İbrahim Döner
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
ibrahimdoner66@gmail.com

Biyogaz (Hayvansal Atıklardan) Enerji Tesisi Fizibilite Süreçleri, Enerji Üretimi İçin EPFK’nın Verdiği 10 Yıl Elektrik Geri Alım Garanti Şartları, Hangi Makina ve Teçhizatların Yatırım Teşvik Kapsamında Olduğu; Yatırım Teşvik Belgesi Başvuru Usul ve Esasları, Yatırım Teşvik Belgesinin Nasıl Alındığı; Teşvikli Alınan Malların Leasıgn İşlemleri Halinde Teşvik Uygulaması; EPDK’nın Tesise Geçici Kabul Vermesi ve Tesisin Aktifleştirilme Süreci; Makale -2

Yenilenebilir enerji kaynaklarına yatırım aşamasında teknik çalışmalar, ön fizibilite çalışmalara, tesis arazi seçimi, hammadde tedarik yakınlığı, finansal yatırım süreçleri, tesis için alınacak ise yatırım kredisi aşamaları çok detaylı bir şekilde incelenip, iş akışına uymak yatırımın yapılmasında ve karar verilmesinde çok etkili olacaktır. Biyokütle santral yatırımlarının başarılı bir şekilde hayata geçirilebilmesi için yatırım süreçlerine çok dikkat edilip ehemmiyet gösterilmelidir; bu türlü yatırımlar çok büyük bir maliyetle yapılmaktadır, iyi bir yatırım ve finans planı çerçevesinde yürütülmelidir;

 

Biyokütle yatırımlarında aşağıdaki fizibilite çalışmalarına  dikkat edilmesi gerekmekte olup; gerekli fizibilite  yatırım aşaması aşağıdaki anlatıldığı gibidir.

 

1. Yatırım esaslarının belirlenmesi aşaması,

 

Bu süreçte teknik ve finansal kriterler belirlenir, ve ön fizibilite çalışması yapılır,

 

Teknik olarak aşağıdaki işlemler yapılmasına dikkat edilir,

* Biyokütle santrallerinde kullanılacak yakıtın belirlenip detaylı analizlerinin yapılması,

*Hammadde ihtiyacının nasıl karşılanacağının tasarlanması, ve hammadde alımları için tedarikçilerle anlaşmalar yapılması,

*Tesisin kurulacak yer için arazi seçilmesi, hammadde yakınlığı, lojistik gibi sebeplerle yer  seçiminin optimum tedarik zinciri yapısının hayata geçirileceği şekilde yapılması ve tedarikin anlaşmalarla güvence altına alınması,

*Üretim aksaklığı olabilmesi ihtimaline karşın tesiste bu gibi olaylar karşısında nasıl tedbirler alınacağı, üretim aksaklıklarının nasıl giderileceği,

* Tesisin teknik özelliklerinin belirlenmesi ve Tesisin teknoloji seçimlerinin tamamlanması ,

*Tesise hammadde taşınması için gerekli olan ticari araç (TIR), römörk, jsb, alımları içim görüşülmesi ve bunların ileride yıpranma durumlarına göre ileri vadeli ilgili yetkili servislerle bakım onarım sözleşmelerinin yapılması

*Tesis müdürü, Tesis Mühendisleri için alınması gereken binek araç sayısının belirlenmesi ve personel servis aracı temin edilecekse  bunların maliyet çalışmalarının yapılması,

*Tesisin yedek parça, gerekli yan malzemelerin arıza olması durumunda ileri vadeli fiyat bağlantısı yapılarak firmalar ile görüşmeler yapılması,

* Devletin vermiş olduğu fiyat garantisi ve belirlenen makine teçhizat teşvik listesine göre Ekipman seçiminde yerli ekipman kullanım fırsatlarının incelenmesi, ve bunların mali analizlerinin yapılması,

* Santralin ileri vadeli üretim değerlerinin hesaplanması, ve bunların bütçeleme süreçlerinin yapılması,

* Santralin gerekli yer altı ve yer üstü bağlantı tasarımlarının yapılması,

*Santralde çıkabilecek atıkların ilgili firmalar ile anlaşılıp atık geri atılıp sözleşmelerinin ileri vadeli olarak güvence altına alınması,

 

Mali olarak;

*İleri vadeli olarak EPİAŞ elektrik spot piyasasında tahmini elektrik satış hedeflerinin belirlenmesi, EPİAŞ piyasasında yapılacak elektrik arz ve satış işlemlerinin tahmin edilip buna göre bütçe hedeflerinin hesaplanması, elektrik satış analizlerinin hesaplanması,

*Biyokütle tesisinde kullanılacak mazot alımları için  ileri vadeli olarak sabit bir fiyattan temin edilebilmesi için gerekli çalışmaların yürütülmesi,

*Teknik ve mali konular gözetilerek yatırım fizibilite raporunun hazırlanması, proje ve karbon finansman modelinin belirlenmesi ve çevresel faktörlerin risk değerlendirme çalışmalarının tamamlanması yatırım esaslarının başarılı bir şekilde belirlenmesi,

*Tesisin faaliyete başladıktan sonra elektrik üretim hedefleri , üretilen elektriğin ileri vadeli tahmini satış gelirleri; organik gübre üretimi halinde tahmini satış gelirleri; carbon emisyonu  ticareti çerçevesinde carbon satışından elde edilecek tahmini gelirin hesaplanması,

 

2. Lisanslama süreçleri aşaması

Önlisans, çed raporları ve diğer yasal prosedürler tamamlanır

 

02/12/2013 tarih ve 28809 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği Kapsamında, biyokütle kaynaklı elektrik enerjisi santrali lisanslama süreci iki temel aşamadan oluşmaktadır. Bu süreçler aşağıdaki gibidir.

 

 

 

Önlisans süreci:

 

*Tesisin Kurulu güç başına EPDK Kurul Kararı ile belirlenen tarifeye göre ilgili tutara ilişkin banka teminat mektubunun sunulması, EPDK’ya sunulacak banka teminat mektubu tutarı, birden fazla bankadan temin edilen banka teminat mektupları ile de sağlanabilir.

