamında yapılan bağışlar KDV Kanunu’nun 17/2-b maddesine göre KDV’den istisnadır. Söz konusu istisna kısmı istisna niteliğinde olup, kısmi istisna mahiyetindeki bu bedelsiz teslimler nedeniyle yüklenilen KDV’nin, kanunun 30/a ve 32. Maddelerine göre indirim konusu yapılması mümkün bulunmaktadır. İndirimi mümkün bulunmayan bu KDV’ler gelir ve kurumlar vergisi matrahlarının tespitinde gider olarak dikkate alınabilecektir. KDV’den istisna olarak bağışlanan gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddeleri nedeniyle yüklenilen KDV’lerin indirilmiş olması halinde ise , indirilen KDV’nin bağışın yapıldığı aya ait KDV beyannamesinin 30. satırında beyan edilerek hesaplanan KDV’ye ilave edilmek suretiyle düzeltilmesi, bu şekilde düzeltilen KDV’nin yine gelir ve kurumlar vergisi matrahlarının tespitinde gider olarak dikkate alınması gerekmektedir. Bağışlanan gıda maddelerinin işletmeye dahil olmaması halinde ise, söz konusu malın maliyet bedeli (KDV dahil) Gelir Vergisi Kanunu’nun 89. Maddesi çerçevesinde yıllık beyannamenin bağış ve yardımlara ilişkin bölümüne yazılarak gelir vergisi matrahının tespitinde indirim olarak dikkate alınacaktır.
IV- SONUÇ
Vergi mevzuatımıza 01.01.2004 tarihinde yapılan düzenlemeler ile, Gıda Bankacılığı ile iştigal eden dernek ve vakıflara bağışlanan gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin maliyet bedeli gelir vergisi ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından safi kazançtan indirilebilmekte, bu maddelerin bu dernek ve vakıflara teslimi katma değer vergisinden istisna tutulmaktadır. Söz konusu uygulamaya ilişkin usul ve esaslar 251 Seri No’lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile belirlenmiştir.
Söz konusu gıda maddelerinin tesliminin katma değer vergisinden 17/2-b maddesi gereğince müstesna olduğu hususu açık olup, Gelir vergisi yönünden ise ; Gıda bankacılığında kapsamında kanun koyucu tüccarları daha ayrıcalıklı olarak GVK’nın 40/10. Maddesi ile zarar olması halinde bile kazançtan indirebilme imkanı sağlamış olup GVK’nın 2. Maddesinde belirtilen gelir unsurlarından Ticari kazanç dışında gelir unsuru bulunan mükellefler ise GVK’nın 89/6. Maddesi gereğince ilgili yılla mahsus olmak üzere ve kazanç veya iradı bulunması halinde indirim yapabilecektir. Kurumlar Vergisi yönünden ise; KVK’nın 6. Maddesinde belirtildiği üzere Safi kurum kazancının tespitinde, Gelir Vergisi Kanunu’nun Ticari kazanç hakkındaki hükümleri uygulanır denilmek suretiyle Kurumlar Vergisi mükelleflerinin de gıda bankacılıpı kapsamında yapmış oldukları bağışlarını ticari bilanço karını tespit ederken indirme imkanı sağlanmıştır.
KAYNAKÇA:
Ø Barış ULUDAĞ, Gıda Bankacılığı Faaliyetinde Bulunan Dernek Ve Vakıflara Yapılan Bağışların Vergisel Boyutu
Ø 251 nolu gelir vergisi tebliği, 21 Mart 2004 Tarihli Resmi Gazete Sayı: 25409
Ø Levent Gençyürek Maliye Başmüfettişi/İzmir Defterdar Yardımcısı Vekili
Ø 3065 No’lu Katma Değer Vergisi Kanunu 2 Kasım 1984 Tarihli Resmi Gazete Sayı:18563
Ø KDV uygulama Genel Tebliği,26 Nisan 2014 Tarihli Resmi Gazete Sayı: 28983
Ø 193 No’ lu Gelir Vergisi Kanunu 6 Ocak 1961 Tarihli Resmi Gazete Sayı:10700
Ø http://www.secondharvest.org
Ø www.fbcmich.org
Ø http://www.foodbanking.org
Ø http://www.fao.org
Ø Metin EREN, Fakirlere Yardım Etmek Maksadıyla Kurulan Gıda Bankacılığının Vergisel Boyutu Ve Muhasebeleştirilmesi, Mali Çözüm Dergisi, Temmuz–Ağustos 2012 , s.229-251
Ø ARPACI.A ltar Ömer 2005, Gıda Bankacılığı Faaliyetinde Bulunan Dernek Ve Vakıflara Yapılacak Bağışlar,Erişim Tarihi : 01.06.2015
alomaliye.com/ekim_05/altar_omer_gida_bank.htm
Ø Emre Akın, Gıda Bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara yapılan bağışlar,E-YAKLAŞIM, EYLÜL 2012,sayı:237.
Ø Coşkun ARAS, Gıda Bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara yapılan bedelsiz teslimlerde KDV istisnası, Yaklaşım Dergisi, Mayıs 2007 sayı173.
[1] Metin Eren, Fakirlere Yardım Etmek Maksadıyla Kurulan Gıda Bankacılığının Vergisel Boyutu Ve Muhasebeleştirilmesi, Mali Çözüm Dergisi, Sayı Temmuz - Ağustos 2012, S. 229.
27.05.2016
Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)
>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
Ayrıntılar için tıklayın.
>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.
>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.
>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.
>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.