İbrahim Döner
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
ibrahimdoner66@gmail.com

Biyogaz Enerji Tesislerinde Üretilen Organik Gübrenin Üretim İzni, Tescil İşlemleri ve Lisans Alınma Süreçleri, Alınabilecek Hibe Çeşitleri, Hibelerin Vergisel Boyutu ve Muhasebeleştirilmesi

Değerli okurlar bu makalemde biyogaz enerji tesislerinden elde edilebilecek organik gübrenin yararları, organik gübre üretim izni, tescil işlemleri ve lisans alma süreçleri, tarımsal biyogaz için verilen hibe ve çeşitlerini anlatıp, alınan hibelerin yapılacak muhasebe kayıtlarına değineceğim

Biyogaz elektrik üretim tesislerinde kullanılan hayvansal ve bitkisel atıkların değerlendirilerek kullanılması çevre kirliliği, atmosferin kirlenmesi ve kısmen de olsa orman yangınlarının önlenmesinde açısından önemlidir.

Gelişmiş ülkelerde organik tarım uygulamaları çok yaygınlaşmaktadır. Ülkemiz tarımının karşılaştığı en önemli sorunlardan birisi tarım topraklarımızın organik madde içeriklerinin düşük olmasıdır. Organik madde toprak verimliliği ve sürdürülebilir tarım açısından son derece büyük bir öneme sahiptir.  Bu soruna çözüm bulmak için organik kökenli her türlü kaynağa başvurulması gerekmektedir.  

Organik gübre kullanmanın tarıma, doğaya, üretici ve tüketiciye pek çok faydası vardır.

1. Organik gübrenin avantajları aşağıdaki gibidir.

• Üretilen ürünlerin kalite ve miktarı artar.
• Bitkiler zararlı böceklere karşı direnç kazanır.
• Bitkilerin büyüme hızını arttırır. Böylelikle bitkilerin erken ürün vermesini sağlar.
• Organik gübrenin içinde bulunan toprak için gerekli mineraller sayesinde toprağı verimli hale getirir.
• Bitkinin ve toprağın susuzluğa karşı direnci artar.
• Yetiştirilen bitkiler suya daha az gereksinim duyar. Sulama konusunda gereksiz su harcamasının önüne geçilir.
• Organik gübre toprağın rengini koyulaştırarak toprağın daha fazla güneş ışığını emmesi sağlanır.
• Toprağın geçirgenliğini arttırarak hava ve su alımını kolaylaştırır.
• Toprağa verilen azot miktarının bitkiye dengeli bir biçimde dağıtır.
• Toprakta bulunan tuzu bitkinin kök kısmından uzaklaştırarak bitkiye zarar vermesini engeller.
• Toprakta bulunan bitki gelişimi için gerekli olan demiri bitkinin alabileceği şekle dönüştürür.
• Organik gübre bitkinin büyüme hızını arttır.

 

1. Organik gübre için gerekli hammaddeler

Organik gübre üretiminde ürün çeşidi kullanılan hammaddeye ve üretim yöntemine göre değişmektedir. Kullanılan hammadde türleri genel olarak aşağıdaki gibidir.

• Hayvansal atıklar (Büyükbaş, küçükbaş, tavuk, koyun, at)
• Bitkisel atıklar (Bahçe atıkları, yemek atıkları)
• Endüstriyel atıklar (Zirai atıklar, gıda endüstrisi atıkları, deri ve tekstil ürünleri atıkları)

1. Organik Gübre fabrikası teknik alt yapısı

Organik gübre tesisi altyapısı kurulacak ürün çeşidine ve üretimde kullanılacak yönteme bağlı olarak değişmektedir.

Genel olarak kullanılan altyapı aşağıdaki unsurlardan oluşur.

1. Arsa: Üretim ve idari bina, kompost hazırlama platformu ve diğer alanların toplamı kadar genişlikte uygun bir arsa veya araziye ihtiyaç vardır.
2. Fabrika binası: Betonarme, çelik veya farklı malzemeden yapılır, üretim kapasitesine bağlı olarak yeterli kapasitede kapalı bina şeklinde inşa edilir.
3. Makine ve teçhizat: Ürün çeşidi, teknoloji ve üretim yöntemine bağlı olarak kullanılan makine ve teçhizatlar değişmektedirler. (Örneğin, hammadde parçalama ünitesi, kurutma ünitesi, öğütme ünitesi, presleme ünitesi, tartı ve torbalama ünitesi)