* Şirket asgari sermayesinin; üretim tesisi için Kurum tarafından öngörülen toplam yatırım tutarının yüzde 5’ine, nükleer enerjiye dayalı üretim tesisi kurulması için yapılan önlisans başvuruları açısından yüzde 1’ine artırıldığına ilişkin şirket esas sözleşmesinin sunulması,

* Tüzel kişinin anonim şirket olması halinde, sermaye piyasası mevzuatına göre borsada işlem görenler dışındaki paylarının nama yazılı olduğuna ilişkin hükme ve Önlisans süresince şirketin ortaklık yapısında değişiklik yapılamayacağına ilişkin Yönetmelikte öngörülen hükümlere dikkat edilmelidir.

 

Ön lisansın temini:

*Sahanın mülkiyet veya kullanım hakkının elde edilmesi

* Tesis imar planlarının onaylanması ve ön proje onayının alınması

*Bağlantı ve sistem kullanım anlaşmaları için başvurunun yapılması •

*Askeri Yasak Bölgeler ve Güvenlik Bölgeleri Yönetmeliği uyarınca gerekli görüşlerin alınması

* ÇED Yönetmeliği kapsamında gerekli olan kararın alınması

*Yapı ruhsatına yada ruhsata gerek duyulmamasına ilişkin belgelerin sunulması

 

Üretim lisans alma süreci

 

Yatırımcılar, önlisans sürecini başarı ile tamamladıktan sonra üretim lisansı başvurusu yapmaya hak kazanırlar. Lisans başvuruları incelenip değerlendirildikten sonra yatırımcıya üretim lisansı verilerek süreç tamamlanır.

 

3. Yatırımın gerçekleştirilmesi aşaması;

Gerekli finasman işlemleri sağlandıktan sonra yatırımlar hayata geçirilip; santral faaliyete alınır.

Yatırım sürecinin son noktası olan yatırımın gerçekleştirilmesi kapsamında finansman, ekipman tedariği ve inşaat süreçleri yürütülmektedir.

 * Belirlenen fizibilite çalışmaları sonucunda finansmanın sağlanması

* Biyokütle yatırımlarına hibe ve kredi sağlayan kuruluşların destek programlarından faydalanılması, genel teşviklerin gözden geçirilmesi,

 * Finansman programına uygun olarak yatırım için gerekli ekipman tedariğinin sağlanması

*Ekipman seçimi ve ekipman kalitesinin garanti altına alınması amacıyla siparişlerin üçüncü taraf gözetiminde denetlenmesi

 * İnşaat sürecinin program yönetimi yaklaşımı ile yürütülmesi

*Risk yönetimi uygulamalarının saptanması ve gerçekleştirilmesi,

 

YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI ÜRETİMİNİNDE VE SATIŞINDA HANGİ KANUNLARA GÖRE YATIRIMLAR YAPILMAKTADIR?

 

Yenilenebilir enerjiye ilişkin yasal çerçeve, Yenilenebilir Enerji Kanunu’nun yanı sıra Elektrik Piyasası Kanunu tarafından da düzenlenmektedir. Biyokütle bazında ise konu ile alakalı Çevre Kanunu da önemli bir konumdadır. Biyokütle santrallerine yönelik takip edilmesi gereken kanunlar, ikincil mevzuat, EPDK kurul karaları ve Enerji ve tabii kaynaklar bakanlığı duyurularını kapsamaktadır.

 

Kanun

 *5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanılmasına İlişkin Kanun,

*6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu,

•2872 sayılı Çevre Kanunu,

 

Elektrik piyasası yönetmelikleri:

*02.10.2013 tarih 28783 sayılı resmi gazete yayınlanan Lisanssız Üretim Yönetmeliği

*02.11.2013 tarih 28809 sayılı resmi gazetede yayınlanan  Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği

*Yenilenebilir Enerji Kaynaklarından Elektrik Enerjisi Üreten Tesislerde Kullanılan Aksamın Yurtiçinde İmalatı Hakkında Yönetmelik

*05.05.2007 tarih 26927 sayılı resmi gazetede yayınlanan Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik

 

 

YENİLENEBİLİR ENERJİ PİYASASINDA DEVLET TEŞVİKLERİ NELERDİR?

 

Yenilenebilir enerji piyasasında çeşitli teşvikler vardır; Bunların başında sabit fiyat garantisi, lisanssız üretim ve mali teşvikler (KDV istisnası, gümrük vergisi muafiyeti vs.) gelmektedir.

 

Yenilenebilir enerjide diğer yatırım teşvikleri ise banka kredileri, ve gönüllü karbon emisyon piyasalarıdır. Yenilenebilir enerji sektörünün gelişmesi için Dünya Bankası tarafından 200 milyon ABD Doları kredi verilmiştir. Bu kredi Türkiye Sanayi ve Kalkınma ve Türkiye Kalkınma Bankası tarafından dağıtılacaktır. Verilecek olan kredi; atık su arıma ve atıkları geri kazanım ile ilgili yatırımlara, yatırım tutarlarının azami %70’ine, rüzgar, su, jeotermal gibi yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretime yönelik yatırımlara, yatırım tutarının azami %50 kredi olarak verilmesi öngörülmektedir. ABD, Eximbank ile enerji verimliliği projeleri için 1 milyon dolarlık finansman sağlama anlaşması yapılmıştır.

