Hüseyin Ergut
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Lisanslı SPK Uzmanı
smmm.hergut@gmail.com

Sermaye Piyasalarında (Market Maker) Piyasa Yapıcılığı Sistemi Nedir? Piyasa Yapıcının Rolü Nedir? Nasıl Çalışır? Uygulama ve Özellikleri Nelerdir? Sağladığı Faydalar ve Piyasa Yapıcı Örneği – Bölüm 1

Piyasa Yapıcı (Market Maker) Nedir?

Finans piyasalarında alım satım işlemleri bireylerin açtığı oldukları yatırım hesapları üzerinden gerçekleştirilmektedir. Yatırım, hesapları açan kurumlar ilgili kuruluşlar tarafından onaylanmış banka veya aracı firmalarıdır. Bazı bireysel katılımcı veya üye firmalar kendi hesaplarından sürekli alım satım işlemleri gerçekleştirerek piyasada likidite sağlar. Bu uygulama sayesinde piyasada yeterli miktarda işlem gerçekleştirilir. Bu kişi ve kuruluşlara piyasa yapıcı adı verilmektedir. Piyasa yapıcılığını finansal piyasaları likit tutmak amacıyla yatırımcılara alım satım hizmeti sağlayan aracı kurumlar olarak da yanıtlamak mümkündür. Bununla birlikte piyasa yapıcılar bireysel bir yatırımcı da olabilir. Piyasa yapıcıların büyük çoğunluğu alım ve satım hacmini kolaylaştırmak için ihtiyaç duyulan menkul kıymetlerin büyüklüğü nedeniyle büyük kurumlar adına çalışmaktadır. Piyasa yapıcılar menkul kıymetleri satın alacağı veya satacağı fiyatları ve ticaret yapacakları hacmi belirterek bu rakamları taahhüt etmiş sayılırlar.

Piyasa Yapıcı Ne Yapar?

Bir piyasa yapıcı satıcılardan menkul kıymetler satın alarak ve alıcılara menkul kıymetler satarak piyasaya katılım gösterir. Yatırımcıların her koşulda hızlı ve adil fiyattan işlem yapabilmeleri için likidite sağlayarak piyasalarda güven oluşturur. Piyasa yapıcıların işlemlerini yürütmesi için diğer piyasa katılımcılarıyla rekabet etmesi önemlidir. Bu yoğun rekabet yatırımcılar için daha iyi sonuçlar sağlayan güçlü tahmine dayalı analitikleri ve sağlam sistemleri gerektirir. Bu kişi ve kuruluşlar piyasaya iki yönlü bir fiyat teklifi sunar ve sunulan teklif, bir menkul kıymeti tüm piyasa koşullarında rekabetçi bir değerden hem almak hem de satmak için istekli oldukları anlamına gelir. Bu şekilde yapılan işlemlerde piyasadaki riski de göze almış olurlar. Sundukları bu iki yönlü fiyat teklifi varlığa alış ve satış değerleri arasında bir yayılım, dağılım (spread) kazandırır. Bu teklif,  “ask spread” dağıtılmış teklif olarak bilinir.

Piyasa Yapıcının Özellikleri Nelerdir?

Piyasa yapıcıların karakteristik özelliklerini şöyle sıralamak mümkündür.

-Piyasa yapıcı, kendi hesabına menkul kıymetler alıp satan bir borsanın bireysel katılımcısı

 veya üye firmadır.

-Piyasa yapıcılar piyasaya likidite ve derinlik sağlarken, aynı zamanda alış-satış farkından yararlanırlar.

-Aracı kurumlar yatırımcılara alım satım çözümleri sunan, piyasa en önemli ve yaygın piyasa

 yapıcılarıdır.

-Komisyoncular (broker) birbirleriyle rekabet halindeyken ,piyasa yapıcılar (market maker)    teklifleri yayınlar, sorar ve bunların doğru şekilde raporlanmasını sağlar.

Piyasa Yapıcı Kotasyonu Nedir?

