Dr.Hayrullah Doğan
Yeminli Mali Müşavir
E. Hesap Uzmanı
DT Denetim Turkey
hdogan@denetimturkey.com

Yeni Türk Ticaret Kanununda Getirilen Cezalar

A) Kesin Hapis Cezasını Gerektiren Fiiller:

1- Bir Yıldan Üç Yıla Kadar Hapis:
• Şirketin kuruluşu, sermaye artırılması ve azaltılması, birleşme bölünme, tür değiştirme, menkul kıymet çıkarma gibi işlemlerle ilgili belgelerin izah name ve taahhütlerin, beyanların ve garantilerin yanlış, hileli, sahte, gerçeğe aykırı olmasından, gerçeğin saklanmış bulunmasından doğan zararlardan belgeyi düzenleyenler veya beyanları yapanlar ile kusurlarının varlığı halinde bunları yapanlar .

2- Üç Aydan İki Yıla Kadar Hapis
• Türk Ticaret Kanununa göre tutulmak ve muhafaza edilmekle yükümlü olunan defter kayıt ve belgeler ile bunlara ilişkin belgelerin Sanayi ve Ticaret Bakanlığı elemanlarına istenilmesine rağmen vermeyenler veya eksik verenler ya da denetim elemanlarının bu görevlerini yapmalarını engelleyenler.
• Şirketin sermayesi tamamen taahhüt olunmamış veya karşılığı kanun ve esas sözleşme hükümleri gereğince ödenmemiş olduğu halde ödenmiş gibi gösterenler.
 
3- Altı Aya Kadar Hapis
 • Sermaye piyasası Kurulundan izin alınmaksızın bir anonim şirket kurmak, şirketin sermayesini artırmak amacıyla veya vaadiyle halktan para toplanması yasaklanmıştır. Bu hükme aykırı olarak para toplayanlar ve fiilen haberli olan kurumlar ile ilgili şirketin yönetim kurulu üyeleri, yöneticileri ve girişimcileri toplanan paraların Sermaye Piyasasınca belirlenen bankaya yatırılmasından müteselsilen sorumludurlar.
• Ayrıca toplanan paralar, izin tarihinden itibaren altı ay içinde öngörülen amaca uygun kullanılmadığı veya ciddi bir şekilde kullanılmaya başlanılmadığı takdirde toplanan para aynı şekilde bankaya yatırılmak zorundadır. Bu hükümlere uymayanlar.
 
4- Üç Aydan Altı Aya Kadar Hapis
 • Umumi mağazalar Sanayi ve Ticaret Bakanlığının izniyle kurulur. İzin almadan umumi mağaza açarak makbuz senedi veya varant düzenleyenler.
 
B) Hapis Veya Para Cezasını Gerektiren Fiiller
 
1- Üç Aydan İki Yıla Kadar Hapis Veya Adli Para Cezası
• Tescil ve kayıt için bilerek gerçeğe aykırı beyanda bulunanlar.
- Ticari işletmeye ilişkin işlemlerin ticaret unvanı ile yapılmaması,
- İşletme ile ilgili senetlerin ve diğer belgelerin ticaret ünvanı altında imzalanmaması,
- Tescil edilen ticaret unvanının ticari işletmenin görülebilecek bir yerine okunaklı bir şekilde yazılmaması,
- Tacirin işletme ile ilgili olarak kullanılan her türlü kağıt ve belgede; tacirin sicil numarası, ticaret unvanı, işletmenin merkezi, tacir sermaye şirketi ise taahhüt edilen ve ödenen sermaye tutarı ile internet sitesinin adresi ve numarasının gösterilmemesi,
- Anonim, limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerde yönetim kurulu başkan üyelerinin; müdürlerin; yöneticilerin adları ve soyadlarının işletmenin kullandığı kâğıt ve belgelerde gösterilmemesi ve internet sitesinde bu bilgilerin yayınlanmaması,
- Ticaret unvanına yapılan eklerle tacirin kimliği, işletmesinin genişliği ve finansal durumu hakkında üçüncü kişilerde yanlış görüş oluşmasına sebebiyet verilmesi,
- Tek başına ticaret yapan gerçek kişilerin ticaret unvanına bir şirket varmış gibi ek yapması,
- Ticaret unvanına Türk, Türkiye, Cumhuriyet ve Milli kelimelerinin Bakanlar Kurulu kararı olmaksızın kullanılması,
- Şubenin, kendi merkezinin ticaret unvanını kullanmaksızın ticari faaliyette bulunması,
- Merkezi yabancı ülkede bulunan bir işletmenin Türkiye’deki unvanında merkezin ve şubenin bulunduğu yerin ve şube olduğunun gösterilmemesi,
- Ticaret unvanının işletmeden ayrı olarak başkasına devreden veya devralıp kullanan tacirler.
 