 

1. Sabit Fiyat Garantisi (FIT) teşviki nedir;

 

En yaygın biçimde kullanılan destek ve teşvik mekanizmalarının başında sabit fiyat garantisi gelmektedir. Bu mekanizmada, her bir yenilenebilir enerji kaynağı için eşit olmamak kaydıyla yeni sabit fiyat garantisi getirilmiştir. Gerçek ve tüzel kurum ve kuruluşlar ihtiyaçlarının üzerinde ürettikleri elektrik enerjilerini dağıtım sistemine göndermeleri halinde 1 sayılı cetveldeki fiyatlardan 10 yıl süre ile yararlanmaktadırlar. 6094  sayılı yenilenebilir enerji kaynaklarının elektrik enerjisi üretimi amaçlı kullanıma ilişkin kanuna göre aşağıdaki tablo 1’de görüldüğü gibi, hidroelektrik ve rüzgâr enerjisine dayalı üretim tesisi için uygulanan sabit fiyat garantisi 7,3 cent iken, jeotermal enerjiye dayalı üretim tesisi için 10,5 cent son olarak biyokütle ve güneş enerjisine dayalı üretim için 13,3 cent sabit fiyat garantisi uygulanmaktadır.  Görüldüğü üzere devlet biyokütleden elektrik üretimi için sabit fiyat garantisini 13,3 cent tutarak en yüksek fiyat garantisi vermiştir. Devletin biyokütle alanında teşvik tutarını yüksek tutmasından dolayı biyokütle enerji üretimi  altın çağını yaşayacaktır. İlgili sabit fiyat garantisi veren  Tablo 1 de aşağıdaki gibidir.

 

Tablo 1 Türkiye’de yenilenebilir enerji için uygulanan sabit fiyat garantisi veren 1 SAYILI LİSTE
Yenilenebilir Enerji Kaynağına Dayalı Üretim Tesis Tipi	Uygulanacak Fiyatlar (ABD doları cent/kWh)
a) Hidroelektrik üretim tesisi	7,3
b) Rüzgâr enerjisine dayalı üretim tesisi	7,3
c) Jeotermal enerjisine dayalı üretim tesisi	10,5
d) Biyokütleye dayalı üretim tesisi (Çöp gazı dâhil)	13,3
e) Güneş enerjisine dayalı üretim tesisi	13,3

 

2. Yenilenebilir enerji kaynaklı elektrik üretim tesislerinde yerli makine ve ekipman kullanımını teşvik mekanizması nasıldır, nasıl uygulanmaktadır; hangi yerli makina ve ekipmanlara teşvik verilmektedir?

 

Lisans sahibi gerçek ve tüzel kişilerin, 31.12.2020 tarihinden önce işletmeye giren üretim tesislerinde yararlanılan mekanik veya elektro- mekanik aksamın yurt içinde üretilmesi halinde, bu tesislerden elde edilip iletim ve dağıtım sistemine gönderilen elektrik enerjisi için, I sayılı cetvelde sunulan fiyatlara, II sayılı cetvelde yer alan yerli katkı ilavesi eklenmektedir.

 

Tablo 2 ,Türkiyede teknoloji bazında sabit fiyat alım garantisi ve yerli katkı ilavesi veren 2 SAYILI liste aşağıdaki gibidir;

 

II Sayılı Cetvel
Tesis Tipi	Yurt içinde gerçekleşen imalat				Yerli Katkı İlavesi (ABD Doları cent/kWh)
A- Hidroelektrik üretim tesisi	1- Türbin				1,3
	2- Jeneratör ve güç elektroniği				1,0
B- Rüzgar enerjisine dayalı üretim tesisi	1- Kanat				0,8
	2- Jeneratör ve güç elektroniği				1,0
	3- Türbin kulesi				0,6
	4- Rotor ve nasel guruplarındaki mekanik aksamın tamamı (Kanat grubu ile jeneratör ve güç elektroniği için yapılan ödemeler hariç.)				1,3
C- Fotovoltaik güneş enerjisine dayalı üretim tesisi	1- PV panel entegrasyonu ve güneş yapısal mekaniği imalatı				0,8
	2- PV modülleri				1,3
	3- PV modülünü oluşturan hücreler				3,5
	4- İnvertör				0,6
	5- PV modülü üzerine güneş ışınını odaklayan malzeme				0,5
D- Yoğunlaştırılmış güneş enerjisine dayalı üretim tesisi	1 - Radyasyon toplama tüpü				2,4
	2- Yansıtıcı yüzey levhası				0,6
	3- Güneş takip sistemi				0,6
	4- Isı enerjisi depolama sisteminin mekanik aksamı				1,3
	5- Kulede güneş ışınını toplayarak buhar üretim sisteminin mekanik aksamı				2,4
	6- Stirling motoru				1,3
	7- Panel entegrasyonu ve güneş paneli yapısal mekaniği				0,6
E- Biyokütle enerjisine dayalı üretim tesisi	1 - Akışkan yataklı buhar kazanı				0,8
	2- Sıvı veya gaz yakıtlı buhar kazanı				0,4
	3- Gazlaştırma ve gaz temizleme gurubu				0.6
	4- Buhar veya gaz türbini				2,0
	5- İçten yanmalı motor veya stirling motoru				0,9
	6- Jeneratör ve güç elektroniği				0,5
	7- Kojenerasyon sistemi				0,4
F- Jeotermal enerjisine dayalı üretim tesisi	1- Buhar veya gaz türbini				1,3
	2- Jeneratör ve güç elektroniği				0,7
	3- Buhar	enjektörü	veya	vakum kompresörü	0,7

 

Tablo 2 sayılı listeye göre Biyokütle enerjisine dayalı üretim tesislerinde yararlanılan mekanik ve elektromekanik aksamlarının yurtiçinde üretilmesi halinde dağıtım sistemine gönderilen elektrik için sabit fiyat alım garantisi fiyatına aşağıdaki fiyatlar ekleme yapılmaktadır alınan yerli makine ve teçhizat üretiminde devlet aşağıdaki makine ve teçhizatlara ilave teşvik vermektedir; İlgili tablo aşağıdaki gibidir.

