İbrahim Döner
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
ibrahimdoner66@gmail.com

Biyogaz Enerji (Hayvansal Atık) Tesisi Ve Yenilenebilir Enerjisi Tesislerinde Muhasebe Sistemi Nasıl Olmalıdır, Muhasebe Sisteminde Özellikli Konular Nelerdir, Nelere Dikkat Edilmelidir, Biyogaz Enerji Üretim Tesisinde Gerekli Olan Hammaddeler Nelerdir, Tesis İçin Gerekli Olan Hammadelerin Temini İçin Tedarikçi Sözleşmesi Şartları Nasıl Olmalıdır, Örnek Muhasebesel Olaylar Makale -3

Elektrik üretim ve dağıtım firmalarında muhasebe hesap planının nasıl olacağı, muhasebe hesap planında özellikli hesapların neler olduğu ve hangi konulara dikkat edileceğini, muavin hesap açılırken hangi hesapların serbest hangi hesapların koşullu açılabileceği, biyogaz tesisinde gerekli olan ana hammadde bileşenleri; hammadde tedarikleri için  gerekli olan tedarik sözleşmelerinin nasıl yapılacağı, bu olayların muhasebe kayıtlarını anlatacağım.

Enerji üretim ve dağtım şirketlerinde muhasebe hesap planı nasıl olmalıdır, özellikli konular nelerdir, nelere dikkat edilmelidir?

Elektrik dağıtım firmalarında ve özellikle doğalgaz dağıtım sektöründe aşağıdaki anlatılan hesap planı açıklamalarına uyulmasına dikkat edilmelidir, elektrik dağıtım firmaları kendi sektörünün özelliğine göre alt hesap kıvrımlarını tanımlamalıdır,  verilerin muhasebe kayıtlarından kolay ve gerçeği yansıtacak şekilde elde edilebilmesine, denetim ve gözetim için gerekli olan bilgilerin doğrulanabilir ve denetlenebilir bir şekilde doğrudan ve sağlıklı olarak temin edilebilmesine, elektrik dağıtım firmalarının kamusal hizmet vermelerinden dolayı  ayrıca finansal analiz, risk analizi, verimlilik analizi gibi çeşitli analiz ve yorumlar için ihtiyaç duyulan bilgilerin standart ve doğru sınıflandırılmış bir şekilde teminine yönelik kurul tarafından hazırlanan muhasebe tebliğ ve izahnamesi talimatına uyulmalıdır.

Elektrik dağıtım sektörü Hesap Planı, vergi usul kanunu Madde 175  de belirtildiği gibi Mükellefler bu kısmında yazılı maksat ve esaslara uymak şartiyle, defterlerini ve muhasebelerini işlerinin bünyesine uygun olarak diledikleri usul ve tarzda tanzim etmekte serbesttirler.  Ancak, Maliye Bakanlığı; muhasebe standartları, tek düzen hesap planı ve mali tabloların çıkarılmasına ilişkin usul ve esasları tespit etmeye, bunları mükellef, şirket ve işletme türleri itibariyle uygulatmaya ve buna ilişkin diğer usul ve esasları belirlemeye yetkilidir denilmekte olup maliye bakanlığı tarafından çıkarılan  Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğleri uyarınca, 01/01/1994 tarihinden itibaren yürürlükte olan Tek Düzen Hesap Planında belirtilen ana hesaplar ile belirli ana hesaplar altında (Kurum tarafından) oluşturulmuş yardımcı ve alt hesaplardan oluşur.

Hesap planında yer almayan ve gerekli olan yeni ve ilave hesaplar için gerekli güncellemenin yapılabilmesini sağlamak amacıyla Kurula yazılı bilgilendirmede bulunulması ve şirketlerin muhasebe kayıtlarını düzenleyici hesap planına göre raporlama yapabilecek şekilde tutmaları gerekmektedir.

Elektrik Dağıtım Sektörü Düzenleyici Hesap Planı ile Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği,  Tek Düzen Hesap Planı ve mali mevzuat dışında elektrik dağıtım şirketleri için yeni bir muhasebe sistemi oluşturulmamış olup elektrik dağıtım şirketleri ve düzenleyici kurum için standart bir Düzenleyici Hesap Planı düzenlenmiştir.

Elektrik dağıtım sektörü için belirlenen hesap planına göre Hesap numaralama sistemi şu şekilde olmalıdır,

Ana hesap      Yardımcı hesap                                  Alt hesaplar

1                      2                                                         3          .4         .5         .6         .7

A                     B                                                        C         D         E          F          G

A: Tek Düzen Hesap Planında yer alan ana hesap numarasını tanımlar.

B: Yardımcı hesap numarasını tanımlar.

C: 1 inci düzey alt hesap numarasını tanımlar.

 D: 2 nci düzey alt hesap numarasını tanımlar.

E: 3 üncü düzey alt hesap numarasını tanımlar.

F: 4 üncü düzey alt hesap numarasını tanımlar.

G: 5 inci düzey alt hesap numarasını tanımlar.

a) Tek Düzen Hesap Planında yer alan Defteri Kebir (Büyük Defter) hesaplarından, Hesap Planında yardımcı ve alt hesap tanımlanmamış olanlar için, şirketler ihtiyaç duymaları halinde yardımcı, alt ve daha tali dereceli hesaplar açabilirler.

 b) Şirketler, aksi belirtilmedikçe, Hesap Planında yardımcı hesap veya alt hesap seviyesinde tespit edilmiş maddeler için gerek duyacakları yeni yardımcı veya alt hesapları, mevcut hesap numaralarının sonuna yeni haneler eklemek suretiyle açabilirler. Yeni hane ekleme, mevcut hesap numaralarının düzeyini belirleyen maddelerin sayısının arttırılmasıdır. Örneğin, “150.01” numaralı yardımcı hesabın düzeyini belirleyen “01” hanesinin artırılmak suretiyle “150.02” numaralı hesabın oluşturulması yeni hane eklemedir.

 c) Şirketler, aksi belirtilmedikçe, Hesap Planında yer verilen yardımcı ya da alt hesaplara ilave haneler eklemek suretiyle daha alt düzeyde yeni alt hesaplar açabilirler. İlave hane ekleme, mevcut hesap numarasına yeni madde eklemek suretiyle daha alt düzeyde hesap oluşturulmasıdır. Örneğin, “150.01” numaralı yardımcı hesabın sonuna yeni madde ilave etmek suretiyle “150.01.01” numaralı 1 inci düzey alt hesabın oluşturulması ilave hane eklemedir.

