İbrahim Çakır
Vergi Müfettişi
ibrahim.cakir2@outlook.com

İl Özel İdareleri ve Belediyelerde Uzlaşma

Vergi hukukunda Uzlaşma (Compromise), vergisel bir uyuşmazlığı hızlı bir şekilde, gerek vergi idaresi gerekse de mükelleflerin fedakârlık ve rızasına dayanılarak, pazarlık sonucu neticelendiren ve hızlı bir şekilde verginin tahsilini mümkün kılan bir müessese olarak tanımlanmaktadır.

213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun (VUK) birinci maddesine göre genel bütçe ile il özel idaresi ve belediyelere ait vergi, resim ve harçlara uygulanacağı belirtilmiştir. Genel bütçeye ait vergi resim ve harçlar ile bunlara ilişkin vergi zıyaı cezaları Uzlaşma Yönetmeliği[1] ve Tarhiyat Öncesi Uzlaşma Yönetmelikleri[2]  ile usul ve esasları düzenlenmiştir.

İl özel idaresi ve Belediyelere (Mahalli İdareler, Local Administrations) ait vergi, resim ve harç ile bunlara ilişkin olarak kesilecek vergi zıyaı cezaları ise 1/8/2003 tarih ve 30782 sayılı Mahalli İdareler Uzlaşma Yönetmeliği ile usul ve esasları düzenlenmiştir. Bu çalışmamızda mahalli idareler yetki alanına giren kamu gelirlerinde uzlaşmanın nasıl olacağı, hangi kamu gelirlerin uzlaşma kapsamında olduğu, başvuru şartları, süresi ve benzeri özellikli hususlara değinilecektir.

Uzlaşmanın Kapsamı

Uzlaşmanın kapsamına il özel idareleri ve belediyelerce ikmalen, re’sen veya idarece tarh ve tebliğ edilen vergi, resim ve harç asıllarına ilişkin olarak özel kanunlarında belirtilen kanuni hadlerin altına düşmemek kaydıyla vergi asılları ile bunlara ilişkin olarak kesilecek vergi zıyaı cezaları girmektedir.

Yine, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 344 üncü maddesinin birinci ve üçüncü fıkraları uyarınca kesilecek vergi zıyaı cezaları uzlaşma konusu olabilecek, aynı maddenin ikinci fıkrası (kaçakçılık suçları) uyarınca kesilecek vergi zıyaı cezaları ile 352 nci maddeye göre kesilen usulsüzlük cezaları ise uzlaşma kapsamında değerlendirilmeyecektir.

Ayrıca, kanuni süresi içinde yapılan beyan üzerinden, tarh ve tahakkuk ettirilen vergi, resim ve harçlar ile tahakkuku tahsile bağlı bulunan vergi, resim ve harçlar üzerinde uzlaşma yapılması mümkün değildir.

Bu bağlamda il özel idareleri ile belediyelerin uzlaşma kapsamına giren gelirleri şunlardır:

1.İl Özel İdareleri gelirleri

• Taş Ocakları Harç ve Resimleri,
• Bina İnşaat ve Yapı Kullanma İzni Harcı,
• Maden Suları Resim ve Temettü Payları.

2.Belediye Gelirleri

• 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu uyarınca tahsil edilen bina ve arazi vergileri,
• 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu uyarınca tahsilatı doğrudan belediyeler tarafından yapılan gelirlerden;

a) Vergiler

• İlan ve Reklam Vergisi,
• Haberleşme Vergisi,
• Eğlence Vergisi,
• Elektrik ve Havagazı Tüketim Vergisi,
• Yangın Sigortası Vergisi,
• Çevre Temizlik Vergisi,

b) Harçlar

• İşgal Harcı,
• Tatil Günlerinde Çalışma Ruhsatı Harcı,
• Kaynak Suları Harcı,
• Tellallık Harcı,
• Hayvan Kesimi Muayene ve Denetleme Harcı,
• Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcı,
• Bina İnşaat Harcı,
• Kayıt ve Suret Harcı,
• İmar ile ilgili harçlar; Parselasyon Harcı,  İfraz ve Tevhit Harcı, İşyeri Açma İzin Harcı, Muayene, Ruhsat ve Rapor Harcı, Sağlık Belgesi Harcı.

Ayrıca, yeni bir tebliğe gerek kalmaksızın başka kanunlarda il özel idareleri ve belediye geliri olarak kabul edilecek ve bu idarelerce tarh ve tahakkuk edilecek diğer vergi, resim ve harç asıllarına ilişkin olarak özel kanunlarında belirtilen kanuni hadlerin altına düşmemek kaydıyla vergi asılları ile bunlara ilişkin olarak kesilecek vergi zıyaı cezalarında da uzlaşmaya gidilebilecektir.

Uzlaşmada Yetki

Vergi Usul Kanununun değişik Ek 1 inci maddesi ile bu Kanunun kapsamına giren il özel idareleri ve belediyelere ait vergi, resim ve harçlardan hangilerinde uzlaşma yoluna gidilebileceği ve uzlaşma komisyonlarının uzlaşabilecekleri vergi, resim ve harç miktarının üst sınırının tayini hususunda 23/5/2019 tarihinde yapılan değişiklik ile il özel idareleri için İçişleri Bakanlığı, belediyeler için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı yetkilidir.