Biyokütle enerjisine dayalı üretim tesisi	Yurtiçinde gerçekleşen imalat makina teçhizat listesi	Yerli katkı ilavesi cent/kw
	1 - Akışkan yataklı buhar kazanı	0.80
	2- Sıvı veya gaz yakıtlı buhar kazanı	0,4
	3- Gazlaştırma ve gaz temizleme gurubu	0.6
	4- Buhar veya gaz türbini	2,0
	5- İçten yanmalı motor veya stirling motoru	0,9
	6- Jeneratör ve güç elektroniği	0,5
	7- Kojenerasyon sistemi	0,4

 

1. Lisanssız Üretim Hakkı teşviki nedir?

Devlet Sabit fiyat garantisi sisteminden sonra gerçek ve tüzel kurum ve kuruluşları yenilenebilir enerji  piyasasına çekmek için lisansız üretim hakkı diğer önemli teşvik ve destekleme mekanizmalarının başında yer almaktadır. Lisans alma ve şirket yükümlülüğünden muaf olarak yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesisi kurulu gücü 500 kW’tan 1 MW’a çıkartılmış ayrıca rekabetin gelişmesi ve arz güvenliğinin sağlanması açısından yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesisinin kurulu gücü Bakanlar Kurulu tarafından 5 kata kadar (5 MW) arttırılması kararlaştırılmıştır. Enerji sektörünün hareket kazanmasıyla birlikte, düşük kurulu güçteki Lisanssız elektrik üretimi de önemini günden güne arttırmaktadır.

 

2. Sabit fiyat garantisi ve yerli katkı ilavesi haricinde de  bazı teşvikler vardır, bunlar;

A). Mevcut durumda işletmede olanlar dâhil, 31/12/2015 tarihine kadar işletmeye girecek yenilenebilir enerji kanunu  kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesislerinden, ulaşım yollarından ve lisanslarında belirtilen sisteme bağlantı noktasına kadarki TEİAŞ ve dağıtım şirketlerine devredilecek olanlar da dâhil enerji nakil hatlarından yatırım ve işletme dönemlerinin ilk on yılında izin, kira, irtifak hakkı ve kullanma izni bedellerine yüzde seksenbeş indirim uygulanır. Orman Köylüleri Kalkındırma Geliri, Ağaçlandırma ve özel ödenek gelirleri alınmamaktadır.

 

B) Milli park, tabiat parkı, tabiat anıtı ile tabiatı koruma alanlarında, muhafaza ormanlarında, yaban hayatı geliştirme sahalarında, özel çevre koruma bölgelerinde ilgili Bakanlığın, doğal sit alanlarında ise ilgili koruma bölge kurulunun olumlu görüşü alınmak kaydıyla yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı elektrik üretim tesislerinin kurulmasına izin verilmesi düzenlenmiştir.

 

ENERJİ  PİYASASINDA YATIRIM TEŞVİK BELGESİ NEDİR, KİMLERE VERİLİR, TEŞVİK BELGESİ ALINMASI İÇİN  HAZIRLANMASI GEREKEN BELGELER NELERDİR? HANGİ KURUMA BAŞVURU YAPILIR? TEŞVİK ÇEŞİTLERİ NELERDİR? BİYOGAZ ENERJİ YATIRIMINDA VERİLEN TEŞVİK NEDİR?

 

Yatırım Teşvik Sistemi 15 Haziran 2012, 2012/3305 sayılı “Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar” ile yürürlüğe girmiştir. Söz konusu teşvik sistemi kapsamında elektrik piyasası yatırımları biyogaz yatrımları da dahil sadece genel vergi teşvikleri olan KDV istisnası ve Gümrük Vergisi muafiyetinden yararlanabilmekteydi,

Söz konusu Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar’da değişiklik yapılmasına dair kararlar ile elektrik piyasasında yatırımlara sağlanan teşviklerde yeni düzenlemelere gidilerek, sektöre sağlanan teşvikler genişletilmiştir. Bu kapsamda, 2013/4288 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 19 Haziran 2012 tarihinden geçerli olmak üzere Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından düzenlenen geçerli bir maden işletme ruhsatı ve izni kapsamında 3213 Sayılı Maden Kanununun 2. mad. 4-b grubunda yer alan madenlerin girdi olarak kullanıldığı elektrik üretimi yatırımları öncelikli yatırım kapsamına  alınmıştır. Böylelikle, söz konusu elektrik üretimi yatırımları 5. Bölge desteğinden (yatırımın 6. Bölgede yer alması durumunda 6. Bölgeye sağlanan destek unsurlarından) yararlanabilecektir.

Ayrıca, doğalgazı girdi olarak kullanan elektrik üretim yatırımları hiçbir şekilde Karar kapsamındaki desteklerden faydalanamıyor iken, 19 Haziran 2012 tarihinden önce Enerji Piyasası Düzenleme Kurumundan lisansı almış yatırımlar hariç ibaresi eklenerek söz konusu yatırımlar genel teşvik uygulaması kapsamında teşvik edilmektedir.

Ayrıca, 2014/6058 Sayılı Bakanlar Kurulu  Kararı ile 19 Haziran 2012 tarihinden geçerli olmak üzere, enerji verimliliğine yönelik bazı yatırımlar ile atık ısı kaynaklı olarak, bir tesisteki atık ısıdan geri kazanım yolu ile elektrik üretimine yönelik yatırımlar (doğalgaza dayalı elektrik üretim tesisleri hariç) öncelikli yatırımlar kapsamına dahil edilmiştir.

Aşağıda bütün teşvikler anlatılacak olup yatırımcı enerji firmaları devlet tarafından sağlanan teşvik ler için yararlanma fırsatlarını değerlendirmeleri gerekmektedir,

Yatırım teşvik belgesi nedir?

Yatırımın karakteristik değerlerini ihtiva eden, yatırımın belirlenen asgari şartlara uygun olarak gerçekleştirilmesi halinde üzerinde kayıtlı destek unsurlarından istifade imkanı sağlayan, Karar’ın amaçları doğrultusunda gerçekleştirilecek yatırımlar için düzenlenen bir belgedir.

Yatırım teşvik belgesi kimlere verilir?

*Gerçek kişiler, adi ortaklıklar, sermaye şirketleri, kooperatifler, iş ortaklıkları,

*Kamu kurum ve kuruluşları,

*Kamu kuruluşu niteliğindeki meslek kuruluşları,

*Dernekler ve vakıflar,

*Yurt dışındaki yabancı şirketlerin Türkiye’deki şubeleri

Teşvik belgesi düzenlenebilmesi için yapılacak müracaatlarda hangi belgeler aranır?

