İbrahim Kütükcü
İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı
ibrahim.kutukcu@hotmail.com

Koronavirüs Tedbirleri Kapsamında İş ve Sosyal Güvenlik Mevzuatında Yapılan Değişiklikler

Tüm dünyada görülen koronavirüs salgını ülkemizde de olumsuz etkilerini gün geçtikçe artırarak göstermeye başladı. Vaka sayıları ve salgın nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı gün geçtikçe artmaktadır. Yazıma koronavirüs nedeniyle hayatını kaybeden vatandaşlarımıza Allahtan rahmet, yakınlarına başsağlığı, hasta vatandaşlarımıza da acil şifalar dilerek başlamak istiyorum. Umarım ki en kısa sürede bu salgın hastalıktan tamamıyla kurtulmuş olur ve eski sağlıklı günlerimize döneriz.

Salgının ekonomi üzerinde oluşturduğu ekonomik etkileri bertaraf etmek ve bu salgını en az zararla atlatmak için Cumhurbaşkanımız tarafından Corona virüsüne karşı ‘İstikrar Kalkanı’ paketi açıklanmıştı. Bu paket ile birlikte ekonomiye yaklaşık olarak 100 milyar liralık bir destek sağlanması beklenmektedir. Koronavirüsle mücadele destek paketi kapsamında 25/03/2020 tarihinde TBMM Genel Kurulunda, verilen önergelerle 15 yeni kanun maddesi kabul edildi. 15 yeni madde, Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifine (2/2633) eklendi.  Yazımızda başta işverenlerin merakla beklediği kısa çalışma ödeneği konusunda olmak üzere 7226 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile iş ve sosyal güvenlik mevzuatında destek amaçlı yapılan başlıca değişikliklere değinerek maddeler halinde söz konusu değişikliklerden kısaca bahsedeceğiz.

• 4447 sayılı Kanuna eklenen Geçici madde 23 ile kısa çalışma ödeneğinden yararlanma şartları kolaylaştırılmıştır. Buna göre 30/6/2020 tarihine kadar geçerli olmak üzere, yeni koronavirüs (Covid-19) kaynaklı zorlayıcı sebep gerekçesiyle yapılan kısa çalışma başvuruları için, işçinin kısa çalışma ödeneğine hak kazanabilmesi için öngörülen hizmet akdinin feshi hariç işçinin kısa çalışma başlamadan önce 120 gün hizmet akdine tabi olma ve son 3 yıl üçünde 600 gün sigortalı olarak çalışıp adına işsizlik sigortası primi ödenmiş olması yönündeki  hüküm, kısa çalışma başlama tarihinden önceki son 60 gün hizmet akdine tabi olanlardan son üç yıl içinde 450 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödenmiş olması şeklinde uygulanacaktır. Ayrıca söz konusu koşulları taşımayanlar, kısa çalışma süresini geçmemek üzere daha önce hak ettiği ve dondurduğu son işsizlik ödeneği hak sahipliğinden kalan süre kadar kısa çalışma ödeneğinden yararlanmaya devam edecektir.

Kısa çalışma uygulamasından yararlanabilmek için, işyerinde kısa çalışma uygulanan işverenin haklı nedenle derhal fesih hali hariç olmak kaydıyla işveren tarafından işçi çıkarılmaması gerekmektedir.

• Herhangi bir başvuru şartı bulunmayan asgari ücret desteğinin 2020 yılında da devam etmesi kararlaştırılmıştır. 2020 yılının tamamı için uygulanacak asgari ücret desteği;

1- 2020 yılı öncesi tescil edilen işyerleri için 2019 yılının aynı ayına ilişkin Sosyal Güvenlik Kurumuna verilen aylık prim ve hizmet belgelerinde prime esas günlük kazancı 128 TL, toplu iş sözleşmesi uygulanan özel sektör işverenlerine ait işyerleri için 256 TL ve Linyit ve Taşkömürü çıkarılan işyerleri için 341 TL ve altında olan, 2020 yılında tescil edilen işyerleri için ise uzun vadeli sigorta kollarına tabi tüm sigortalıların çalışma gün sayısının; günlük 2,50 TL ile çarpılması sonucu bulunacak tutar kadar asgari ücret desteği sağlanacaktır.

2- 2020 yılı asgari ücret desteği sağlanacak ayındaki uzun vadeli sigorta kollarına tabi sigortalı sayısının, 2019/ Ocak ila 2019/Kasım aylarında bildirilen en düşük sigortalı sayısının altına düşmemesi gerekmektedir. 2020 yılından önce tescil edilen işyerleri için belirlenen en düşük sigortalı sayısının altında sigortalı bildirimi yapılan 2020 yılındaki aylar için destek verilmeyecektir.

3- 5510 sayılı Kanunun 4 -1/a kapsamında haklarında uzun vadeli sigorta kolları hükümleri uygulanan sigortalıları çalıştıran özel sektör işyeri işverenleri ile 5018 sayılı Kanuna ekli (I) sayılı cetvelde sayılan kamu idarelerine ait kadro ve pozisyonlarda 4-1/a kapsamında haklarında uzun vadeli sigorta kolları hükümleri uygulanan sigortalıları çalıştıran işverenler hariç olmak üzere diğer kamu işyeri işverenleri de destekten yararlanacaktır.

