Yenilenebilir enerji kaynaklarına yatırım aşamasında teknik çalışmalar, ön fizibilite çalışmalara, tesis arazi seçimi, hammadde tedarik yakınlığı, finansal yatırım süreçleri, tesis için alınacak ise yatırım kredisi aşamaları çok detaylı bir şekilde incelenip, iş akışına uymak yatırımın yapılmasında ve karar verilmesinde çok etkili olacaktır. Biyokütle santral yatırımlarının başarılı bir şekilde hayata geçirilebilmesi için yatırım süreçlerine çok dikkat edilip ehemmiyet gösterilmelidir; bu türlü yatırımlar çok büyük bir maliyetle yapılmaktadır, iyi bir yatırım ve finans planı çerçevesinde yürütülmelidir;
Biyokütle yatırımlarında aşağıdaki fizibilite çalışmalarına dikkat edilmesi gerekmekte olup; gerekli fizibilite yatırım aşaması aşağıdaki anlatıldığı gibidir.
Bu süreçte teknik ve finansal kriterler belirlenir, ve ön fizibilite çalışması yapılır,
Teknik olarak aşağıdaki işlemler yapılmasına dikkat edilir,
* Biyokütle santrallerinde kullanılacak yakıtın belirlenip detaylı analizlerinin yapılması,
*Hammadde ihtiyacının nasıl karşılanacağının tasarlanması, ve hammadde alımları için tedarikçilerle anlaşmalar yapılması,
*Tesisin kurulacak yer için arazi seçilmesi, hammadde yakınlığı, lojistik gibi sebeplerle yer seçiminin optimum tedarik zinciri yapısının hayata geçirileceği şekilde yapılması ve tedarikin anlaşmalarla güvence altına alınması,
*Üretim aksaklığı olabilmesi ihtimaline karşın tesiste bu gibi olaylar karşısında nasıl tedbirler alınacağı, üretim aksaklıklarının nasıl giderileceği,
* Tesisin teknik özelliklerinin belirlenmesi ve Tesisin teknoloji seçimlerinin tamamlanması ,
*Tesise hammadde taşınması için gerekli olan ticari araç (TIR), römörk, jsb, alımları içim görüşülmesi ve bunların ileride yıpranma durumlarına göre ileri vadeli ilgili yetkili servislerle bakım onarım sözleşmelerinin yapılması
*Tesis müdürü, Tesis Mühendisleri için alınması gereken binek araç sayısının belirlenmesi ve personel servis aracı temin edilecekse bunların maliyet çalışmalarının yapılması,
*Tesisin yedek parça, gerekli yan malzemelerin arıza olması durumunda ileri vadeli fiyat bağlantısı yapılarak firmalar ile görüşmeler yapılması,
* Devletin vermiş olduğu fiyat garantisi ve belirlenen makine teçhizat teşvik listesine göre Ekipman seçiminde yerli ekipman kullanım fırsatlarının incelenmesi, ve bunların mali analizlerinin yapılması,
* Santralin ileri vadeli üretim değerlerinin hesaplanması, ve bunların bütçeleme süreçlerinin yapılması,
* Santralin gerekli yer altı ve yer üstü bağlantı tasarımlarının yapılması,
*Santralde çıkabilecek atıkların ilgili firmalar ile anlaşılıp atık geri atılıp sözleşmelerinin ileri vadeli olarak güvence altına alınması,
Mali olarak;
*İleri vadeli olarak EPİAŞ elektrik spot piyasasında tahmini elektrik satış hedeflerinin belirlenmesi, EPİAŞ piyasasında yapılacak elektrik arz ve satış işlemlerinin tahmin edilip buna göre bütçe hedeflerinin hesaplanması, elektrik satış analizlerinin hesaplanması,
*Biyokütle tesisinde kullanılacak mazot alımları için ileri vadeli olarak sabit bir fiyattan temin edilebilmesi için gerekli çalışmaların yürütülmesi,
*Teknik ve mali konular gözetilerek yatırım fizibilite raporunun hazırlanması, proje ve karbon finansman modelinin belirlenmesi ve çevresel faktörlerin risk değerlendirme çalışmalarının tamamlanması yatırım esaslarının başarılı bir şekilde belirlenmesi,
*Tesisin faaliyete başladıktan sonra elektrik üretim hedefleri , üretilen elektriğin ileri vadeli tahmini satış gelirleri; organik gübre üretimi halinde tahmini satış gelirleri; carbon emisyonu ticareti çerçevesinde carbon satışından elde edilecek tahmini gelirin hesaplanması,
Önlisans, çed raporları ve diğer yasal prosedürler tamamlanır
02/12/2013 tarih ve 28809 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği Kapsamında, biyokütle kaynaklı elektrik enerjisi santrali lisanslama süreci iki temel aşamadan oluşmaktadır. Bu süreçler aşağıdaki gibidir.
Önlisans süreci:
*Tesisin Kurulu güç başına EPDK Kurul Kararı ile belirlenen tarifeye göre ilgili tutara ilişkin banka teminat mektubunun sunulması, EPDK’ya sunulacak banka teminat mektubu tutarı, birden fazla bankadan temin edilen banka teminat mektupları ile de sağlanabilir.
* Şirket asgari sermayesinin; üretim tesisi için Kurum tarafından öngörülen toplam yatırım tutarının yüzde 5’ine, nükleer enerjiye dayalı üretim tesisi kurulması için yapılan önlisans başvuruları açısından yüzde 1’ine artırıldığına ilişkin şirket esas sözleşmesinin sunulması,
* Tüzel kişinin anonim şirket olması halinde, sermaye piyasası mevzuatına göre borsada işlem görenler dışındaki paylarının nama yazılı olduğuna ilişkin hükme ve Önlisans süresince şirketin ortaklık yapısında değişiklik yapılamayacağına ilişkin Yönetmelikte öngörülen hükümlere dikkat edilmelidir.
