Harun Açıkgöz
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
info@vizyonersmmm.com.tr

Başa baş Noktası (BREAK EVEN POİNT) Nedir?

Giriş

Başabaş noktası analizi, işletmelerin hangi üretim miktarında ne kadar masraf yapıp ne kadar gelir elde ettiklerini ve bu gelirden ne kadar kâr sağladıklarını anlamalarına yardımcı olur. Bu analiz, işletme kararlarını alırken yöneticilere ya da yatırımcılara rehberlik eden önemli bir araçtır ve işletmeler tarafından mutlaka önemle üzerinde durulmalıdır.

Kısaca, başabaş noktası, bir işletmenin toplam gelirlerinin toplam giderlere eşit olduğu üretim seviyesidir.

Bir işletme ne zaman kâr etmeye başlar? Ürün ya da hizmet satışından elde edilen gelirin “kâr” olarak sayılması için neler gereklidir? Bu sorular hem yeni kurulan girişimler hem de halihazırda faaliyet gösteren işletmeler için büyük önem taşır. Yatırımcılar da tıpkı bir işletme gibi, yatırımlarının geri dönüş süresini ve taşıdığı finansal riskleri değerlendirerek ne zaman kâra geçtiklerini ya da geçeceklerini belirlemelidir. Başabaş noktasını geçtikten sonra elde edilen her gelir, şirket için net kâra dönüşür. İşletmelerin finansal sağlığının ve yatırımların kârlılık potansiyelinin değerlendirilmesi için başabaş noktası çok önemlidir.

Başabaş Noktası (Break Even Point) Nedir?

Başabaş noktası bir işletmenin toplam gelirlerinin toplam maliyetleri karşıladığı noktadır. Başabaş noktasındaki işletme ne kâr ne de zarar etmiş olur ve işletmelerin finansal sağlığını değerlendirmek için hayati önem taşır.

Başabaş noktası belirlenen işletmenin kârlılık ve maliyet yapısı daha kolay analiz edilebilecektir. Analizi yapılan nokta aynı zamanda işletmenin gelir ve giderlerinin dengelendiği seviyeyi de gösterir ve bu noktadan sonra elde edilen her birim gelir, işletmeye kâr olarak yansır. Yani işletme başabaş eşiğini geçtiği andan itibaren kâr elde etmeye başlıyor demektir.

Yatırımcılar için başabaş noktası yatırım maliyetlerini karşılamak için gereken minimum gelirin veya satış hacminin belirlenmesi anlamına gelir ve yatırımcıya yatırımın kârlılığı ve sürdürülebilirliği hakkında önemli bilgiler sunar. Yatırımcılar başabaş noktasını bilerek yatırımın potansiyel getirilerini ve risklerini daha iyi değerlendirebilir ve bu doğrultuda stratejik kararlar alabilirler. Örneğin, bir yatırımın başabaş noktasına ne kadar hızlı ulaşabileceğini bilmek, yatırımcının yatırımın ne kadar süre içinde kâr etmeye başlayacağını ve bu sürecin ne kadar riskli olduğunu anlamasına yardımcı olur. Bu nedenle başabaş noktası, yatırımcıların daha bilinçli ve güvenli karar almasını sağlayarak, uzun vadeli finansal başarılarını destekler.

Başka bir ifade ile işletmenin toplam gelirlerinin, toplam giderlere eşit olduğu faaliyet hacmidir.

Başabaş Noktası Neden Önemlidir?

Başabaş noktası, işletmeler ve yatırımcılar için kritik bir rol oynar. İşletme sahipleri ve yöneticileri bu analiz sayesinde:

• Ürün fiyatlandırma stratejilerini doğru bir şekilde belirleyebilir.
• Hangi ürünlerin ya da hizmetlerin daha kârlı olduğunu tespit edebilir.
• Maliyet kontrolü ve verimlilik artırma stratejileri geliştirebilir.

Yatırımcılar ise başabaş noktasını bilerek:

• Yatırımların geri dönüşünü değerlendirebilir.
• Kârlılık potansiyelini ve finansal risk seviyesini daha iyi anlayabilir.
• Daha bilinçli ve güvenli kararlar alabilir.

Örneğin, bir yatırımcının bir şirketin başabaş noktasına ne kadar hızlı ulaşabildiğini bilmesi, o şirketin maliyetlerini etkin bir şekilde yönetip yönetemediği konusunda önemli bir ipucu verir.