*Yatırımcıyı temsil ve ilzama yetkili kişi veya kişilerce imzalı müracaat dilekçesi.

*Yatırımcıyı temsil ve ilzama yetkili kişilere ait noter tasdikli imza sirküleri, kamu kurumları ve şahıs şirketleri ile gerçek kişiler için imza beyannamesi.

Örneğe uygun olarak hazırlanmış, her sayfası yatırımcıyı temsil ve ilzama yetkili kişi veya kişilerce imzalı ve kaşeli yatırım bilgi formu ve taahhütname ile makine ve teçhizat listeleri.

Bakanlığa yapılacak müracaatlarda, dörtyüz Türk Lirası tutarındaki meblağın Bakanlık Döner Sermaye İşletmesine ait belirtilen hesaba yatırıldığına dair belge, müracaatın yerel birimlere yapılması durumunda, yukarıda belirtilen meblağın yüz Türk Lirası tutarındaki kısmının ilgili yerel birim hesabına yatırıldığına, bakiye kısmının ise Bakanlık Döner Sermaye İşletmesi hesabına yatırıldığına dair belge.

Firmanın son ortaklık yapısını gösterir Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi veya Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Sicil Gazetesi örneği.

Kamu kurum ve kuruluşları tarafından yapılacak müracaatlar hariç olmak üzere, 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu uyarınca Türkiye genelinde Sosyal Güvenlik Kurumuna muaccel olmuş prim ve idari para cezası borçlarının bulunmadığına veya tecil ve/veya taksitlendirildiğine ya da yapılandırıldığına ve yapılandırmanın bozulmadığına dair Sosyal Güvenlik Kurumunun ilgili birimlerinden alınacak yazı veya Kurumun elektronik bilgi iletişim ortamından alınacak barkodlu çıktı.

3/10/2013 tarihli ve 28784 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği hükümlerine göre “Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu Kararı” veya “Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir Kararı” şartı aranması gereken yatırım konuları için Çevre ve Şehircilik Bakanlığından alınan Karar ve/veya Karara ilişkin yazı.

Teşvik belgesi talebinde bulunulmadan önce yatırımın karakteristiğine bağlı olarak ilgili mevzuatı gereği diğer kamu kurum ve kuruluşlarından alınması gereken  bilgi ve belgeler.

Stratejik yatırımlar için ayrıca, yatırım konusu ile ilgili olarak sektörel, mali ve teknik analizlerin yanında 10 uncu maddede belirtilen kriterlerin her birinin yerine getirildiğini tevsik eden bilgi, belge, hesap ve tabloları içeren fizibilite raporu.

Yatırımın sektörüne, büyüklüğüne veya teşvik uygulamalarına bağlı olarak Genel Müdürlükçe talep edilebilecek diğer bilgi ve belgeler.

Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Tek Pencere Portal Sistemi üzerinden doldurulacak olan ithal makine teçhizat listesi ve bu listeye ait başvuru numarası

YATIRIM TEŞVİK BELGESİ HANGİ KURUM VERMEKTEDİR;

Yatırım teşvik belgesini T.C. ekonomi bakanlığı vermektedir.

YATIRIM TEŞVİK ÇEŞİTLERİ NELERDİR;

Yatırım teşvik konuları 5 ana bileşenden oluşmaktadır; bunlar aşağıdaki sıralandığı gibidir,

*Genel Teşvik Uygulamaları

* Bölgesel Teşvik Uygulamaları

* Öncelikli Yatırımların Teşviki

* Büyük Ölçekli Yatırımların Teşviki

* Stratejik Yatırımların Teşviki

YATIRIM TEŞVİK SİSTEMİNDE YATIRIMCILARA NE GİBİ DESTEKLER  SAĞLANIR?

Yatırımcılara aşağıdaki destekler sağlanmaktadır; bu imkanlar bölgesel şartlara ve yatırımın konusuna göre değişmektedir,

*KDV İstisnası,

Teşvik belgesi kapsamında yurt içinden ve yurt dışından temin edilecek yatırım malı makine ve teçhizat ile belge kapsamındaki yazılım ve gayri maddi hak satış ve kiralamaları için katma değer vergisinin ödenmemesi şeklinde uygulanır.

*Gümrük vergisi muafiyeti,

Teşvik belgesi kapsamında yurt dışından temin edilecek yatırım malı makine ve teçhizat için gümrük vergisinin ödenmemesi şeklinde uygulanır.

*Vergi İndirimi:

Gelir veya kurumlar vergisinin, yatırım için öngörülen katkı tutarına ulaşıncaya kadar, indirimli olarak uygulanmasıdır. stratejik yatırımlar, büyük ölçekli yatırımlar ve bölgesel teşvik kapsamında uygulanmaktadır.

* Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği:

Teşvik belgesi kapsamı yatırımla sağlanan ilave istihdam için ödenmesi gereken sigorta primi işveren hissesinin asgari ücrete tekabül eden kısmının 10 yıl boyunca  Bakanlıkça karşılanmasıdır. Genel teşvik uygulamaları hariç olmak üzere, sadece 6. Bölgede gerçekleştirilecek yatırımlar için düzenlenen teşvik belgelerinde öngörülür.

* Gelir Vergisi Stopajı Desteği:

Teşvik belgesi kapsamı yatırımla sağlanan ilave istihdam için belirlenen gelir vergisi stopajının terkin edilmesidir. Sadece 6. bölgede gerçekleştirilecek yatırımlar için düzenlenen teşvik belgelerinde öngörülür.

*Sigorta Primi (İşçi Hissesi) Desteği:

Teşvik belgesi kapsamı yatırımla sağlanan ilave istihdam için ödenmesi gereken sigorta primi işçi hissesinin asgari ücrete tekabül eden kısmının Bakanlıkça karşılanmasıdır. Sadece 6. bölgede gerçekleştirilecek bölgesel, büyük ölçekli ve stratejik yatırımlar için düzenlenen teşvik belgelerinde öngörülür.