Ön lisansın temini:
*Sahanın mülkiyet veya kullanım hakkının elde edilmesi
* Tesis imar planlarının onaylanması ve ön proje onayının alınması
*Bağlantı ve sistem kullanım anlaşmaları için başvurunun yapılması •
*Askeri Yasak Bölgeler ve Güvenlik Bölgeleri Yönetmeliği uyarınca gerekli görüşlerin alınması
* ÇED Yönetmeliği kapsamında gerekli olan kararın alınması
*Yapı ruhsatına yada ruhsata gerek duyulmamasına ilişkin belgelerin sunulması
Üretim lisans alma süreci
Yatırımcılar, önlisans sürecini başarı ile tamamladıktan sonra üretim lisansı başvurusu yapmaya hak kazanırlar. Lisans başvuruları incelenip değerlendirildikten sonra yatırımcıya üretim lisansı verilerek süreç tamamlanır.
Gerekli finasman işlemleri sağlandıktan sonra yatırımlar hayata geçirilip; santral faaliyete alınır.
Yatırım sürecinin son noktası olan yatırımın gerçekleştirilmesi kapsamında finansman, ekipman tedariği ve inşaat süreçleri yürütülmektedir.
* Belirlenen fizibilite çalışmaları sonucunda finansmanın sağlanması
* Biyokütle yatırımlarına hibe ve kredi sağlayan kuruluşların destek programlarından faydalanılması, genel teşviklerin gözden geçirilmesi,
* Finansman programına uygun olarak yatırım için gerekli ekipman tedariğinin sağlanması
*Ekipman seçimi ve ekipman kalitesinin garanti altına alınması amacıyla siparişlerin üçüncü taraf gözetiminde denetlenmesi
* İnşaat sürecinin program yönetimi yaklaşımı ile yürütülmesi
*Risk yönetimi uygulamalarının saptanması ve gerçekleştirilmesi,
Yenilenebilir enerjiye ilişkin yasal çerçeve, Yenilenebilir Enerji Kanunu’nun yanı sıra Elektrik Piyasası Kanunu tarafından da düzenlenmektedir. Biyokütle bazında ise konu ile alakalı Çevre Kanunu da önemli bir konumdadır. Biyokütle santrallerine yönelik takip edilmesi gereken kanunlar, ikincil mevzuat, EPDK kurul karaları ve Enerji ve tabii kaynaklar bakanlığı duyurularını kapsamaktadır.
Kanun
*5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanılmasına İlişkin Kanun,
*6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu,
•2872 sayılı Çevre Kanunu,
Elektrik piyasası yönetmelikleri:
*02.10.2013 tarih 28783 sayılı resmi gazete yayınlanan Lisanssız Üretim Yönetmeliği
*02.11.2013 tarih 28809 sayılı resmi gazetede yayınlanan Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği
*Yenilenebilir Enerji Kaynaklarından Elektrik Enerjisi Üreten Tesislerde Kullanılan Aksamın Yurtiçinde İmalatı Hakkında Yönetmelik
*05.05.2007 tarih 26927 sayılı resmi gazetede yayınlanan Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik
Yenilenebilir enerji piyasasında çeşitli teşvikler vardır; Bunların başında sabit fiyat garantisi, lisanssız üretim ve mali teşvikler (KDV istisnası, gümrük vergisi muafiyeti vs.) gelmektedir.
Yenilenebilir enerjide diğer yatırım teşvikleri ise banka kredileri, ve gönüllü karbon emisyon piyasalarıdır. Yenilenebilir enerji sektörünün gelişmesi için Dünya Bankası tarafından 200 milyon ABD Doları kredi verilmiştir. Bu kredi Türkiye Sanayi ve Kalkınma ve Türkiye Kalkınma Bankası tarafından dağıtılacaktır. Verilecek olan kredi; atık su arıma ve atıkları geri kazanım ile ilgili yatırımlara, yatırım tutarlarının azami %70’ine, rüzgar, su, jeotermal gibi yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretime yönelik yatırımlara, yatırım tutarının azami %50 kredi olarak verilmesi öngörülmektedir. ABD, Eximbank ile enerji verimliliği projeleri için 1 milyon dolarlık finansman sağlama anlaşması yapılmıştır.
1. Sabit Fiyat Garantisi (FIT) teşviki nedir;
En yaygın biçimde kullanılan destek ve teşvik mekanizmalarının başında sabit fiyat garantisi gelmektedir. Bu mekanizmada, her bir yenilenebilir enerji kaynağı için eşit olmamak kaydıyla yeni sabit fiyat garantisi getirilmiştir. Gerçek ve tüzel kurum ve kuruluşlar ihtiyaçlarının üzerinde ürettikleri elektrik enerjilerini dağıtım sistemine göndermeleri halinde 1 sayılı cetveldeki fiyatlardan 10 yıl süre ile yararlanmaktadırlar. 6094 sayılı yenilenebilir enerji kaynaklarının elektrik enerjisi üretimi amaçlı kullanıma ilişkin kanuna göre aşağıdaki tablo 1’de görüldüğü gibi, hidroelektrik ve rüzgâr enerjisine dayalı üretim tesisi için uygulanan sabit fiyat garantisi 7,3 cent iken, jeotermal enerjiye dayalı üretim tesisi için 10,5 cent son olarak biyokütle ve güneş enerjisine dayalı üretim için 13,3 cent sabit fiyat garantisi uygulanmaktadır. Görüldüğü üzere devlet biyokütleden elektrik üretimi için sabit fiyat garantisini 13,3 cent tutarak en yüksek fiyat garantisi vermiştir. Devletin biyokütle alanında teşvik tutarını yüksek tutmasından dolayı biyokütle enerji üretimi altın çağını yaşayacaktır. İlgili sabit fiyat garantisi veren Tablo 1 de aşağıdaki gibidir.
