Dr.Hayrullah Doğan
Yeminli Mali Müşavir
E. Hesap Uzmanı
DT Denetim Turkey
hdogan@denetimturkey.com

Vergi İncelemeleri Yağmur Gibi!

Bugünlerde birçok mükellefe vergi inceleme tebligatları gelmeye başladı. Bunun birçok nedeni var. Bunlardan biri mesela sağlık sektörünün sektörel olarak incelenmesi, diğeri yıllardır malum incelemeler ve de seçim atmosferleri nedeni ile müfettişlerimizin normal incelemelere başlayamaması idi. Halbuki müfettiş sayısı 10 yıl önceye göre 3 kat mertebesinde artış göstermişti. Bir önemli neden daha var ki onu burada deklare etmeyeceğim.
Peki ne idi vergi incelemesi? Maliyenin vergi müfettişleri vasıtası ile mükellefin “-şu kadar kazandım bunun vergisi de şu kadardır “ beyanın gerçeği yansıtıp yansıtmadığının incelenmesidir.
Devlet doğal hizmetlerini yerine getirirken ekonomide dönen olaylar için belli bir vergiyi, doğuran olayları tarif etmiştir. Bu tarifler üzerinden gelir, kurumlar, KDV, ÖTV, veraset, intikal, damga… gibi birçok vergi tarif etmiştir, mükellef ise kanunlarla tarif edilen bu vergileri doğru olarak beyan etmek ile zorunludur. Beyannameleri verir, maalesef günümüzde tahakkuk-tahsilat oranı çok düşük de olsa, bu çıkan vergiyi öder.
Maliye nezdindeki bilgisayarlar bu beyannameleri incelediğinde mevcut yazılım çerçevesinde değerlendirmeye alır. Kırmızı hatta değişenlerle ilgili inceleme süreci başlar. Vergi denetim kurulu inceleme fişlerini artık sistem üzerinden müfettişe göndermektedir.
Vergi müfettişi telefon veya yazı ile hakkınızda bir vergi incelemesine başlandığını, incelemenin yılını, istediği bilgi ve evrakları, ilgili kanun maddelerini içeren bir yazı ile size bildirir.15 günlük süre içerisinde bu istenen evrakları, hazır etmeniz ve ibraz etmeniz gerekmektedir.
Yeni bir uygulama, artık size neden incelendiğinizin bilgisini de verecektir.
İncelemeye alınma sebepleriniz muhtelif olabilir; kasa ve ortak cari hesabı adat uygulaması, transfer fiyatlandırması, değerleme ve amortisman hataları KDV uygulamaları, gider ve maliyet arttırıcı harcamalar, stopajlar, muafiyet ve istisna uygulamaları, kayıt dışı satışlar, randıman, sahte belge, kaydi envanter… bunlardan bazılarıdır.
İnceleme yazısı alan mükellefin bunu ciddiye alması gereklidir. Müfettişe belgeleri ibrazdan evvel kendi mali müşavirlerince öncelikle gözden geçirilmesinde çok büyük fayda vardır. Zira yarısı yazılmış yarısı yazılmamış defter ibrazı gibi çok büyük hatalarla dahi karşılaşılmaktadır. Ayrıca müfettişle kim irtibat kuracak, belge ve bilgileri kim hazırlayacak ise, her şey belirlenmelidir. Çünkü incelemeye başlandığında müfettiş birçok soru soracak, birçok belge isteyecektir. Ayrıca imalat söz konusu ise teknik müzakereler sürdürülmesi gerekecektir.
Bu süreçte vergi müfettişi ile olan ilişkilerde bulunacak kişiler gerekli nezaket kuralları çerçevesinde yürütülmelidir. Zira incelemeniz A müfettişi yerine B veya C müfettişine tesadüfen giden ve her müfettiş kendine verilen görevi, mükellef adı önemli olmadan aynı şekilde yerine getirir.
İnceleme süreci yazımızda tek tek saymayacağımız mükellef hakları vardır. İnceleme süresinde (6 Ay-12 Ay) tamamlandığında yapılan tespitlere ilişkin tutanak hazırlanır.
Yine yeni bir uygulama; hazırlanan tutanağın bir örneği mükellefe imzadan önce 2 gün incelemek üzere verilir. Varsa açıklamaları tutanağa alınır.
İnceleme süresince bir veya birden fazla tutanak düzenlenebilir. Tüm bu tutanaklar vergi inceleme raporunda eleştirilecek konulara esas teskil eder.
 