Hesap Planında Kurumca yapılan değişiklikler, şirketlere duyurulmak suretiyle yürürlüğe girer.

Hesap Planındaki ana hesap numaraları, yardımcı hesap numaraları ve alt hesap numaraları arasında yer alan nokta işaretinin (“.”) kullanımı isteğe bağlıdır

 Hesap Planında “Alt Düzey Hesap Açma” başlığı altında yer verilen

a) Serbest” ifadesi, ilgili hesaba ilave haneler eklemek suretiyle alt düzey hesap açılabileceğini,

b) “Koşullu Serbest” ifadesi, ilgili hesap için ifade edilen açıklamalar çerçevesinde yardımcı/alt hesap açılmasının belirli bir koşula bağlandığını ve/veya Hesap Planında ilgili hesap için yardımcı/alt hesap oluşturulmuş ise söz konusu yardımcı/alt hesapların açılmasının zorunlu olduğunu ve/fakat bu hesaplar dışında yeni yardımcı/alt hesap açılabileceğini,

c) “İzne Tabi” ifadesi, Kurum izni olmaksızın ilgili hesaba ilave haneler eklemek suretiyle daha alt düzeyde yeni hesap açılamayacağını ifade etmektedir.

 Hesap Planında yer verilen ve “Diğer” başlığı altında tanımlanan yardımcı/alt hesapların İşbu İzahnamede yer verilen açıklamalar kapsamında ve amacına uygun olarak kullanılması esastır.

İşbu İzahnamede yer verilen açıklamalar, ilgili hesapların işleyişini daha açık şekilde ortaya koymaya yönelik olup, muhasebe ve finansal tablo ilkeleri ile muhasebe standartları ile ilgili ikincil düzenlemelere aykırılık teşkil edecek şekilde yorumlanamaz.

 Hesap Planında yer verilen hesapların işleyişine ilişkin karşılaşılabilecek sorunların giderilmesinde Tarifeler Dairesi Başkanlığı yetkili olup, şirketler, uygulamada tereddüt hasıl olan durumlarda Kurum’dan görüş almak suretiyle işlem tesis ederler.

BİLANÇO HESAPLARI İLE İLGİLİ ÖZELLİKLİ KONULAR, NELERDİR?

Bir kaç özellikli muhasebe hesaplarına değineceğim;

251 NOLU YER ALTI YER ÜSTÜ DÜZENLERİ HESABI

258 numaralı hesapta izlenmekteyken, yatırım aşaması tamamlanarak aktifleştirilen yer altı ve yer üstü düzenlerinin izlendiği büyük defter hesabıdır.

258 numaralı hesapta takip edilen yatırım unsurlarının bu hesaba aktarımında, ilgili yatırımın tamamlanarak devreye alınabilir hale gelmesi (kullanıma hazır hale gelmesi) ilkesi esas alınır.

Satın alındığı şekliyle (montaja gerek olmaksızın) kullanılabilecek nitelikte olan sabit kıymetler, 258 numaralı hesaba kaydedilmeksizin doğrudan bu hesapta kayıt altına alınır

258 numaralı hesapta takip edilen ve bütünüyle tamamlanmamış olmakla birlikte tamamlanan bölümlerinin kullanılmasının (devreye alınmasının) mümkün olduğu yatırım unsurları için bu hesapta aktifleştirme, ilgili kısımların tamamlanarak devreye alınabilir hale geldikleri tarih itibariyle gerçekleştirilir.

258 NOLU YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR HESABI

İnşaat yatırımları,

Makina ve teçhizat yatırımları,

Sayaç yatırımları,

Hat ve vana yatırımları,

Şebeke yatırımları bu hesapta izlenirler,

Dağıtım faaliyeti kapsamında yapılan yatırımlar öncelikle 258 no.lu YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR ana hesabı ve alt hesaplar kullanılarak kayıt edilecek ve kullanıma hazır hale gelmiş olan varlıklar özellikle kiralama yolu ile temin ediliyorsa Elektrik Piyasası Bağlantı ve Sistem Kullanım Yönetmeliği’nin Geçici 2 nci maddesi kapsamında hattın geçici kabulü yapılıp hat devir alındığında 264.01.03.01 no.lu hesaba borç 436.01 no.lu hesaba alacak kaydı düşülecektir. Her yıl ödenecek tutarlar öncelikle 436.01 no.lu hesaptan 336.01 no.lu hesaba aktarılacaktır.

Bu kapsamda enerji alımları 153 no.lu TİCARİ MALLAR hesabı ile karşılığında 621 no.lu SATILAN TİCARİ MALLAR hesabı üzerinden yönetilecektir.

426 NOLU ALINAN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR HESABI 

Özellikle elektrik dağıtım ve doğalgaz dağıtım firmaları tarafından ilk abonelikte güvence bedelleri alınmaktadır, güvence bedelleri ilgili dağıtıcı firma tarafından abonelik sona erince kişi ve kurumlara iade edilmektedirler, güvence bedellerini ayrı olarak izlemek ve rapor etmek şirketlerinin sorumluluğunda olduğundan, alınan güvence bedelleri bu hesapta izlenmeli ve alt hesaplar gerektiğinde detaylı açılmalıdır.

