Hasan Ali Arslanalp
Yeminli Mali Müşavir
hasanarslanalp@ttmail.com

Ar-Ge Faaliyetlerinin Desteklenmesi ve Teşviki Kanununun Getirdikleri

Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında 5746 sayılı Kanun 1 Nisan 2008 – 31,12,2023 tarihine kadar uygulanmak üzere 12.03.2008 tarih ve 26814 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanarak den itibaren yürürlüğe girmiştir.  

Gelir (89.md) ve Kurumlar Vergisi (10.md) mükelleflerine  AR-GE harcamalarının yüzde 100 'nü vergi matrahlarından indirme imkanı tanınmıştır.   

01,01,2008-31.03,2008 AR-GE Harcamaları için önceki % 40 oran uygulanmalıdır.

2008 1. geçici vergi döneminde % 40

 2. geçici vergi döneminde ise tüm harcama üzerinden % 100 uygulanması yönünde 2 nolu kurumlar vergisi genel tebliğinde düzenleme yapılmıştır. 

Kanunla Ar-Ge merkezi, Rekabet öncesi işbirliği projeleri, Teknogirişim sermayesi, Ar-Ge personeli (Araştırmacı, Teknisyen, Destek personeli) kavram ve tanımlar getirilmiş , yeni teşvikler  İndirim, İstisna  ve sigorta pirimi ,stopaj vergi  ve mali desdek  imkanları  sağlanmaktadır. 

Kapsam  ve Tanımlar

• Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı tarafından 3624 sayılı Kanuna göre oluşturulan teknoloji merkezleri (teknoloji merkezi işletmeleri) ile
• Türkiye’deki Ar-Ge merkezleri, Ar-Ge projeleri ve rekabet öncesi işbirliği projeleri ve tekno girişim sermayesine ilişkin destek ve teşvikleri kapsar.

Araştırma ve geliştirme faaliyeti (Ar-Ge):

Araştırma ve geliştirme, kültür, insan ve toplumun bilgisinden oluşan bilgi dağarcığının artırılması ve bunun yeni süreç, sistem ve uygulamalar tasarlamak üzere kullanılması için sistematik bir temelde yürütülen yaratıcı çalışmaları,

çevre uyumlu ürün tasarımı veya yazılım faaliyetleri ile

alanında bilimsel ve teknolojik gelişme sağlayan, bilimsel ve teknolojik bir belirsizliğe odaklanan, çıktıları özgün, deneysel, bilimsel ve teknik içerik taşıyan faaliyetler

Yenilik:

Sosyal ve ekonomik ihtiyaçlara cevap verebilen,

mevcut pazarlara başarıyla sunulabilecek ya da yeni pazarlar yaratabilecek;

yeni bir ürün,

hizmet,

uygulama,

yöntem veya iş modeli fikri

ile oluşturulan süreçleri ve süreçlerin neticeleri

Ar-Ge merkezi:

Dar mükellef kurumların Türkiye’deki işyerleri dahil, kanuni veya iş merkezi Türkiye’de bulunan sermaye şirketlerinin; organizasyon yapısı içinde ayrı bir birim şeklinde örgütlenmiş, münhasıran yurt içinde araştırma ve geliştirme faaliyetlerinde bulunan ve en az 50 tam zaman eşdeğer Ar-Ge personeli istihdam eden, yeterli Ar-Ge birikimi ve yeteneği olan birimler,

 

Ar-Ge Projesi:

Amacı, kapsamı, genel ve teknik tanımı, süresi, bütçesi, özel şartları, diğer kurum, kuruluş, gerçek ve tüzel kişilerce sağlanacak aynî ve/veya nakdî destek tutarları, sonuçta doğacak fikri mülkiyet haklarının paylaşım esasları tespit edilmiş ve Ar-Ge faaliyetlerinin her safhasını belirleyecek mahiyette ve bilimsel esaslar çerçevesinde hazırlanan proje,

