İbrahim Çelik
Vergi Müfettişi
celik.ibrhm@hotmail.com

E-Vergi Denetimde Yeni Bir Aşama: E-VİZ (Elektronik Veri İbraz Sistemi)

Kamuda, dijital dönüşüm her alanda olduğu gibi vergi inceleme alanında da çok fazla değişim/gelişim kaydetmiştir. Öncesinde, mükellefler ve incelemeyi yürüten vergi müfettişi ve/veya mali idare birden fazla kere yüz yüze gelmekteydi. Mükellefler, defter ve belgelerin ibrazı, incelemeye başlama tutanağı ve inceleme tutanaklarının imzalanması, uzlaşmanın gerçekleştirilmesi, defter ve belgelerin teslim alınması gibi birçok aşamada ve belki de ticari hayatlarını aksatacak düzeyde sürece dahil olmaktaydı. Diğer taraftan, birden fazla mükellefin bu şekilde takibi vergi müfettişlerince de yoğun bir mesai gerektirmekteydi. Yapılan düzenlemeler ile birlikte bu süreç daha etkin hale gelmiş, elektronik ortama taşınarak muhafazası ve ibrazı kolaylaştırılmıştır. Örneğin; yakın zamanda yapılan düzenleme ile birlikte “İncelemeye Başlama Tutanağı” yerine “İncelemeye Başlama Bildirimi” ile inceleme başlanıldı.

Yazımızda detaylarına yer vermeye çalıştığımız bu düzenleme[1] ile birlikte artık mükellefler elektronik defter ve belgeler ile elektronik ortamda oluşturulan diğer belgelerin ibraz işlemini Vergi Müfettişine elektronik ortamda ibraz edebileceklerdir. Bu düzenleme birlikte ilk aşama olarak adlandırılan İncelemeye Başlama ve Defter Belge Teslim Alma işlemi artık elektronik ortamda gerçekleştirilecektir. Şimdiye kadar yapılan düzenlemeler ile birlikte mali idarenin bakış açısının incelemenin başladığı süreçten tamamlandığı sürece kadar olan kısmın tamamen elektronik ortamda gerçekleştirilmesinin istenildiği anlaşılmaktadır.

Belki de ileride inceleme tutanakları da elektronik ortamda mükellef ve vergi müfettişince incelenecek/imzalanacak, itiraz ve beyanı elektronik ortamda alınacaktır. Bu sayede mekandan ve kişiden bağımsız bir şekilde tamamen elektronik vergi denetim gerçekleşecektir. Belki de, Decentraland, Sandbox, Axie Infinity gibi metaverse bir sanal evrende inceleme tamamen bu sanal ortamda gerçekleştirilecektir. Bu düşünenler çok da uzak da olmayabilir. Nitekim Norveç, Ethereum blok zinciri tarafından desteklenen bir sanal gerçeklik platformu olan metaverse Decentraland'da yeni bir vergi ofisi açarak bu işlemi başlatan ilk ülke oldu. Belki de elektronik vergi denetiminde de gelecek gelmiştir.

Elektronik defter ve belgeler ile elektronik ortamda oluşturulan diğer belgelerin ibraz işlemine ilişkin “E-Viz Sistemi Mükellef Kullanım Kılavuzu” referans alınarak hazırlanan yazımızı keyifle okumanız dileğiyle…

Kanuni Dayanak:

213 Sayılı Vergi Usul Kanunu:

7338 sayılı kanunun 24 üncü maddesinde yapılan değişiklikle birlikte 26.10.2021 tarihinden itibaren uygulanmak üzere, 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu’nun Mükerrer 242. Maddesinde önemli bir değişiklik yapılmıştır. Değişiklik öncesi ve sonrası durum şu şekildedir:

Değişiklik Öncesi	Değişiklik Sonrası
Maliye Bakanlığı; elektronik defter, belge ve kayıtların oluşturulması, kaydedilmesi, iletilmesi, muhafaza ve ibrazı ile defter ve belgelerin elektronik ortamda tutulması, düzenlenmesi uygulamasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye, elektronik ortamda tutulmasına, düzenlenmesine … yetkilidir.	Maliye Bakanlığı; elektronik defter, belge ve kayıtların oluşturulması, kaydedilmesi, iletilmesi, muhafaza ve ibrazı ile defter ve belgelerin elektronik ortamda  tutulması, düzenlenmesi ve ibraz edilmesi uygulamasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye, elektronik ortamda  tutulmasına, düzenlenmesine ve ibraz edilmesine … yetkilidir.