GELİR TABLOSU HESAPLARI İLE İLGİLİ ÖZELLİKLİ KONULAR NELERDİR?

600 YURTİÇİ SATIŞLAR HESABI

600 YURTİÇİ SATIŞLAR ana hesabının altında

Dağıtım sistem kullanımına ilişkin;

Dağıtım Bedeli,

Reaktif Bedeli,

Güç Bedeli (Tüketici),

Güç Aşım Bedeli (Tüketici),

Güç Bedeli (Üretici),

Güç Aşım Bedeli (Üretici),

Emreamade Kapasite Bedeli,

Dağıtım sisteminin kullanımına ilişkin bedellerin dışında;

EPİAŞ üzerinden yapılan enerji satışları,elektrik spot piyasası işlemleri,

Genel Aydınlatma Aktif Enerji Geliri,

Dengeden Sorumlu Grup İçi Satışlar

Aracı Olunan Vergi ve Fon Tahsilatları  alt hesapları bulunmaktadır.

Söz konusu hesaplardan 600.01 DAĞITIM SİSTEM KULLANIM BEDELİ, tarife tablolarında yer alan bedeller üzerinden ilgili üretici veya tüketicilere tahakkuk ettirilen tutarların yer aldığı hesaplardır.

600.02 EPİAŞ alt hesabı altında Gün Öncesi Piyasası, Gün İçi Piyasası, Dengeleme Güç Piyasası, Geriye Dönük Düzeltme Kalemi gibi gelir unsurları kayıt edilmektedir.

600.03 GENEL AYDINLATMA AKTİF ENERJİ GELİRİ alt hesabına ise genel aydınlatma tarifesi kapsamında tahakkuk ettirilen aktif enerji tutarı kaydedilmektedir.

600.04 DENGEDEN SORUMLU GRUP İÇİ SATIŞLAR hesabında elektrik dağıtım şirketlerinin Elektrik Piyasası Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliği kapsamında görevli tedarik şirketleri ile oluşturdukları dengeden sorumlu grup kapsamında yapılan grup içi satışlar izlenmektedir.

600.05 ARACI OLUNAN VERGİ VE FON TAHSİLATLARI

 Elektrik dağıtım şirketlerinin tahakkuk ettirmiş oldukları kaçak elektrik kullanımına ilişkin faturalarda yer alan TRT Payı, Enerji Fonu ve  belediye Vergisinin kayıt edildiği hesaptır. Söz konusu hesap ödemeler ilgili kuruluşlara yapıldığında 612 DİĞER İNDİRİMLER (-)  hesabında kapatılmaktadır. Bu hesaba ilişkin şirketlerin muhasebe kayıtlarında farklı uygulamalar olduğu bilinmekte olup şirketler kendi muhasebe kayıtlarında bu hesabı bilanço kayıtları üzerinden de yönetebilir. Ancak; Düzenleyici Hesap Planında 600.05 ve 612.01 ARACI OLUNAN VERGİ VE FON TAHSİLATLARI hesaplarında söz konusu vergi ve fonlar gösterilecektir.

600 YURTİÇİ SATIŞLAR hesabında dağıtım bedeline ait 600.01.01.08 FİYAT EŞİTLEME DESTEKLEME TUTARI ilgili hesapta takip edilecektir. Bu kapsamda şirketin almış olduğu pozitif destek tutarı 600.01.01.08 no.lu hesaba, şirketin ödemiş olduğu negatif destek tutarı ise 612 DİĞER İNDİRİMLER hesabına (612.02 FİYAT EŞİTLEME DESTEKLEME TUTARI) kayıt edilecektir.

602 DİĞER GELİRLER HESABI

Bu ana hesabın alt hesaplarında Dağıtım Sistemi Gelirinin Düzenlenmesi Hakkında Tebliğ’in 25 inci maddesinde sayılan gelir unsurları kayıt edilmektedir. Söz konusu Tebliğ’in 25 inci maddesinde sayılan gelir unsurları aynı Tebliğ’de tanımlandığı şekilde alt hesaplara kayıt edilecektir. Bunun yanında 1 no.lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği’nde belirtilen gelir unsurları da 602.18 no.lu “DİĞER” hesabında kayıt edilecektir.

602.10 KAÇAK ELEKTRİK ENERJİSİ GELİRLERİ hesabında tahakkuk ettirilen kaçak enerji bedeli anapara ve cezası ile birlikte kayıt edilecektir.

612 DİĞER İNDİRİMLER HESABI

Yukarıda belirtildiği üzere 600.05 ve 612.01 ARACI OLUNAN VERGİ VE FON TAHSİLATLARI hesapları Düzenleyici Hesap Planında birlikte kullanılacaktır. Şirketlerin bu iki hesabı kendi muhasebe kayıtlarında bilanço hesapları üzerinden yönettiği durumda bile söz konusu hesaplar Düzenleyici Hesap Planında 600.05 ve 612.01 ARACI OLUNAN VERGİ VE FON TAHSİLATLARI hesaplarında raporlanacaktır.

Şirketin ödemiş olduğu destekleme tutarı yine 612.02 FİYAT EŞİTLEME DESTEKLEME TUTARI hesabına kayıt edilecektir.

644 KONUSU KALMAYAN KARŞILIKLAR HESABI

Aktifle ilgili olarak ayrılan karşılıklardan iptal edilen tutarlar bu hesapta izlenir. Bilindiği üzere kaçak tahakkuklarına ilişkin konusu kalmayan karşılıklar bu hesabın alt hesabı olan 644.01.01 KAÇAK TAHAKKUKUNA İLİŞKİN KARŞILIKLAR hesabında takip edilmektedir.