 

Rekabet öncesi işbirliği projeleri:

Birden fazla kuruluşun; ölçek ekonomisinden yararlanmak suretiyle yeni süreç, sistem ve uygulamalar tasarlayarak verimliliği artırmak ve mevcut duruma göre daha yüksek katma değer sağlamak üzere, rekabet öncesinde ortak parça veya sistem geliştirmek ya da platform kurabilmek amacıyla yürütecekleri, Ar-Ge faaliyetlerine yönelik olarak yapılan ve fizibiliteye dayanan işbirliği anlaşması kapsamında, bilimsel ve teknolojik niteliği olan projeleri,

Teknogirişim sermayesi:

Örgün öğrenim veren üniversitelerin herhangi bir lisans programından bir yıl içinde mezun olabilecek durumdaki öğrenci, yüksek lisans veya doktora öğrencisi ya da lisans, yüksek lisans veya doktora derecelerinden birini ön başvuru tarihinden en çok beş yıl önce almış kişilerin, teknoloji ve yenilik odaklı iş fikirlerini, desteği veren merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri tarafından desteklenmesi uygun bulunan bir iş planı çerçevesinde, katma değer ve nitelikli istihdam yaratma potansiyeli yüksek teşebbüslere dönüştürebilmelerini teşvik etmek için yapılan sermaye desteği,

Ar-Ge Personeli: Ar-Ge faaliyetlerinde doğrudan görevli araştırmacı ve teknisyenler;

• Araştırmacı: Ar-Ge faaliyetleri ile yenilik tanımı kapsamındaki projelerde, yeni bilgi, ürün, süreç, yöntem ve sistemlerin tasarım veya oluşturulması ve ilgili projelerin yönetilmesi süreçlerinde yer alan en az lisans mezunu uzmanlar,
• Teknisyen: Mühendislik, fen ve sağlık bilimleri alanlarında yüksek öğrenim görmüş ya da meslek lisesi veya meslek yüksek okullarının teknik fen ve sağlık bölümlerinden mezun, teknik bilgi ve deneyim sahibi kişileri,
• Destek personeli: Ar-Ge faaliyetlerine katılan veya bu faaliyetlerle doğrudan ilişkili yönetici, teknik eleman, laborant, sekreter, işçi ve benzeri personel,

TÜBİTAK: Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu,
 

İNDİRİM, İSTİSNA, DESTEK ve  TEŞVİKLER

Ar-Ge İndirimi:

--- Teknoloji merkezleri İşletmelerinde,

--- AR-GE Projeleri faaliyetinin üretime katılması amacıyla sermaye şirketleri bünyesinde  

     kurulan (en az 50  tam zaman eşdeğer AR-GE personeli istihdam eden ) AR-GE merkezlerinde,

--- Kamu kurum ve kuruluşları (TÜBİTAK vb.) ile kanunla kurulan vakıflar tarafından (TTGV)   

     veya uluslararası fonlarca desteklenen AR-GE ve yenilik projelerinde,

---  Rekabet öncesi işbirliği projelerinde

--- Teknogirişim sermaye desteklerinden yararlananlar 

Tarafından gerçekleştirilen  Ar-Ge ve yenilik harcamalarının tamamı  ile; 

500 ve üzerinde üzerinde tam zaman eşdeğer AR-GE personeli istihdam eden AR-GE merkezlerinde ayrıca o yıl yapılan AR-GE ve yenilik harcamasının bir önceki yıla göre artışının yarısı kurumlar vergisi matrahının ve Gelir Vergisi matrahının tespitinde indirim konusu yapılır.  

Kazancın yetersiz olması nedeniyle ilgili hesap döneminde indirim konusu yapılamayan tutar, sonraki hesap dönemlerine devredilir ve takip eden yıllarda her yıl belirlenen yeniden değerleme oranında artırılarak  indirim  yapılır.  