 

1. Organik gübre lisans, üretim izni ve tescil işlemleri

Organik gübre üretim izni, tescil işlemi ve lisans işlemleri, 20.02.2018 tarihli, 30341 Sayılı Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından yayınlanan Tarımda Kullanılan Organik, Mineral ve Mikrobiyal Kaynaklı Gübrelere Dair Yönetmelik Hükümlerine göre yapılmaktadır. Bu Yönetmelik kapsamında yer alan ürünleri üreterek veya ithal ederek piyasaya arz edecek olan gerçek veya tüzel kişi firmalar faaliyetlerini belgelemek amacıyla lisans belgesi, üretim izni ve tescil işlemlerini yaptırmakla mükelleftirler.

İlgili gerçek ve tüzel kişiler organik gübre üretim izni, organik gübre lisans belgesi, organik gübre tescil işlemleri için aşağıdaki bilgi ve belgelerle birlikte Bitki Üretimi Genel Müdürlüğü’ne başvuru yapmalıdırlar.

1. Üretim izni için gerekli belgeler aşağıdaki gibidir

• Üretim izni müracaat formu
• Ürüne ait ayrıntılı üretim prosesi (üretilen ürünle ilgili)
• Sanayi ve Ticaret odasından onaylı kapasite raporu
• Gayri Sıhhi Müessese Raporu, Çevre Etki Değerlendirme Raporu veya gerekli değildir raporu
• Ağır metal değerlerini de içeren analiz raporu veya sertifikasının bir sureti
• İl müdürlüğü tarafından yapılacak inceleme sonucunda düzenlenen üretim tesisine ait üretim yeri uygunluk raporu
• Ürüne ait deneme raporu

 

1. Lisans belgesi alınması için gerekli belgeler aşağıdaki gibidir

• Lisans belgesi müracaat formu
• Sanayi ve Ticaret Odası Sicil Kaydı (Aslı)
• Firmayı temsile yetkili kişilerin imza sirküleri
• Vergi levhası örneği
• Fason üretim sözleşmesi (Fason üreticiler için)
• Üretim izni (Üreticiler için)
• İl müdürlüğü uygunluk görüşü (Üreticiler için)

 

1. Organik gübre tescil belgesi için gerekli belgeler aşağıdaki gibidir

• Organik gübre tescil müracaat formu​
• Ürüne ait analiz raporu (Aslı)
• Orijinal Türkçe etiket örneği
• Ürüne ait ayrıntılı üretim prosesi

1. Organik gübre üretimi için verilen hibeler

Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından yayınlanan Kırsal Kalkınma Destekleri Kapsamında Tarıma Dayalı Yatırımların Desteklenmesi Hakkında Tebliğ uyarınca tarımsal amaçlı biyogazdan elektrik üreten tesis projelerine ve hayvansal gübre üretim tesislerine hibe verilmektedir.

Hibe ile ilgilenen gerçek ve tüzel kişiler başvurularını www.tarim.gov.tr adresinden elektronik ortamda yapacaklardır.

Aşağıdaki yatırımlar hibe desteğinden yararlanabilmektedir.

a)Hayvansal ve bitkisel orijinli gübre işlenmesi, paketlenmesi ve depolanması

b) Yenilenebilir enerji kaynaklarını kullanan yeni seralar

c)Yenilenebilir enerji üretim tesisleri

d)Tarımsal üretime yönelik sabit yatırımlar

e)Bu yatırımlarla ilgili kapasite artırımı ve teknoloji yenilenmesi

 Yatırımcılar ülke genelinde sadece bir proje başvurusunda bulunabileceklerdir.

Yatırım tutarları ve proje destekleme oranları

• Tarımsal üretime yönelik sabit yatırımlar, biyogazdan ısı ve elektrik üreten tesisler ile güneş ve rüzgâr enerjisinden elektrik üreten tesislerin yapımı, gübre işlenmesi depolanması ve paketlenmesi, yeni sera yapımı, tarımsal ürünlerin işlenmesi, depolanması ve paketlenmesine ilişkin yeni tesis başvurularında hibe tutarı 2.000.000 Türk Lirası’dır.