*Faiz Desteği:

 Faiz Desteği, teşvik belgesi kapsamında kullanılan en az bir yıl vadeli yatırım kredileri için sağlanan bir finansman desteği olup, teşvik belgesinde kayıtlı sabit yatırım tutarının %70’ine kadar kullanılan krediye ilişkin ödenecek faizin veya kâr payının belli bir kısmının Bakanlıkça karşılanmasıdır. Bu destek unsuru, stratejik yatırımlar, Ar-Ge ve çevre yatırımları ile  3., 4., 5. ve 6. Bölgelerde bölgesel teşvik uygulamaları kapsamında yapılacak yatırımlar için uygulanır,

*Yatırım Yeri Tahsisi:

Yatırım Teşvik Belgesi düzenlenmiş büyük ölçekli yatırımlar, stratejik yatırımlar ve  bölgesel desteklerden yararlanacak yatırımlar için Maliye Bakanlığınca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde yatırım yeri tahsis edilebilir.

*Kdv iadesi:

Sabit yatırım tutarı 500 milyon Türk Lirasının üzerindeki Stratejik Yatırımlar kapsamında gerçekleştirilen bina-inşaat harcamaları için tahsil edilen KDV’nin iade edilmesidir.

2017 yılında imalat sektöründe gerçekleştirilecek teşvik belgeli tüm yatırımlara ilişkin bina-inşaat harcamaları KDV iadesinden yararlanabilmektedir.

BÖLGELERE VE YATIRIMIN ÇEŞİTİNE GÖRE ENERJİ TESİS YATIRIMLARININ YARARLANABİLECEĞİ DESTEK VE TEŞVİKLER NELERDİR;

Genel Teşvik Uygulaması: 

Teşvik edilmeyecek veya teşviki için aranan şartları sağlayamayan yatırım konuları hariç olmak üzere, asgari sabit yatırım tutarı ve kapasiteler üzerindeki yatırımlar bölge ayrımı yapılmaksızın Genel Teşvik Uygulamaları kapsamında desteklenmektedir. KDV istisnası ve Gümrük Vergisi Muafiyeti destekleri sağlanmaktadır

Genel Teşvik Sistemi’nde asgari sabit yatırım tutarı, 2. bölgelerde 1 milyon TL, 3. 4. 5. ve 6. bölgelerde 500 bin TL’dir.

Bölgesel Teşvik Uygulaması: 

Bölgesel Teşvik Uygulamalarında her ilde desteklenecek sektörler, illerin potansiyelleri ve ekonomik ölçek büyüklükleri dikkate alınarak tespit edilmiş olup, bölgelerin gelişmişlik seviyelerine göre yardım yoğunlukları farklılaştırılmıştır. İlgili  destek çeşitleri şartları aşağıdaki tabloda ayrıntılı şekilde anlatılmıştır Bölgesel Teşvik Uygulamaları için asgari sabit yatırım tutarı 1. ve 2. bölgelerde 1 milyon TL’den, diğer bölgelerde ise 500 bin TL’den başlamak üzere desteklenen her bir sektör ve her bir il için ayrı, ayrı belirlenmiştir.

Destek Unsurları	1.bölg	2.bölge	3.bölge	4.bölge	5.bölge	6.bölge
kdv İstisnası	VAR	VAR	VAR	VAR	VAR	VAR
Gümrük Vergisi Muafiyeti	VAR	VAR	VAR	VAR	VAR	VAR
Vergi İndirimi OSB-EB DIŞI (Yatırıma katkı Oranı)	15	20	25	30	40	50
Vergi İndirimi OSB-EB İÇİ (Yatırıma katkı Oranı)	20	25	30	40	50	55
Sigorta Pirim İşveren Hissesi Desteği OSB-EB DIŞI	2 Yıl	3 Yıl	5 Yıl	6 Yıl	7 Yıl	10 Yıl
Sigorta Pirim İşveren Hissesi Desteği OSB-EB İÇİ	3 Yıl	5 Yıl	6 Yıl	7 Yıl	10 Yıl	12 Yıl
Gelir Vergisi Stopaj Desteği	YOK	YOK	YOK	YOK	YOK	10 Yıl
Sigorta Pirim İşçi His Desteği	YOK	YOK	YOK	YOK	YOK	10 Yıl
Faiz Desteği iç kredi	YOK	YOK	3 puan	4 puan	5 puan	7 puan
Faiz Desteği Döviz Kredi	YOK	YOK	1 puan	1 puan	2 puan	2 puan
Yatırım Yeri Tahsisi	VAR	VAR	VAR	VAR	VAR	VAR

 

Öncelikli Yatırımların Teşviki Uygulaması:

 Ülkemizin ihtiyaçları doğrultusunda, tespit edilen alanlarda yapılacak olan yatırımlar, öncelikli yatırımlar olarak belirlenmiş ve bu yatırımlara 1. 2. 3. ve 4. Bölgelerde gerçekleştirilmiş olsalar dahi 5. Bölgede uygulanan destekler sağlanmıştır. Bu yatırımlara, 5. ve 6. Bölgede gerçekleştirilmeleri halinde ise kendi bölgelerinde uygulanan destekler sağlanmaktadır.

 

 

1. ve 5. Bölgelerde yapılacak yatırımlar için 5. Bölge desteği

6. Bölgede yapılacak yatırımlar için 6. Bölge desteği

OSB:             Organize Sanayi Bölgesi

EB:                İmalat Sanayine yönelik Endüstri Böl. Yatırımları

Büyük Ölçekli Yatırımların Teşviki Uygulaması: 

Asgari sabit yatırım tutarları 50 Milyon TL ve 1 Milyar TL arasında olmak üzere belirlenen 12 yatırım konusu, büyük ölçekli yatırımların teşviki çerçevesinde desteklenmektedir. Bu yatırımlar kapsamında Vergi İndirimi desteğinin yatırıma katkı oranı her bölge için bölgesel teşvik sistemi kapsamında uygulanan oranın %10 üzerinde uygulanmaktadır.

