Dr.Hayrullah Doğan
Yeminli Mali Müşavir
E. Hesap Uzmanı
DT Denetim Turkey
hdogan@denetimturkey.com

Çek Kanununda Yapılan Değişiklikler Ne Getirdi

Bilindiği üzere, 31/01/2012 tarihli ve 6273 sayılı Çek Kanununda Değişikliklik Yapılmasına Dair kanun ; 03/02/2012 tarihli ve 28193  mükerrer  sayılı Resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiş bulunmaktadır.5941 sayılı Çek Kanununda yapılan değişiklikler bu yazının konusunu oluşturmaktadır.

1-Karşılıksız çek işlemi yapılmasına sebebiyet veren  kişilerin kayıtları sadece Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından tutulacaktır.Yapılan değişikliklerle üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihine göre ,kanuni ibraz süresi içnde ibrazında ,çekle ilgili olarak karşılıksızdır işlemi yapılmasına sebebiyet veren kişi hakkında halen uyglanmakta olan adli nitelikteki yaptırım, Cumhuriyet savcısı tarafından uygulanacak idari nitelikteki bir yaptırıma dönüştürülmüştür.Bu nedenle kanunun yayım tarihinden itibaren karşılıksız çek verenlerin kayıtları hukuken adli sicilde bulunmayacak sadece Türkiye Merkez Bankası tarafından tutulacaktır.Bu nedenle Çek kanununun 2 nci maddesinde yer alan “adli sicil” ibaresi “Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası olarak değiştirilmiştir.

2-Çekin, üzerinde yazılı baskı tarihinden itibaren beş yıl içinde ibraz edilmemesi halinde ,muhatap bankanın üçüncü fıkraya göre ödemekle yükümlü olduğu tutara ilşkin sorumluluğu sona erecektir.Bu nedenle çek defterinin her bir yaprağına yazılması gereken hususlar arasına “çekin basıldığı tarih” eklenmiştir.

3- Banka, karşılıksız çıkan çeki ibraz eden hamile ,süresinde ibraz edilen edilen her çek yaprağı için;

a) Çekin karşılığının hiç bulunmaması halinde;

1-Çek bedeli bin Türk Lirası ve üzerinde ise bin Türk Lirası,

2-Çek bedeli bin Türk Lirası altında ise çek bedelini,

b) Çekin karşılığının kısmen bulunması halinde;

1- Çek bedeli bin Türk Lirası ve altında ise,çek bedelini aşmamak koşuluyla kısmi karşılığı bin Türk lirasına tamamlayacak bir miktarı ,

2- Çek bedeli bin türk lirasının üzerinde ise,çek bedelini aşmamak koşuluyla ,kısmi karşılağa ilave olarak bin türk Lirasını,Ödemekle yükümlüdür.

4-Üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihine göre çekin kanuni ibraz süresine göre ibrazında ,çekle ilgili olarak karşılıksızdır işlemi yapılmasına sebebiyet veren kişi hakkında uygulanan adli nitelikteki yaptırım, Cumhuriyet savcısı tarafından uygulanacak idari nitelikteki bir yaptırıma dönüştürülmüştür.

5- Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı çek hesabı sahibi hakkında uygulanacaktır. Bu yaptırım tüzel kişiler hakkında da uygulanacaktır.

6-  Çek Kanununda çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı, idari nitelikteki bir yaptırım olarak düzenlendiğinden bu değişikliğin zorunlu sonucu olarak Kanunun 5 nci maddesinin ikinci,dördüncü,dokuzuncu ve onbirinci fıkraları yürürlükten kaldırılmıştır.
Yürürlükten kaldırılan hükümlerin niteliği;

- Çek hesabı sahibi gerçek kişi veya tüzel kişinin yönetim organının çek karşılığını ilgili banka hesabında bulundurma yükümlülüğü,
- Karşılıksız çek düzenleyen kişi hakkında soruşturma veya kovuşturma evrelerinde mahkeme tarafından çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı verilmesi,
- Karşılıksız kalan çekle ilgili olarak Cumhuriyet savcılığınca kovuşturmaya gerek görülmemesi veya açılan davanın beraat ile sonuçlanması halinde çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağının kaldırılması ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasına bildirilmesine ilişkin düzenleme,
- Karşılıksız kalan çekle ilgili uygulanacak adli ceza hükümleri.

7- İdari nitelikte bir yaptırım olan çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararına karşı yapılacak başvuru ve itirazlar hakkında  5326 sayılı Kabahatler kanunu hükümleri uygulanacaktır.

8- Karşılıksız kalan çek bedelinin ticari işlerde uygulanan temerrüt faiz oranı üzerinden hesaplanacak faizi ile birlikte tamamen ödenmesi halinde çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı Cumhuriyet Savcısı tarafından kaldırılır ve  bu husus Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasına bildirilir.

9- Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağına ilişkin kayıt, kaydın girildiği tarihten itibaren on yıl geçtikten sonra Türkiye cumhuriyet Cumhuriyet Merkez Bankasınca resen silinecek ve bu işlem ilan edilecektir.

10- Hamiline çek defteri yaprağını kullanmadan hamiline çek düzenleyen kişi,bu aykırılığı içeren her bir çekle ilgili olarak bir yıla kadar hapis cezası uygulamasından vazgeçilerek Cumhuriyet Savcısı tarafından üç yüz Türk Lirasından üç bin Türk Lirasına kadar hapis cezası uygulanacaktır.

11- 5941Sayılı Çek Kanununa eklenen geçici 3 ncü madde hükmüyle yapılan değişikliklere uygun olarak yeni çek defterlerinin bastırılıp dağıtılmasına ve eski çek defterlerinin imhasına ilşkin usul ve esaslar belirlenmiştir.

Yapılan değişikliklerin içeriği aşağıdaki gibidir.

a) Bankalar, 3/şubat/1012 tarihinden itibaren bir ay içinde Türkiye Cumhuriyet Merkez bankasınca tebliğde belirlenen esaslara göre bankalar yeni çek defterleri bastıracaklardır.

b) Bankalar.31/12/2012 tarihine kadar bastıracakları yeni çek defterlerini müşterilerine verecekler müşterilerin ellerindeki eski çek defterlerini imha edeceklerdir.

c) Çek kanununda değişiklik yapılmadan önceki hükümlere göre düzenlenmiş eski çekler hukuken geçerlidir.

d) Üzerinde basıldığı tarih yer almayan eski çeklerin 30/06/2018 tarihine kadar bankaya ibraz edilmemesi halinde, muhatap bankanın kanun 3 ncü maddesindeki sorumluluğu sona erecektir.

Kanunun 3 ncü maddesinin üçüncü fıkrasındaki sorumluluk aşağıdaki gibidir.

-Çek karşılığının hiç bulunmaması halinde;

-Çek bedeli bin Türk Lirası veya üzerinde ise bin Türk Lirası,

-Çek bedeli bin Türk Lirasının altında ise çek bedelini,

- Çek karşılığının kısmen bulunması halinde;

- Çek bedeli bin Türk Lirasıveya altında ise ,çek bedelini aşmamak koşuluyla, kısmi karşılığı bin Türk Lirasına tamamlayacak bir miktarı,

- Çek bedeli bin türk lirasının üzerinde ise, çek bedelini aşmamak koşuluyla , kısmi karşılağa ilave olarak bin Türk Lirasını,

Ödemekle yükümlüdür.

e) 31/12/2017 tarihine kadar ,çekin üzerinde yazılı düzenleme tarihinden önce ödenmek için muhatap bankaya ibrazı geçersizdir.

f) Kanunun  yayımı tarihinden önce verilmiş olan çek düzenleme çek hesabı açma yasağı karalarına ilişkin kayıtlar getirilen şartlar oluşuncaya kadar, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca tutulmaya devam edilecektir.

g) Mevcut çek düzenleme çek hesabı açma yasağı kararları hakkında soruşturma evresinde bulunan dosyalar için Cumhuriyet Başsavcılığınca; kovuşturma evresinde bulunan dosyalar hakkında mahkemece idari yaptırım kararı verilecektir.

h) Yargıtayda bulunan dosyalar ise,yeni çek kanununa göre işlem yapılmak üzerehükmü veren mahkemeye gönderilir.mahkeme duruşma yapmaksızın karar verir.

 ÇEK KANUNUNDA DEĞİŞİKLİK YAPAN KANUN İLE ESKİ VE YENİ TÜRK TİCARET KANUNUNDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER

 1- Eski Türk Ticaret Kanununda yapılan değişiklik;

a) 6762 sayılı Türk Ticaret Kanununun 726 ncı maddesinin birinci fıkrasında;

Hamilin cirantalarla ,keşideci ve diğer çek borçlullarına karşı haiz olduğu müracaat hakları çekin ibraz müddetinin bitiminden itibaren altı aya geçmekle zamanaşına uğrayacağı hükmündeki zamanaşımı süresi üç yıla çıkarılmıştır.

b) Aynı maddenin ikinci fıkrasında ise;çek borçlularından birinin diğerine karşı haiz olduğu müracaat hakları bu çek borçlusunun çeki ödediği veya çekin dava yolu ilekendisine karşı ileri sürüldüğü tarihten itibaren altı geçmekle zaman aşımına uğramaktadır.

Yapılan değişiklik ile zamanaşımı süresi üç yıla çıkarılmıştır.

2- 6102  sayılı yeni Türk Ticaret Kanununda yapılan değişiklik;

Yeni Türk Ticaret Kanunun 814 üncü maddelerinin birinci ve ikinci fıkralarında eski Türk Ticaret Kanununun yukarıda belirtilen hükmüne aynen yer verilmiş olduğundan bu maddedeki altı aylık zamanaşımı süresi üç yıla çıkarılmıştır.

16.02.2012

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.