Hüseyin Ergut
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Lisanslı SPK Uzmanı
smmm.hergut@gmail.com

Paladyum (Palladium) Yakın Gelecekte Altın ve Gümüşün Bilinmeyen Gizli Rakibi Mi? Paladyum Nedir? Genel Özellikleri Nelerdir? Bir Yatırım Aracı Olarak Alan veya Fiziken Elinde Bulunduran Asrın Yatırımını Yapmış Olabilir! Finansal Piyasalarda Yatırım Aracı Olarak Kullanılması, Kıymetli Madenler ve Taşlar Piyasasında İşlem Görmesi ve Değerlendirmeler – Bölüm - I

Paladyum (Palladium) Nedir?

Paladyum; genellikle elektronik ve endüstriyel ürünlerin imalatında kullanılan parlak, gümüş renkli bir metaldir. Diş hekimliği, tıp, kimyasal uygulamalar, mücevherat ve yeraltı suyu arıtımı gibi alanlarda kullanılmaktadır. Bu metalin dünyadaki arzının önemli bir bölümü Amerika Birleşik Devletleri, Rusya, Güney Afrika ve Kanada'da bulunan madenlerden sağlanmaktadır. Altına kıyasla paladyum 30 kat daha nadir bulunan bir metaldir.

Paladyum; elektronikte kullanılan önemli bir bileşendir ve yakıt malzemeleri gibi birçok yeni teknolojide kullanılır. Bir emtia olarak, diğer metallere kıyasla kolayca ikame edilemediğinden son dönemlerde yatırımcıların dikkatini çekmeye başlamıştır.

Paladyumun Özellikleri?

Platinden %12’ daha sert bir metaldir. Bu da metali platinden daha dayanıklı yapar.Gümüş renge sahip olup, parlak bir metaldir.Temel kullanımı, önemli bir oranda benzinli ve hibrit araçlarda bulunan, aracın egzoz sisteminin emisyonlarını kontrol eden bir parça olan katalitik konvertörlerde bulunan çok kritik bir bileşendir. Paladyum, platin, iridyum gibi platin grubu metallerinin bir parçasıdır. Kuyumcular ilk kez 1930’lu yıllarda paladyumu takılarda kullanmaya başlamışlardır. Paladyum sarı altınla karıştırıldığında, beyaz altından daha güçlü bir metal ortaya çıkar.1967' yılında  Tonga hükümeti Kral Taufa Ahau Tupou IV'ün taç giyme törenini yapmak için paladyum paralar bastırılmıştır. Bu, paladyumun ilk kez bir parada kullanılmasının örneği olarak karşımıza çıkar.

Paladyum Nerelerde Kullanılır?

Paladyum madeni, düşünülenin aksine sadece emtia piyasalarında değildir. Fiziksel maden hali de birçok piyasada kullanılmaktadır. Madenin en çok kullanıldığı alanlar şunlardır.

-Katalitik konveyörler

-Emtia

-Mücevher

-Elektronik

-Hidrojen saflaştırma ve depolama

-Flüt ve bazı enstrümanlarda

-Fotoğraf baskılarında

-Diş tedavilerinde

Paladyumun Tarihçesi

William Hyde Wollaston paladyumu 1802' yılında keşfetmiştir.Platini nitrik asit ve hidroklorik asit karışımında erittiğinde tesadüfen bulmuştur. Wollaston bulduğu kalıntıya asteroitten sonra Pallas adını verdi. Onu özel olarak satıp, bir sonraki gümüş olarak pazarlamıştır.

O dönemde, diğer bilim insanları paladyumun sadece diğer metallerin bir alaşımı olduğuna inanıyorlardı. Paladyum mücevherlerde 1939'da kullanılmaya başlandı ancak paladyumun popülaritesi 1980'lerin sonuna kadar artmadı. Otomobil üreticileri bu metali katalitik konvertörlerde kullanmaya başladı. Günümüzde birçok endüstri alanlarında kullanılmaktadır.

Paladyum Ticareti Nedir? Nasıl Yapılır?

