Hüseyin Ergut
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Lisanslı SPK Uzmanı
smmm.hergut@gmail.com

TEFAS ve BEFAS Fonları Nedir? Aralarındaki Farklar ve Avantajları Nelerdir? Yatırımcılar Açısından Önemi Nedir? Tabii Olduğu Vergi Stopaj Uygulaması

Tefas’ın Kuruluşu

Türkiye Elektronik Fon Alım Satım Platformu (TEFAS), Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) ve Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği (TSPB)’nin iş birliği ile 2013’yılında kurulmuştur. Kuruluş amacı, yatırım fonlarının daha geniş kitlelere ulaşmasını sağlamak ve piyasa derinliğini artırmaktır. Türkiye Elektronik Fon Alım Satım Platformu (TEFAS), yatırımcıların yatırım fonlarına daha kolay erişim sağlaması için kurulmuş bir dijital platformdur. Türkiye Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tarafından denetlenen bu sistem, yatırım fonlarının alım-satım işlemlerini hızlı ve güvenli bir şekilde gerçekleştirmeyi amaçlamaktadır.

Tefas’ın Özellikleri

I-Kullanım Kolaylığı: Tefas, kullanıcı dostu bir arayüze sahip olduğu için yatırımcılar yatırım fonları ile ilgili tüm bilgilere kolayca ulaşabilirler.

II-Geniş Fon Yelpazesi: Tefas, Türkiye’deki pek çok yatırım fonunu tek bir platformda sunar. Yatırımcılar, hisse senedi fonlarından, tahvil fonlarına kadar geniş bir yelpazedeki tüm fonları yatırım hesaplarının bulunduğu kurumdan kolayca alıp, satabilirler.

III-Şeffaflık ve Güven: Tefas, yatırımcıların fonların performansını, yönetim ücretlerini ve diğer bilgileri kolayca görebilmesine olanak tanır. Bu, yatırımcıların bilinçli kararlar almasına yardımcı olur.

IV-Düşük Maliyetler: Tefas üzerinden yapılan işlemlerde kurumlar arası transfer maliyeti olmadığı için sistem, yatırımcılar için avantaj sağlamaktadır.

Tefas Kullanmanın Avantajları:

-Hızlı İşlem Süreleri: Tefas üzerinden yapılan alım-satım işlemleri, anlık olarak gerçekleşir. Bu, yatırımcıların piyasa dalgalanmalarından hızlı bir şekilde faydalanabilmelerini sağlar.

-Yatırım Bilgilerine Erişim: Kullanıcılar, fonların geçmiş performansını, yönetim raporlarını ve piyasa analizlerini inceleyerek daha bilinçli yatırım kararları alabilirler.

-Erişim Kolaylığı: TEFAS, internet üzerinden erişim sağlandığı için, yatırımcılar istedikleri yerden ve zamanda işlemlerini gerçekleştirebilirler.

Tefas Fonu Nedir?

Türkiye'de portföy yönetim şirketlerince ihraç edilen ve Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tarafından onaylanan Tefas’ta işlem gören yatırım fonları (Tefas Fonları) Tefas’a üye aracı kurum ve bankalar aracılığı ile alınıp satılabilmektedir. Tefas farklı risk ve getiri profillerine sahip çok sayıda yatırım fonunu tek bir sistem üzerinden karşılaştırma ve tek bir yatırım hesabı ile belirli istisnalar hariç tüm yatırım fonlarına ulaşma imkânı sağlayan elektronik fon platformudur.

Befas Fonu Nedir?

Emeklilik fonları Türkiye'de emeklilik şirketlerince ihraç edilmekte ve portföy yönetim şirketleri tarafından yönetilmektedir. Emeklilik şirketi tarafından bireysel emeklilik sözleşmesi (BES) çerçevesinde tahsil edilen ve katılımcılar adına bireysel emeklilik hesaplarında izlenen katkıların değerlendirilmesi amacıyla oluşturulan fonlar, yatırım fonlarının aksine aracı kurumlar ya da banka yatırım hesapları üzerinden alınıp satılamaz.

