İbrahim Demirel
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Marka Vekili, Patent Vekili, Bilirkişi
ibrahimcelikli@mynet.com

Vergi Resim ve Harç İstisna Belgesi Kapsamında Damga Vergisi İstisnası

I. GİRİŞ

Vergi Resim ve Harç İstisnası uygulaması uzun yıllardır ülkemizde ihracat ve döviz gelirlerini arttırmak ve ulusal firmalara rekabet gücü kazandırmak amacıyla yürürlüğe konulan bir uygulamadır. Yakın zamana kadar belge sahibi olmayan kişi ve kuruluşlardan mal, malzeme veya hizmet alımları dolayısıyla damga vergisi ve harç istisnası uygulaması tartışma konusuydu.

II. KAPSAM

05.12.2008 Tarih  27075 Sayılı Resmi Gazete de yayınlanan (İHRACAT: 2008/6) Tebliğin 4. maddesinde uygulamanın kapsamı şu şekilde açıklanmıştır.

MADDE 4 –

(1) Vergi, resim ve harç istisnası kapsamında;

a) İhracat, ihracat sayılan satış ve teslimler, döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetler ile transit ticaretin finansmanında kullanılmak kaydıyla bankalarca kullandırılan her türlü sevk öncesi ve sevk sonrası krediler (Türk Eximbankın fon temini işlemleri, bu banka tarafından aracı bankalar vasıtasıyla kullandırılan krediler ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca Türk Eximbanka açılan kısa vadeli senet reeskont kredileri ile Türk Parası Kıymetini Koruma hakkındaki mevzuat uyarınca ihracat taahhüdüne bağlı olarak kullandırılan altın kredileri dahil) ve firmaların sağladıkları prefinansmanlar ile bunların geri ödenmesi,

b) İhracatla ilgili işlem yapan bankaların (Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası dahil), faktoring şirketlerinin, sigorta şirketlerinin, noterlerin ve diğer kuruluşların ihracat, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlerle ilgili olarak yapmış oldukları bütün hizmet ve muameleler (Türk Eximbankın ihracat kredi sigortası/garantisi ile ilgili işlemleri dahil) dolayısıyla kendi lehlerine her ne nam ile olursa olsun nakden veya hesaben aldıkları paralar ve kambiyo işlemleri,

c) Dahilde işleme rejimi kapsamında yapılan ithalat ve/veya yurt içi alımlar ile ilgili işlemler ve bunların finansmanı amacıyla kullanılan krediler,

ç) İhracat karşılığı yapılacak her türlü ödemeler, ihracat, ihracat sayılan satış ve teslimler, döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetler ile transit ticaretle ilgili işlemler ve bu işlemler sebebiyle düzenlenen kağıtlar,

13/7/1956 tarihli ve 6802 sayılı Gider Vergisi Kanunu ile ihdas edilen Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisinden, 1/7/1964 tarihli ve 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu ile ihdas edilen Damga Vergisinden, 2/7/1964 tarihli ve 492 sayılı Harçlar Kanunu gereğince alınan harçlar ve diğer kanunlarda yer alan vergi, resim ve harçlar ile 12/9/1960 tarihli ve 80 sayılı Kanuna göre alınan hal rüsumundan müstesnadır.

(2) Dahilde işleme rejimi kapsamında yapılan ithalat ve/veya yurt içi alımlar, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlerin vergi, resim ve harç istisnasından yararlandırılabilmesi için Müsteşarlıktan belge alınması zorunludur. Bu çerçevede kullandırılan krediler ve uygulanan istisnalar belgeye kaydedilir. Bunun dışındaki hususlarda vergi, resim ve harç istisnası, ilgili kurum ve kuruluşlarca resen uygulanır ve herhangi bir belge ile irtibatlandırılmaz.

Aynı tebliğin 5. maddesinde sayılan işlemler için “ihracata ilişkin olduğunun tevsiki halinde işlem yapan kuruluşlarca resen vergi, resim ve harç istisnası uygulanır.” denilmektedir. 6. maddesinde ise “Aşağıda belirtilen ihracat, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetler çerçevesinde vergi, resim ve harç istisnasından yararlanmak isteyen firmalar, Müsteşarlığa müracaat ederek dahilde işleme izin belgesi ve/veya vergi resim harç istisnası belgesi almak zorundadırlar” denilerek hangi faaliyetlerin istisna uygulamasına esas teşkil edeceği açıklanmıştır.