654 KARŞILIK GİDERLERİ (-) HESABI

Aktifle ilgili olarak ayrılan karşılık giderlerinin izlendiği hesaptır. Bilindiği üzere kaçak tahakkuklarına ilişkin karşılıklar bu hesabın alt hesabı olan 654.01.01 KAÇAK TAHAKKUKUNA İLİŞKİN KARŞILIKLAR hesabında takip edilmektedir.

BİYOGAZ - GELECEK İÇİN ENERJİ

İnsanların temel ihtiyaçlarını karşılayabilmesi, yaşamlarını  sürdürebilmesi  için enerji bir gerekliliktir. Dünya nüfusunun artması, teknolojinin sürekli değişmesi ile birlikte enerji ihtiyacı artmıştır, bu gibi sorunlardan dolayı, çevre kirliliği gibi sorunların doğmasına neden olmuş, ülke otoriteleri zamanla fosil enerji kaynakları yerine yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelmeye başlamışlardır

 

Yenilenebilir enerji kaynağı olarak biyogaz özellikle son onbeş yılda birçok ülkede ciddi derecede önem kazanmıştır. Halihazırda Almanya’da toplam elektrik gücü 2,8 Gigawatt'ı bulan yaklaşık olarak 7.500 tesis faaliyet göstermektedir. Bir başka deyişle, bütün özel konutların % 13’ünün elektrik ihtiyacı bu şekilde biyogaz enerji üretimi vasıtasıyla karşılanabilmektedir.

Türkiye’de de biyogaz üretimine dönük büyük ve şimdilik geniş ölçüde kullanılmayan bir potansiyel bulunmaktadır, Türkiye’nin elektrik ihtiyacının azami % 12’si biyogazdan elde edilebilir. Teknik biyogaz potansiyeli içerisinde yaklaşık olarak % 40’lık bir orana sahip olan sığır gübresi (katı ve sıvı faz karışık) ve tavuk gübresi en önemli substratları teşkil etmektedir. Çevre için taşıdıkları yüksek önemden dolayı bu substratlar projenin ağırlığını oluşturmaktadır.

Biyogaz enerji üretim tesislerinde üretim olabilmesi için gerekli olan hammadde ve diğer bileşenler nelerdir?

Biyogaz enerji üretimi için aşağıdaki etkenlerin olması şarttır.

1. Organik Madde

2. Bakteri

3. Anaerobik Ortam

4. Isı

1. Organik Madde:

Metan üreten bakteri için gerekli besin maddesidir. Biyogaz üretimi için gerekli organik maddenin en önemli kaynağı hayvan çiftlikleri ve tarımsal alanlardır. Hayvan çiftliklerinden kastımız tavuk ve büyükbaştır, biyogaz tesislerinin vazgeçilmez ana hammaddesi tavuk ve büyükbaş hayvan dışkılarıdır. Biyogaz hammadde sorunu olmayan bir sektördür. Bunlara ilaveten çöp gibi artıklar ve arıtma tesisi çamuru gibi atıklar da biyogaz üretimi için gerekli organik maddenin kaynaklarıdır.

2. Bakteri:

Fermantasyon sırasında asit oluşturucu bakterilerle metan oluşturucu bakteriler karşılıklı yardımlaşma halinde yaşamaktadırlar. Asit oluşturan bakterilerin salgıladıkları enzimler, protein ve aminoasitlerinin amonyum tuzları haline dönüşmesini sağlar, metan oluşturan bakteriler azot ihtiyaçlarını bu tuzlardan temin etmektedirler. Metanojenik bakteriler kimyasal reaksiyonu büyük ölçüde etkilemektedirler. Eğer fermantasyonun içindeki bakteriler az ise gaz üretimi de az olur. Fermantasyonun içindeki kimyasal oluşum iki önemli aşamadan meydana gelmektedir. Birincisi bakteriler kompleks organik materyalleri parçalar (çürütürler), ikincisi parçalanan organik materyalle metanojenik öikroorganizma adı verilen çeşitli bakteriler üretirler

 3. Anaerobik Ortam:

 Bitkisel ve hayvansal atıkların içinde bulunan yağ, protein, karbonhidrat ve selüloz gibi maddeler anaerobik (havasız) şartlarda parçalanmaktadırlar. Parçalanmış olan bu maddeler metan bakterileri tarafından alınarak kullanılır. Bu bakteriler, yaşamaları için gerekli olan enerjiyi üretirken oksijene ve karbona ihtiyaç duyarlar. Ortamda kalan son oksijeni de kullanarak metan bakterileri için mutlak gerekli olan oksijensiz ortamı kendi kendilerine hazırlamış olurlar. Çözünmüş oksijen ortamda kalmayınca da, moleküler bağımlı oksijeni kullanmaya başlarlar. Bu arada da hidroliz sırasında oluşmuş molekülleri daha basit moleküllere dönüştürürler.

4. Isı:

Biyogaz tesislerinde ısı ortamı ve ısı şartları uygun olan yerlere yatırım yapılmaldır. Isı biyogaz tesisleri için vazgeçilmez bir şartttır. Sıcaklığın biyolojik sistem üzerine büyük etkileri vardır. Metabolik hızda, iyonizasyon denkliklerinde ve besin maddelerinin çözünürlüğünde sıcaklık önemli bir parametredir. Bakterilerin çoğalmaları ve biyogaz üretmeleri için iki farklı sıcaklık aralığı önemlidir. Bunların birincisi 35–41oC arası mezofilik bölge ve ikincisi 52–55oC arası termofilik bölgedir. Termofilik sıcaklık bölgesi daha hassas bir proses kontrol sistemi istemesine karşın bakteriler daha aktif olduğu için gaz verimliliği, alıkonma süresi ve fermentasyon açısından daha ideal sıcaklık aralığıdır. Genellikle biyogaz tesisleri mezofilik sıcaklık bölgesinde çalıştırılırlar.