Vergi İncelemelerinde Uyulacak Usul Ve Esaslar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik:

28/6/2022 Tarih ve 31880 Sayılı Resmi Gazetede yönetmelikte bir takım değişlikler/eklemeler yapılmıştır. Bakanlığa verilen yetkiye istinaden yönetmelikte ibraza ilişkin şu düzenlemeler yapılmıştır:

Madde-12 (Defter ve belgelerin alınması): Mükelleflerin, Bakanlığın elektronik olarak tutulmasına izin verdiği defter ve belgeleri Bakanlık tarafından oluşturulan sistemi kullanmak suretiyle elektronik ortamda ibraz etmesi esastır.

Madde-22 (Defter ve belgelerin iadesi): Mükellefin defter ve belgeleri, ilgili rapor değerlendirme komisyonunun rapora ilişkin nihai değerlendirmesinin incelemeyi yapana iletildiği tarihten itibaren en geç on beş gün içerisinde bir tutanak ile iade edilir.  Şu kadar ki, Bakanlık tarafından oluşturulan sistem üzerinden ibraz edilen elektronik defter ve belgeler, ilgili rapor değerlendirme komisyonunun rapora ilişkin nihai değerlendirmesini müteakip en geç otuz gün içerisinde sistemden silinir.

Elektronik Veri İbraz Sistemi (e-Viz) avantajları

Bakanlığın elektronik ortamda tutulmasına izin verdiği elektronik defter ve belgeler ile elektronik ortamda oluşturulan diğer tüm dosyaları[2] ibraz imkânı,

- Elektronik defter ve belgelerin, çalışma hayatını aksatmaksızın elektronik ortamda yasal süreler dahilinde 7/24 ibraz imkanı,

- İbraz yetkilisi olunan tüm vergi incelemeleri için tek bir sistem üzerinden ibraz işlemlerini yönetme imkânı,

- İbraz sürecinin hangi aşamada olduğunu takip imkânı,

- Büyük boyutlu dosyaları ibraz imkânı,

- Sisteme yüklenen her bir dosya için dosya değişmezlik bilgisi(SHA256) oluşturularak ibraz imkânı,

- Güvenli elektronik imza kullanılarak üretilen belge ile ibraz işlemini yasal olarak belgelendirme imkânı,

sağlanmaktadır.

Elektronik Veri İbraz Sistemi (e-Viz)

Elektronik defter ve belgeler ile elektronik ortamda tutulan/üretilen diğer belgelerin, incelemeyi yürüten Vergi Müfettişine elektronik ortamda ibrazını sağlayan sistemdir.

Bu sistemi defter belge isteme yazısı tebliğ edilen ve elektronik ortamda defter ve belgeleri bulunan mükellefler kullanabilir.

Sistem, yetkili tanımlama ve veri ibrazı olmak üzere iki ayrı sistemi barındırmaktadır.

Yetkili Tanımlama Sistemi (YTS)	Veri İbraz Sistemi:
Bilindiği üzere, incelemeye ibraz edilecek defter ve belgeler elektronik ortamda veya kağıt ortamında olsun, yetkili kişi/kişilerce ibraz edilmesi gerekmektedir. Bu sistem ile birlikte kişilerin yetki belgeleri (imza sirküleri, vekaletname gibi) veya azil belgeleri sisteme yüklenerek ilgili müfettişe iletilir.	Elektronik defter, belge ve diğer belgelerin elektronik ortamda ibrazını sağlayan ve nihayetinde ibraz belgesi üreten sistemdir.
sisteme erişim: https://eviz-yts.hmb.gov.tr	sisteme erişim: https://eviz.hmb.gov.tr   https://giris.hmb.gov.tr/   https://vdk.hmb.gov.tr/e-viz
Her iki sisteme Mükellef Portalı üzerinden veya https://vdk.hmb.gov.tr/e-viz adresinden doğrudan erişim sağlanabilir.

Yetkili Tanımlama Sistemine (YTS) ilişkin teknik ve idari düzenlemeler/açıklamalar kılavuzda ayrıntılı olarak yer almakla birlikte, bir takım hususlara dikkat edilmesi gerekmektedir. Öncelikle sürece ilişkin bilgilendirmeler girilen e-mail adreslerine yapılacağından e-mail adresinin doğruluğu teyit edilmelidir. Eğer şirketi birden fazla vekili varsa, ibraz işlemini gerçekleştirecek vekil/vekillerin girilmesi e-ibraz işlemlerinin daha hızlı yürütülmesini sağlayacaktır. Kişi bilgilerinde yanlış veri girilmesi halinde ilgili satırdaki Güncelle butonu kullanılarak veriler güncellenebilir. ‘Müfettişe İletildi’, ‘KYS (Kimlik Yönetim Sistemi) Hesabı Oluşturuldu’ ve ‘Kabul Edildi’ durumunda olan işlemlerde güncelleme yapılamaz. Yetki türü alanı, Müşterek seçildi ise; en az bir müşterek yetkili daha sisteme tanımlanmadan Müfettişe İlet butonu aktif olmayacaktır.