Ayrıca bu harcamalar, VUK’na göre aktifleştirilmek suretiyle amortisman yoluyla itfa edilir, bir iktisadi kıymet oluşmaması halinde ise doğrudan gider yazılır.   

Gelir Vergisi stopajı ve Sigorta primi desteği Teşviki;

Kamu personeli hariç olmak üzere teknoloji merkezi işletmelerinde, Ar-Ge merkezlerinde, kamu kurum ve kuruluşları ile kanunla kurulan vakıflar tarafından veya uluslararası fonlarca desteklenen ya da TÜBİTAK tarafından yürütülen Ar-Ge ve yenilik projelerinde, teknogirişim sermaye desteklerinden yararlanan işletmelerde ve rekabet öncesi işbirliği projelerinde çalışan  

Ar-Ge ve destek personelinin;  bu çalışmaları karşılığında elde ettikleri ücretlerinin 

--- Doktoralı olanlar için % 90 nı,

--- Diğerleri için % 80 ‘ni gelir vergisinden müstesnadır.

    Yukarıda sayılan AR-GE personeli ile Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanununun geçici 2 nci   

    maddesi uyarınca ücreti gelir vergisinden istisna olan personelin bu çalışmaları karşılığında   

    elde ettikleri ücretleri üzerinden hesaplanan ; 

--- Sigorta primi işveren hissesinin yarısı, her bir çalışan için beş yıl süreyle Maliye Bakanlığı     

    bütçesine konulacak ödenekten karşılanır.  

Bu teşvik Desdek personeli (Ar-Ge faaliyetlerine katılan veya bu faaliyetlerle doğrudan ilişkili yönetici, teknik eleman, laborant, sekreter, işçi ve benzeri personel) açısından AR-GE personel sayısının % 10 ile sınırlıdır. 

Teknogirişim Sermayesi Desteği:

Merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri tarafından (Örgün öğrenim veren üniversitelerin herhangi bir lisans programından bir yıl içinde mezun olabilecek durumdaki öğrenci, yüksek lisans veya doktora öğrencisi ya da lisans, yüksek lisans veya doktora derecelerinden birini ön başvuru tarihinden en çok beş yıl önce almış kişilerin, teknoloji ve yenilik odaklı iş fikirlerini, desteği veren merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri tarafından desteklenmesi uygun bulunan bir iş planı çerçevesinde, katma değer ve nitelikli istihdam yaratma potansiyeli yüksek teşebbüslere)  bir defaya mahsus olmak üzere ;

teminat alınmaksızın 100.000 Yeni Türk Lirasına kadar teknogirişim sermayesi desteği hibe olarak verilir.  

Yıl bütçesinde Ar-Ge projelerinin desteklenmesi amacıyla ödeneği bulunan merkezi yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin tümü tarafından yapılan ödemelerin toplamı, her takvim yılı için 10.000.000 Yeni Türk Lirasını geçemez. Bu tutarlar, takip eden yıllarda  her yıl belirlenen yeniden değerleme oranında artırılmak suretiyle uygulanır. 

Rekabet öncesi işbirliği projelerinde işbirliğini oluşturan kuruluşların bu işbirliğine yaptıkları katkılar,

işbirliği protokolünde belirlenen kuruluşlardan biri adına açılacak özel bir hesapta izlenir.

Özel hesaba aktarılan bu tutarlar, harcamanın yapıldığı dönemde katkı sağlayan kuruluşların Ar-Ge harcaması olarak kabul edilir ve proje dışında başka bir amaç için kullanılamaz.

Proje hesabında toplanan tutarlar, proje özel hesabı açan kuruluşun kazancının tespitinde gelir olarak dikkate alınmaz.  

Ar-Ge ve yenilik faaliyetlerinde bulunanların; kamu kurum ve kuruluşları, kanunla kurulan vakıflar ile uluslararası fonlardan aldıkları destekler özel bir fon hesabında tutulur. Bu fon, Gelir Vergisi ve Kurumlar Vergisi  Kanuna göre vergiye tabi kazancın ve ilgili yılda yapılan Ar-Ge harcaması tutarının tespitinde dikkate alınmaz.