Paladyum ticareti yapmak için kullanabilecek birkaç farklı enstrüman çeşidi vardır. Fiziksel metalin spot ticaretinden, fark sözleşmeleri (CFD)’ler ticaretine, paladyum hisselerine ve borsa yatırım fonlarına (ETF)’ 'ler  yatırım yapılmasına. Paladyum ticareti, paladyum metalinin, türevlerinin veya paladyum piyasasında yer alan şirketlerin hisse senetlerinin alım satımı olup, fiyat hareketleri üzerinde spekülasyon yapmaya çalışmaktır.Paladyum ticareti, metali, türevlerini veya onu üreten, satan veya satın alan şirketlerin hisse senetleri için fiyatları alıp satarak fiziksel paladyum üzerinde spekülasyon yapmayı içerir. 

-Spot Metal Ticareti;

Bir paladyum brokeri veya borsası aracılığıyla spot piyasada paladyum ticareti yapabilir, mevcut veya spot piyasa fiyatından belirli miktarda metal alıp satabilirsiniz. Spot ticareti, hisse senetleri , ETF' ler ve tahviller gibi diğer varlıklarla ilişkili risklere karşı bir koruma olarak fiziksel paladyum külçeleri veya madeni paraları alıp satmanıza olanak tanımaktadır. Metali sizin adınıza tutan ve depolama ve sigorta maliyetlerini karşılayan bir banka veya aracı kurum aracılığıyla bir kağıt ürünü ticareti yapabilir.

-Vadeli işlemler;

Paladyumu cari piyasa fiyatından alıp satan spot sözleşmelerin aksine, vadeli işlem sözleşmeleri gelecekte belirli bir tarihte belirli bir miktarda paladyumu belirli bir fiyattan satın alma hakkına imkan tanır. 

Vadeli işlem sözleşmeleri, paladyumun fiyatının yükselmesini veya düşmesini beklemenize bakılmaksızın, fiyat üzerinde spekülasyon yapmanızı sağlar. Bir vadeli işlem sözleşmesini, vadesi dolmadan önce başka bir vadeli işlem sözleşmesine devrederek veya onu bir spot işlemle değiştirerek nakit olarak kapatmak mümkündür.

-Hisse senetleri;

Paladyumla ilgili hisse senetleri ticareti yaparak piyasaya dolaylı yoldan yatırım yapmak istenirse, bu madeni çıkaran veya rafine eden şirketlerin hisseleri alınıp satılabilir. Paladyum şirket hisse senedi fiyatlarında işlem yapmak için  (ETF)' ler, opsiyonlar ve (CFD)'ler de kullanabilir.

Kıymetli Maden ve Kıymetli Taşlar Piyasasının Alt Piyasaları

Borsa İstanbul bünyesinde, kıymetli madenlere ve kıymetli taşlara ilişkin olarak standart, standart dışı, cevherlerden üretim altın, gümüş, platin ve “paladyum “üzerine spot ve fiziki işlemlerin yapıldığı Kıymetli Madenler Piyasası, ödünç ve sertifika işlemlerinin yapıldığı Kıymetli Madenler Ödünç Piyasası ile elmas ve kıymetli taşların işlem gördüğü Elmas ve Kıymetli Taş Piyasası yer almaktadır.

Kıymetli Madenler Piyasasında İşlemler Nasıl Gerçekleşir?

Bu Piyasadaki işlemler, üye işlem temsilcileri tarafından seans salonunda bulunan işlem terminalleri veya uzaktan erişim ile iletilen emirlerin otomatik eşleşme kuralına göre en iyi alım ve en iyi satım emirlerinin birbirini karşılaması suretiyle gerçekleştirilmektedir. İşlemler, fiyat ve zaman önceliği kurallarına uygun olarak çok fiyat yöntemine göre yürütülür.

Bireysel yatırımcılar adına borsa üyelerince kıymetli maden alım ve satım işlemleri mevcut sistemde yapılmakta olup, ilgili kıymetli madenler bireysel yatırımcı adına saklama kasasında muhafaza edilmektedir.

Kıymetli Madenler Piyasasındaki İşleme Konu Kıymetli Madenler Nelerdir?

