İbrahim Ercan
Yeminli Mali Müşavir
Vergi Müfettişi
ibrahimercan.vd@gmail.com

Haklarında Kasa Mevcudu ve Ortaklardan Alacaklara İlişkin Vergi İncelemesi Yapılan Mükelleflere İlişkin 6552 Sayılı Kanun Kapsamında Değerlendirme

1. GİRİŞ

Bilindiği üzere, 6552 Sayılı İş Kanunu İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması İle Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına Dair Kanun[1], 11.09.2014 tarihinde yayınlanmış olup, bazı maddeleri dışında yayımı tarihinde yürürlüğe girmiştir. 

6552 sayılı Kanun kurumların kayıtlarda yer aldığı halde işletmede bulunmayan kasa mevcudu ve ortaklardan alacaklarla ilgili düzeltme işlemlerinin yapılmasına imkan sağlamaktadır.

Bununla birlikte, 1 Seri No.lu Bazı Alacakların 6552 Sayılı Kanun Kapsamında Yeniden Yapılandırılmasına Dair Tebliğ[2] yayınlamıştır.

2. KAYITLARDA YER ALDIĞI HALDE İŞLETMELERİNDE BULUNMAYAN KASA MEVCUDU VE ORTAKLARDAN ALACAKLAR

2.1. Yasal Düzenleme

6552 sayılı Kanun kurumlar vergisi mükelleflerine kayıtlarında yer aldığı halde işletmelerinde bulunmayan kasa mevcudu ve ortaklardan alacaklarına ilişkin kayıtlarını düzeltme imkanı tanımıştır.

6552 sayılı Kanun’un 74’üncü maddesinde;

“(1) Kayıtlarda yer aldığı hâlde işletmede bulunmayan kasa mevcudu ve ortaklardan alacaklar hakkında aşağıdaki hükümler uygulanır:

a) Bilanço esasına göre defter tutan kurumlar vergisi mükellefleri, 31/12/2013 tarihi itibarıyla düzenledikleri bilançolarında görülmekle birlikte işletmelerinde bulunmayan kasa mevcutları ve işletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısıyla (ödünç verme ve benzer nedenlerle ortaya çıkan) ortaklarından alacaklı bulunduğu tutarlar ile ortaklara borçlu bulunduğu tutarlar arasındaki net alacak tutarlarını bu Kanunun yayımlandığı tarihi izleyen üçüncü ayın sonuna kadar vergi dairelerine beyan etmek suretiyle kayıtlarını düzeltebilirler.

b) (a) bendi kapsamında beyan edilen tutarlar üzerinden %3 oranında hesaplanan vergi, beyanname verme süresi içinde ödenir.

c) Bu fıkra kapsamında ödenen vergiler, gelir veya kurumlar vergisinden mahsup edilmez; beyan edilen tutarlar ve ödenen vergiler, kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak kabul edilmez. Bu fıkra uyarınca beyan edilen tutarlar nedeniyle ilave bir tarhiyat yapılmaz. Bu fıkra kapsamında beyanda bulunan kurumlar vergisi mükelleflerinin bu beyanları nedeniyle 2014 yılı geçici vergi beyannamelerinde düzeltme gerektiği takdirde, düzeltme işlemleri bu fıkrada öngörülen beyanname verme süresi içinde yapılır ve düzeltme işlemleri nedeniyle herhangi bir ceza veya faiz aranmaz.

(2) Maliye Bakanlığı, bu maddenin uygulanması ile ilgili olarak yılı içinde ödenmesi gereken vergilerin ödeme sürelerinde değişiklik yapmaya, 213 sayılı Kanun hükümlerine göre bildirimde bulunma zorunluluğu getirmeye ve uygulamaya ilişkin diğer usul ve esasları belirlemeye yetkilidir.” hükümlerine yer verilmiştir.

Bununla birlikte, 1 Seri No.lu Genel Tebliğ yayımlanarak, uygulamaya ilişkin usul ve esaslar, örnekler de verilerek açıklanmıştır.

2.2. Uygulamadan Yararlanabilecek Olan Mükellefler

Uygulamadan yalnızca bilanço esasına göre defter tutan kurumlar vergisi mükelleflerini yararlanabileceklerdir.

