Dr.Hayrullah Doğan
Yeminli Mali Müşavir
E. Hesap Uzmanı
DT Denetim Turkey
hdogan@denetimturkey.com

İhracat Reeskont Kredisinde Bir Durum

Bugünlerde gündemde bir konu var; bankalar mütemadiyen firmalardan bilgiler ve açıklamalar istiyor. Bunca sıkıntılar arasında şirketler de gelen bu soruların cevabını oluşturmak için geçmiş tarihli işlemlerini araştırıyor. Nedir bu durum izah edelim;

Bildiğiniz gibi, döviz kazandırıcı mal ve hizmet ihracatında bulunan firmalar için uygun maliyetli finansman sağlamak amacıyla Eximbank, TCMB ile iş birliği içerisinde ve belli limitler dahilinde kredi kullandırmaktadır.

İhracatçı firmalara tanınan bu imkan piyasa şartlarına göre avantajlı maliyetlerle ihracat finansmanı sağlamasını amaçlamıştır.

Cari açığımızın kapatılması, üretim ve istidamın artıp döviz kazandırıcı faaliyetlere çok önemli bir katkı sağlayan bu kredi için bankanın şart koştuğu belli kriterlerde mevcuttur.

Banka, firmalara sağladığı bu imkân ile firmaların ihracatlarının finansmanında kullanmayı amaçlamaktadır. Hatta bu kredilerin yalnızca nerelerde kullanılacağını da tek tek sıralamıştır;

• Çalışanların ücret ödemelerinde,
• Hammadde ve mal tedarikçilerine olan borçlar, nakliyat, sigorta ve navlun gibi ihracata ilişiklin hizmet alımları yatırım mal ve makine alımları kapsamında yapılacak ödemeler,
• İthalat ödemelerine ilişkin transferler,
• Elektrik, su ve doğalgaz faturası ödemeleri,
• Vergi ödemeleri ve SGK prim ödemeleri,

için kullanacağını aksi taktirde kredinin erken çağırma ve geçici süreli kredi kullandırmama durumu ile karşı karşıya kalabileceği hususu firmaların verdiği taahhütlerde kendilerine bildirilmektedir.

Bankanın, sağladığı bu kaynağın bu belirlenen yerlerde kullanılmaması halinde cezai müeyyidenin uygulanacağını da belirtmektedir.

Diğer yandan gerekli şartlardan birisi de toplamda en az kredi tutarına karşılık gelen tutarda ihracat bedeli döviz satışının da yapılmasıdır. Burada bozdurulması zorunlu kısım ise %40’tır.

Uygulamada, kullanılan kredi ilgili muhatap bankaya aktarılmakta, bu kredinin kullanıldığı yerlere ilişkin dekontlar ve faturalar ilgili bankaya sunulmaktadır.

Taahhüdün yerine getirildiğinin tespiti de meslek mensubu arkadaşlar tarafından yapılan çalışmalar ile düzenlenen raporlar ile yapılıp bankaya ibraz edilmektedir.

Yani bir firma reeskont kredi kullandı, onu taahhütnamede belirtilen yerlere ve belirtilen şekilde kullandı ve bunların belgelerini ibraz etti, kullanım nedeni olan ihracatı gerçekleştirdi ve ilgili dövizleri getirip en az %40’nı da Merkez Bankasında bozdurdu. Çember kapandı ve amaç hasıl oldu.

Diyelim ki bu işlemlerin tamamlanmasından 3 ay sonra şirketin bir şekilde 1-10-100 veya daha fazla dolara ihtiyacı oldu veya ihtiyacı olmadığı halde dahi dolarları o günkü bankasından bulunan TL’si ile satın aldı.

Hatta bu alımların belli bir bölümü ihracat bedeli olarak gelen euroları bozdurup bir kısmını hesapta mevcut TL ile aldı. Ve hatta o tarihlerde çok fazla miktarda euro bozdurup daha az miktarda dolar aldı. Bunu yapabilir mi, bu işlem için herhangi bir sorun var mıdır?

Hepinizin “Ne alakası var şirketlerin genel olarak döviz alışı yasaklandı mı ki?” dediğinizi duyar gibi oluyorum.

Ama gelin görün ki taahhütnamede yer alan bir cümle kafa karışıklığına neden olmaktadır.

O da nedir; “Finansman vadesi boyunca ithalat ödemeleri için yapılacak döviz alımları haricinde döviz satın alınmayacaktır.”

Her ne kadar alınan kredinin tamamı ile ihracat finanse edilmiş, ihracat gerçekleştirilmiş, döviz getirilmiş ve mevzuata uygun şekilde bozdurulmuş olsa da kredi henüz kapatılmadığı için sanki 1 USD dahi alamazsınız gibi bir sonuca ulaşılmaktadır ki bu elbette ciddi bir kısıtlama anlamı taşır. Şirketlerin döviz alma yasağı gibi bir anlam taşır.

İşin ruhuna göre kredinin kullanım amacı hasıl olmuş, kredi amacına ulaşmıştır. Bu ibare olsa olsa “Ey firma ben senin ihracatını piyasa şartlarına göre uygun oranlarda finanse ediyorum ama sen verdiğim TL ile döviz alma” demek için kullanılmış bir ibareden öte değildir.

Aksi taktirde söylediğimiz gibi reeskont kredisi ile finansman sağlayan bir firmanın hiçbir şekilde 1 USD bile döviz alması, döviz yasağı anlamına gelir ki 32 sayılı kararın mantığına ve ruhuna aykırı olduğu gibi tüm dünya ile entegre olmuş ekonomimizi ticari hayatı ile de uyuşmayacaktır.

İlgili birimlerimizin konuya açıklık getirmesi ve konunun netleşmesi kurlar ve döviz üzerinde belirsiz etkilere sebep olan bu ve benzeri düzenleme ve kısıtlamaların da bir an önce kaldırılmasının gündeme alınması gerektiğini belirtmek isteriz.

09.05.2024

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.