 

Stratejik Yatırımların Teşviki Uygulaması:

 Asgari sabit yatırım tutarının 50 milyon TL olması, yatırım konusu ürünle ilgili yurt içi toplam üretim kapasitesinin ithalattan az olması, yatırımla sağlanan katma değerin asgari %40 olması ve üretilecek ürünle ilgili toplam ithalat değerinin son 1 yıl itibarıyla en az 50 milyon $ olması kriterlerini sağlayan, ithalat bağımlılığı yüksek olan ara malı veya ürünlerin üretimine yönelik yatırımlar stratejik yatırımların teşviki uygulamaları kapsamında desteklenmektedir. Ayrıca, asgari sabit yatırım tutarı üçmilyar Türk Lirasının üzerinde olan öncelikli yatırımlar stratejik yatırım olarak kabul edilir.

Destek Unsurları	1.bölge	2.bölge	3.bölge	4.bölge	5.bölge	6.bölge
kdv İstisnası	VAR	VAR	VAR	VAR	VAR	VAR
Gümrük Vergisi Muafiyeti	VAR	VAR	VAR	VAR	VAR	VAR
Vergi İndirimi (Yatırıma katkı Oranı)	50	50	50	50	50	50
Faiz Desteği iç kredi	5 puan	5 puan	5 puan	5 puan	5 puan	5 puan
Faiz Desteİ dövize endeksli	2 puan	2 puan	2 puan	2 puan	2 puan	2 puan
Sigorta Pirim İşveren His Desteği Süresi	7 yıl	7 yıl	7 yıl	7 yıl	7 yıl	10 Yıl
kdv İadesi 500 milyon T.L Üzeri yatırımlar	VAR	VAR	VAR	VAR	VAR	VAR
Gelir Vergisi Stopaj Desteği	YOK	YOK	YOK	YOK	YOK	10 Yıl
Sigorta Pirim İşçi Hissesi Desteği	YOK	YOK	YOK	YOK	YOK	10 Yıl
Yatırım Yeri Tahsisi	VAR	VAR	VAR	VAR	VAR	VAR

 

Teşvik uygulamaları açısından illerin gelişmişlik düzeyini gösteren bölgesel harita ve il dağılımını gösteren tablo aşağıda sunulmuştur;

1.Bölge	2.Bölge	3.Bölge	4.Bölge	5.Bölge	6.Bölge
Ankara	Adana	Balıkesir	Afyonkarahisar	Adıyaman	Ağrı
Antalya	Aydın	Bilecik	Amasya	Aksaray	Ardahan
Bursa	Bolu	Burdur	Artvin	Bayburt	Batman
Eskişehir	Çanakkale	Gaziantep	Bartın	Çankırı	Bingöl
İstanbul	Denizli	Karabük	Çorum	Erzurum	Bitlis
İzmir	Edirne	Karaman	Düzce	Giresun	Diyarbakır
Kocaeli	Isparta	Manisa	Elazığ	Gümüşhane	Hakkari
Muğla	Kayseri	Mersin	Erzincan	Kahramanmaraş	Iğdır
	Kırklareli	Samsun	Hatay	Kilis	Kars
	Konya	Trabzon	Kastamonu	Niğde	Mardin
	Sakarya	Uşak	Kırıkkale	Ordu	Muş
	Tekirdağ	Zonguldak	Kırşehir	Osmaniye	Siirt
	Yalova		Kütahya	Sinop	Şanlıurfa
			Malatya	Tokat	Şırnak
			Nevşehir	Tunceli	Van
			Rize	Yozgat
			Sivas
8 İL	13 İL	12 İL	17 İL	16 İL	15 İL

Elektrik piyasalarında yatırım yapacak tüzel ve gerçek kişi firmaların maddi duran varlık yatırımları yoğun olduğundan dolayı bu piyasadaki yatırımcıların devlet teşviklerini kullanması gerekmektedir; bu gibi firmaların makine ve teçhizatları maliyetli olup  devletin sağladığı uygun olan bütün teşvik imkanlarından yararlanması gerekmektedir;

YATIRIMCI VERGİ DAİRESİNDE YATIRIM TEŞVİK BELGESİ İŞLEMİ İÇİN NELER YAPMALIDIR?

İlgili yatırım teşvik belgesine istinaden, maliye bakanlığına başvuru yapılarak yatırım teşvik belgesindeki makine ve teçhizatların KDV istisnasından faydalanabileceği ve bu makine ve teçhizatların ithalinde ve tesliminde  KDV KANUNUNU 13-D maddesi kapsamında istisna uygulanacağına dair istisna yazısı alınmalıdır, alınan yazıya istinaden ilgili genel tebliğlerdeki usul ve esaslara uyulmaması halinde gerekli müeyyideler de ayrıca maliye idaresi tarafından uygulanacaktır.

YATIRIM TEŞVİKLİ MALLARIN LEASİNG YOLU İLE ALINMASI DURUMUNDA VERGİ İSTİSNALARINDAN NASIL YARARLANILACAKTIR. BU GİBİ DURUMLARDA YATIRIMCILAR NE GİBİ YOL İZLEMELİDİRLER?

Çok önemli bir mevzu dikkat edilmesi gerekmektedir;

Finansal kiralama şirketleri aracılığıyla gerçekleştirilecek yatırımlar için finansal kiralama şirketi adına ayrı bir teşvik belgesi verilmediğinden, vergi dairelerine dilekçe ile başvuran ve adına teşvik belgesi düzenlenen vergi dairesi tarafından yatırımcılara yazı verilirken aşağıdaki hususta yer  verilecektir.