2.3. Düzeltmeye Tabi Olan Kayıtlar

Bilanço esasına göre defter tutan kurumlar vergisi mükellefleri, 31.12.2013 tarihi itibarıyla düzenledikleri bilançolarında görülmekle birlikte işletmelerinde bulunmayan,

- Kasa mevcutlarını,

-İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısıyla (ödünç verme ve benzer nedenlerle ortaya çıkan) ortaklarından alacaklı bulunduğu tutarlar ile ortaklara borçlu bulunduğu tutarlar arasındaki net alacak tutarlarını,düzeltebileceklerdir.

Düzeltmeye esas alınacak bilanço, kurumlar vergisi beyannamesi ekinde verilmiş olan 31.12.2013 tarihli bilançodur. Özel hesap dönemi kullanan mükellefler ise, 2013 yılı içerisinde sona eren hesap dönemlerine ilişkin olarak vermiş oldukları kurumlar vergisi beyannamesi ekinde yer alan bilançolarını esas alacaklardır. Dolayısıyla, mükelleflerin kanuni süresinden sonra verdikleri düzeltme beyannamelerinin ekinde yer alan bilançoları dikkate alınmayacaktır.

2.4. Düzeltme İşlemi ve Süresi

Kurumlar vergisi mükellefleri, kasa mevcutları ve ortaklarından olan alacaklar ile borçları arasındaki net alacak tutarlarını, 6552 sayılı Kanun’un yayımlandığı tarihi izleyen üçüncü ayın son günü olan 31.12.2014 akşamına kadar bağlı bulundukları vergi dairelerine, beyanname ile beyan etmek suretiyle kayıtlarını düzeltebileceklerdir.

2.5. Vergisel Yükümlülükler

Kurumlar vergisi mükellefleri kasa ve ortaklardan alacaklarına ilişkin kayıtların düzeltilmesine ilişkin beyannamelerinde beyan ettikleri tutarlar üzerinden % 3 oranında vergi hesaplayacak ve hesaplanan vergiyi beyanname verme süresi içinde ödeyeceklerdir.

Ancak, ödenen vergiler, gelir veya kurumlar vergisinden mahsup edilemeyecek ve ayrıca, kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak dikkate alınamayacaktır.

2.6. Muhasebe Kayıtları

Kurumların işletmede bulunmadığını beyan ettikleri ve %3 oranında vergi hesaplayarak ödedikleri kasa ve ortaklardan alacak tutarlarını yasal defter kayıtlarında da düzeltmeleri gerekmektedir.

Kayıtların düzeltilmesine ilişkin 1 Seri No.lu Tebliğ taslağında yer alan bazı örnekler aşağıya alınmıştır.

Örnek 1- (A) Anonim şirketinin, 31/12/2013 tarihi itibarıyla düzenlediği bilançosunda kasa hesabında 300.000 TL görülmekle birlikte fiilen kasada bulunmayan tutar 290.000 TL'dir. şirketin dönem içindeki faaliyetleri sonucunda, beyan tarihi olan 24/10/2014 tarihi itibarıyla kasa hesabının mevcudu 400.000 TL olarak görülmektedir.

Anılan mükellef, her ne kadar beyan tarihi itibarıyla kasa mevcudu 400.000 TL olsa da, 31/12/2013 tarihli bilançosunu baz almak suretiyle bu tarih itibarıyla var olan kasa mevcudu içinde fiilen kasada bulunmayan tutarları esas alacak, bu tutarın 290.000 TL olması nedeniyle, bu tutarı beyan edecek ve beyan edilen tutar üzerinden hesaplanan vergiyi beyanname verme süresi sonuna (31/12/2014 tarihine) kadar ödeyecektir.