Standart Kıymetli Madenler Kıymetli Madenler Piyasasında aşağıdaki özelliklere sahip standart kıymetli madenler işlem görmektedir:

-Standart İşlenmemiş Altın: En az 995/1000 saflıkta, nitelikleri Müsteşarlıkça belirlenen barlar veya külçeler halindeki altın,

-Standart İşlenmemiş Gümüş: En az %99,9 saflıkta, nitelikleri Müsteşarlıkça belirlenen bar, külçe veya granül halindeki gümüş,

-Standart İşlenmemiş Platin: En az %99,95 saflıkta, nitelikleri Müsteşarlıkça belirlenen barlar veya külçeler halindeki platin,

-*Standart İşlenmemiş Paladyum: En az %99,95 saflıkta, nitelikleri Müsteşarlıkça belirlenen barlar veya külçeler halindeki paladyum.*

 Kabul edilen standart bar ve külçe tipleri ise

-Mini Bar : 1 gr, 2,5 gr, 5 gr. 10 gr, 20 gr, 50 gr, 100 gr, 250 gr ve 500 gr

-Külçe: 1 kg

-Large Bar : 1 kg’ın üzerinde külçe

-Granül : Torba şeklinde ambalajlı, muhtelif ağırlıklarda granül (Sadece gümüş için)

Standart Dışı Kıymetli Madenler Kıymetli Madenler Piyasasında aşağıdaki özelliklere sahip standart dışı kıymetli madenler işlem görebilir:

-Standart dışı işlenmemiş altın: 995/1000'den düşük (995/1000 saflık hariç) saflıkta külçe, bar, dore bar, granül, toz veya hurda şeklindeki altın,

 -Standart dışı işlenmemiş gümüş: %99,9'dan düşük (%99,9 saflık hariç) saflıkta külçe, bar, dore bar, granül, toz veya hurda şeklindeki gümüş,

 -Standart dışı işlenmemiş platin: %99.95'ten düşük (%99.95 saflık hariç) saflıkta külçe, bar, dore bar, granül, toz veya hurda şeklindeki platin,

-*Standart dışı işlenmemiş paladyum: %99.95'ten düşük (%99.95 saflık hariç) saflıkta külçe, bar, dore bar, granül, toz veya hurda şeklindeki paladyum.*

Kıymetli Maden, Kıymetli Taş ve Kıymetli Eşya Ne Demektir?

Dünya piyasalarında kıymetli maden olarak altın, gümüş ve platin grubu adıyla bilinen platin, paladyum , rodyum, iridyum, rutenyum ve osmiyum madenleri kayda alınmaktadır. Bunlar, asit ve diğer reaktiflere karşı direnç gösterdikleri ve kolaylıkla paslanmadıklarından -gümüş kararmasına rağmen- soylu metaller olarak kabul edilmektedirler. Kıymetli terimi, yüksek değer ve nadirliği vurgulamakta olup bu madenler çekici, dayanıklı ve kolaylıkla işlenebilir madenlerdir. Kıymetli madenler mücevher ve eşya yapımında en çok kullanılan metallerdir. Kıymetli taş, 10/10/2006 tarihli ve 2006/11115 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe konulan Ham Elmas Dış Ticaretinin Düzenlenmesine ve Denetlenmesine Dair Karara istinaden Kimberley Süreci Sertifika Sistemine dahil ham elmaslar ile her tür ve şekilde parlatılmış elmasları ve 32 Sayılı Karar’da tanımlı kıymetli taşları ifade eder. Kıymetli eşya, daha önce işlem görerek Borsa kaydına alınmış kıymetli taşı ihtiva eden veya bu taşlardan yapılmış eşyayı tanımlamaktadır.

Kaynakça:

-17.11.2011 tarih ve 28115 sayılı RG. Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar’da Değişiklik Yapılmasına İlişkin Karar.

-2006/11115 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile Kimberley Süreci.

-Borsa İstanbul A.Ş . 24/06/2021 Revizyon Numarası 07 

-Borsa İstanbul A..PRO.11 Onay Tarihi /23/12/2021

-32 Sayılı Karar’da tanımlanan ve fiziki saklamaya kabul edilmek üzere Takasbank tarafından standartları belirlenen LBMA onaylı ve LBMA dışı altını ve LBMA onaylı gümüş, platin, paladyum,

-32 Sayılı Karara İlişkin 2013-32/43 no’lu Tebliğ ve Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemlerinin Faaliyetleri Hakkında Yönetmelik’e ve Takasbank Kıymetli Madenler Transfer Sistemi Yönergesi.

18.12.2024

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Yılın Kampanyası: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.