Tutanakta ayrıca rapor değerlendirme komisyonunda dinlenme ve tarhiyat öncesi uzlaşma talep edip etmeyeceği de sorulur.
Tutanak aşamasından sonra varsa (ki maalesef idare olarak müfettiş arkadaşlardan her inceleme sonucu bir eleştiri raporu beklenmektedir. Bu nedenle incelemelerde kabul raporu çıkmamaktadır.) eleştirilecek husus veya hususlar, bu durum bir vergi inceleme raporuna bağlanır. Parantez içinde açıkladığımız durum ciddi bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Daha yeni 20 milyon beyanı olan mükellefe sadece 50 bin TL zorlama bir nedenden rapor yazıldı. Tabi ki yazılan tutar çok az ama mükellefin %5 indirim hakkını yok ediyor bu rapor. Yeri gelmiş iken; yazılan raporların örneğin mükellef beyanının %10’unun altında olması bu indirimi engellemez gibi bir düzenleme yapmakta fayda vardır.
Rapor sonrası mükellef talep etmiş ise kendisine yazılan eleştiri konuları ile ilgili olarak rapor değerlendirme komisyonunda görüşlerini bildirir. Komisyon gerekli görürse raporu yazan müfettiş ile bir görüşme yapar. Eğer müfettiş de gerekli görürse raporunda bir değişikliğe gidebilir. Ancak doğrusunu söylemek gerekirse bu durumlar nadiren rastlanabilecek durumlardır. Meslek hayatım boyunca sadece 1 kez rastlamışımdır.
Sonraki aşama uzlaşma aşamasıdır. Uzlaşma tarhiyat öncesi uzlaşma komisyonu veya talep halinde tarhiyat sonrası uzlaşma komisyonunda yapılır. Vergiler ve kesilen cezalara ilişkin uzlaşmaya katılabilirsiniz. Maalesef bu noktada da komisyonun yetkileri sınırlandırılmıştır. Özellikle vergilere hiç dokunulmaz iken cezalarda %80 oranında indirime gidilmesi artık sabit bir uygulama haline gelmiştir. Önceden yazılan raporun zayıf olması halinde komisyon böyle bir raporun yargıya gidip kaybetmesini önlemek adına gerekirse vergiden dahi ciddi tutarlarda indirime gidebilmekte idi. Şimdi yazılan müfettiş raporlarında tam itibar edilmektedir. Komisyonlar da kendileri inisiyatif almamak adına yukarıda bahsettiğim “vergi aslını al, cezanın %80’ini sil” uygulamasını yapmaktadırlar. Tabi ki merkezi uzlaşma komisyonu bir miktar daha fazla inisyatif kullanmaktadır.
Uzlaşma olumlu sonuçlanır ise uzlaşmada imza atılan tutar ile vergi aslına işleyecek faiz tutarı kadar ödeme yapılarak inceleme sonuçlanmış olur. Yok uzlaşma vaki olmamış ise mükellefin yargı yoluna gitme hakkı vardır. Çok düzgün bir savunma ile raporu mahkemede düşürme imkanı vardır. Bu aşamada mükellefin avukatlarla birlikte meslek mensubu arkadaşlardan da mutlaka yardım alması daha doğru olacaktır.
Yargı aşaması başka bir yazımızın konusu olacaktır.

29.01.2020

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.