2- İki Yıla Kadar Hapis Veya Adli Para Cezası
• Dürüstlük kurallarına aykırı reklam, satış yöntemleri ve hukuka aykırı davranışlarda bulunmak;
- Başkasının mallarını kötülemek,
- Kendini işletmesi, malları, fiyatları ve stokları hakkında gerçek dışı ve yanıltıcı açıklamalarda bulunarak rekabette avantaj sağlamak,
- Hakkı olmayan unvanları, meslek, derece ve sembolleri kullanmak,
- Başkasının malları ile karıştırılmasına yol açacak ad, unvan, marka, işaret gibi tanıtma vasıtalarını kullanmak,
- İşletmenin yapmış olduğu reklamlarda kendi ürünü ile rakip veya rakiplerinin ürünlerini ve fiyatlarını karşılaştırarak rakibini kötülemek veya rakibinin tanınmışlığından ve güvenilirliğinden yararlanmak,
- Seçilmiş yüksek kalitedeki bazı malları düşük fiyattan satışa sunarak müşteriyi avlamak müşteri satış yerine gittiğinde aynı malı yüksek fiyatla satmak veya satılan mal ile aynı kalitede olmayan malı satmak,
- Müşteriye bedelsiz verilen veya verilmesi taahhüt edilen armağanlar,  pirimler ve mallar ile müşterinin malın kalitesi,  fiyatı, tazeliği ve defolu olup olmadığı konusunda düşündürülmeden malı satın almaya yönlendirilmesi, malın değerinin armağanlarla saklanması,
- Müşterinin malı satın almaya karar verme özgürlüğünü özellikle kapıdan yapılan satış yöntemlerinde olduğu gibi saldırgan yöntemlerle sınırlamak, psikolojik etki altına alarak satın almaya zorlamak,
- Satılan malların veya faaliyetlerin özellikleri, miktarı, kullanım amaçları ve tehlikeleri gizlenerek müşterinin yanıltılması (örneğin büyük bir paketin içinden yarısı kadar ürün çıkması, küçük bir parfümün büyük kutuya konulması, etikette ürünün yan etkilerini ve sağlığa aykırı hususları gizlemek veya ürünün sahip olmadığı özelliklere yervermek)
- Tüketici kredilerinde, taksitli satış veya benzeri satış şartlarında, bunlara ilişkin form örneklerinde, ilan ve reklamlarda belirsiz yanıltıcı ve aldatıcı ifadeler kullanarak malın fiyatının, taksit şatlarının ve gerçek maliyetin karartılması(örneğin müşterinin malı satın aldıktan sonra yüksek vade farkları ve faiz oranları ile karşılaşması sonradan ek komisyon istenmesi güçlü bir firmadan ilan verilerek satışı yapacak firmanın açıklanmaması ve satışın tanınmamış veya kalitesiz mal satan bir firmadan yapılması).
• Sözleşmeyi İhlale Veya Sona Erdirmeye Yönelik;
- Sözleşmeler, sözleşmenin taraflarınca ihlal edilebilir veya sona erdirilebilir bu hukuka aykırı olmayıp sözleşmede öngörülen müeyyideler uygulanır.
Ancak üçüncü kişilerin sözleşmenin taraflarından birini sözleşmeyi ihlale veya sona erdirmeye yöneltmeleri hukuka aykırıdır(örneğin müşteriyi kendisiyle sözleşme yapsın diye sözleşmeyi sona erdirmeye yöneltmek.)
 
- Üçüncü kişilerin işçilerine, vekillerine ve diğer yardımcılarına hak etmedikleri yararlar sağlayarak veya önererek onları işlerinde aykırı davranmaya yöneltmek suretiyle kendisine çıkar sağlamak.
 