Tablo 1 Türkiye’de yenilenebilir enerji için uygulanan sabit fiyat garantisi veren 1 SAYILI LİSTE |
|
Yenilenebilir Enerji Kaynağına Dayalı Üretim Tesis Tipi |
Uygulanacak Fiyatlar (ABD doları cent/kWh) |
a) Hidroelektrik üretim tesisi |
7,3 |
b) Rüzgâr enerjisine dayalı üretim tesisi |
7,3 |
c) Jeotermal enerjisine dayalı üretim tesisi |
10,5 |
d) Biyokütleye dayalı üretim tesisi (Çöp gazı dâhil) |
13,3 |
e) Güneş enerjisine dayalı üretim tesisi |
13,3 |
2. Yenilenebilir enerji kaynaklı elektrik üretim tesislerinde yerli makine ve ekipman kullanımını teşvik mekanizması nasıldır, nasıl uygulanmaktadır; hangi yerli makina ve ekipmanlara teşvik verilmektedir?
Lisans sahibi gerçek ve tüzel kişilerin, 31.12.2020 tarihinden önce işletmeye giren üretim tesislerinde yararlanılan mekanik veya elektro- mekanik aksamın yurt içinde üretilmesi halinde, bu tesislerden elde edilip iletim ve dağıtım sistemine gönderilen elektrik enerjisi için, I sayılı cetvelde sunulan fiyatlara, II sayılı cetvelde yer alan yerli katkı ilavesi eklenmektedir.
Tablo 2 ,Türkiyede teknoloji bazında sabit fiyat alım garantisi ve yerli katkı ilavesi veren 2 SAYILI liste aşağıdaki gibidir;
II Sayılı Cetvel |
|||||
Tesis Tipi |
Yurt içinde gerçekleşen imalat |
Yerli Katkı İlavesi (ABD Doları cent/kWh) |
|||
A- Hidroelektrik üretim tesisi |
1- Türbin |
1,3 |
|||
2- Jeneratör ve güç elektroniği |
1,0 |
||||
B- Rüzgar enerjisine dayalı üretim tesisi |
1- Kanat |
0,8 |
|||
2- Jeneratör ve güç elektroniği |
1,0 |
||||
3- Türbin kulesi |
0,6 |
||||
4- Rotor ve nasel guruplarındaki mekanik aksamın tamamı (Kanat grubu ile jeneratör ve güç elektroniği için yapılan ödemeler hariç.) |
1,3 |
||||
C- Fotovoltaik güneş enerjisine dayalı üretim tesisi |
1- PV panel entegrasyonu ve güneş yapısal mekaniği imalatı |
0,8 |
|||
2- PV modülleri |
1,3 |
||||
3- PV modülünü oluşturan hücreler |
3,5 |
||||
4- İnvertör |
0,6 |
||||
5- PV modülü üzerine güneş ışınını odaklayan malzeme |
0,5 |
||||
D- Yoğunlaştırılmış güneş enerjisine dayalı üretim tesisi |
1 - Radyasyon toplama tüpü |
2,4 |
|||
2- Yansıtıcı yüzey levhası |
0,6 |
||||
3- Güneş takip sistemi |
0,6 |
||||
4- Isı enerjisi depolama sisteminin mekanik aksamı |
1,3 |
||||
5- Kulede güneş ışınını toplayarak buhar üretim sisteminin mekanik aksamı |
2,4 |
||||
6- Stirling motoru |
1,3 |
||||
7- Panel entegrasyonu ve güneş paneli yapısal mekaniği |
0,6 |
||||
E- Biyokütle enerjisine dayalı üretim tesisi |
1 - Akışkan yataklı buhar kazanı |
0,8 |
|||
2- Sıvı veya gaz yakıtlı buhar kazanı |
0,4 |
||||
3- Gazlaştırma ve gaz temizleme gurubu |
0.6 |
||||
4- Buhar veya gaz türbini |
2,0 |
||||
5- İçten yanmalı motor veya stirling motoru |
0,9 |
||||
6- Jeneratör ve güç elektroniği |
0,5 |
||||
7- Kojenerasyon sistemi |
0,4 |
||||
F- Jeotermal enerjisine dayalı üretim tesisi |
1- Buhar veya gaz türbini |
1,3 |
|||
2- Jeneratör ve güç elektroniği |
0,7 |
||||
3- Buhar |
enjektörü |
veya |
vakum kompresörü |
0,7 |
|
Tablo 2 sayılı listeye göre Biyokütle enerjisine dayalı üretim tesislerinde yararlanılan mekanik ve elektromekanik aksamlarının yurtiçinde üretilmesi halinde dağıtım sistemine gönderilen elektrik için sabit fiyat alım garantisi fiyatına aşağıdaki fiyatlar ekleme yapılmaktadır alınan yerli makine ve teçhizat üretiminde devlet aşağıdaki makine ve teçhizatlara ilave teşvik vermektedir; İlgili tablo aşağıdaki gibidir.
Biyokütle enerjisine dayalı üretim tesisi |
Yurtiçinde gerçekleşen imalat makina teçhizat listesi |
Yerli katkı ilavesi cent/kw |
1 - Akışkan yataklı buhar kazanı |
0.80 |
|
2- Sıvı veya gaz yakıtlı buhar kazanı |
0,4 |
|
3- Gazlaştırma ve gaz temizleme gurubu |
0.6 |
|
4- Buhar veya gaz türbini |
2,0 |
|
5- İçten yanmalı motor veya stirling motoru |
0,9 |
|
6- Jeneratör ve güç elektroniği |
0,5 |
|
7- Kojenerasyon sistemi |
0,4 |
1. Lisanssız Üretim Hakkı teşviki nedir?
Devlet Sabit fiyat garantisi sisteminden sonra gerçek ve tüzel kurum ve kuruluşları yenilenebilir enerji piyasasına çekmek için lisansız üretim hakkı diğer önemli teşvik ve destekleme mekanizmalarının başında yer almaktadır. Lisans alma ve şirket yükümlülüğünden muaf olarak yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesisi kurulu gücü 500 kW’tan 1 MW’a çıkartılmış ayrıca rekabetin gelişmesi ve arz güvenliğinin sağlanması açısından yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesisinin kurulu gücü Bakanlar Kurulu tarafından 5 kata kadar (5 MW) arttırılması kararlaştırılmıştır. Enerji sektörünün hareket kazanmasıyla birlikte, düşük kurulu güçteki Lisanssız elektrik üretimi de önemini günden güne arttırmaktadır.
