Dr.Hayrullah Doğan
Yeminli Mali Müşavir
E. Hesap Uzmanı
DT Denetim Turkey
hdogan@denetimturkey.com

Yeni Türk Ticaret Kanunu'nda (TTK) Bölünme

BÖLÜNME ( TTK. Mad:159-179)

1- Şirketlerin bölünmesi ile ilgili olarak eski Ticaret Kanunu düzenlemeler içermediği gibi başka kanunlarda da bu konuda sistemli bir düzenleme yoktur.
2- Ancak ekonomik gelişmeler sonucu şirketlerde bölünme ihtiyacı kaçınılmaz olduğundan bölünme vergi hukuku yönünden önce Kurumlar Vergisi Kanununda düzenlendi.
3- Kurumlar Vergisi Kanunundaki kısmi bölünme hükümlerine Maliye Bakanlığı ile Sanayi ve Ticaret Bakanlığının ortaklaşa yayımladıkları “Anonim ve Limited Şirketlerin Kısmi Bölünme İşlemlerinin Usul ve Esaslarının Düzenlenmesi Hakkında Tebliğ” ile açıklık kazandırılmaya çalışılmıştır. Ancak yapılan düzenlemeler yetersiz kalmış ve ihtiyaca cevap veremediğinden uygulama istenilen şekilde sağlanamamıştır.
4- Yeni Ticaret Kanununda bölünme işlemlerinin ayrıntılı olarak hükme bağlanması bu müesseseye işlerlik kazandıracaktır.
5- Bölünme çok büyüyen ve çekirdek işletme konusundan uzaklaşan şirketlerin ana faaliyet konularına dönmelerine imkan sağlamaktadır. (Örneğin beyaz eşye üreten bir şirket zamanla büro eşyası ve plastik üretimine girmiş olsun. Şirket üç faaliyet türü için ayrı şirket kurabilir)
6- Bölünme Türkiye’nin ayrı bölgelerinde bulunan fabrikalarını bağımsız şirkete dönüştürme imkanı verebilir.
7- Bölünme aile ortaklıklarında miras paylaşımında ortaya çıkan sorunları çözebilir.
8- Çok gruplu ortaklıklarda, grupların istemediği ortaklar ile çalışmalarına çözüm üretir.

BÖLÜNME TÜRLERİ (TTK. Mad: 159)

1- Tam bölünme;
Bölünen şirketin mal varlığının tümü bölünür ve mevcut veya yeni kurulacak en az iki şirkete geçer.
Bölünen şirket ortadan kalkar.
Bölünen şirketin ortakları, devralan şirketin ortakları olurlar.

2- Kısmi Bölünme;
Bölünen şirketin malvarlığının tamamı değil, bir kısmı bölünmeye tabi tutulur.
Kısmi bölünme; bölünen mal varlığının; mevcut bir şirkete devri veya yeni kurulan yavru şirkete devri ile gerçekleşir.
Bölünen şirketin ortakları, devralan şirketlere ortak olurlar.
Bölünen şirket ortadan kalkmaz, kalan malvarlığı ile faaliyetine devam eder ve bölünen şirketin ortakları devam eder.

Yeni Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre, bölünme sonucu bölünen malvarlığı devralan şirkete geçmektedir.
Oysa Kurumlar Vergisi Kanunu (madde:38) bölünmeyi ayni sermaye konulması olarak kabul etmiştir.

BİR SERMAYE ŞİRKETİ, BİR ŞAHIS ŞİRKETİNE BÖLÜNEBİLİR Mİ? (TTK. Madde:160)

Yeni Türk Ticaret Kanununa göre, sermaye şirketleri ve kooperatifler, sermaye şirketleri ve kooperatiflere bölünebilir.
Sermaye şirketi, sahış şirketine bölünemez.
Şahıs şirketi de sermaye şirketine bölünemez, ancak tür değişikliği yapılabilir.
Sermaye şirketleri kendi türleri içinde bölünebilir.(Anonim şirketin Limited şirkete bölünmesi gibi.)
Getirilen yasaklar alacaklıların haklarını korumaya yöneliktir.