- Üçüncü kişilerin rakibinin işçilerini, vekillerini veya diğer yardımcılarını işverenlerinin üretim ve iş sırlarını açıklamaya veya ele geçirmeye yöneltmek.
- Taksitli satış veya kredili satışlarda sözleşme yapan veya kredi almış olan kişiyi bu sözleşmeden caymaya veya feshetmeye yöneltmek.
• Başkasının İş Ürünlerinden Yaralanma;
- Kendisine emanet edinilen teklif, hesap, plan gibi iş ürünlerinden yetkisiz yararlanılması,
- Üçüncü kişilere ait teklif, hesap, plan gibi iş ürünlerinden bunların kendisine yetkisiz olarak teklif edildiği bilindiği halde bunlardan yararlanılması,
- Kendisinin katkısı olmaksızın başkasına ait pazarlanmaya hazır çalışma ürünlerini çoğaltarak onlardan yararlanmak,
• Üretim ve iş sırlarının gizlice ve izinsiz olarak ele geçirilmesi veya hukuka aykırı olarak öğrenilen bilgilerin ve iş sırlarının değerlendirilmesi veya başkalarına bildirilmesi,
• Özellikle kanun ve ana sözleşme hükümleriyle rakiplerine de yüklenmiş olan veya bir meslek dalında olağan iş şartlarına uyulmaması,
• Özellikle yanıltıcı bir şekilde diğer taraf aleyhine doğrudan veya yorum yoluyla uygulanacak kanuni düzenlemeden ayrılmak, sözleşmenin niteliğine önemli ölçüde aykırı haklar borçlar dağılımı öngören önceden yazılmış genel işlem şartları kullanmak.
• Kendi icap ve tekliflerinin rakiplerinkine tercih edilmesi için kişisel durumu, ürünleri, ticari faaliyeti ve işleri hakkında kasten yanlış ve yanıltıcı bilgi verilmesi,
• Çalışanları, vekilleri ve diğer yardımcı kimseleri çalıştıranın veya müvekkillerinin üretim ve ticaret sırlarını ele geçirmelerini sağlamak için aldatanlar,
• Çalıştıranlardan ve müvekkillerinden, işçilerinin veya vekillerinin, işlerini gördükleri sırada cezayı gerektiren bir haksız rekabet fiilini işlediklerini öğrendikleri halde bu fiili önlemeyenler veya gerçeğe aykırı beyanları düzeltmeyenler.
 
3- Altı Aya Kadar Hapis Ve Yüz Günden Üç Yüz Güne Kadar Adli Para Cezası
• Yönetim Kurulu her yıl bağlılık raporu hazırlamak zorundadır. Hazırlanan bu rapor özenli, gerçeği aynen ve dürüstçe yansıtan hesap ilkelerine göre düzenlenlemeyenler.
• İnternet sitesini Kanunun yürürlüğe girmesinden itibaren üç ay içinde oluşturmayan veya mevcut internet sitesinin bir bölümünü bilgi toplumu hizmetlerine ayırmayan anonim şirket yönetim kurulu üyeleri, limited şirket müdürleri ve yönetici olan komandite ortaklar.
 
4- Üç Aya Kadar Hapis Ve Yüz Güne Kadar Adli Para Cezası
• İnternet sitesine konulması gereken bilgileri usulüne uygun bir şekilde koymayan anonim şirket yönetim kurulu üyeleri, limited şirket müdürleri ve yönetici olan komandite ortaklar.

C) Para Cezalarını Gerektiren Fiiller

1- 100.000 – 300.000 TL
• Sır saklama sorumluluğunu ihlal eden denetçilere şirkete verdikleri zarar nedeniyle, her bir denetim için 100.000 Türk Lirasına kadar, pay senetleri borsada işlem gören anonim şirketler için 300.000 Türk Lirasına kadar tazminata hükmolunabilir.
 