BİYOGAZ ENERJİ ÜRETİM TESİSLERİNDE HAMMADDE VE DİĞER TEDARİKLER İÇİN TEDARİK SÖZLEŞMELERİ NASIL YAPILMALIDIR, NELERE DİKKAT EDİLMELİDİR.

Biyogaz tesis sahiplerinin tedarikçiler ile ilgili planlamaları elektrik üretimini aksatılmayacak şekilde ve tesisten maksimum fayda alınacak şekilde sözleşme şartlarına bağlanılması gerekmektedir. Bu sözleşme şartları detaylı belirlerinip tedarikçilere sorumluluklar yüklenmelidir.

Biyogaz enerji tesislerinde tedarik süreçleri aşağıdaki iş akışına uygun olmalıdır. Tedarik sözleşmeleri aşağıdaki planlamalar çerçevesinde yapılmalıdır.. Hammadde tedarik aşamasında sıkıntı çıkması elektrik üretim planlarının aksamasına sebep olacağından sözleşme şartları net belirlenmelidir,

1) Hayvansal atıkların temini için yapılması gereken tedarikçi sözleşmeleri içeriği nasıl olmalıdır ve nelere dikkat edilmelidir?

Biyogaz enerji tesislerinde hayvansal atıkların tedarik edilmesi çok önemlidir. Biyogaz tesisleri günlük 350 ton hayvansal atık almaktadırlar, bu gibi nedenden dolayı tedarikçiler ile sözleşmeler titizlikle yapılmalıdır. Her ayrıntılar detaylı açıklanmalı ve her yapılan sözleşmelerde ayrıntılı cezai müeyyideler belirtilmelidir.

Elektrik üretimine uygun hayvansal atıkların temin edilmesi sağlanmalı,

Günlük verilmesi gereken azami hayvansal atık miktarı belirlenmeli,

Tesis sahibinin faaliyetlerini kesintisiz sürdürebilmesi için atık tedarikçisinin onayına bağlı olmadan dilediği tedarikçi ve üreticiden büyükbaş, hindi, mısır vs gibi atıkları temin edebileceği, ve bu konuda alım yapılan diğer tesis olursa atık üreticisinin itiraz edemeyeceği,

Tesisin faaliyetini aksatmayacak şekilde yeterli hammadde temini için çiftçilerle ve tavuk çiftlikleriyle ilave tedarik anlaşmalarının yapılması,

Proje artırım olması durumunda ilave atık alınması konusunda tesis sahibine imkan verileceği,

Atıkların alıcıya teslim edilmesi ile birlikte tasavvuf yetkisinin tesis sahibine ait olacağı, atıklardan doğan doğrudan veya dolaylı hiç bir hak ileri süremeyeceğini,

Hayvansal atıklar taşınırken etrafa koku ve rahatsız edici imkanların verilmeyeceği ,Tesis sahibinin atıkların taşınması sırasında resmi merciler tarafından uygulanacak cezalardan sorumlu olacağı,

Alıcının hizmet verecek kamyonların periyodik bakımlarını yaptıracağı,

Atık alan personelin uygun kıyafet giyeceği, ve hijyenik kurallara uyacağı,

Atıklar tesise teslim edilirken kantar vasıtasıyla ölçüleceği, atık üreticisi dilerse bir elemanını refakatçi olarak görevlendirebileceği

Atıkların nem oranının tesisin istediği şekilde olacağı,

Atıklarının nem oranını istenildiği zaman analiz edilecebileceği

Atıklar elektrik ve organik gübre için uygun olmalı kum gibi maddeler ayrıştırmalıdır,

Atıkların ton miktarı yazılmalı, ve ödeme günü belirlenmeli, ödeme günlerine riayet edileceği,

Atık üreticisinin tehlikeli atıkyağ, tehlikeli ve tıbbı atıkları hayvansal atıklara karıştırmayacağını,

Atık üreticisinin çiftlikteki hayvan sağlığı için verilen antibiyotiğin nekadar süre ve miktarda kullandığını ,

Sözleşme Fesih şartlarının çok net şekilde belirlenmesi,

Mücbir sebeplerin açıkça yazılması, gerekmektedir.

2) Hayvansal atık için gerekli olan yararlı bakteri desteği ve numune analiz hizmetleri tedarik sözleşmeleri nasıl olmalıdır nelere dikkat edilmelidir?

a) Günlük bakteri desteği sağlanması için gerekli planlamanın nasıl yapılacağı

b) Numune almanın sorumluluklarının kime ait olacağı; numunelerin nasıl temin edileceği, nasıl depolanacağı,

c) Numunelerin posta veya kargo yolu ile gönderilmesi durumunda bunların muhafaza şartlarının belirtilmesi,

d) Sözleşmede mücbir sebeplerin şartlarını,

e)Gizlilik maddesi konularak analiz hizmetlerinden çıkan sonuçların ticari ve istatikli bilgilerini taraflar arasındaki yazılı be sözlü bilgi akışlarını üçüncü kişilere açıklamayacağı,

f)Mücbir sebeplerin neler olacağı

g)Fesih sebeplerinin hangi şartlarda doğacağı, belirtilmelidir.

3) Gaz motorları servis bakım hizmetleri tedarik sözleşmesi şartları nasıl olmalıdır, nelere dikkat edilmelidir?

a)Yedek parçaların ve motorlara ait genel bakımların nasıl yapılacağı,

b)Servis veren firmanın yedek parçalarını temin etmekle yükümlü olduğu,

c)Teknik servis personellerin çalışma koşullarının konusunda her türlü yardımın sağlanacağı,

d)Yedek parçalar temin edileceği zaman sıfır orjinal parça temin edilmesi,

e)Teknik servis gaz motorları için kullanılacak yağın belirlenmesi ve analizlerinin yapılması,

f)Gaz motorlarının günlük bakımı, ve günlük bakımda nelerin yapılacağı,

g)Servis içeriğinin aylık bedelleri ve kapsamı, işçilik ücretlerinin ayrıntılı yazılması,

h)Mucbir sebeplerin neler olacağı

ı)Fesih sebeplerinin hangi şartlarda doğacağı yazılmalıdır.