Uzlaşma Komisyonlarının Teşkili

Uzlaşma komisyonları, İl özel idareleri bütçesine giren vergi, resim ve harçlar için il özel idarelerinde valinin görevlendireceği genel sekreter veya genel sekreter yardımcısının başkanlığında, vali tarafından mali hizmetler biriminden seçilecek iki memur üyeden,

Belediye bütçesine giren vergi, resim ve harçlar için; büyükşehir belediyesinde başkanın görevlendireceği genel sekreter, genel sekreter yardımcısı veya daire başkanının başkanlığında, belediye gelir şube müdürü, diğer belediyelerde ise başkanın veya görevlendireceği başkan yardımcısının başkanlığında mali hizmetler müdürü, mali hizmetler müdürü olmayan yerlerde muhasebeci ile belediye encümenince mali hizmetler biriminden seçilecek bir memur üyeden müteşekkil üçer üyeden oluşur.

Bu komisyonlar üyelerinin tamamının katılmasıyla toplanırlar ve çoğunlukla karar verirler. Komisyon başkan ve üyelerinin herhangi bir nedenle görevlerinin başında bulunmamaları halinde, vekâlet edenler komisyonda görev yaparlar.

Uzlaşmada Göz önünde Tutulacak Hususlar

Uzlaşma talebinin, mükellef veya ceza muhatabı tarafından bizzat veya resmi vekaletnamesini haiz vekili; tüzel kişiler, küçükler, kısıtlılarla vakıflar veya cemaatler gibi tüzel kişiliği olmayan teşekküllerde bunların kanuni temsilcileri tarafından yetkili uzlaşma komisyonuna yapılması gerekir.

Uzlaşma komisyonları, bir yargı organı olmayıp, kesilmiş olan cezada uyuşmak üzere yetkili kılınmış idareyi temsil eden kuruluşlardır. Bu nedenle, uzlaşma komisyonuna başvurma ve görüşmelere katılma konusunda mükellef veya ceza muhatabı adına hareket edecek kişinin avukat olması şart değildir. Bu kişilerin Noterlik Kanununun 60 ıncı maddesi uyarınca düzenlenen ve mükellef adına salınan vergi ve kesilen ceza miktarında uzlaşmaya yetkili oldukları şerhini taşıyan resmi vekâletnameye sahip olmaları yeterli bulunmaktadır.

Uzlaşma talebinin, vergi/ceza ihbarnamesinin mükellefe tebliğ tarihini izleyen günden itibaren 30 gün içinde yapılması şarttır.

Mükellefin veya resmi vekâletini haiz vekilinin uzlaşma davetiyesinde belirtilen yer, tarih ve saatte toplantıya katılması halinde, uzlaşma görüşmelerine başlanır. Yapılan görüşme sonucunda uzlaşma sağlandığı takdirde, uzlaşma komisyonu durumu üç nüsha olarak düzenlenen tutanakla tespit eder. Bu tutanağın üç nüshası da komisyon başkan ve üyeleri ile mükellef veya vekili tarafından imzalanır.

Uzlaşmanın Kesinliği

Uzlaşma vaki olduğu takdirde komisyonların düzenleyecekleri uzlaşma tutanakları kesin olup, gereği mali hizmetler birimince derhal yerine getirilir.

Uzlaşma tutanağının mali hizmetler birimine intikali üzerine tarih ve tebliğ edilmiş olan vergi ve ceza, uzlaşılan vergi miktarına göre düzeltilir.

Uzlaşma Sağlanamaması

Uzlaşmanın sağlanamaması hâlinde vergi ve ceza için yeniden uzlaşma talebinde bulunulamaz.

Mükellef dava açma süresinin son günü akşamına kadar komisyonun nihai teklifini kabul ettiğini bir dilekçe ile hesap işleri servisine bildirdiği takdirde, bu tarih itibarıyla uzlaşma vaki olmuş sayılır ve buna göre işlem tesis edilir.

Ödeme Zamanı

Uzlaşma vaki olması durumunda;

Uzlaşma konusu yapılan vergi ve cezalar;

Uzlaşma konusu yapılan vergi ve cezalara ilişkin düzenlenen ve tebliğ olunan uzlaşma tutanağı vergi ve cezaların ödeme zamanlarından önce tebliğ edilmişse kanuni ödeme zamanlarında; ödeme zamanları kısmen veya tamamen geçtikten sonra tebliğ edilmişse ödeme süreleri geçmiş olanlar uzlaşma tutanağının tebliğinden itibaren bir ay içinde

Uzlaşma vaki olmaması durumunda;

Vergi Usul Kanununun 112 ve 368 inci maddeleri ile 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 27 nci maddesinin (3) numaralı bendi hükmü çerçevesinde ödenir.

Uzlaşma üzerine tahakkuk ettirilen vergiler ve bu vergilere ilişkin hesaplanan gecikme faizleri ile cezanın vadesinde ödenmemesi uzlaşmayı geçersiz kılmaz. Ödenmeyen vergi ve cezanın tahsili için 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkındaki Kanun hükümlerine göre tahsilat işlemleri yapılır.

Kaynakça

-213 sayılı Vergi Usul Kanunu, 04/01/1961

-2462 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu, 26/05/1981

- Mahalli İdareler Uzlaşma Yönetmeliği, 01/08/2003

- 1 Sıra No'lu İl Özel İdareleri ve Belediyeler Uzlaşma Tebliği, 29/06/ 2004

---

[1] 03.02.1999 tarih ve 23600 sayılı Uzlaşma Yönetmeliği

[2] 31/10/2011 tarih ve 28101 sayılı Tarhiyat Öncesi Uzlaşma Yönetmeliği

13.10.2021

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.