Veri İbraz Sistemi ile;

•  Elektronik defter, elektronik belge ve diğer belgeler yüklenebilir,
• Yüklenen dosyalar için e-ibraz belgesi oluşturulabilir,
• Güvenli elektronik imza kullanılarak üretilen belge ile ibraz işlemini yasal olarak belgelendirilebilir,
•  Yüklenen dosyalar ve e-İbraz Belgesi ilgili Vergi Müfettişine iletilebilir.

Veri İbraz Sistemi, kılavuzun 5. Bölümünde belirtilen yetkili tanımlama işlemlerinin yapılmasının ardından kullanılabilecektir. Veri İbraz Sistemine yalnızca Yetkili Tanımlama Sisteminde durumu ‘KYS Hesabı Oluşturuldu’ olan kişiler erişim sağlayabilecektir.

Veri İbraz Sistemi uygulama aşamaları özetle şu şekilde olacaktır:

Aşama	Başlık	İşlem Adımları/Önemli Hususlar
1.Aşama	Veri İbraz Sistemine Giriş	1.https://eviz.hmb.gov.tr/ https://giris.hmb.gov.tr/  https://vdk.hmb.gov.tr/e-viz adresinden Veri İbraz sistemi butonu tıklanır. 2.TCKN/e-posta ve şifre girilir. 3.Giriş butonu tıklanır. 4.Giriş işlemleri tamamlandıktan sonra sisteme geçiş ekranı açılır.
2.Aşama	PIN Kodu Sorgulama	1.PIN koduna defter belge isteme yazısının alt kısmından ulaşılabilir. 2.İşlem yapmak istenilen PIN Kodu, ilgili alana girilir. 3.Sorgula butonu tıklanır.
3.Aşama	e-Defter Yükleme	1.e-Defter ve berat dosyalarının (GİB Beratı dahil) yüklendiği alandır 2.Ana menüden Elektronik Veriler seçilir. Elektronik Veri Belgeleri sekmesine tıklanır. E Defter sekmesi seçilir. Dönem/Yıl seçilir.  Dosya yükleme alanına e-Defter ve berat dosyaları yüklenir.  İleri butonu tıklanır. 3.Yüklenecek her bir dosya boyutu 100 megabite (MB) sınırını geçmemelidir.  Bu alandan .xml .xslt ve .zip uzantılı dosya türleri yüklenebilir. Her .zip dosya içeriğinde sadece .xml uzantılı dosya türü olması gerekmektedir.
4.Aşama	e-Belge Yükleme	1.Ana menüden Elektronik Veriler seçilir.  Elektronik Veri Belgeleri sekmesine tıklanır.  e-Belge sekmesi seçilir. Dönem/yıl seçilir. Dosya yükleme alanına e-belgeler yüklenir.  İleri butonuna tıklanır. 2.Yüklenecek her bir dosya boyutu 100 megabite (MB) sınırını geçmemelidir. 3.Bu alandan .xml ve .zip uzantılı dosya türleri yüklenebilir. Her .zip dosya içeriğinde sadece .xml uzantılı dosya türü olması gerekmektedir.
5.Aşama	Diğer Belge Yükleme	1.pdf uzantılı e-Belgeler ile elektronik ortamda tutulan/üretilen diğer dosyaların (bordro, banka hesap hareketleri, amortisman listeleri vb.) yüklendiği alandır. 2.e-Belge Yükleme aşaması ile aynıdır.
Sonraki Diğer Aşamalar	Yüklenen Belgeler       e-İbraz Belgesi Oluşturma     e-İbraz Belgesini İmzalama	e-Defter, e-Belge ve diğer belge sekmelerinde yüklenen dosyaların tek bir sayfada özet olarak görüntülendiği alandır.     e-İbraz Belgesine hangi yetkililerin imza atacağının belirlendiği, taslak e-İbraz Belgesini oluşturduğu ve e-imza ekranına yönlendirildiği alandır.   e-İbraz Belgesinin imzalandığı alandır.

---

[1] Elektronik olarak tutulmasına izin verilen elektronik defter ve belgeler ile elektronik ortamda oluşturulan diğer belgelerin ibrazına ilişkin detaylı açıklamalara https://vdk.hmb.gov.tr/e-viz adresinden ve aynı adreste bulunan “e-Viz SİSTEMİ MÜKELLEF KULLANIM KILAVUZU “ ndan ulaşabilirsiniz.

[2] Diğer belgeler: Elektronik ortamda tutulan/üretilen diğer dosyaları(bordro, banka hesap dökümleri, amortisman listeleri vb.

06.12.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.