Ayrıca, finansal kiralama şirketleri aracılığıyla gerçekleştirilecek yatırımlara ilişkin finansal kiralama şirketlerinin teşvik belgesi sahibi firmalara kiralanmak üzere teslim alacakları veya ithal edecekleri makine ve teçhizat için teşvik belgesi sahibi firma adına düzenlenen bu belge ile KDV Kanununun 13/d maddesi kapsamında istisna uygulanabilecektir yazısı verecektir

Bu yazıya istinaden finansal kiralama şirketi yatırım teşvik belgesi eki listede yer alan ve yatırımcıya kiralanacak olan makine ve teçhizatı Kanunun 13/d maddesindeki istisna kapsamında temin edebilecektir. Finansal kiralama şirketinin bu kapsamda temin edeceği makine ve teçhizatı, ilgili mevzuat uyarınca kiracının kullanımına bırakması ise "teslim" hükmünde olmadığından genel hükümlere göre KDV'ye tabi tutulacaktır, ayrıca

27.12.2011 tarih ve 28155 no.lu resmi gazetede yayımlanarak aynı tarihte yürürlüğe giren 2011/2604 sayılı bakanlar kurulu kararında,  KDVK’nun 13/d  maddesi uyarınca Yatırım Teşvik Belgesi sahibi mükelleflere belge kapsamındaki makine ve teçhizatın finansal kiralama şirketleri tarafından kiralanmasında uygulanacak KDV oranı %1 olarak belirlenmiştir.

Yatırım teşvik belgesi alınırken yerli makine ve teçhizat listesi; ithal makine ve teçhizat listesi ayrı ayrı teşvik listeleri alınmalıdır; listeler ayrı ayrı düzenlenmediği takdirde ithal mal teşvikinden yararlanılamayacaktır.

ÖRNEK MUHASEBE KAYITLARI

1) ABC A.Ş. yatırım teşvik belgesine istinaden YYY LTD ŞTİ firmasından  YERLİ MAKİNA VE TEÇHİZAT almak  üzere 34,5 KW ENERJİ NAKİT HATTI 30 KM*75.000 TL (EKİPMANLARI İLE BİRLİKTE), BİYOGAZ JENERATÖR ŞEBEKE OPERASYON EKİPLERİ AKSESUARLARI (EKİPMANLARI İLE BİRLİKTE) 1 SET 705.000 TL, GAZ RAMPASI ÇALIŞMA CİHAZI (EKİPMANLARI İLE) 1 SET 36.000 TL, BİYOGAZ TEMİZLEME ÜNİTESİ (EKİPMANLARI İLE BİRLİKTE) 2 SET SET ADEDİ= 457.000 TL tesis makina ve teçhizatlarını almıştır. İlgili firma yatırım teşvik belgesinin ekini incelemiş ve firmaya yerli makine ve  teçhizat listesinde  belirtilen malları kdv kanunun 13/d maddesi gereğince imal edip , aşağıdaki makina ve teçhizat listesinde belirtilen tutarda faturasını kesip  firmaya  ekipmanları ile teslim etmiştir. İlgili firmaya makinaların bedelleri bankadan ödenmiştir, muhasebe kaydı şu şekilde olacaktır.

----------------------------------05/02/2018---------------------------------

258 YURTİÇİ ALINAN

MAKİNA VE TEÇHİZATLAR       3.000.000            

Enerji nakit hattı 34,5 km           2.250.000

Biyogaz jeneratör                         705.000

Gaz rampası                                    36.000

Biyogaz temizleme ünitesi               914.000

                                      320.01 YYY LTD      3.905.000

Makinalar sıfır üretim ve kullanılmamıştır

…/../.. Tarih ve… Sayılı Teşvik belgesi
ne istinaden 3065 sayılı KDV kanunun
13/d maddesi gereğince
istisna uygulanmıştır.

----------------------------------05/02/2018----------------------------------

320.01. YYY LTD                              3.905.000

                               102......... BANKALAR                      3.905.000

Fatura bedeli ödemesi

---------------------------------------------------------------------------------

2) ABC A.Ş. ithal makine ve teçhizat almaya karar vermiştir; yatırım teşvik belgesine istinaden KKK CO. Adlı bir firma ile anlaşmış ve  İTHALAT REJİMİ KARARI gereğince  2 adet gaz kompresörü adedi 420.000 USD, fiyatla anlaşmış, ilgili firma ürünlerin üretimi tamamlayıp  teslim edilmek üzere ilgili firmanın gümrük müşavirliği firması aracılığı ile malları  türkiye de teslim etmiştir. 840.000 USD KKK CO  firmasına 06.02.2018 tarihinde eft yapılmıştır (işlem kuru 3,7500)

---------------------------------06.02.2018------------------------------------

258. YURTDIŞI İTHALAT

MAKİNA TEÇHİZAT ALIŞLARI

258.01 Gaz Kompresörü   3,150.000

                                               320.02 YURTDIŞI ALICILAR

                                               320.02.01 KKK CO.      3,150.000

……tarih ve …….sayılı yatırım teşvik belgesine istinaden

Kdv kanunu 13/d maddesince istisna uygulanmıştır

İthalat rejimi kararı gereği gümrük vergisinden istisnadır

---------------------------------06.02.2018-------------------------------------

320.02 KKK CO. 3.150.000

                                               102.01 ……… BANKASI                3.150.000

840.000 USD 3,75 USD KUR ile ÖDEME İŞLEMİ

-----------------------------------------------------------------------------------

EPDK tarafından tesisin geçici kabulü yapılana kadar makine ve teçhizatlar 258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR HESABINDA izlenmelidir; EPDK yönetmelik çerçevesinde tesisi geçici kabul verdiği zaman yapılmakta olan yatırımlar 253 nolu hesaba virman yapılmalıdır.

3) EPDK tesisin yönetmelik çerçevesinde geçici kabulünü yapmıştır, ilgili muhasebe kaydı aşağıdaki gibi olacaktır.

----------------------------------07.02.2018------------------------------------

253 TESİS MAKİNA VE CİHAZLARI

Enerji nakit hattı 34,5 km      2.250.000

Biyogaz jeneratör                      705.000

Gaz rampası                                 36.000

Biyogaz temizleme ünitesi               914.000

Gaz Kompresörü                                3,150.000

                               258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR  7.055.000

Epdk nın tesise geçici kabul vermesi

Tesis makine ve cihazların aktifleştirmesi

--------------------------------------------------------------------------------------

22.02.2018

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.