BÖLÜNMEDE ŞİRKET PAYLARININ VE HAKLARININ KORUNMASI (TTK MADDE:161)

Tam ve kısmi bölünmede şirket payları ve hakları Türk Ticaret Kanununun 140 ıncı maddesi uyarınca korunmaktadır.
Türk Ticaret Kanununun 161 inci maddesinin birinci fıkrasıyla bölünen şirketin ortaklarına devralan şirkette pay tahsis edilmesi gerekmektedir.
Bölünen şirketin ortaklarına bölünmeye katılan devralan şirketlerin tümünde veya bazılarında hisse verilebilir.
Bölünme bölünen şirket ortaklarının bu şirketteki paylarını artırmak suretiyle de yapılabilir.
Bölünmede, mutabakat varsa ortakların bazıları bölünen şirketten ayrılabilir. Ancak ihraç kararı alınamaz.
161 inci maddenin ikinci fıkrasında bölünen şirket ortaklarına devralan şirkette pay tahsisi iki şekilde yapılabilir;

a) Sahip olunan pay oranına göre bölünme;
Bu bölünme çeşidinde, ortaklar bölünen şirkette sahip oldukları mevcut pay oranını aynen korurlar. Bu çeşit bölünme devralma ve yeni kuruluş yoluyla yapılan bölünme içinde geçerlidir.
Örnek: (X) Limited Şirketinin iki ortağı (a) ve (b) şirkette yüzde elli paya sahiptirler
(X) Ltd. Şti’nin mal varlığı ikiye bölünmüş ve yarısı tek ortaklı (Y) Anonim Şirketine devredilmiştir.
(Y) A.Ş.’nin devraldığı malvarlığı kadar sermaye artışı yapmış ve artan sermayeye isabet eden payları yarı yarıya (a) ve (b) ortaklarına devretmiştir. Böylece kalan malvarlığı ile (X) Ltd. Şti. faaliyetine devam ederken, (Y) A.Ş. artan malvarlığı ile üç ortak olarak faaliyete devam edecektir.

b) Sahip olunan pay oranının korunmadığı bölünme;
Bu bölünmede bölünen şirketin ortaklarına, devralan veya yeni kurulan şirkette, mevcut pay oranları değiştirilerek pay tahsis edilmektedir.

Örnek:
(X) LİMİTED ŞİRKETİ
(A) %40           (B) %30          (C) %30
Şirketin bir kısım malvarlığı bölünme sonucu (Y) Limited Şirketine devedilmiştir. (Y) Ltd. Şti.nin artırılan sermayesine ilişkin payların bölüşümü aşağıdaki gibidir.

(Y) LTD. ŞTİ.NİN ARTAN SERMAYE PAYININ DAĞITIMI
(A) %50          (B) %25          (C) %25

Bölünme sonucu bölünen (X) Ltd. Şti.nin hisse dağılımı aşağıdaki gibi olacaktır.

BÖLÜNME SONUCU (X) LTD. ŞTİ.NİN SERMAYE DAĞILIMI
(A) %30          (B) %35          (C) %35
Görüldüğü gibi örnekte mevcut pay oranının korunmadığı bir bölünme gerçekleşmiştir.

(B) ve (C) ortakları devralan şirkette yitirdikleri yüzde beş pay oranlarını, bölünen şirketteki pay oranlarını arttırarak kazanmışlardır.

Bazı ortaklar isterlerse devralan şirkette pay iktisap ederek eski şirketlerinden (bölünen şirket) tamamen ayrılabilirler.

Sonuç olarak bölünmedeki bu esneklik sayesinde, sağlanan gerekli nisap ile karar alınmış ise bölünen şirketin ortakları;

- Bölünmeye katılan şirketlerde oranlarını koruyabilir veya korumayabilirler.
- Bölünen şirketten çıkabilirler.
- Devralan veya yeni kurulan şirketlerin tümüne veya bazılarına katılmayarak bölünen şirketteki payını arttırabilirler.

12.12.2011

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.