• Bu yatırımlara ilişkin kapasite artırımı veya teknoloji yenilemeye ilişkin başvurularda hibe tutarı 1.500.000 Türk Lirası
• Yatırımı tamamlama amaçlı başvurularda ise hibe tutarı 1 milyon 750 bin Türk Lirası üst limitini geçemez.
• Hibeye esas proje tutarının alt limiti en az 30 bin Türk Lirası’dır. Bu limitin altındaki başvurular kabul edilmemektedir.
• Proje tutarının yüzde 50’sine hibe yoluyla destek verilecek olup, kalan yüzde 50’sini ise başvuru sahipleri temin edecektir.
• Proje bütçesi KDV hariç hazırlanır

 

1. Hibelerin vergisel boyutu ve maliye idaresi görüşüne göre yapılması gereken muhasebe kayıtları

Hibelerin vergisel boyutunu ve muhasebe uygulamalarına ilişkin aşağıdaki kanun ve tebliğler temel alınarak belirlenmektedir.

1. 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu
2. 5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu
3. 176 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği
4. 1 Sıra Numaralı Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği

 

1. 176 sıra numaralı vergi usul kanunu tebliğine göre yapılması gerekenler aşağıdaki anlatıldığı gibidir

Kâr amacı güden tüzel ve gerçek kişilerin proje ve faaliyetleri dolayısıyla aldığı mali hibe desteklerinin muhasebeleştirilmesinde, 176 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğ hükümlerine göre iktisadi kıymetlerin maliyet bedelinden indirme (net gelir yöntemi) ile doğrudan hasılat (brüt gelir yöntemi) olarak kaydetme seçimlik hakkı bulunmaktadır. Nitekim idari yargıya yansıyan bir olayda, alınan destek tutarının tahakkuk ettiği dönemde sabit yatırımların maliyet bedelinden indirme seçeneğini kullanmayan mükellefler için alınan desteğin hasılat (brüt gelir) olarak kabul edilmesi gerektiği yönünde emsal niteliğinde bir karar verilmiştir (Danıştay 3. Daire Esas 1994/ 2455, Karar 1995/ 1711). Bu tebliğde gelirlerin sistematik ve oransal olarak yatırımın ekonomik ömrü boyunca gelir yazılmasıyla ilgili bir düzenleme mevcut olmadığından alınan hibelerin muhasebeleştirilmesinde brüt gelir yöntemi seçildiği durumda alınan desteğin tahakkuk ettikleri anda bir defa da gelir yazılması gerekmektedir. Ayrıca yukarıda bahsedilen idari yargı kararında gelir yöntemine göre muhasebeleştirme yapıldığında teşvikin tahakkuk ettiği dönemde gelir yazılacağı yönünde karar verilmiştir.

1. 1 sıra numaralı muhasebe sistemi uygulama genel tebliği hükümlerine göre yapılması gerekenler aşağıdaki anlatıldığı gibidir

1 Sıra No.lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği hükümlerine göre alınan hibeler 602 – Diğer Gelirler hesabında takip edilmelidir. 602- diğer gelir hesabına işletmenin korunması, ihracatı teşvik ya da hükümet politikasına uyma zorunluluğu karşısında oluşan işletmenin faaliyet hasılatındaki düşüklüğü veya faaliyet zararını gidermek için, sermaye katkısı niteliğinde olmayan, mali yardımlar (sübvansiyonlar), devletin bazı malları vergi, resim, harç ve benzeri yükümlülüklerden istisna etmesi yoluyla yaptığı yardımlar (vergi iadeleri) ve satış tarihindeki vade farkları, ihracatla ilgili fiyat istikrar destekleme vb. hasılat kalemlerinin izlendiği hesaptır. Alınan mali destek tutarlarının doğrudan 602–Diğer Gelirler Hesabında izlenmesi gerektiği yönünde Gelir İdaresi Başkanlığı’nın 06.07.2007 tarih B.07.01.GİB.0.07.31/3185-174/ 060053 sayılı özelgesi mevcuttur. Gelir Vergisi Kanunu ile Kurumlar Vergisi Kanunlarının uygulanması birlikte değerlendirildiğinde hibe desteğinin ticari kazancın bir unsuru olduğu ve bu kanunlara göre 602 diğer gelirler hesabına kaydedilmesi gerektiği düşünülmektedir.