Bu çerçevede;

Beyan tutarı      :                                                  290.000 TL

Hesaplanan vergi   :                    (290.000 x %3=)  8.700 TL

- Bilançoda görülmekle birlikte işletmede bulunmayan kasa mevcudunun, kasa hesabından düşülmesi:

_____________________ 24/10/2014__________________

689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİDER VE                     290.000 TL

ZARARLAR

(6552 sayılı Kanunun 74. maddesi) (Kanunen Kabul Edilmeyen Gider)

100 KASA                                        290.000 TL

_______________________ /_________________________

- Verginin hesaplanması:

_____________________ 24/10/2014__________________

689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİDER VE                     8.700 TL

ZARARLAR (Kanunen Kabul Edilmeyen Gider)

360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR                    8.700 TL

_______________________ /__________________________

- Bilançoda görülmekle birlikte işletmede bulunmayan kasa mevcudundan kaynaklanan giderlerin nazım hesaplara (kanunen kabul edilmeyen gider olarak) kaydı:

_____________________ 24/10/2014__________________

950 KANUNEN KABUL EDİLMEYEN        298.700 TL

GİDERLER

951 KANUNEN KABUL EDİLMEYEN     298.700 TL

GİDERLER ALACAKLI HESABI

_______________________ /__________________________       

 

Örnek 2- (Y) Limited şirketinin, 31/12/2013 tarihli bilançosunda ortaklardan alacak ve borç tutarları bilanço hesapları itibarıyla aşağıdaki gibidir.

-  231. Ortaklardan Alacaklar hesabı                    400.000 TL

-  431. Ortaklara Borçlar hesabı                            (160.000) TL

-  Beyan tarihi itibarıyla ise ortaklardan alacak ve borç tutarları şu şekildedir.

-  131. Ortaklardan Alacaklar hesabı                      100.000 TL

-  231. Ortaklardan Alacaklar hesabı                      360.000 TL

-  331. Ortaklara Borçlar hesabı                            (200.000) TL Bu çerçevede, beyan tarihi itibarıyla ortaklardan (net) alacak tutarı; [(100.000 + 360.000) - (200.000) = ] 260.000 TL olsa da 31/12/2013 tarihi itibarıyla ortaklardan (net) alacak tutarı;

(400.000 - 160.000 = ) 240.000 TL'dir.

Buna göre;

Beyan tutarı       : (400.000 - 160.000 = )      240.000 TL

Hesaplanan vergi : (240.000 x %3 = )     7.200 TL olacaktır.

Anılan mükellef, söz konusu tutarı beyan edecek ve beyan edilen tutar üzerinden hesaplanan vergiyi beyanname verme süresinde ödeyecektir.

Öte yandan, (Y) Limited şirketinin 31/12/2013 tarihli bilançosunda yer alan “231. Ortaklardan Alacaklar” hesabının 100.000 TL’lik kısmı dönemsellik ilkesi uyarınca “131.Ortaklardan Alacaklar” hesabına aktarılmıştır.

Beyanla ilgili muhasebe kayıtları aşağıdaki şekilde olacaktır.

- Bilançoda görülmekle birlikte işletmede bulunmayan ortaklardan alacakları düşülmesi:

_____________________ /___________________________

689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİDER VE         240.000 TL

ZARARLAR

(6552 sayılı Kanunun 74. maddesi) (Kanunen Kabul Edilmeyen Gider)

131 ORTAKLARDAN ALACAKLAR                                  100.000 TL

231 ORTAKLARDAN ALACAKLAR                                   140.000 TL

_______________________ /__________________________ ___

- Verginin hesaplanması:

_______________________ /__________________________

689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİDER VE                     7.200 TL

ZARARLAR (Kanunen Kabul Edilmeyen Gider)

360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR           7.200 TL
_______________________ /__________________________

-    Bilançoda görülmekle birlikte işletmede bulunmayan ortaklardan alacaklardan kaynaklanan giderlerin nazım hesaplara (kanunen kabul edilmeyen gider olarak) kaydı:

_______________________ /__________________________

950 KANUNEN KABUL EDİLMEYEN                    247.200 TL

GİDERLER

951 KANUNEN KABUL EDİLMEYEN      247.200 TL

GİDERLER ALACAKLI HESABI

_______________________ /__________________________

Öte yandan, mükelleflerce kâr dağıtımı yapılması halinde, ticari bilanço açısından dağıtılabilir ticari kâr tutarı, 6552 sayılı Kanunun 74 üncü maddesi kapsamında beyan edilen ve “689 Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar” hesabı altında muhasebeleştirilen tutarlar dikkate alınmaksızın tespit olunacaktır.