Befas, Türkiye'deki çeşitli emeklilik şirketleri tarafından kurulan emeklilik yatırım fonlarının alım satımını ve geri alımını mümkün kılan Takasbank tarafından işletilen elektronik bir platformdur. Bu platform ile emeklilik şirketleri, kurucusu oldukları fonların yanı sıra başka şirketlerin fonlarını almak isteyen katılımcıların taleplerini de karşılayabilir duruma gelmişlerdir.Befas’ta alım satımı yapılabilen emeklilik fonlarına “Befas Fonları” denilmektedirBefas platformunda yatırımcılar BES fonları getirileri, büyüklükler gibi önemli detaylara kolayca erişerek risk profillerine, beklentilerine ve emeklilik hedeflerine en uygun fonu seçebilirler.

Tefas ve Befas Fonları Arasındaki Benzer ve Farklı Yönler Neler?

Tefas ile Befas Fonları, Türkiye'de yatırımcıların ilgisini çeken iki farklı yatırım aracıdır. Bu kapsamda yatırım fonları ve bireysel emeklilik fonları stratejilerine uygun yatırım araçlarına erişim imkânı sunmakla beraber belirli noktalarda birbirinden ayrılmaktadır. Tefas fonlarına yatırım yapmak isteyen yatırımcıların banka/aracı kurumlarda yatırım hesabı olması yeterli iken, Befas fonlarına yatırım yapabilmek için emeklilik şirketi ile bireysel emeklilik sözleşmesi imzalanması suretiyle bireysel emeklilik sistemine katılım sağlanması gerekmektedir.

Tefas fonları, aracı kurum, banka veya portföy yönetim şirketi aracılığıyla alınıp satılabilirken, Befas fonları sadece bireysel emeklilik şirketleri vasıtasıyla alınıp vasıtasıyla alınıp satılabilen emeklilik fonlarını ifade etmektedir. Tefas fonlarında yıllık alım satım sınırı yokken, Befas fonlarında katılımcılara yılda en fazla 12 kez değişiklik yapabilme imkânı sunulmaktadır. Ayrıca Befas onlarının teşvik edilmesi adına, Tefas Fonlarından farklı olarak bazı devlet destekleri sağlanmaktadır.

Tefas ve Befas İçin Stopaj Uygulaması Nasıl Yapılır?

Befas ve Tefas fonlarında stopaj* uygulaması bulunmaktadır. Yatırım fonlarında stopaj, elde edilen getiriler üzerinden fon satışında dağıtıcı kurum tarafından otomatik olarak kesilmektedir. Kesilen stopaj oranları, fonların türü, yatırım süresi ve bireyin emeklilik yaşı gibi bazı kriterlere göre değişiklik gösterir. Emeklilik Fonları için BES stopaj kesintisi hesaplama yöntemi şu şekildedir; Birikim ve devlet katkısı indirildikten sonra getiri üzerinden; BES sisteminden 10 yıldan az kalarak ayrılanlar için (%15), 10 yılı tamamladığı halde 56 yaşını bitirmeden ayrılanlar için (%10), 10 yılı tamamlayan ve 56 yaşını bitirenler için ise (%5) BES stopaj kesintisi yapılır. Yatırım fonu stopaj hesaplamasına ilişkin olarak Unvanında "(Hisse Senedi Yoğun Fon)" yazan yurtiçi hisse senedi (TL) fonlarında (%0) vergi kesintisi uygulanmaktadır. Diğer fon türlerinde ise genellikle (%10) oranında stopaj uygulanmakla birlikte, Cumhurbaşkanı kararıyla bu oran, belirli dönemlerde yeniden değerlendirilmekte ve yatırımcılara ek avantajlar sağlayabilmektedir.

Yatırımcılar, güncel Tefas fon stopaj oranlar için Vergi Dairesi Başkanlığı'nın veya ilgili fonun web sitesinde yer alan yatırımcı bilgi formlarını kontrol etmelidir.

Tefas İçerisindeki Fonlar ve Çeşitleri

Tefas, platformunda çeşitli varlık sınıflarına yatırım yapan farklı türde yatırım fonları bulunmaktadır. Bu fonların seçimlerinin risk toleransından varlık seçeneklerine kadar farklı kriterler göz önünde bulundurarak yatırım yapabilecekler.