2. Sabit fiyat garantisi ve yerli katkı ilavesi haricinde de bazı teşvikler vardır, bunlar;
A). Mevcut durumda işletmede olanlar dâhil, 31/12/2015 tarihine kadar işletmeye girecek yenilenebilir enerji kanunu kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesislerinden, ulaşım yollarından ve lisanslarında belirtilen sisteme bağlantı noktasına kadarki TEİAŞ ve dağıtım şirketlerine devredilecek olanlar da dâhil enerji nakil hatlarından yatırım ve işletme dönemlerinin ilk on yılında izin, kira, irtifak hakkı ve kullanma izni bedellerine yüzde seksenbeş indirim uygulanır. Orman Köylüleri Kalkındırma Geliri, Ağaçlandırma ve özel ödenek gelirleri alınmamaktadır.
B) Milli park, tabiat parkı, tabiat anıtı ile tabiatı koruma alanlarında, muhafaza ormanlarında, yaban hayatı geliştirme sahalarında, özel çevre koruma bölgelerinde ilgili Bakanlığın, doğal sit alanlarında ise ilgili koruma bölge kurulunun olumlu görüşü alınmak kaydıyla yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı elektrik üretim tesislerinin kurulmasına izin verilmesi düzenlenmiştir.
Yatırım Teşvik Sistemi 15 Haziran 2012, 2012/3305 sayılı “Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar” ile yürürlüğe girmiştir. Söz konusu teşvik sistemi kapsamında elektrik piyasası yatırımları biyogaz yatrımları da dahil sadece genel vergi teşvikleri olan KDV istisnası ve Gümrük Vergisi muafiyetinden yararlanabilmekteydi,
Söz konusu Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar’da değişiklik yapılmasına dair kararlar ile elektrik piyasasında yatırımlara sağlanan teşviklerde yeni düzenlemelere gidilerek, sektöre sağlanan teşvikler genişletilmiştir. Bu kapsamda, 2013/4288 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 19 Haziran 2012 tarihinden geçerli olmak üzere Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından düzenlenen geçerli bir maden işletme ruhsatı ve izni kapsamında 3213 Sayılı Maden Kanununun 2. mad. 4-b grubunda yer alan madenlerin girdi olarak kullanıldığı elektrik üretimi yatırımları öncelikli yatırım kapsamına alınmıştır. Böylelikle, söz konusu elektrik üretimi yatırımları 5. Bölge desteğinden (yatırımın 6. Bölgede yer alması durumunda 6. Bölgeye sağlanan destek unsurlarından) yararlanabilecektir.
Ayrıca, doğalgazı girdi olarak kullanan elektrik üretim yatırımları hiçbir şekilde Karar kapsamındaki desteklerden faydalanamıyor iken, 19 Haziran 2012 tarihinden önce Enerji Piyasası Düzenleme Kurumundan lisansı almış yatırımlar hariç ibaresi eklenerek söz konusu yatırımlar genel teşvik uygulaması kapsamında teşvik edilmektedir.
Ayrıca, 2014/6058 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 19 Haziran 2012 tarihinden geçerli olmak üzere, enerji verimliliğine yönelik bazı yatırımlar ile atık ısı kaynaklı olarak, bir tesisteki atık ısıdan geri kazanım yolu ile elektrik üretimine yönelik yatırımlar (doğalgaza dayalı elektrik üretim tesisleri hariç) öncelikli yatırımlar kapsamına dahil edilmiştir.
Aşağıda bütün teşvikler anlatılacak olup yatırımcı enerji firmaları devlet tarafından sağlanan teşvik ler için yararlanma fırsatlarını değerlendirmeleri gerekmektedir,
Yatırım teşvik belgesi nedir?
Yatırımın karakteristik değerlerini ihtiva eden, yatırımın belirlenen asgari şartlara uygun olarak gerçekleştirilmesi halinde üzerinde kayıtlı destek unsurlarından istifade imkanı sağlayan, Karar’ın amaçları doğrultusunda gerçekleştirilecek yatırımlar için düzenlenen bir belgedir.
Yatırım teşvik belgesi kimlere verilir?
*Gerçek kişiler, adi ortaklıklar, sermaye şirketleri, kooperatifler, iş ortaklıkları,
*Kamu kurum ve kuruluşları,
*Kamu kuruluşu niteliğindeki meslek kuruluşları,
*Dernekler ve vakıflar,
*Yurt dışındaki yabancı şirketlerin Türkiye’deki şubeleri
Teşvik belgesi düzenlenebilmesi için yapılacak müracaatlarda hangi belgeler aranır?
*Yatırımcıyı temsil ve ilzama yetkili kişi veya kişilerce imzalı müracaat dilekçesi.
*Yatırımcıyı temsil ve ilzama yetkili kişilere ait noter tasdikli imza sirküleri, kamu kurumları ve şahıs şirketleri ile gerçek kişiler için imza beyannamesi.
Örneğe uygun olarak hazırlanmış, her sayfası yatırımcıyı temsil ve ilzama yetkili kişi veya kişilerce imzalı ve kaşeli yatırım bilgi formu ve taahhütname ile makine ve teçhizat listeleri.
Bakanlığa yapılacak müracaatlarda, dörtyüz Türk Lirası tutarındaki meblağın Bakanlık Döner Sermaye İşletmesine ait belirtilen hesaba yatırıldığına dair belge, müracaatın yerel birimlere yapılması durumunda, yukarıda belirtilen meblağın yüz Türk Lirası tutarındaki kısmının ilgili yerel birim hesabına yatırıldığına, bakiye kısmının ise Bakanlık Döner Sermaye İşletmesi hesabına yatırıldığına dair belge.
Firmanın son ortaklık yapısını gösterir Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi veya Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Sicil Gazetesi örneği.