Para Birimi Cinsinden Hesaplanan Başabaş Noktası Formülü

Para birimi cinsinden başabaş noktası formülü ve hesaplaması toplam sabit maliyetlerin ve birim başına değişken maliyetlerin toplam gelir ile dengelendiği noktayı gösterir.

Bu formül şu şekilde ifade edilir:
Başabaş noktası (para) = sabit maliyetler / (satış fiyatı- değişken maliyetler)

Bu formülde:

• Sabit Maliyetler: İşletmenin üretim veya satış hacminden bağımsız olarak sabit kalan maliyetlerdir. Örneğin, kira, maaşlar, sigorta primleri vb.
   
• Değişken Maliyetler: Üretim veya satış hacmine bağlı olarak değişen maliyetlerdir. Örneğin, hammaddeler, işçilik maliyetleri ve enerji giderleri vb.
   
• Satış Fiyatı: Ürün veya hizmetin birim satış fiyatıdır.
   
• Başabaş Noktası: İşletmenin toplam maliyetlerini karşılamak için gereken toplam gelir seviyesidir.

Örnek:

• Sabit Maliyet: 10.000,00 TL
• Birim Değişken Maliyet: 50,00 TL
• Birim Satış Fiyatı: 100,00 TL

Başabaş Noktası = 10.000,00 / (100,00- 50,00) = 200 birim ya da 20.000,00 TL gelir.

Satılan Birim Ürün Üzerinden Hesaplanan Başabaş Noktası Formülü

Bu yöntemde, toplam sabit maliyetlerin, bir ürünün birim başına maliyetine bölünmesiyle işletmenin maliyetlerini karşılamak için satması gereken toplam ürün miktarı bulunur.

Formül aynıdır ancak sonuç ürün birimi olarak ifade edilir.
Başabaş noktası (birim) = sabit maliyetler / (satış fiyatı- birim başına değişken maliyet)

Bu formülde:

• Sabit Maliyetler: İşletmenin sabit maliyetleridir.
• Değişken Maliyetler: Ürün başına değişken maliyetlerdir.
• Satış Fiyatı: Ürünün satış fiyatıdır.
• Başabaş Noktası: İşletmenin toplam maliyetlerini karşılamak için satması gereken toplam ürün veya hizmet birim sayısıdır.

Başabaş Noktası Özetle Ne Anlatır?

Başabaş noktası, bir şirketin mevcut maliyet yapısının şeffaf bir analizini sunar.

Bu analiz sayesinde:

• İşletmenin üretim ve satış hacmi için kritik eşikleri net bir şekilde görebilir.
• Daha doğru fiyatlandırma ve maliyet düşürme stratejileri geliştirilebilir.
• Yeni yatırımlar için gerekli asgari üretim kapasitesi hesaplanabilir.

Özellikle yeni kurulan şirketler için başabaş noktalarını bilmek, uzun vadeli finansal planlama ve risk yönetimi açısından çok kritik bir öneme sahiptir. Yatırımcılar ise bu analizle şirketlerin kârlılığa ulaşma potansiyellerini ölçerek daha bilinçli kararlar alabilirler.

Sonuç

Başabaş noktası hem işletmeler hem de yatırımcılar için stratejik karar alma sürecinde temel bir rehberdir. Bu analiz yöntemi, bir işletmenin maliyetlerini ve gelirlerini anlamasını sağlarken, kârlılığı artırmak için gerekli adımları da nasıl atacağını netleştirir. İşletme yöneticileri ve yatırımcılar, başabaş noktalarını belirleyerek daha bilinçli ve başarıya odaklı stratejiler geliştirme ya da işe başlayıp başlamama konusunda karar verme şansını elde ederler.

Doğru bir şekilde yapılan başabaş noktası analizi, sadece şirketlerin bugünkü performansını değil, aynı zamanda gelecekteki finansal hedeflerini de desteklediği gibi uzun vadede finansal başarının anahtarı olacaktır.

KAYNAKÇA:

• Doç. Dr. Erol DEMİR Ankara Üniversitesi UBF Gayrimenkul Geliştirme ve Yönetimi Bölümü Mali Analiz Teknikleri
• https://gedik.com/yazilar/yatirim/basabas-noktasi-nedir-nasil-hesaplanir
• Mali Tablolar Analizi, Prof. Dr. Şerafettin SEVİM, Dumlupınar Üniversitesi Yayınları, Kütahya.

27.01.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.