Kotasyon; Piyasa yapıcının likiditeyi sağlamak için Borsa İstanbul Pay Piyasası Alım Satım Sistemine (Sistem) girdiği, almaya ve satmaya razı olduğu fiyat ile bu fiyat seviyesinden ne kadar alacağını/satacağını gösteren miktar bilgisini içeren çift yönlü emir çeşididir.

Piyasa yapıcılar, finans piyasalarındaki alıcı ve satıcıları buluşturarak düzeni ve işleyişi sağlarlar. Bunu yaparken kullandıkları en önemli araç ise piyasa yapıcı kotasyonlarıdır. Piyasa Yapıcılar (Market to Maker)’ yatırımcılara hangi fiyattan hangi miktarda alım ve satım yapabileceklerini gösteren fiyat ve miktar bilgilerini sunar. Farklı piyasa yapıcılarının bulunduğu durumlarda yatırımcılar tıpkı bir alışveriş merkezinde olduğu gibi birden çok fiyat ve miktar seçeneği ile karşılaşır. Böylece en uygun fiyatın ve koşulların bulunması sağlanır. Piyasa yapıcı kotasyonları katı kurallar koymak yerine esneklik sunar. Belirlenen fiyat limitleri çerçevesinde kotasyon miktarının üzerinde de işlem yapmak mümkündür. Bununla birlikte yatırımcılar ani fiyat dalgalanmalarından etkilenmeden istedikleri miktarda işlem yapabilirler. Kotasyonlarda tıpkı normal emirler gibi her an işleme alınır. Bu sayede yatırımcı piyasa kapanmadan da anlık alım-satım gerçekleştirebilir. Açılış ve kapanış seansında ise tek fiyat yöntemiyle kotasyon verilebilir. Piyasa yapıcı kotasyonları finans piyasalarının işleyişi için hayati önem taşır. Yatırımcılara şeffaflık ve likidite sunarak, piyasaların daha düzenli ve etkin bir şekilde işlemesini sağlamış olurlar.

Piyasa Yapıcının Fiyatlara Etkisi Var mı?

Piyasa yapıcıların fiyatlara etkisi, alış ve satış kotasyonlar aracılığıyla yönlendirme şeklinde gerçekleşmektedir. Aşırı fiyat dalgalanmalarını önleyerek piyasalara istikrar kazandırır. Bunu, alış ve satış fiyatları arasındaki farkı (spread) dikkatlice kontrol ederek gerçekleştirirler. Özellikle likiditenin düşük veya piyasa koşullarının volatil olduğu durumlarda istikrar sağlamadaki önemleri artar.

Piyasa yapıcıların fiyatlara olan diğer etkisi de sürekli alım ve satım emirleri sunarak piyasalarda likidite sağlamalarıdır. Böylece yatırımcılar, istedikleri zaman istedikleri miktarda alım satım işlemlerini gerçekleştirebilirler. Bu durum, piyasa fiyatlarının daha adil ve dengeli bir şekilde oluşmasına katkıda bulunur. Farklı fiyat seviyelerinde alış ve satış emirleri sunarak piyasa derinliğini ve genişliğini artırırlar. Büyük hacimli işlemlerde piyasa fiyatlarını etkilemeden işlemin gerçekleşmesini sağlarlar .Bu durum piyasanın genelinde bir denge oluşturmaktadır.

Piyasa Yapıcı ve Piyasa Alıcı Farkları: (Maket Maker & Market Taker)

Piyasa yapıcılar pazardaki alış-veriş farkını oluştururlar. Piyasa alıcıları (market taker) ise yapıcılar tarafından oluşturulan bu farkın mevcudiyetiyle artan likidite ve aciliyete bakarlar. Piyasa yapıcıları ile alıcıları arasında simbiyotik bir ilişki vardır. Gelişmek için her biri diğerine ihtiyaç duyar. Bunun yanı sıra piyasa yapıcı ve alıcı farklarını şu şekilde şematize edebiliriz.

                                                                   

 

Kaynakça:

-Borsa İstanbul A.Ş,

-İş Yatırım Yayınları,,

-SPL Eğitim Yayınları,

-TCMB yayınları,

-Bloomberg HT Business Yayınlar,ı

20.11.2024

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.