Uygulamanın ayrıntılarını ele alan DÖVİZ KAZANDIRICI FAALİYETLERDE DAMGA VERGİSİ VE HARÇ İSTİSNASI UYGULAMASI HAKKINDA TEBLİĞ (SERİ NO:1) in Damga Vergisi ve Harç İstisnası nı açıklayan 4.7 bendinde;

4.7. Diğer döviz kazandırıcı faaliyetlerde, belgeye bağlı olarak uygulanan damga vergisi ve harç istisnasının; belge sahibi yatırımcı, ihracatçı veya üstlenicinin belge kapsamındaki iş nedeniyle ihale makamı dışında kalan ve belge sahibi olmayan diğer kişi ve kuruluşlarla (taşeron, malzeme müteahhidi vb) yapacağı muamelelere tatbiki mümkün değildir.

Ancak, belge kapsamındaki döviz kazandırıcı faaliyetlerde kullanılmak şartıyla, belge sahibi kişi veya kuruluşlardan temin edilecek mal, malzeme veya hizmet alımları damga vergisi ve harç istisnasından faydalandırılacaktır.

Bu durumda, döviz kazandırıcı faaliyetlerde, ihale makamı dışında kalan diğer işlem tarafları arasındaki muamelelere; her iki işlem tarafının da o işle ilgili olarak düzenlenmiş belgeye sahip olmasına bağlı olarak damga vergisi ve harç istisnası tatbik edilecektir..  ifadesi yer almaktadır.

Bu ifade tartışma konusu olmuş, işlemin her iki tarafının da belge sahibi olmaması durumunda istisna uygulanamayacağı, her iki tarafında damga vergisi yükümlülüğünün olduğu şeklinde yorumlanmış, uygulamadan yararlanabilecek bir çok firmada sırf bu yüzden uygulamaya başvurmamış ve istisnadan yararlanamamıştır.

Turizm işletmeleri ve seyahat acentaları her yıl için maktu belirlenen (2012 yılı için 193,40 TL dir) sözleşme başına yüksek damga vergisi külfetiyle karşı karşıya kalmaktadır. İstisna uygulaması konusunda tereddüt eden bir seyahat acentasının özelge başvurusu neticesinde uygulama açıklığa kavuşmuştur.

Sözkonusu özelge ile ilgili Gelir İdaresi Başkanlığı’nın Vergi Dairesine hitaben yazdığı yazı aşağıdadır.

 