Kamu kurum ve kuruluşları tarafından yapılacak müracaatlar hariç olmak üzere, 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu uyarınca Türkiye genelinde Sosyal Güvenlik Kurumuna muaccel olmuş prim ve idari para cezası borçlarının bulunmadığına veya tecil ve/veya taksitlendirildiğine ya da yapılandırıldığına ve yapılandırmanın bozulmadığına dair Sosyal Güvenlik Kurumunun ilgili birimlerinden alınacak yazı veya Kurumun elektronik bilgi iletişim ortamından alınacak barkodlu çıktı.
3/10/2013 tarihli ve 28784 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği hükümlerine göre “Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu Kararı” veya “Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir Kararı” şartı aranması gereken yatırım konuları için Çevre ve Şehircilik Bakanlığından alınan Karar ve/veya Karara ilişkin yazı.
Teşvik belgesi talebinde bulunulmadan önce yatırımın karakteristiğine bağlı olarak ilgili mevzuatı gereği diğer kamu kurum ve kuruluşlarından alınması gereken bilgi ve belgeler.
Stratejik yatırımlar için ayrıca, yatırım konusu ile ilgili olarak sektörel, mali ve teknik analizlerin yanında 10 uncu maddede belirtilen kriterlerin her birinin yerine getirildiğini tevsik eden bilgi, belge, hesap ve tabloları içeren fizibilite raporu.
Yatırımın sektörüne, büyüklüğüne veya teşvik uygulamalarına bağlı olarak Genel Müdürlükçe talep edilebilecek diğer bilgi ve belgeler.
Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Tek Pencere Portal Sistemi üzerinden doldurulacak olan ithal makine teçhizat listesi ve bu listeye ait başvuru numarası
Yatırım teşvik belgesini T.C. ekonomi bakanlığı vermektedir.
Yatırım teşvik konuları 5 ana bileşenden oluşmaktadır; bunlar aşağıdaki sıralandığı gibidir,
*Genel Teşvik Uygulamaları
* Bölgesel Teşvik Uygulamaları
* Öncelikli Yatırımların Teşviki
* Büyük Ölçekli Yatırımların Teşviki
* Stratejik Yatırımların Teşviki
Yatırımcılara aşağıdaki destekler sağlanmaktadır; bu imkanlar bölgesel şartlara ve yatırımın konusuna göre değişmektedir,
*KDV İstisnası,
Teşvik belgesi kapsamında yurt içinden ve yurt dışından temin edilecek yatırım malı makine ve teçhizat ile belge kapsamındaki yazılım ve gayri maddi hak satış ve kiralamaları için katma değer vergisinin ödenmemesi şeklinde uygulanır.
*Gümrük vergisi muafiyeti,
Teşvik belgesi kapsamında yurt dışından temin edilecek yatırım malı makine ve teçhizat için gümrük vergisinin ödenmemesi şeklinde uygulanır.
*Vergi İndirimi:
Gelir veya kurumlar vergisinin, yatırım için öngörülen katkı tutarına ulaşıncaya kadar, indirimli olarak uygulanmasıdır. stratejik yatırımlar, büyük ölçekli yatırımlar ve bölgesel teşvik kapsamında uygulanmaktadır.
* Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği:
Teşvik belgesi kapsamı yatırımla sağlanan ilave istihdam için ödenmesi gereken sigorta primi işveren hissesinin asgari ücrete tekabül eden kısmının 10 yıl boyunca Bakanlıkça karşılanmasıdır. Genel teşvik uygulamaları hariç olmak üzere, sadece 6. Bölgede gerçekleştirilecek yatırımlar için düzenlenen teşvik belgelerinde öngörülür.
* Gelir Vergisi Stopajı Desteği:
Teşvik belgesi kapsamı yatırımla sağlanan ilave istihdam için belirlenen gelir vergisi stopajının terkin edilmesidir. Sadece 6. bölgede gerçekleştirilecek yatırımlar için düzenlenen teşvik belgelerinde öngörülür.
*Sigorta Primi (İşçi Hissesi) Desteği:
Teşvik belgesi kapsamı yatırımla sağlanan ilave istihdam için ödenmesi gereken sigorta primi işçi hissesinin asgari ücrete tekabül eden kısmının Bakanlıkça karşılanmasıdır. Sadece 6. bölgede gerçekleştirilecek bölgesel, büyük ölçekli ve stratejik yatırımlar için düzenlenen teşvik belgelerinde öngörülür.
*Faiz Desteği:
Faiz Desteği, teşvik belgesi kapsamında kullanılan en az bir yıl vadeli yatırım kredileri için sağlanan bir finansman desteği olup, teşvik belgesinde kayıtlı sabit yatırım tutarının %70’ine kadar kullanılan krediye ilişkin ödenecek faizin veya kâr payının belli bir kısmının Bakanlıkça karşılanmasıdır. Bu destek unsuru, stratejik yatırımlar, Ar-Ge ve çevre yatırımları ile 3., 4., 5. ve 6. Bölgelerde bölgesel teşvik uygulamaları kapsamında yapılacak yatırımlar için uygulanır,
*Yatırım Yeri Tahsisi:
Yatırım Teşvik Belgesi düzenlenmiş büyük ölçekli yatırımlar, stratejik yatırımlar ve bölgesel desteklerden yararlanacak yatırımlar için Maliye Bakanlığınca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde yatırım yeri tahsis edilebilir.
*Kdv iadesi:
Sabit yatırım tutarı 500 milyon Türk Lirasının üzerindeki Stratejik Yatırımlar kapsamında gerçekleştirilen bina-inşaat harcamaları için tahsil edilen KDV’nin iade edilmesidir.
2017 yılında imalat sektöründe gerçekleştirilecek teşvik belgeli tüm yatırımlara ilişkin bina-inşaat harcamaları KDV iadesinden yararlanabilmektedir.
Genel Teşvik Uygulaması:
Teşvik edilmeyecek veya teşviki için aranan şartları sağlayamayan yatırım konuları hariç olmak üzere, asgari sabit yatırım tutarı ve kapasiteler üzerindeki yatırımlar bölge ayrımı yapılmaksızın Genel Teşvik Uygulamaları kapsamında desteklenmektedir. KDV istisnası ve Gümrük Vergisi Muafiyeti destekleri sağlanmaktadır
Genel Teşvik Sistemi’nde asgari sabit yatırım tutarı, 2. bölgelerde 1 milyon TL, 3. 4. 5. ve 6. bölgelerde 500 bin TL’dir.
