Hüseyin Ergut
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Lisanslı SPK Uzmanı
smmm.hergut@gmail.com

Gelecekte Elbet Bir Gün Gelecek! Ama Nasıl ve Neler Olacak? Merkez Bankalarının Dijital Para Yarışı (CBDC) Dünyadaki Dijital Para Çalışmaları, Ödemeler Sisteminin Değişimi ve Dünya Ekonomik Sistemini Yakalamak Adına Para 4.0 Dijital Türk Lirası Çalışmaları – Bölüm - 1

Merkez Bankası Dijital Para Birimi (CBDC) Nedir? 

Merkez Bankası Dijital Para Birimi (CBDC), bir ülkenin merkez bankası tarafından çıkarılan dijital formdaki resmi para birimidir. Geleneksel kağıt paranın dijital bir versiyonudur ve genellikle merkez bankası tarafından doğrudan yönetilir. CBDC, teknolojik gelişmelerin ve dijitalleşmenin finansal sistemdeki yansımalarından biridir ve birçok ülke tarafından araştırılmakta veya pilot uygulamaları yapılmaktadır.

(CBDC) ‘in İşleyiş:

CBDC, merkez bankası tarafından çıkarılır ve kontrol edilir. Bu, dijital paranın arzının ve dolaşımının merkez bankası politikalarına göre düzenlendiği anlamına gelir.Dijital para, merkez bankasından ticari bankalara ve diğer finansal kurumlara dağıtılabilir. Bu kurumlar daha sonra dijital parayı bireysel kullanıcılara ve işletmelere sunabilecektir. CBDC, dijital cüzdanlar, mobil uygulamalar veya diğer dijital platformlar aracılığıyla kullanılabilecektir. Ödemeler, transferler ve diğer finansal işlemler dijital para ile hızlı ve düşük maliyetli bir şekilde gerçekleştirilmesi mümkün olacak.

(TCMB )‘ nın Çalışmaları:

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Dijital Türk Lirası projesinin birinci fazını tamamladığını açıkladı. Dijital Türk Lirası, sadece bir ödeme aracı olarak değil, aynı zamanda

Türkiye’nin dijital ekonomiye entegrasyon sürecinde önemli bir adım olarak gösterilmektedir. 2025 ’te daha pilot testlerle sürecek ikinci faz çalışmaları ile dijital ekonomiye yeni bir ivme kazandırılması hedeflenmektedir.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Dijital Türk Lirası’nı dijital ekonomi için bir ödeme aracı olarak geliştirmeyi amaçlayarak aynı zamanda fiziksel paraya dijital bir alternatif sunacak “Dijital TL”, ile finansal kapsayıcılığı artırırken, kesintisiz ödeme altyapısı ve yenilikçi uygulama imkanlarını öne çıkaracaktır.

Dijital Türk Lirası, mevcut Türk lirasının dijital biçimi olarak tanımlanmaktadır. TCMB tarafından geliştirilen “Dijital TL”, fiziksel paranın sağladığı işlevleri dijital ortama taşıyarak kullanıcıların daha hızlı ve güvenli ödeme yapabilmesine imkan tanıyarak, Fiziksel banknotların dijital ortamlarda sınırlı işlev görmesi nedeniyle, TCMB bu projeyle ekonomik faaliyetlerde yeni bir ödeme altyapısı oluşturmayı hedefliyor.  

Birinci fazın kapsamını;

İlk fazda dijital Türk lirasının teknik altyapısının oluşturulması amacıyla Dijital Türk Lirası İş Birliği Platformu kuruldu ve pilot çalışmalar yapıldı. Bu platformda ASELSAN, HAVELSAN ve TÜBİTAK gibi stratejik ortaklarla iş birliği yapılırken, dağıtık defter teknolojileri ve dijital kimlik entegrasyonu gibi temel alanlarda Ar-Ge faaliyetleri sürdürüldü.TCMB’nin açıklamalarına göre, bu iş birliği ile 2025’yılında, dijital TL’nin ikinci fazında yeni katılımcıların da dahil edileceği daha kapsamlı bir pilot çalışma sürdürülmesi planlanmaktadır.

 Finansal teknolojiler ekosistemine entegre edilecek:

TCMB’nin birinci faz raporuna göre dijital Türk lirası, finansal kapsayıcılığı artırmayı, kesintisiz ödeme imkânları sunmayı ve dijital ekonomiyle uyumlu bir ödeme sistemi geliştirmeyi hedefliyor. Dijital TL, Türkiye’nin hızla büyüyen finansal teknolojiler ekosistemine entegre edilerek yenilikçi çözümler sunacak. Bu projede çevrimdışı ödeme ve akıllı ödeme gibi özellikleri de kapsamaktadır.