Tarih	31/08/2010
Sayı	B.07.1.GİB.0.02.62/6234-228/82188
Kapsam
T.C. MALİYE BAKANLIĞI Gelir İdaresi Başkanlığı Sayı   : B.07.1.GİB.0.02.62/6234-228                                                           31/08/2010*82188 Konu :   ............. VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞINA  İlgi: .........tarih ................. sayılı yazınız. Bilindiği üzere, 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’nun Ek 2. madde hükmüyle döviz kazandırıcı faaliyetlere ilişkin işlemlerle ilgili olarak düzenlenen kağıtlar damga vergisinden istisna edilmiştir. Anılan Kanun hükmünün uygulama usul ve esaslarını düzenleyen (1) Seri No.lu Döviz Kazandırıcı Faaliyetlerde Damga Vergisi ve Harç İstisnası Uygulaması Hakkında Tebliğ’in, (4) Seri No.lu Tebliğ ile değişik “3.2. Diğer Döviz Kazandırıcı Faaliyetler” başlıklı bölümünde döviz kazandırıcı faaliyetlerin neler olduğu belirtilmiş, 3.2.15. fıkrasında da, “Turizm müesseseleri ile seyahat acentelerinin yurt içindeki ve yurt dışındaki turizm faaliyetleri sırasında yaptıkları döviz karşılığı hizmet satışları” diğer döviz kazandırıcı faaliyetler arasında sayılmıştır. Söz konusu Tebliğ’in “4.Uygulamaya İlişkin Esaslar” başlıklı bölümünde de; “4.1. (3.1.8)’de belirtilen faaliyetler için bu konuda düzenlenmiş “Dahilde İşleme İzin Belgesi”; (3.2.)’de belirtilen diğer döviz kazandırıcı faaliyetler için bu konuda düzenlenmiş “Vergi Resim Harç İstisnası Belgesi”nin ibrazı üzerine, ilgili kuruluşlarca, aşağıda açıklanan usul ve esaslar çerçevesinde başka bir belge aranmaksızın re’sen damga vergisi ve harç istisnası uygulanacaktır. Ancak, damga vergisi ve harç istisnasının uygulanabilmesi için, vergi ve harca konu işlemin, sözü edilen belgelerin geçerlilik süresi içerisinde yapılması şarttır. Belgenin alınmasından önce veya belgenin geçerlilik süresinin dolmasından sonra, belgeye bağlanan iş ile ilgili olarak yapılan işlemlere, damga vergisi ve harç istisnası tatbik edilmeyecektir. Vergi Resim Harç İstisnası Belgesi almak amacıyla proje formu ekinde verilecek taahhütnamelere belge aranmaksızın re’sen damga vergisi ve harç istisnası tatbik edilecektir. ... 4.7. Diğer döviz kazandırıcı faaliyetlerde, belgeye bağlı olarak uygulanan damga vergisi ve harç istisnasının; belge sahibi yatırımcı, ihracatçı veya üstlenicinin belge kapsamındaki iş nedeniyle ihale makamı dışında kalan ve belge sahibi olmayan diğer kişi ve kuruluşlarla (taşeron, malzeme müteahhidi v.b) yapacağı muamelelere tatbiki mümkün değildir. Ancak, belge kapsamındaki döviz kazandırıcı faaliyetlerde kullanılmak şartıyla, belge sahibi kişi veya kuruluşlardan temin edilecek mal, malzeme veya hizmet alımları damga vergisi ve harç istisnasından faydalandırılacaktır. Bu durumda, döviz kazandırıcı faaliyetlerde, ihale makamı dışında kalan diğer işlem tarafları arasındaki muamelelere; her iki işlem tarafının da o işle ilgili olarak düzenlenmiş belgeye sahip olmasına bağlı olarak damga vergisi ve harç istisnası tatbik edilecektir.” denilmektedir. Yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde, turizm müesseseleri ile seyahat acentelerinin yurt içindeki ve yurt dışındaki turizm faaliyetleri sırasındaki yaptıkları döviz karşılığı hizmet satışları döviz kazandırıcı faaliyet olarak sayılmakta olup, sözü edilen faaliyete ilişkin olarak düzenlenecek kağıtlara damga vergisi istisnasının uygulanabilmesi için her iki işlem tarafının da o işle ilgili olarak adlarına düzenlenmiş bulunan vergi, resim ve harç istisna belgesine sahip olmaları gerekmektedir. Aksi takdirde, belgeye sahip olmayan tarafın sözü edilen faaliyete ilişkin olarak düzenlenecek kağıtlara ait damga vergisini ödeme mükellefiyetinin bulunacağı tabiidir.   Bilgi edinilmesini ve söz konusu özelgenin yukarıdaki açıklamalar çerçevesinde düzeltilerek gereğini rica ederim. .

 

III.. SONUÇ

Buna göre belge sahibi olan taraf damga vergisi ödeme mükellefiyetinden kurtulmaktadır. Vergi Resim ve Harç İstisnası mevzuu geniş kapsamlı bir konudur. Çalışmamızda özellikli olarak döviz gelirlerine ilişkin sözleşmeye konu damga vergisi istisnası uygulamasını açıklamaya çalıştık. Uygulamaya ilişkin ayrıntılar hakkında Kaynaklar bölümünde belirttiğiz verilerden bilgi edinebilirsiniz.

Yasaların uygulamasını açıklayan Tebliğlerin, mükelleflerin tereddüt etmesini önleyecek derece açıklıkta düzenlenmesini ve döviz gelirlerini teşvik etmeye yönelik yasal uygulamalarda bürokrasinin en aza indirilmesi gerektiği kanaatindeyim. Ne yazık ki ülkemizde işletmeler, teşvik konusu alanlarda faaliyet göstermelerine rağmen,  gerek  bilgi eksikliği gerekse bürokratik engeller nedeniyle  yeterince teşvik uygulamalarına dahil olamamaktadır.

 

KAYNAKLAR

1- İHRACAT 2008/6 SAYILI İHRACAT, TRANSİT TİCARET, İHRACAT SAYILAN SATIŞ VE TESLİMLER İLE DÖVİZ KAZANDIRICI HİZMET VE FAALİYETLERDE VERGİ, RESİM VE HARÇ İSTİSNASIHAKKINDA TEBLİĞ
2- DÖVİZ KAZANDIRICI FAALİYETLERDE DAMGA VERGİSİ VE HARÇ İSTİSNASI UYGULAMASI HAKKINDA TEBLİĞ (SERİ NO:1)
3-  Sayı   : B.07.1.GİB.0.02.62/6234-228 Gelir İdaresi Başkanlığı Yazısı  
4- 488 SAYILI DAMGA VERGİSİ KANUNU   

20.04.2012

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.