Bu fonun, elde edildiği hesap dönemini izleyen beş yıl içinde sermayeye ilâve dışında herhangi bir şekilde başka bir hesaba nakledilmesi veya işletmeden çekilmesi halinde, zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler ziyaa uğratılmış sayılır. 

Bu Kanun kapsamındaki her türlü AR-GE ve yenilik faaliyetleri ile ilgili olarak düzenlenen kağıtlardan damga vergisi alınmaz.  

Uygulama ve denetim esasları

--- Destek ve teşvik unsurlarından yararlananların bu Kanunda öngörülen şartları taşıdıklarına ilişkin tespitler en geç iki yıllık süreler itibarıyla yapılır. 

--- Öngörülen şartların ihlali veya teşvik ve destek unsurlarının amacı dışında kullanılması halinde, zamanında tahakkuk ettirilmemiş vergiler yönünden vergi ziyaı doğmuş sayılır. Sağlanan vergi dışı destekler ise 6183 sylı AAUTUHK göre ve gecikme zammı uygulanmak suretiyle tahsil edilir. 

--- Bu Kanun kapsamındaki indirim, istisna, destek ve teşviklerden yararlananlar; GVK 89.9 KVK nun 10.1. md. İle 5084 sylı Yatırımların ve İstihdamın Teşviki Hakkında Kanunun aynı mahiyetteki hükümlerinden ayrıca yararlanamazlar.  

--- Bu Kanunun uygulamasına ve denetimine ilişkin usul ve esaslar, TÜBİTAK’ın görüşü alınmak suretiyle Maliye Bakanlığı ile Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından birlikte çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.    

SONUÇ :

Mükelleflerin Araştırma ve Geliştirme faaliyetlerine ilişkin Harcama tutarlarının % 40 ‘ ı yıllık gelir ve kurumlar vergisi matrahlarından indirilmekte,  Teknoloji geliştirme bölgelerinde faaliyet gösteren müklelleflerin münhasıran ar-ge ve yazılım faaliyet geliri kazancı ile ar-ge faaliyetinde görev yapan personelin ücretlerinde gelir vergisi istisnası  ile ar-ge yazılım hizmetlerinin KDV istisnası 2013  yılına kadar  sürmektedir.  

Yeni AR-GE teşvik yasası ile  yukarıdaki hükümlere ek olarak  2023 yılına kadar özetle;

--- AR-GE harcama tutarı üzerinden  İndirim 01,04,2008 den itibaren  % 100 ‘ e çıkartıldı,

--- En az 50 kişi personelli Arge Merkezi oluşturan ve 500 ve üzeri arge personeli istihdam 

     eden kurumlara , ek istisna ve indirimler  sağlandı,   

--- Arge Personeli tanımı genişletildi, arge projesi kapsamında çalışan kişi sayısının % 10 nu

     kadar arge desdek personeli  arge personeli statüsüne alındı, 

---  Arge personeli için (tüm mükelleflerin arge personeli için) ücret gelir vergisi istisnası ve ssk

     pirimi işveren hissesi desdeği  getirildi.

---  Rekabet öncesi işbirliği projeleri ve teknolojik girişimler  tanımları ile bu kapsamda hibe

     sermaye desdeği ile  Kurumlardan alınan  hibe gelirler  amaç dışı kullanılmamak ve fon

     hesaplarında tutulmak  şartıyla vergi dışı bırakıldı. 

Umarım  yeni bir şeyler üretmek çabasında olup imkan ve desdek bulamayanlar ile bu kanundan amacı kapsamında  yararlananların ürettikleri ile ülkemiz  sanayi , savunma ve hizmet sektöründe gururlanacağımız şekilde gelişir.
 

09.05.2008

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.