-Hissedarlık Fonları

Hisse senedi piyasalarında işlem gören şirketlere yatırım yaparak geçiş elde etmeyi amaçlayan fon çeşididir. Bu fonlar, genellikle uzun vadeli getiriler için uygundur ve finansal piyasalarındaki büyüme potansiyelinden faydalanmayı amaçlamaktadır.

-Borçlanma Fonları

Tahvil ve diğer borçlanma araçlarına yatırım yaparak sabit getiri elde etmeyi sağlayacak fonlardır. Düşük faizli yatırım arayışında olan ve düzenli gelir elde etmek isteyenler için tercih edilebilirler.

-Karma Fonlar

Hem kendi hem de borçlanma araçlarına göre bir şekilde yatırım yaparak hem büyüme potansiyeli hem de sabit getiri sağlamayı sağlar. Bu fonlar, çeşitli varlık sınıflarına risk bağlantılarıyla yayılarak ve geniş bir yatırım yelpazesi sunmayı hedefler.

-Serbest Fonlar

Serbest fonlar, yatırım fonları içinde belirli sınırlamalara tabi olmayan ve geniş bir yatırım stratejisi izleyebilen fonlardır. Bu fonlar, çeşitli varlık sınıflarına (hisse senedi, krediler, döviz vb.) yatırım yapabilir ve portföylerini piyasa koşullarına göre esnek bir şekilde yönetebilirler. Serbest fonlar, yatırım uzmanlarının piyasadaki pazarlarının değerlendirilmesini sağlar ve genellikle daha yüksek risk ve getiri potansiyeline sahip olabilirler. Bu fonlar, belirli kısıtlamalara tabi olmayan, saklanmayan tarafından tercih edilir ve farklı piyasa koşullarına uyum sağlamak için tasarlanmıştır.

-Altın Fonları

Altına yapmak yatırım yapmak için hazırlanmış bir fon türüdür. Bu fon çeşidi altın fiyatlarındaki değişimlerden faydalanmak isteyen için özel olarak tasarlanmıştır. Fiziki altın, altın kiralama işlemleri ve tabanlı tabanlı finansal araçlara yatırım yaparak altın piyasasının performansına göre getiri sağlar.

-Sermaye Koruma Fonları

Bu fonlar, sermayelerini belirli bir süre içinde koruma garantisi sunan bir yatırım stratejilerini izler. Belirgin bir vade sonunda ana paranın korunması ve aynı zamanda belirli bir dönüşün elde edilmesi hedeflenmektedir.Sermaye koruma fonları, genellikle belirli bir endeks veya portföy performansına bağlı olarak yatırım yapmaktadır. Fon ödemesi, yatırım yapma araçları araçlarının riskli ve sermayesinin korunmasını sağlamayı sağlayanlar. Bu tür fonlar, özellikle piyasalardaki karlardan korunmak isteyen veya düşük çıkışlı bir yatırım arayan için tercih edilebilir.

-Para Piyasası Fonları

Bu fon çeşidinin düşük oranda olması ve benzeri varlıklara yatırım yapma fırsatını sunmaktadır. Ayrıca kısa vadeli yatırım araçlarıdır. Genellikle devlet kredileri, hazine bonoları gibi sabit hale getirilen enstrümanlara yatırım yapılarak oluşturulurlar. Temel amaç, sermaye koruması sağlamak ve düşük riskli kısa vadeli getiri elde etmektir. Yatırımcılar genellikle likidite ihtiyaçlarını karşılar veya düşük oranda yatırım arayışında bu fonları tercih edebilirler.

Bu fonlar, yatırımlara çeşitli finansal kazançlara erişme imkanı sunmakta olup, ve yatırım tercihlerine göre portföy çeşitlendirmesi yapma fırsatı verir. Yatırım yapmadan önce onun bir fonun özellikleri ve risklerini değerlendirmeleri önemlidir. Tefas üzerinden yatırım yaparken, yatırımcıların kendi risk toleransları ve finansal hedefleri doğrultusunda uygun fonları seçmeleri gerekmektedir.

Kaynakça:

-Sermaye Piyasası Kurulu III-52.1 sayılı Yatırım Fonlarına İlişkin Esaslar Tebliği.

-www.tefas.gov.tr  

-İş Portföy

-www.egm.org.tr

-www.takasbank.com.tr

26.03.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.