4) Tesis için gerekli olan mazot tedarik sözleşmesi şartları nasıl olmalıdır, nelere dikkat edilmelidir?

Enerji üretim tesislerinde mazot ihtiyacı çok önemlidir; jeneratörlerin çalışması ve hayvansal atık taşıyıcı araçlar için sürekli mazot alınmaktadır, mazot alımları özellikle hayvansal atık almaya giden ağır tonajlı araçlar için gerekli olup biyogaz tesislerinde çok önemli bir maliyettir, her şartlar detaylandırılmalıdır,

a)Hayvansal atık taşıyıcı araçlar tır şeklinde olup ağır tonajlı araçlardır, bu araçların yakıt tüketimi fazla olacağından dolayı, petrol dağıtım firması ile anlaşılmalı, ilgili firma ile anlaşma yapılıp aylık ve yıllık mazot ihtiyaçlarının belirlenmesi,

b)Aylık ve yıllık mazot ihtiyacı göz önüne alındığında, mazot alım planları belirlenmeli ve bu plana göre yakıt dağıtım firmasından ileri vadeli seçenekler denenmeli, bunun karşılığında iskonto şartları konuşulmalıdır,

c)İlgili petrol dağıtım firmaları ile görüşmeler yapılıp, plaka tanıma sistemi ile mazot alım seçeneklerinin denenmesi,

d)İlgili araçlara plaka tanıma sistemi takılması,

e)İlgili araçların güzergah takibi ve iş verimliliği için araç takip sistemi takılması, gibi konularda dikkat edilip detaylandırma yapılmalıdır.

5) Tesis için gerekli olan ticari araçların arıza durumunda yapılması gereken bakım sözleşmeleri şartları nasıl olmalı ve nelere dikkat edilmelidir?

Lojistik hizmetler sırasında ağır tonajlı araçların yıpranma ve hasar durumuna karşın bu gibi yan hizmetler çeşitli bakım onarım servisi ile anlaşılmalıdır, aşağıdaki şartlar detaylandırılmalıdır,

a)Periyodik bakımların nasıl yapılacağı,

b)Yetkili servisin tesisin gelen araçlarına teknik bakım için öncelik vereceği,

c)Hertürlü yedek parçanın sıfır ve orijinal parça takılması gerektiği,

d)Yedek parçalar ve işçiliklerin garanti kapsamı şartlarının neleri kapsaması gerektiği,

e)Uzun vadeli yedek parça ve işçilik garanti şartlarının belirlenmesi,

f)Ödemelerin zamanında yapılması halinde iskonto şartlarının belirlenmesi,

g)Garantisiz Yan ürün kullanılması durumunda ve değişen parçalardan araçların başka bir yerine hasar gelmesi durumunda servisin kusurlu hizmetinden nasıl sorumlu olacağı, gibi hususların ayrıntılandırılması gerekmektedir,

Biyogaz tesisin durumuna göre aşağıdaki diğer şartlarında tesis bünyesinde kendi imkanları ile yapılamaması durumunda hizmet yapan firmalar ile anlaşma yapılması gerekmektedir,

6) Tesis için gerekli olan temiz suyun damperle getirilmesi halinde neler dikkat edilmelidir, tedarik sözleşmesi şartları nasıl olmalıdır, nelere dikkat edilmelidir?

a)İlgili belediyeden temiz su taşımacılığı izin ve ruhsatını alıp almadığı,

b)Su deposunun suyun özelliğini değiştirmeyen, ve paslanmaz malzemeden yapılacağı,

c)Gerektiğinde tesis sahibi su ile ilgili analiz hizmeti aldığı firma vasıtası ile istediği şekilde su numune analizlerini yaptırabileceği, bu gibi konularda kolaylık sağlanacağı,

d) Su deposununç ayda bir temizlenip ve dezenfekte edileceği,

e)Dolum ve boşaltım sırasnında kullanılacak araç ve gereçlerin suyun kimyasal ve mikrobiyolojik özelliklerini bozmayacağı,

f)Su numunesi alınması için , su numunesi musluğu bulundurulacağı,

G)İlgili resmi makamlar tarafından verilen ruhsatlarınaraçta bulundurulacağı; bu gibi sebeplerden dolayı ceza gelmesi durumunda tesisi sahibinin sorumlu tutulamayacağı,

h)Tesise getirilen su miktarları için tesisi sorumlularında kabul tutanağının her gelişinde imzalanacağı,

ı)Suyun klor ölçüm sonuçlarının tesis sahibi istediği zaman her şekilde verileceği,

 7) Personel yemek hizmetleri tedarik sözleşmesi şartları nasıl olmalı, ve nelere dikkat edilmelidir?

Verilecek hizmetlerin kalitesi ve içeriği İŞVEREN tarafından onaylanacaktır.

Yemek servisleri sırasında ekmek ve su servisi yapılacaktır

Yemekler tat, miktar ve kalite bakımından İŞVEREN tarafından kontrol edilecek ve onaylanacaktır.