Bölgesel Teşvik Uygulaması:
Bölgesel Teşvik Uygulamalarında her ilde desteklenecek sektörler, illerin potansiyelleri ve ekonomik ölçek büyüklükleri dikkate alınarak tespit edilmiş olup, bölgelerin gelişmişlik seviyelerine göre yardım yoğunlukları farklılaştırılmıştır. İlgili destek çeşitleri şartları aşağıdaki tabloda ayrıntılı şekilde anlatılmıştır Bölgesel Teşvik Uygulamaları için asgari sabit yatırım tutarı 1. ve 2. bölgelerde 1 milyon TL’den, diğer bölgelerde ise 500 bin TL’den başlamak üzere desteklenen her bir sektör ve her bir il için ayrı, ayrı belirlenmiştir.
Destek Unsurları |
1.bölg |
2.bölge |
3.bölge |
4.bölge |
5.bölge |
6.bölge |
kdv İstisnası |
VAR |
VAR |
VAR |
VAR |
VAR |
VAR |
Gümrük Vergisi Muafiyeti |
VAR |
VAR |
VAR |
VAR |
VAR |
VAR |
Vergi İndirimi OSB-EB DIŞI (Yatırıma katkı Oranı) |
15 |
20 |
25 |
30 |
40 |
50 |
Vergi İndirimi OSB-EB İÇİ (Yatırıma katkı Oranı) |
20 |
25 |
30 |
40 |
50 |
55 |
Sigorta Pirim İşveren Hissesi Desteği OSB-EB DIŞI |
2 Yıl |
3 Yıl |
5 Yıl |
6 Yıl |
7 Yıl |
10 Yıl |
Sigorta Pirim İşveren Hissesi Desteği OSB-EB İÇİ |
3 Yıl |
5 Yıl |
6 Yıl |
7 Yıl |
10 Yıl |
12 Yıl |
Gelir Vergisi Stopaj Desteği |
YOK |
YOK |
YOK |
YOK |
YOK |
10 Yıl |
Sigorta Pirim İşçi His Desteği |
YOK |
YOK |
YOK |
YOK |
YOK |
10 Yıl |
Faiz Desteği iç kredi |
YOK |
YOK |
3 puan |
4 puan |
5 puan |
7 puan |
Faiz Desteği Döviz Kredi |
YOK |
YOK |
1 puan |
1 puan |
2 puan |
2 puan |
Yatırım Yeri Tahsisi |
VAR |
VAR |
VAR |
VAR |
VAR |
VAR |
Öncelikli Yatırımların Teşviki Uygulaması:
Ülkemizin ihtiyaçları doğrultusunda, tespit edilen alanlarda yapılacak olan yatırımlar, öncelikli yatırımlar olarak belirlenmiş ve bu yatırımlara 1. 2. 3. ve 4. Bölgelerde gerçekleştirilmiş olsalar dahi 5. Bölgede uygulanan destekler sağlanmıştır. Bu yatırımlara, 5. ve 6. Bölgede gerçekleştirilmeleri halinde ise kendi bölgelerinde uygulanan destekler sağlanmaktadır.
Destek Unsurları |
Destek Unsurları |
kdv İstisnası |
VAR |
Gümrük Vergisi Muafiyeti |
VAR |
Vergi İndirimi (Yatırıma katkı Oranı) |
40 |
Vergi İndirimi (Vergi İndirim% ) |
80 |
Sigorta Pirim İşveren Hissesi Desteği |
7 Yıl |
Faiz Desteği iç kredi |
5 puan |
Faiz Desteği Döviz Kredi |
2 puan |
Yatırım Yeri Tahsisi |
VAR |
1. ve 5. Bölgelerde yapılacak yatırımlar için 5. Bölge desteği
OSB: Organize Sanayi Bölgesi
EB: İmalat Sanayine yönelik Endüstri Böl. Yatırımları
Büyük Ölçekli Yatırımların Teşviki Uygulaması:
Asgari sabit yatırım tutarları 50 Milyon TL ve 1 Milyar TL arasında olmak üzere belirlenen 12 yatırım konusu, büyük ölçekli yatırımların teşviki çerçevesinde desteklenmektedir. Bu yatırımlar kapsamında Vergi İndirimi desteğinin yatırıma katkı oranı her bölge için bölgesel teşvik sistemi kapsamında uygulanan oranın %10 üzerinde uygulanmaktadır.
Destek Unsurları |
1.bölge |
2.bölge |
3.bölge |
4.bölge |
5.bölge |
6.bölge |
kdv İstisnası |
VAR |
VAR |
VAR |
VAR |
VAR |
VAR |
Gümrük Vergisi Muafiyeti |
VAR |
VAR |
VAR |
VAR |
VAR |
VAR |
Vergi İndirimi OSB-EB DIŞI (Yatırıma katkı Oranı) |
25 |
30 |
35 |
40 |
50 |
60 |
Vergi İndirimi OSB-EB İÇİ(Yatırıma katkı Oranı) |
30 |
35 |
40 |
50 |
60 |
65 |
Sig Pirim İşveren His Desteği Süresi OSB-EB DIŞI |
2 Yıl |
3 Yıl |
5 Yıl |
6 Yıl |
7 Yıl |
10 Yıl |
Sig Pirim İşveren His Desteği Süresi OSB-EB İÇİ |
3 Yıl |
5 Yıl |
6 Yıl |
7 Yıl |
10 Yıl |
12 Yıl |
Gelir Vergisi Stopaj Desteği |
YOK |
YOK |
YOK |
YOK |
YOK |
10 Yıl |
Sig Pirim İşçi Hissesi Desteği |
YOK |
YOK |
YOK |
YOK |
YOK |
10 Yıl |
Yatırım Yeri Tahsisi |
VAR |
VAR |
VAR |
VAR |
VAR |
VAR |
Stratejik Yatırımların Teşviki Uygulaması:
Asgari sabit yatırım tutarının 50 milyon TL olması, yatırım konusu ürünle ilgili yurt içi toplam üretim kapasitesinin ithalattan az olması, yatırımla sağlanan katma değerin asgari %40 olması ve üretilecek ürünle ilgili toplam ithalat değerinin son 1 yıl itibarıyla en az 50 milyon $ olması kriterlerini sağlayan, ithalat bağımlılığı yüksek olan ara malı veya ürünlerin üretimine yönelik yatırımlar stratejik yatırımların teşviki uygulamaları kapsamında desteklenmektedir. Ayrıca, asgari sabit yatırım tutarı üçmilyar Türk Lirasının üzerinde olan öncelikli yatırımlar stratejik yatırım olarak kabul edilir.