2- İki Yüz Günden Aşağı Olmamak Üzere Adli Para Cezası
• Ticari defterleri tutma yükümlülüğünü yerine getirmeyenler,
• Ticari işletmesiyle ilgili gönderilmiş bulunan her türlü belgenin bir kopyasını yazılı görsel veya elektronik ortamda saklamakla yükümlü olup bu yükümlülüğe uymayanlar,
• Ticari defterlerin açılış ve kapanış onaylarının yaptırılmaması(kapanış onayı faaliyet dönemini izleyen altıncı ayın sonuna kadar yapılmalıdır.),
• Ticari defterlerin Kanununa uygun olarak tutulmaması (Bu maddeye göre defterler tam, doğru, zamanında kayıt ve düzen içinde tutulmalı, kayıtların çizilmesi düzeltici ve gerçeği yansıtıcı olmalı, defterler kağıt ortamında veya elektronik ortamda tutularak saklanmalıdır.)
• Hileli envanter çıkaranlar,
• Belgeleri ibraz etmeyenler (Kanunun bu maddesine göre saklanması zorunlu olan belgeleri sadece görüntü ve başka veri taşıyıcısı ile ibraz edebilen tacir bu belgeleri bastırıp okunmaya hazır bulundurmalıdır.)
• Anonim şirketin yönetim kurulu, bilanço gününden itibaren altı ay içinde; şirketin finansal tablolarını, yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporunu, kar dağıtımına ilişkin genel kurul kararını, denetçinin verdiği görüşü ve genel kurulun buna ilişkin kararını Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ilan ettirmek ve internet sitesine koymak zorundadır. Bu ilanı yaptırmayan yönetim kuruluna
 
3- Yüz Günden Üç Yüz Güne Kadar Adli Para Cezası
• Tacir olan gerçek ve tüzel kişiler ticari defterlerini tutarken, finansal tablolarını düzenlerken Türkiye Muhasebe Standartları Kurulunca yayınlanan muhasebe standartlarına ve muhasebe ilkelerine uymayanlar
 
4- 200 TL den 4.000 Tl ye Kadar İdari Para Cezası
• Ticaret siciline tescili zorunlu olup da kanuni süresi içinde tescili istenmemiş hususlar sicil müdürünce verilen süre içinde tescil isteminde bulunmayan ve kaçınma sebeplerini bildirmeyen kişiler
 
5- Üç Yüz Günden Aşağı Olmamak Üzere Adli Para Cezası
• Anonim şirket ister nakdi ister ayni nitelikte olsun kurucular kuruluş beyanı vermekle yükümlüdür. Beyan dürüst bir şekilde bilgi verme ilkesine  göre doğru ve eksiksiz olarak hazırlanır. Beyanın amacı kamuyu aydınlatarak sermayeyi korumak, şirketin kurucuların menfaatine kullanılmasına engel olmak, yolsuzları önlemek ve şirketin denetimini kolaylaştırmaktır. Beyan kuruluş sırasında konulan sermayenin çeşidi, niteliği, sermaye taahhütleri, ayni sermaye, satın alınan malvarlık unsurları, fiyatı, maliyeti, alınacak ve ödenecek komisyonlar dürüst ve gerçeğe uygun açık ve eksiksiz olmalıdır. Bu ilkelere aykırı beyanda bulunan kurucular.
• Anonim şirketin kuruluşu işlem denetçisi tarafından denetlenir ve bir rapor düzenlenir. Raporda sermaye taahhüdünde ve ödenmesinde, menfaat tahsisinde tüm işlemlerde, borçlanmalarda tasarruflarda, harcamalarda kanunlara sözleşmelere aykırı hareket edilip edilmediğini, yanıltma hile ve yolsuzluk işlemlerinin bulunup bulunmadığını inceleyip belirtmesi gerekir. Denetçi bu sorumluluğa uygun davranmaz ise.
• Şirkete borçlananlar ( iştirak taahhüdünden doğan borç hariç, pay sahiplerinin şirkete borçlanması yasaklanmıştır. Ancak bu borç şirketle pay sahibinin işletmesinin faaliyetleri gereği yapılmış bir işlemden doğmuş ve emsalleri ile aynı şartlarla yapılmış olması halinde yasak kapsamında değildir.)
• Şirkete borçlananlar ( yönetim kurulu üyesi ,yakınları, kendisinin ve bu yakınlarının ortağı oldukları şahıs şirketleri ve en az %20 sine katıldıkları sermaye şirketleri, şirkete nakit veya ayın olarak borçlananlar,)

09.02.2012

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.