2.6.İncelemesi Devam Eden Mükellefler İle İncelemesi Tamamlanıp Henüz Tarhiyatları Kesinleşmemiş Mükelleflerin Durumu

Gerek 6552 sayılı Kanunda, gerekse 1 Seri No.lu Genel Tebliğde, incelemesi devam eden mükellefler ile, kasa ve ortaklardan alacakların tenkidine ilişkin vergi inceleme raporu düzenlenip tarhiyat öngörülen ancak (uzlaşma, dava v.b.) kesinleşmemiş durumda olan mükelleflerin kasa ve ortaklardan net alacak tutarına ilişkin düzeltme beyanı veremeyeceklerine ve dolayısıyla 6552 sayılı Kanun’un sağladığı imkanlardan yararlanamayacaklarına ilişkin herhangi bir düzenleme yapılmamıştır.

Bu doğrultuda, 6552 sayılı Kanunda, aksine bir düzenleme yapılmamasından dolayı, incelemesi devam eden mükellefler ile haklarında kasa mevcudu ve ortaklardan alacakların tenkidine ilişkin vergi inceleme raporu düzenlenip tarhiyat öngörülen ancak henüz kesinleşmemiş durumda olan mükelleflerin de yapılan düzenlemeden yararlanabileceği kanaatindeyiz. Buna göre bu durumda olan mükellefler diğer mükellefler gibi kasa ve ortaklardan net alacaklarına ilişkin kayıtların düzeltilmesine ilişkin beyannamelerinde beyan ettikleri tutarlar üzerinden % 3 oranında vergi hesaplayacak ve hesaplanan vergiyi beyanname verme süresi içinde ödeyeceklerdir. Ancak, haklarında vergi incelenmesi tamamlanan mükelleflerin adlarına yapılan tarhiyatın kesinleşmesinden önce beyanda bulunmaları gerekmektedir.

3. SONUÇ

Kurumların kayıtlarda yer aldığı halde işletmelerinde bulunmayan kasa mevcudu ve ortaklardan net alacaklarına ilişkin 6552 sayılı Kanunla düzeltme yapılmasına imkan sağlanmış olup, bu konuda 1 Seri No.lu Genel Tebliğ yayınlanarak, kasa mevcudu ve ortaklardan alacaklarla ilgili düzeltme işlemlerine ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir. yer verilmiştir.

Kasa mevcudu ve ortaklardan net alacaklara ilişkin düzeltme işleminden bilanço usulünde defter tutan kurumlar vergisi mükellefleri yararlanabilecektir. Söz konusu kurumlar vergisi mükellefleri, 31.12.2013 tarihli bilançolarında görünen ancak fiilen var olmayan, kasa mevcutlarını ve ortaklarından olan alacaklar ile borçları arasındaki net alacak tutarını, 31.12.2014 akşamına kadar bağlı bulundukları vergi dairelerine, beyanname ile beyan etmek suretiyle kayıtlarını düzeltebileceklerdir. Düzeltmeye ilişkin beyan edilen tutarlar üzerinden %3 vergi hesaplanacak ve beyanname verme süresi içinde söz konusu vergi ödenecektir.  Ödenen vergiler, gelir veya kurumlar vergisinden mahsup edilemeyecek ve ayrıca, kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak dikkate alınamayacaktır.

Bununla birlikte, gerek 6552 sayılı Kanunda gerekse 1 Seri No.lu Genel Tebliğde aksine bir düzenleme yapılmamasından dolayı, kasa mevcudu ve ortaklardan alacaklarına ilişkin yapılan düzenlemeden, halen incelemesi devam eden mükellefler ile kasa mevcudu ve ortaklardan alacaklara ilişkin incelemesi tamamlanıp haklarında tarhiyat öngören vergi inceleme raporu düzenlenen ancak henüz kesinleşmemiş durumda olan mükelleflerin de yararlanabileceği kanaatindeyiz.

 

---

[1] 11.09.2014 tarih ve 29116 Mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

[2] 27.09.2014 tarih ve 29132 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

03.10.2014

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.