Hasan Alevli
Yeminli Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
hasan.alevli@accreditymm.com

Çalışanlar Vergi İadesi Alabilir Mi?

Halen geçerli olan vergi kanunları çerçevesinde tüm çalışanlar değil ama bazı çalışanların vergi iadesi alma hakları bulunuyor. Tek işverenden ücret alarak tevkifat (vergi kesintisi) yapılan ücretlilerin mevcut mevzuat hükümlerine göre şuanda bu hakları yok. Ancak birden çok işverenden ücret alan ve şartları uyan ücretliler vergi beyannamelerinde indirim haklarını kullanarak vergi iade hakkı elde edebilirler. Bu makalenin amacı konunun, Haziran 2015 tarihi itibariyle yasal dayanaklarıyla açıklanmasıdır.

193 sayılı Gelir Vergisi kanununun Gelirin Toplanması ve Beyanı başlıklı 85 inci maddesine göre mükellefler, kanunun ikinci maddesinde yazılı ücretleri de kapsayan yedi adet gelir unsurlarından bir takvim yılı içinde elde ettikleri kazanç ve iratlar için bu kanunda aksine hüküm olmadıkça yıllık beyanname verirler.  Toplama Yapılmayan Haller başlıklı bir sonraki 86 ıncı madde ise istisna hükümlerini içermektedir. Buna göre, tek işverenden alınmış ve tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücretler (86/1-b) ve vergiye tabi gelir toplamının 103 üncü maddede yazılı tarifenin ikici gelir diliminde yer alan tutarı (2015 yılı için 29.000 TL) aşmaması koşuluyla, Türkiye’de tevkifata tabi tutulmuş olan, birden fazla işverenden elde edilen tam mükelleflerin (6 aydan fazla Türkiye’de ikamet edenlerin) elde ettiği ücretler (86/1-c) için beyanname verilmez.  Birden sonraki işverenlerden 2015 yılı için 29.000 TL aşan ücret alınması halinde (hesaplamada kanunun 63 üncü ve 31 birinci maddelerindeki indirimler yapıldıktan sonraki gelir rakamı yani vergiye esas tutar nazara alınmalıdır) birinci işverenden alınan da dahil olmak üzere ücret gelirlerinin tamamı beyan edilir. Birinci işverenden alınan ücretin hangisi olacağı serbestçe belirlenecektir. (16 nolu Gelir Vergisi Sirküleri)

Tüm ücretler beyannameye girdikten sonra Diğer İndirimler başlıklı 89 uncu madde ve diğer ilgili kanunlar gereğince, daha önce işverence tevkifat yapılırken indirilemeyen Eğitim ve Sağlık giderleri, Bağış ve Yardımlar gibi harcamalar gelir vergisinin matrahından indirilebilir. 89 uncu maddenin 1 inci fıkrasında bahis olunan Hayat/Şahıs Sigorta Primleri 63 üncü maddenin 3 üncü fıkrasına göre işverence zaten hesaplanmış ve indirilmiş olması gerektiğinden mükerrer indirim yapılamaz.  Ücretlinin kendisi,eşi ve küçük çocukları için vergi mükellefi kişi ve kurumlardan alınacak belgelerle tevsik  edilebilen, Türkiye’de yapılmış eğitim ve sağlık harcamaları, beyan edilen gelirin % 10’unu aşmamak kaydıyla bildirilecek gelirden indirilebilir. Yapılan bağış ve yardımların bir kısmı beyan edilecek gelirin % 5’i (kalkınmada öncelikli yörelerde % 10’u) ile sınırlı iken bir kısım bağış ve yardımların tamamı ise sınırlama olmadan beyan edilecek gelirlerden indirilebilmektedir. Kanunda zikredilen resmi kurumların yanında Bakanlar Kurulunca kamu yararına çalışan dernek ve vergi muafiyeti tanınan vakıflara, makbuz karşılığında yapılan bağış ve yardımlar, beyanname ile bildirilecek gelirin % 5’ini (kalkınmada öncelikli yörelerde % 10’unu) geçmemek üzere beyan edilecek gelirden indirilebilir. Sınırsız indirilebilecek bağış ve yardımlar ise kanunda zikredilen resmi kurumlara bağışlanan okul, sağlık tesisi, yurt, huzurevi,ibadethane gibi sosyal tesisler inşası ve mevcut tesislerin faaliyetlerinin devamı  için yapılan bağış ve yardımlarla;  gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara bağışlanan gıda,temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin maliyet bedelleri gibi bağış ve yardımların tamamı hiçbir sınırlama olmadan beyan edilecek gelirlerden indirilebilir.

89 uncu madde ve diğer ilgili kanunlarca müsaade edilen indirimler yapıldıktan sonra ulaşılan matrah üzerinden hesaplanan vergiden, tevkif yoluyla, işveren vasıtası ile ödenmiş olan gelir vergileri asgari geçim indirimi düşülmeden önceki tutarı ile mahsup edilecektir.