Çatal, kaşık, bıçak, bardak, tepsi, tabak, kase, tuzluk, biberlik, vazo, Sürahi v.b.tüm servis malzemeleri, tuz, biber, ekmek, baharat çeşitleri, sıvıyağ, zeytinyağı, limon, ketçap, hardal, mayonez v.b. kürdan, peçete, masa örtüsü, çiçekler v.b. yemek firması tarafından sağlanacaktır,

e) Yemek firması tarafından Yemek yapımında kullanılacak her tür gıda maddesinin, 5996 sayılı kanunun hükümlerine “Türk Gıda Mevzuatı” , "Türk Gıda Kodeksi” , “TSE (Türk Standartları Enstitüsü)” ve “EN (European Norm)”  standartlarına uygun olması sağlanacaktır. Gıda teminini aşağıda belirtilen belge/sertifikaları almış kurum ve kuruluşlardan yapılacaktır, bu kuruluşlar

T.C. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı (GTHB) Üretim İzni ve / veya İşletme Kayıt Belgesi ISO 9001HACCP ve/veya ISO 22000 TSE belgesi

TSE’den Türk Standardı (TS)Hizmet yeterlilik belgesi (HYB)

Yemek yapımında koruyucu katkı maddesi içeren hazır soslar, tatlandırıcılar, bulyon, tuzot, hazır çorba, Patates püresi v.b. ürünler asla kullanılmayacaktır.

Buzdolabında, soğuk hava depolarında, derin dondurucularda ve depolarda etiketsiz ve son kullanma tarihi geçmiş ürünler bulundurmayacaktır.

Mutfak, pantryler, sebiller, servis mutfakları, yiyecek giriş alanları, çöp alanları, depolar, ekipmanlar vb ve diğer servis verilen alanlar Yemek firması tarafından temizlenecek ve bulaşıklar yıkanacaktır.

Yemek firması temizlik işleri için gerekli olan tüm malzemeyi kendisi temin edecek ve gıda şartlarına uygun hijyenik ürünler kullanacaktır,

Yemek firması tedarik ettiği ve ürettiği yemek numuneleri 3 ayda bir defa olmak üzere yemek firması tarafından İŞVEREN’ in belirleyeceği laboratuvarlarda analiz ettirilecektir.

Yemek firması personelini, mutfakta serviste ve servis verdiği tüm hizmetlerde İŞVEREN’ in istediği ve en iyi hijyenik kurallara bağlı olarak çalıştıracaktır.

Personelin el, yüz, tırnak ve vücut temizlikleri yemek firması tarafından günlük olarak kontrol edilecek ve hiçbir personelin ter kokmasına mahal vermeyecek şekilde gerekli önlemler alınacaktır.

ÖRNEK MUHASEBESEL OLAYLAR;

1. ABC A.Ş. tesisin kurulduğu alanda BB LTD tavuk üretici firması ile atık tedarik anlaşması yapılmak üzere görüşmüş,  5 yıl vadeli  tavuk atığı  alım tedarik sözleşmesi imzalanmıştır.  ABC A.Ş. tedarik sözleşmesine  istinaden BB LTD firmasından 50.000 TL tutarında nakit teminat  almıştır. Teminat  tutarı tedarik sözleşmesi gereği verilen nakit teminat şeklinde ödeme belgesine açıklama yazılarak 50.000 TL ABC A.Ş. ne EFT yapmıştır. İlgili muhasebe kaydı şu şekilde olacaktır.

--------------------------------15.02.2018-------------------------------

102.00 …. Banka               50.000

                               426  alınan depozito ve teminatlar          50.000

Nakit teminat alınması

------------------------------------------------------------------------------

*Dikkat firma nakit teminatı banka hesabına yatırmıştır, teminat 5 yıl vadeli olduğundan dolayı 426 nolu grupta takip edilecektir. Nakit teminat alındığından dolayı Nazım hesaplara atılmamıştır, teminat mektubu olarak alınması halinde NAZIM HESAPLARDA izlenmesi gerekmektedir.

2. ABC A.Ş. …….. bankası ile görüşme yapılarak tesis binasına ekspertiz yaptırmak istemiş, ve çıkan ekspertiz bedeline istinaden ……… bankasından kredi çekmek için hazırlıklara başlamıştır. ……. Bankası ABC A.Ş. şirketinin tesisinin yerinde incelenip değerinin tespit edilmesi için gayrimenkul değerleme firmasını göndermiştir. Gayrimenkul değerleme firması tesise gelerek tesisin binasına değer tespiti yapmış ve durumu ….. bankasına bildirmiştir. İlgili banka tesis binasına 6.0000.000 TL kredi limiti açılacağını ve tesis binasına ipotek koyulma şartı ile kredi kullandırılmasına karar vermiştir. ……. Bankası 15.01.2018 tarihinde 6.000.000 TL kredi kullandırmış ve tesise 12.000.000 TL tutarında tapuya  banka lehine 1. Dereceden ipotek şerhi  koymuştur. (Kredi 1 yıl vadeli olup yıllık maliyeti 18,50 dir). Banka ekspertiz masrafı için 3500 TL, kredi istihbarat ücreti için  1.500 TL firmanın banka hesabından masrafları tahsil etmiştir. İlk kredi ödeme vadesi 15.02.2018 dir.

-------------------------------------------------------15.02.2018-----------------------------------------------------

102. BANKASI                   6.000.000

180 GELECEK AYLARA AİT GİDER

180 1.dönem     133,807

180 2.dönem     276.739

180 3.dönem     279.780

180 4.dönem     279.780

280 GELECEK YILLARA AİT GİDER

                               280.01                  139.894

                                                                                                              300 BANKASI KREDİSİ    7.110.000

Kredi kullanma tahakkuku

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

Taksit ödemeleri yapıldıkça 180 ve 280 hesapdaki tutarlar dönemsellik ilkesi gereği 780 hesabına virmanlanmalıdır, vadesi gelmeden 780 li hesaplara kesinlikle atılmamalıdır.

------------------------------------------------15.02.2018------------------------------------------

934 ipotek alanlar

....... bankası    12.000.0000

                                               935 İpotek verilen kıymetler  

                                               935 01 TESİSİ BİNASI                      12.000.000

Tesis binasının bankaya ipotek verilmesi

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

Dikkat banka 6.000.000 kredi kullandırmıştır, ipotek bedelini riski dağıtmak için banka tarafından 2 katı bedelle ipotek koyulmuştur.  