Yapılacak muhasebe kayıtları

ABC A.Ş.  biyogaz elektrik üretim tesisine, gübre fabrikası ile ilgili 1.000.000 TL tutarında makine ve teçhizat alım projesi sunmuştur. Tarımsal Kalkınma Destekleme Kurumu yetkilileri yerinde yaptıkları incelemeler sonucunda bu yatırımın hibe desteği tebliğinde belirtilen şartlara göre uygun olduğunu tespit etmişlerdir. 20.03.2018 tarihinde 500.000 TL destek verilmesini onaylamışlardır. 500.000 TL tutarındaki bu hibe şirkete 25.03.2018 tarihinde ödenmiştir. Abc A.ş projeye uygun makine ve teçhizatı 1.0000 TL bedel ile X A.ş. firmasından almıştır. Abc A.ş. 500.000 TL sini kendi kaynaklarından, 500.000 TL sini ise alınan hibe ile birlikte 1.000.000 TL olarak banka üzerinden X A.ş. firmasına ödenmiştir. 

Gelir idaresinin görüşüne göre; bürüt gelir ve net gelir yöntemine istinaden yapılacak muhasebe kayıtları aşağıdaki gibi olacaktır.

1. Gelir İdaresi’nin görüşüne istinaden bürüt gelir yöntemine göre yapılacak muhasebe kayıtları

--------------------------------25.03.2018-----------------------------------

258 Yapılmakta Olan Yatırımlar

            Gübre Tesisi Makine ve Teçhizat       1.000.000       

                                   320 Satıcılar X A.ş.                           1.000.000

---------------------------------25.03.2018-----------------------------------

253 Gübre Tesisi Makine ve Teçhizat                       1.000.000       

 

                                   258 yapılmakta olan yatırımlar          1.000.000

Alınan makinenin aktife alınması

-----------------------------------25.03.2018----------------------------------

102. bankalar                          500.000

                                               602 diğer gelirler        500.000

Alınan hibenin kaydı

-----------------------------------25.03.2018---------------------------------

730 Amortisman Giderleri                 200.000

                                               257 Birikmiş Amortismanlar              200.000

İlgili makinanın faydalı ömrünün 5 yıl olduğu temel alınmıştır

Dönem sonu yıpranma payı kaydı

-------------------------------------25.03.2018----------------------------      

320 X A.ş. 1.000.000

                                   102 Bankalar  1.000.000

----------------------------------25.03.2018--------------------------------

1. Gelir İdaresi’nin görüşüne istinaden net gelir yöntemine göre yapılacak muhasebe kayıtları

-----------------------------25.03.2018---------------------------

258 Yapılmakta Olan Yatırımlar

            Gübre Tesisi Makine ve Teçhizat       1.000.000       

                                   320 satıcılar X A.ş.                            1.000.000

---------------------------------25.03.2018--------------------------

 

-----------------------------------25.03.2018----------------------------

253 Gübre Tesisi Makine ve Teçhizat                       1.000.000       

 

                                   258 Yapılmakta Olan Yatırımlar       1.000.000

Alınan makinenin aktife alınması

-----------------------------------25.03.2018-------------------------------

102. Bankalar         500.000

                        253 Gübre tesisi makine ve teçhizat  500.000

Alınan hibenin kaydı

-----------------------------------25.03.2018---------------------------------

 

---------------------------------------25.03.2018----------------------------

730 Amortisman Giderleri                 100.000

                                               257 Birikmiş Amortismanlar              100.000

İlgili makinanın faydalı ömrünün 5 yıl olduğu temel alınmıştır

Dönem sonu yıpranma payı kaydı

-------------------------------------25.03.2018----------------------------      

-------------------------------------25.03.2018----------------------------      

320 X A.ş. 1.000.000

                                   102 Bankalar  1.000.000

----------------------------------25.03.2018--------------------------------

 

 

SONUÇ:

Bürüt Gelir Yöntemi ’ne göre kayıt yapan gerçek ve tüzel kişiler alınan hibe tutarını 602 -Diğer Gelirler hesabına hasılat olarak kaydettiği zaman ciddi bir vergi yükümlülüğü doğacaktır.

 Net gelir Yönteminde gerçek ve tüzel kişiler direkt varlığın maliyetinden hibe tutarını mahsup ettiği zaman gelir hesaplarına hiçbir tutar yazmamaktadırlar. Gelir hesaplarına yazılmayan hibe tutarı ekstra bir vergi yükümlülüğü doğurmayacaktır. Hibelerin amacı yatırım ortamını iyileştirmek şirketlerin rekabet gücünü artırmak ve ilave istihdam yaratmaktır. Bu konuda tereddütleri gidermek adına Maliye İdaresi’nin Net Gelir Yöntemini uygulayacak şekilde yön vermesi tutarlı bir yaklaşım olacaktır.

06.04.2018

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.