Mezkur beyanname, gelirin elde edildiği takvim yılından sonraki Mart ayının birinci gününden yirmibeşinci gününe kadar damga vergisi ödenerek verilir ve çıkan vergi varsa Mart ve Temmuz aylarında iki eşit taksitte ödenir. İadesi gereken vergi, vergi dairesine bir yıl içinde başvurularak vergi borçlarına mahsup veya nakit şeklinde iade alınabilir.

 

Örnek:  Öğretmen Bayan (C)’nin 2015 yılında elde ettiği gelirlere ilişkin bilgileri aşağıdaki gibidir.

(B) Özel Dershanesinden elde ettiği ücret gelirinin yıllık tutarı	50.000 TL
(A) Özel Okulundan elde ettiği ücret gelirinin yıllık tutarı	40.000 TL
Beyan edilecek gayri safi ücret tutarı	90.000 TL

 

Mükellef iki ayrı işverenden ücret geliri elde etmekte olup, ücretlerin tamamı tevkif yoluyla vergilendirilmiş bulunmaktadır. Ücretli, yıl içinde en fazla ücret aldığı işvereni aracılığıyla asgari geçim indirimi uygulamasından yararlanmıştır.

İkinci işverenden elde edilen ücret gelirinin beyan sınırını aşıp aşmadığının tespiti için;

Elde edilen 40.000 TL lik ücret gelirinden bu gelire isabet eden %14 sigorta primi ve % 1 işsizlik sigortası primi toplamı olan % 15 oranı çıkarılacaktır.

Buna göre, 40.000 – (40.000x % 15)= 34.000 TL 2015 yılı için 29.000 TL'lik beyan sınırını aştığı için, birinci ve ikinci işverenden alınan toplam (50.000 + 40.000 =) 90.000 TL ücret tutarının tamamı beyan edilecektir.

(A) Özel Okulundan elde ettiği ücret 2015 yılı için 29.000 TL’lik beyan sınırını aşamamış olsaydı, ikinci işveren olarak (B) Özel Dershanesi seçebilir ve buradan elde ettiği ücretin beyan sınırını aşıp aşmadığını da test edebilirdi.

Mükellef yıl içinde (9.120 + 6.825 =) 15.945 TL kesinti yoluyla vergi (asgari geçim indirimi mahsup edilmeden önceki vergi tevkifatı tutarı) ve 13.500 TL sigorta primi ödemiştir.

Mükellef ayrıca kendisine, eşine ve küçük çocuklarına ilişkin 8.000 TL eğitim ve sağlık harcamasında, Milli Eğitim Bakanlığına bağlı (X) İlköğretim Okuluna da 2.000 TL bağışta bulunmuştur.

Mükellefin yapmış olduğu eğitim ve sağlık harcaması tutarı olan 8.000 TL, beyan edilen gelirin %10’u olan (76.500 x %10=) 7.650 TL’yi geçtiğinden, 2015 takvim yılında yapılan 8.000 TL eğitim ve sağlık harcamasının 7.650 TL’sı indirilecektir. Ayrıca, (X) İlköğretim Okuluna yaptığı 2.000 TL’lik bağış tutarının tamamı da yukardaki hüküm gereğince gelir vergisi matrahından indirilebilecektir.

Mükellefin beyanı aşağıdaki gibi olacaktır:

Ücret Geliri	90.000 TL
Sigorta Prim Ödemesi	13.500 TL
Kalan (Beyan edilen ücret geliri) (90.000 – 13.500)	76.500 TL
Eğitim ve Sağlık Harcaması	7.650 TL
Eğitim ve Sağlık Tesislerine İlişkin Bağış ve Yardımlar	2.000 TL
İndirimler Toplamı (7.650 + 2.000)	9.650 TL
Vergiye Tabi Gelir (Matrah) (76.500 – 9.650)	66.850 TL
Hesaplanan Gelir Vergisi	15.420 TL
Mahsup Edilecek Gelir Vergisi (Asgari Geçim İndirimi mahsup edilmeden önceki vergi)	15.945 TL
İadesi Gereken Gelir Vergisi (15.945- 15.420)	525 TL

 

Öğretmen Bayan (C) tek bir kurumdan ücret almış ve/veya beyanname vermemiş olsaydı, Eğitim, Sağlık ve Bağış harcamalarını gelirinden indiremeyecek ve 525 TL iade hakkı olmayacaktı.

Tüm modern vergi sistemlerinde çalışanlar bu tür beyanlar ile indirilebilecek harcamalarını indirebilmekteyken ve Gelir Vergisi kanununda diğer gelir unsurlarına beyanname ile indirim hakkı tanınırken, ücretlilere belli şartlarla bu hakkın veriliyor olması, vergi sistemimiz açısından geliştirilmesi gereken bir alan olarak ortada durmaktadır.

23.06.2015

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.