Destek Unsurları |
1.bölge |
2.bölge |
3.bölge |
4.bölge |
5.bölge |
6.bölge |
kdv İstisnası |
VAR |
VAR |
VAR |
VAR |
VAR |
VAR |
Gümrük Vergisi Muafiyeti |
VAR |
VAR |
VAR |
VAR |
VAR |
VAR |
Vergi İndirimi (Yatırıma katkı Oranı) |
50 |
50 |
50 |
50 |
50 |
50 |
Faiz Desteği iç kredi |
5 puan |
5 puan |
5 puan |
5 puan |
5 puan |
5 puan |
Faiz Desteİ dövize endeksli |
2 puan |
2 puan |
2 puan |
2 puan |
2 puan |
2 puan |
Sigorta Pirim İşveren His Desteği Süresi |
7 yıl |
7 yıl |
7 yıl |
7 yıl |
7 yıl |
10 Yıl |
kdv İadesi 500 milyon T.L Üzeri yatırımlar |
VAR |
VAR |
VAR |
VAR |
VAR |
VAR |
Gelir Vergisi Stopaj Desteği |
YOK |
YOK |
YOK |
YOK |
YOK |
10 Yıl |
Sigorta Pirim İşçi Hissesi Desteği |
YOK |
YOK |
YOK |
YOK |
YOK |
10 Yıl |
Yatırım Yeri Tahsisi |
VAR |
VAR |
VAR |
VAR |
VAR |
VAR |
Teşvik uygulamaları açısından illerin gelişmişlik düzeyini gösteren bölgesel harita ve il dağılımını gösteren tablo aşağıda sunulmuştur;
1.Bölge |
2.Bölge |
3.Bölge |
4.Bölge |
5.Bölge |
6.Bölge |
Ankara |
Adana |
Balıkesir |
Afyonkarahisar |
Adıyaman |
Ağrı |
Antalya |
Aydın |
Bilecik |
Amasya |
Aksaray |
Ardahan |
Bursa |
Bolu |
Burdur |
Artvin |
Bayburt |
Batman |
Eskişehir |
Çanakkale |
Gaziantep |
Bartın |
Çankırı |
Bingöl |
İstanbul |
Denizli |
Karabük |
Çorum |
Erzurum |
Bitlis |
İzmir |
Edirne |
Karaman |
Düzce |
Giresun |
Diyarbakır |
Kocaeli |
Isparta |
Manisa |
Elazığ |
Gümüşhane |
Hakkari |
Muğla |
Kayseri |
Mersin |
Erzincan |
Kahramanmaraş |
Iğdır |
|
Kırklareli |
Samsun |
Hatay |
Kilis |
Kars |
|
Konya |
Trabzon |
Kastamonu |
Niğde |
Mardin |
|
Sakarya |
Uşak |
Kırıkkale |
Ordu |
Muş |
|
Tekirdağ |
Zonguldak |
Kırşehir |
Osmaniye |
Siirt |
|
Yalova |
|
Kütahya |
Sinop |
Şanlıurfa |
|
|
|
Malatya |
Tokat |
Şırnak |
|
|
|
Nevşehir |
Tunceli |
Van |
|
|
|
Rize |
Yozgat |
|
|
|
|
Sivas |
|
|
|
|
|
|
|
|
8 İL |
13 İL |
12 İL |
17 İL |
16 İL |
15 İL |
Elektrik piyasalarında yatırım yapacak tüzel ve gerçek kişi firmaların maddi duran varlık yatırımları yoğun olduğundan dolayı bu piyasadaki yatırımcıların devlet teşviklerini kullanması gerekmektedir; bu gibi firmaların makine ve teçhizatları maliyetli olup devletin sağladığı uygun olan bütün teşvik imkanlarından yararlanması gerekmektedir;
İlgili yatırım teşvik belgesine istinaden, maliye bakanlığına başvuru yapılarak yatırım teşvik belgesindeki makine ve teçhizatların KDV istisnasından faydalanabileceği ve bu makine ve teçhizatların ithalinde ve tesliminde KDV KANUNUNU 13-D maddesi kapsamında istisna uygulanacağına dair istisna yazısı alınmalıdır, alınan yazıya istinaden ilgili genel tebliğlerdeki usul ve esaslara uyulmaması halinde gerekli müeyyideler de ayrıca maliye idaresi tarafından uygulanacaktır.
Çok önemli bir mevzu dikkat edilmesi gerekmektedir;
Finansal kiralama şirketleri aracılığıyla gerçekleştirilecek yatırımlar için finansal kiralama şirketi adına ayrı bir teşvik belgesi verilmediğinden, vergi dairelerine dilekçe ile başvuran ve adına teşvik belgesi düzenlenen vergi dairesi tarafından yatırımcılara yazı verilirken aşağıdaki hususta yer verilecektir.