-----------------------------------------------15.02.2018------------------------------------------

730 genel üretim gideri

Ekspertiz ödemesi       3500

İstihbarat ücreti                       1500

                                               102 bankalar               5000

Kredi banka masrafları tahsili

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

3.ABC  A.Ş. hayvansal atıklar için lojistik hizmetinde kullanılmak üzere, tesise XXX OTOMOTİV A.Ş. firmasından 300.000+kdv şeklinde anlaşma yaparak ağır tonajlı ve dorsesi ile birlikte 10 adet KAMYON almıştır, sözleşme gereği kamyon bedellerini peşin ödemiştir

--------------------------------------------16.02.2018---------------------------------------------

254 taşıtlar

Biyogaz tesisi taşıtları  3.000.000

191 kdv                      540.000

                                               320 xxxx otomotiv a.ş.                       3.540.000

Açık kasa tır kamyon alımı

------------------------------------------16.02.2018------------------------------------------------

320 xxx otomotiv a.ş.             3.540.000

 

102 bankalar               3.540.000

Kamyon bedelleri ödemesi

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

4.ABC A.Ş. kendi aldığı kamyonlar ile BB LTD firmasından hayvansal atık almak için gitmiştir. İlgili şöför tesisten 100.000 TL değerinde hayvansal atık almıştır. Bu atıkları tesise kamyon şöförü teslim etmiştir.

--------------------------------------------16.02.2018----------------------------------------------

150. ilk madde ve malzeme

Hayvansal atık alımları                       100.000

                                               320.01 BB LTD          100.000

Hayvansal atık alımları

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Hayvansal atık stoklama yapıldığından dolayı 150 hesapta takip edilmiştir.

5.ABC A.Ş. numune destek hizmeti veren CCC A.Ş.  firmasından yararlı bakteri almıştır, yararlı bakterinin bedeli 25.000 TL dir. İlgili bedel peşin bankadan ödenmiştir

---------------------------------------------16.02.2018----------------------------------------------

150. ilk madde ve malzeme

Yararlı bakteriler                     25.000

                                               320 CCC A.Ş.             25.000

Yararlı bakteri alınması kaydı

---------------------------------------------16.02.2018----------------------------------------------

320 CCC A.Ş.                         25.000

                                   102 BANKASI                       25.000

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

 

 

 

6.ABC A.Ş. analiz hizmetleri veren hhh ltd adlı bir firma ile anlaşmıştır. ABC A.Ş.hayvansal atık üreticisinden alınan atıkların numunesinin yapılması için ilgili firmaya 3.500 TL banka hesabından havale yapmıştır.

-----------------------------------------17.02.2018----------------------------------------------

730 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ

Numune analiz ücretleri                     3.500

                                                           320 hhh ltd                 3.500

Analiz ücreti ödemesi

---------------------------------------------17.02.2018------------------------------------------

320 hhh ltd      3.500

                        102 bankalar   3500

---------------------------------------------17.02.2018-----------------------------------------

7.ABC A.Ş. envanterinde kayıtlı olan hayvansal atık taşımak için kullanılan kamyon da arıza olduğunu öğrenmiş ve LLL ltd adlı anlaşma yapılan servise araç götürülmüştür, ilgili servis tarafınan 1.500 TL işçilik bedeli faturası kesilmiştir, bankadan nakit eft yapılmıştır

---------------------------------------------17.02.2018-----------------------------------------

730 genel üretim giderleri

Araç bakım onarım gideri       1500

                                               320 LLL LTD             1500

----------------------------------------------17.02.2018---------------------------------------

320.01 LLL LTD        1500

                                   102. BANKALAR      1500

------------------------------------------17.02.2018--------------------------------------------

8.ABC A.Ş. anlaşma yapmış olduğu ppp ltd şti adlı firmadan fabrika personeli yemek servis anlaşması yapmış , ve bir aylık yemek bedeli olarak ilgili firmaya 15.000 TL bankadan para ödemiştir.

-----------------------------------------17.02.2018---------------------------------------------

730 genel yönetim gideri

Yemek giderleri                      15.000

                                               320 01 ppp ltd şti        15.000

320.01 ppp ltd şti        15.000

                                   102 bankalar               15.000

-------------------------------------------------------------------------------------------------

 

9.ABC A.Ş.  araçlara mazot alım için FFF LTD firması ile anlaşmıştır. İlgili firmaya 2 yıl vadeli 150.000 TL teminat çeki vermiştir. Mazot firması teminat çekini almış ve alınan mazotlar için 55.000 TL fatura kesmiştir, ABC A.Ş. ilgili firmaya fatura bedeli kadar kendi çekini keşide ederek vermiştir.

------------------------------------------------17.02.2018-----------------------------------------------------

226 verilen depozito ve teminatlar

FFF LTD FİRMASI                 150.00

                                               103. VERİLEN ÇEKLER

                                               103.01 TEMİNAT ÇEKLERİ

                                               FFF LTD FİRMASI                 150.000

Teminat çeki muhasebe kaydı

-------------------------------------------------17.02.2018-------------------------------------------------------

730. genel üretim giderleri

Mazot alımları                         50.000

                                                           320 FFF LTD  50.000

320 FFF LTD              50.000

                                   102. BANKALAR      50.000

Araçlara mazot alımı ve ödemesi

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Elektrik üretim firmaları stoklanabilen ürünleri ve hayvansal atıkları 150 hesapta takip edilmeli; diğer çeşitli giderler 730 lu hesaplarda takip edilmelidir. Yenilenebilir enerji firmaları üretim yaptıklarından dolayı kayıtlarda 730 lu hesaplar tercih edilmiştir. Her firma kendine göre muhasebe sistemini epdk kurul kararları çerçevesinde yasal olarak revize edebilirler.

02.03.2018

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.