Türk Lirası için gelişmiş kriptografi yöntemleri kullanılacak:

Dijital Türk Lirası projesinde güvenlik ve gizlilik en öncelikli unsurlar arasında yer alıyor. TCMB, dijital TL. için kullanıcı verilerini korumak amacıyla gelişmiş kriptografi yöntemleri kullanarak güvenlik sistemleri geliştirmektedir. Bu kapsamda, dijital kimlik sistemleri ve kullanıcıların yalnızca gerekli verilerini paylaşmalarını sağlayan güvenli dijital kimlik teknolojileri ilk fazda test edilmiştir.

Ödemeler sistemi değişecek, dijital para kullanılacak:

Gelecek 7-8 yıl içerisinde uluslararası ödemeler sisteminde önemli değişikliklerin yaşanması beklenmektedir. Ulusal dijital para birimlerine dayanan tamamen farklı bir uluslararası ödeme sistemi devreye girmesi kuvvet ve muhtemeldir. Batılı ülkeler, Rusya Merkez Bankası ve ülkenin önde gelen çok sayıda bankasına yaptırım uygularken, söz konusu bankalar mali mesajlaşma servisi “SWIFT” sisteminden de çıkartılmıştı.

Teknolojinin hızlı gelişimi, dijitalleşmenin insan hayatında artan yeri ve blockchain teknolojisinin yaygınlaşması günümüzde merkez bankalarının dijital para birimlerine gündeme almasına yol açmıştır. Dijital çağın hızla ilerlemesi, merkez bankalarını yeni bir para birimi türü geliştirmeye teşvik etmektedir

Merkez Bankası Dijital Para Birimi (CBDC). Geleneksel kağıt paranın yerini almaya aday olan bu yenilikçi finansal araç, dünya genelinde birçok ekonominin geleceğini şekillendirmeye hazırlanıyor. CBDC, sadece bir ödeme aracı olmanın ötesine geçerek finansal sistemlerin işleyişinden, bireylerin günlük hayatlarına kadar geniş bir yelpazede etkili olma potansiyeline sahip görülmektedir.

Türkiye'den dijital Türk lirası çalışmalarını Orta Vadeli Program (OVP) döneminde tamamlama hedefi:

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) öncülüğünde yürütülen Dijital Türk Lirası Projesi'nin birinci faz çalışmaları kapsamında, geçen yıl aralık ayında Dijital Türk Lirası Ağı üzerindeki ilk ödeme işlemleri gerçekleştirildi. TCMB' den konu ile ilgili yapılan açıklamada, bankanın teknoloji paydaşları ile birlikte yürüttüğü dar kapsamlı ve kapalı devre pilot uygulama testlerine 2024-2025 döneminde de  devam edeceği bildirilmiştir.

Dijital Türk Lirası İşbirliği Platformu'nun 2023'te seçili bankalar ve finansal teknoloji firmalarının katılımlarıyla genişletileceği ve geniş katılımlı pilot testlerin gerçekleştirileceği ileri fazlara geçileceği açıklanmıştı.

Bu kapsamda, dağıtık defter teknolojilerinin ödemeler ekosistemlerinde kullanımı ve anlık ödeme sistemleri ile entegrasyonu gibi konularda tasarlanan özgün mimari kurgulara ait testlere devam edileceği belirtilirken, bu yıl boyunca dijital Türk lirasının teknolojik gereksinimlerinin yanı sıra iktisadi ve hukuki çerçevesine dair çalışmalara da öncelik verileceği kaydedilmiştir.

TCMB Başkanı, 2024-2026 dönemini kapsayan Orta Vadeli Program'a (OVP) ilişkin projenin ikinci faz hazırlıklarının sürdürüldüğünü açıklamıştı.

Kaynakça:

-Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası(TCMB)

-Bloomberg HT Business Yayınlar,

-Uğur ÖZKER(Araştırmacı-Yazar)

-Prof. Dr. Burhan Pektaş(MDBF-Üsküdar Üniversitesi)

-Eligüzel, Ö. Ü. N. (2022). Blokzincir Teknolojisinin Endüstri 4.0 Bileşenleri

04.11.2024

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Yılın Kampanyası: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.