Ayrıca, finansal kiralama şirketleri aracılığıyla gerçekleştirilecek yatırımlara ilişkin finansal kiralama şirketlerinin teşvik belgesi sahibi firmalara kiralanmak üzere teslim alacakları veya ithal edecekleri makine ve teçhizat için teşvik belgesi sahibi firma adına düzenlenen bu belge ile KDV Kanununun 13/d maddesi kapsamında istisna uygulanabilecektir yazısı verecektir
Bu yazıya istinaden finansal kiralama şirketi yatırım teşvik belgesi eki listede yer alan ve yatırımcıya kiralanacak olan makine ve teçhizatı Kanunun 13/d maddesindeki istisna kapsamında temin edebilecektir. Finansal kiralama şirketinin bu kapsamda temin edeceği makine ve teçhizatı, ilgili mevzuat uyarınca kiracının kullanımına bırakması ise "teslim" hükmünde olmadığından genel hükümlere göre KDV'ye tabi tutulacaktır, ayrıca
27.12.2011 tarih ve 28155 no.lu resmi gazetede yayımlanarak aynı tarihte yürürlüğe giren 2011/2604 sayılı bakanlar kurulu kararında, KDVK’nun 13/d maddesi uyarınca Yatırım Teşvik Belgesi sahibi mükelleflere belge kapsamındaki makine ve teçhizatın finansal kiralama şirketleri tarafından kiralanmasında uygulanacak KDV oranı %1 olarak belirlenmiştir.
Yatırım teşvik belgesi alınırken yerli makine ve teçhizat listesi; ithal makine ve teçhizat listesi ayrı ayrı teşvik listeleri alınmalıdır; listeler ayrı ayrı düzenlenmediği takdirde ithal mal teşvikinden yararlanılamayacaktır.
1) ABC A.Ş. yatırım teşvik belgesine istinaden YYY LTD ŞTİ firmasından YERLİ MAKİNA VE TEÇHİZAT almak üzere 34,5 KW ENERJİ NAKİT HATTI 30 KM*75.000 TL (EKİPMANLARI İLE BİRLİKTE), BİYOGAZ JENERATÖR ŞEBEKE OPERASYON EKİPLERİ AKSESUARLARI (EKİPMANLARI İLE BİRLİKTE) 1 SET 705.000 TL, GAZ RAMPASI ÇALIŞMA CİHAZI (EKİPMANLARI İLE) 1 SET 36.000 TL, BİYOGAZ TEMİZLEME ÜNİTESİ (EKİPMANLARI İLE BİRLİKTE) 2 SET SET ADEDİ= 457.000 TL tesis makina ve teçhizatlarını almıştır. İlgili firma yatırım teşvik belgesinin ekini incelemiş ve firmaya yerli makine ve teçhizat listesinde belirtilen malları kdv kanunun 13/d maddesi gereğince imal edip , aşağıdaki makina ve teçhizat listesinde belirtilen tutarda faturasını kesip firmaya ekipmanları ile teslim etmiştir. İlgili firmaya makinaların bedelleri bankadan ödenmiştir, muhasebe kaydı şu şekilde olacaktır.
----------------------------------05/02/2018---------------------------------
258 YURTİÇİ ALINAN
MAKİNA VE TEÇHİZATLAR 3.000.000
Enerji nakit hattı 34,5 km 2.250.000
Biyogaz jeneratör 705.000
Gaz rampası 36.000
Biyogaz temizleme ünitesi 914.000
320.01 YYY LTD 3.905.000
Makinalar sıfır üretim ve kullanılmamıştır
…/../.. Tarih ve… Sayılı Teşvik belgesi
ne istinaden 3065 sayılı KDV kanunun
13/d maddesi gereğince
istisna uygulanmıştır.
----------------------------------05/02/2018----------------------------------
320.01. YYY LTD 3.905.000
102......... BANKALAR 3.905.000
Fatura bedeli ödemesi
---------------------------------------------------------------------------------
2) ABC A.Ş. ithal makine ve teçhizat almaya karar vermiştir; yatırım teşvik belgesine istinaden KKK CO. Adlı bir firma ile anlaşmış ve İTHALAT REJİMİ KARARI gereğince 2 adet gaz kompresörü adedi 420.000 USD, fiyatla anlaşmış, ilgili firma ürünlerin üretimi tamamlayıp teslim edilmek üzere ilgili firmanın gümrük müşavirliği firması aracılığı ile malları türkiye de teslim etmiştir. 840.000 USD KKK CO firmasına 06.02.2018 tarihinde eft yapılmıştır (işlem kuru 3,7500)
---------------------------------06.02.2018------------------------------------
258. YURTDIŞI İTHALAT
MAKİNA TEÇHİZAT ALIŞLARI
258.01 Gaz Kompresörü 3,150.000
320.02 YURTDIŞI ALICILAR
320.02.01 KKK CO. 3,150.000
……tarih ve …….sayılı yatırım teşvik belgesine istinaden
Kdv kanunu 13/d maddesince istisna uygulanmıştır
İthalat rejimi kararı gereği gümrük vergisinden istisnadır
---------------------------------06.02.2018-------------------------------------
320.02 KKK CO. 3.150.000
102.01 ……… BANKASI 3.150.000
840.000 USD 3,75 USD KUR ile ÖDEME İŞLEMİ
-----------------------------------------------------------------------------------
EPDK tarafından tesisin geçici kabulü yapılana kadar makine ve teçhizatlar 258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR HESABINDA izlenmelidir; EPDK yönetmelik çerçevesinde tesisi geçici kabul verdiği zaman yapılmakta olan yatırımlar 253 nolu hesaba virman yapılmalıdır.
3) EPDK tesisin yönetmelik çerçevesinde geçici kabulünü yapmıştır, ilgili muhasebe kaydı aşağıdaki gibi olacaktır.
----------------------------------07.02.2018------------------------------------
253 TESİS MAKİNA VE CİHAZLARI
Enerji nakit hattı 34,5 km 2.250.000
Biyogaz jeneratör 705.000
Gaz rampası 36.000
Biyogaz temizleme ünitesi 914.000
Gaz Kompresörü 3,150.000
258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR 7.055.000
Epdk nın tesise geçici kabul vermesi
Tesis makine ve cihazların aktifleştirmesi
--------------------------------------------------------------------------------------
22.02.2018
Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)
>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
Ayrıntılar için tıklayın.
>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.
>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.
>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.
>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.