4- 2020 tarihinden önce tescil edilmiş olan işyerlerinin asgari ücret desteğinden yararlanması için;

− 2020 yılına ait aylık prim ve hizmet belgelerini veya muhtasar ve prim hizmet beyannamelerini yasal süresinde vermesi,

− 2020/Ocak ila 2020/Aralık aylarında/dönemlerinde bildirilen sigortalı sayısının, 2019/ Ocak ila 2019/Kasım aylarında bildirilen en düşük sigortalı sayısından az olmaması,

− 2020 yılı için çalıştırdığı kişilerin sigorta primine esas kazançlarını tam olarak bildirilmesi,

5- 2020 yılı içinde ilk defa tescil edilen işyerlerinin asgari ücret desteğinden yararlanması için;

− 2020 yılına ait aylık prim ve hizmet belgelerini veya muhtasar ve prim hizmet beyannamelerini yasal süresinde vermesi,

− Cari ay primlerini yasal süresi içinde ödenmesi,

− SGK’ ya prim, idari para cezası ile bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borcunun bulunmaması veya söz konusu borcun 6183 sayılı Kanunun 48 inci maddesine göre taksitlendirilmiş olması,

− 2020 yılı için çalıştırılan kişilerin sigortalı olarak bildirmesi, bildirilen sigortalıların fiilen çalıştırılması ve prime esas kazançlarının eksik bildirilmemesi,

gerekmektedir.

6- 2020/Ocak ve Şubat aylarında hakkedilen asgari ücret destekleri, 2020/Mart ayı için tahakkuk edecek sigorta primlerine mahsup edilecektir.

7- Birinci fıkranın (a) bendinin uygulanmasında, bir önceki yılın aynı ayına ilişkin olarak aylık prim ve hizmet belgesi veya muhtasar ve prim hizmet beyannamesi verilmemiş olması halinde bildirim yapılmış takip eden ilk aya ilişkin aylık prim ve hizmet belgesindeki veya muhtasar ve prim hizmet beyannamesindeki bildirimler esas alınır.

Ayrıca İşsizlik Sigortası Fonu katkısından yararlanmak amacıyla muvazaalı işlem tesis ettiği anlaşılan veya sigortalıların prime esas kazançlarını 2020 yılı Ocak ila Aralık ayları/dönemi için eksik bildirdiği tespit edilen işyerlerinden İşsizlik Sigortası Fonunca karşılanan tutar, gecikme cezası ve gecikme zammıyla birlikte geri alınır ve bu işyerleri hakkında bu madde hükümleri uygulanmaz.

• 1/10/2016 tarihi itibariyle sigortalı çalışmama şartı hariç bakmakla yükümlü olunan kişilerden “06- Kısmi istihdam”, “7- Puantaj” veya “17- Ev hizmetlerinde 30 günden eksik çalışma” eksik gün seçeneği ile bildirilen ve ev hizmetlerinde bir veya birden fazla gerçek kişi tarafından çalıştırılan ve çalıştıkları kişi yanında ay içinde çalışma saati süresine göre hesaplanan çalışma gün sayısı 10 gün ve daha fazla olan kişilerin eksik günlerinde sigortalının bakmakla yükümlü olduğu kişi statüsü devam etmekteydi. Ayrıca belirtilen kapsamlarda bildirilen ve aynı zamanda sigortalının bakmakla yükümlü olduğu kişi statüsünde bulunmayan ve prim ödeme gün sayısı ay içerisinde yirmi gün ve daha az olanlar, eksik günlerine ait genel sağlık sigortası primlerini gelir testi sonucuna göre 30 güne tamamlayacaklardı. Yapılan düzenleme ile 20 günden az çalışma şartı 8 olarak değiştirilmiş, bu nedenle de ev hizmetlerinde 10 günden fazla çalışanlar söz konusu madde kapsamı dışında kalmıştır. Buna göre bakmakla yükümlü olunan kişilerden yalnızca “06- Kısmi istihdam”ve “7- Puantaj” eksik gün seçeneği ile bildirilen olan kişilerin eksik günlerinde sigortalının bakmakla yükümlü olduğu kişi statüsü devam etmektedir.  Ayrıca “06- Kısmi istihdam”ve “7- Puantaj” eksik gün seçeneği ile bildirilen kişilerden aynı zamanda sigortalının bakmakla yükümlü olduğu kişi statüsünde bulunmayan ve prim ödeme gün sayısı ay içerisinde artık sekiz gün (8) ve daha az olanlar, eksik günlerine ait genel sağlık sigortası primlerini gelir testi sonucuna göre 30 güne tamamlayacaklar. 06- Kısmi istihdam”ve “7- Puantaj” eksik gün seçeneği ile bildirilip aynı zamanda bakmakla yükümlü olunan kişi statüsünde bulunmayanlardan ayda 9 gün ve daha üzeri sigortalı bildirilenlerin genel sağlık sigortası primini 30 güne tamamlamaları zorunluluğu ortadan kalkmıştır.
• Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan gelir ve aylık alanların Ramazan Bayramı ikramiyelerinin Nisan ayında ödenmesi kararlaştırılmıştır.
• En düşük emekli ve malullük aylığı 1000 liradan 1500 liraya yükseltilmiştir.
• 2330 sayılı Kanun ve 5434 sayılı Kanunun 56. Maddesi kapsamında aylık bağlanan maluller ve harp malullerinden çalışmaya devam edenlere genel emeklilik hükümleri yerine vazife malullüğü aylık bağlanma tarihinden sonra geçen hizmetleri esas alınarak, en az 20 yıl sigortalılık süresi ve 5000 gün prim ödenmiş olması şartıyla ayrıca yaşlılık aylığı da bağlanması sağlanmıştır.

26.03.2020

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.